Browsing by Author "Borowiec, Karolina"

Now showing 1 - 8 of 8
  • Item
    Dwujęzyczność pisarza i tekstu na średniowiecznym Śląsku. Rekonesans
    (Wydawnictwo "Rys", 2015) Borowiec, Karolina; Mika, Tomasz; Rojszczak-Robińska, Dorota; Stramczewska, Olga
    Artykuł jest próbą przyjrzenia się dotychczasowym, utartym w nauce poglądom dotyczącym kilku zabytków (pieśni Cantilena inhonesta, legendy o świętej Dorocie, najstarszych drukowanych modlitw polskich), które powstały (lub domniemywa się, iż mogły powstać) na XV-wiecznym Śląsku i w stosunku do których wykazywano znaczną zależność od języka czeskiego lub tekstów czeskich. Analizując wcześniejsze opracowania, autorka zwraca uwagę na pojawiające się w opisie zabytków słownictwo wartościujące oraz swoisty „polonocentryzm” badaczy, będący wynikiem sytuacji historyczno-politycznej panującej w latach powstawania edycji oraz opracowań, a także postawy patriotycznej. Jednocześnie autorka zwraca uwagę na konieczność przeprowadzenia nowych badań języka zabytków, oderwanych od dyskusji nad polskością Śląska, postulując traktowanie ich jako tekstów średniowiecznego pogranicza polsko-czeskiego.
  • Item
    Fenomen XV-wiecznych rot kościańskich. Wymiany leksykalne
    (2014) Borowiec, Karolina
    Artykuł dotyczy wyjątkowego zabytku języka polskiego, jakim są średniowieczne roty kościańskie – jedyne zapiski tego typu, których część zachowała się w podwójnych redakcjach, brudnopisach i czystopisach. Sytuacja taka pozwala na badanie m. in. tego, w jaki sposób w średniowiecznych kancelariach pracowano nad tekstem przysięgi. Autorkę interesują wymiany leksykalne (autosemantycznych leksemów niewspółrdzennych). Zestawiając ze sobą odpowiedniki brudno- i czystopisowe, pokazuje charakter danej zmiany i próbuje rekonstruować motywy, dla których zostały one wprowadzone.
  • Item
    Jak wydawać teksty dawne
    (Wydawnictwo Rys, 2017) Borowiec, Karolina; Masłej, Dorota; Mika, Tomasz; Rojszczak-Robińska, Dorota
    Monografia zawiera 19 artykułów podejmujących różne kwestie związane z wydawaniem tekstów dawnych: problem tego, czym jest edycja tekstu dawnego, czy winna być wiernym udostępnieniem, modernizacją, rekonstrukcją, ryzyko idealizacji wydawanego tekstu, kwestię odbiorcy wydania i zasadności utrzymania dawnego podziału na wydania typu A i B oraz opozycji naukowość – popularność. Kolejna grupa zagadnień skupia się wokół składników edycji naukowej, a także kluczowego pytania: co jest przedmiotem wydania: zabytek, tekst czy przekaz? Poruszona została również kwestia wykorzystania nowych technologii przy wydawaniu tekstów dawnych (także baz danych, korpusów, wydań elektronicznych i on-line, wydań otwartych). Zauważono zagrożenia edycji elektronicznych (padły pytania o ich trwałość, poziom merytoryczny), ale i ich walory. Podniesiono problem granic interpretacji (każda edycja jest interpretacją) i miejsca edycji w badaniach nad wydawanym tekstem (czy winna być ich początkiem, etapem czy efektem?) oraz jej procesualnego charakteru. Tę wieloautorską monografię rozpoczynają teksty, których autorzy odważyli się na formułowanie generalnych dyrektyw edytorskich, tym samym skłaniając do polemiki i często ją też podejmując (Radosław Grześkowiak, Roman Krzywy, Marek Słoń i Michał Słomski). Dalej znalazły się artykuły dotyczące między innymi konkretnych obszarów edytorskich, w tym często zaniedbywanych lub marginalizowanych, jak problem traktowania interpunkcji, nazw własnych czy partykuł (Janusz Gruchała, Tomasz Mika i Olga Ziółkowska, Marek Kowalski, Magdalena Komorowska). Odrębną grupę artykułów stanowią prace pokazujące problemy edytorskie wynikające ze specyficznej postaci wydawanego materiału, jak glosy i teksty silnie glosowane (Mariusz Leńczuk, Dorota Masłej); kilku autorów podjęło się opisania trudności pojawiających się przy wydawaniu tekstów powstających na szeroko rozumianym styku różnych języków (Joanna Kulwicka-Kamińska, Karolina Borowiec, Olga Makarova). Tu także zaproponowano konkretne rozwiązania edytorskie. Kolejne teksty pokazały, dlaczego współczesne edytorstwo w bardzo dużym stopniu musi uwzględniać szerokie otoczenie dawnego tekstu (Dorota Rojszczak-Robińska), czynniki technologiczne (Marek Osiewicz), jego oprzyrządowanie graficzne (Katarzyna Krzak-Weiss), podejmować problem wydzielenia i opisu poszczególnych elementów tekstu (Piotr Sobotka), wreszcie dostrzegać, że słownik jest nie tylko narzędziem w pracy każdego edytora, ale sam w sobie stanowi rodzaj wydania (Joanna Duska). Tom zamykają studia przypadków (Alicja Bielak, Marcin Kuźmicki). Ostatni tekst ponadto pokazuje, jak różne decyzje wydawnicze podejmuje edytor w zależności od swojej dziedziny macierzystej i, co za tym idzie, celu edycji.
  • Item
    Kanon wiedzy na temat tzw. etnogenezy Słowian. Czas przełomu
    (2012) Borowiec, Karolina
    The paper attempts to demonstrate the nature of the latest groundbreaking research into the origin of the Slavs, comparing research results from different disciplines (mainly archaeology, history, and linguistics). The lack of interdisciplinary research and the division to allo- and autochtonists, deeply rooted in Polish scholarship, makes it impossible to establish a common position; the theses put forward by researchers in various fields are contradictory. The paper tries to map out the steps that should be taken in the near future to address this problematic situation, including the rejection of the migration paradigm. The aim is also to prove that the individual voices suggesting the need of reformulate the research topic – appearing in the literature – are fully justified.
  • Item
    Na styku języków – o kłopotach z nazywaniem pewnej grupy zjawisk. Wokół tekstów powstałych w XV w. na Śląsku
    (2015) Borowiec, Karolina
    Artykuł podkreśla potrzebę nowych badań tekstów do tej pory charakteryzowanych jako "polskie" lub "mieszane", powstałych w XV w. na Śląsku, i osadza problem w kontekście europejskim. Autorka wskazuje problemy stwarzane przez tak stary i trudny do interpretacji materiał, na które składają się m.in. wielowarstwowość tekstów średniowiecznych, ich anonimowość, bliskie pokrewieństwo języków polskiego i czeskiego oraz trudności z przypisaniem literze reprezentacji fonetycznej.
  • Item
    Na styku polszczyzny i czeszczyzny. O języku tekstów interferowanych w średniowieczu
    (2017) Borowiec, Karolina; Mika, Tomasz. Promotor
    Głównym celem rozprawy jest wieloaspektowy opis języka tekstów uznawanych za powstałe na XV-wiecznym Śląsku. Teksty te – takie jak Cantilena inhonesta, pieśń o Świętej Dorocie i niektóre modlitwy codzienne ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu – ze względów patriotycznych przez długi czas uznawane były za polskie, choć w ich języku obecne są elementy właściwe polszczyźnie i czeszczyźnie. Rozwój socjolingwistyki, odrzucenie założenia o polszczyźnie jako języku gospodarzu i możliwość przyjęcia nowej perspektywy pozwalają zobaczyć je w nowym świetle, wskazać możliwe przyczyny ukształtowania danego tekstu interferowanego, a także główne problemy transkrypcyjne. Pierwsza część pracy poświęcona jest czynnikom, jakie należy wziąć pod uwagę przed przystąpieniem do analiz (takim jak kulturowa historia Śląska, specyfika materiału, relacja między polszczyzną a czeszczyzną) oraz terminom i metodom. Druga zawiera szczegółowe analizy językowe i kontekstowe. Przeprowadzone analizy doprowadziły m.in. do uznania modlitw z ostatniej karty kodeksu Mikołaja z Koźla za czeskie czy zmiany datacji wpisania do kodeksu pieśni o Świętej Dorocie. Wykazano też, że stosowane w edytorstwie Zasady wydawania tekstów staropolskich są niewystarczające do przygotowania transkrypcji omówionych w pracy tekstów, a same teksty interferowane należy wykluczyć z prac poświęconych staropolszczyźnie.
  • Item
    Średniowieczny »Život Krista Pána« wobec »Meditationes vitae Christi«
    (2016) Borowiec, Karolina
    The article is an attempt to revise a popular in Czech medieval studies opinion, that preserved from 14th century Život Krista Pána (ŽKP) in its first part is based on Meditationes vitae Christi (MVC), Latin treatise for long time attributed to st. Bona- venture, or that ŽKP is an adaptation or translation of MVC. The author compares the convergent fragments of these texts with the sources of Meditationes vitae Christi and discusses similarities and differences between all of them. She also indicates some differences in the composition of ŽKP and MVC. Finally, she argues that the relationship between these two texts may be slightly different than previously claimed.
  • Item
    Wokół Rot kościańskich. O specyficznej sytuacji edytorskiej
    (2013) Borowiec, Karolina
    The article focuses on one of the unnoticed lexical replacements, derived from the fifteenth-century Polish rota’s judicial oaths, written in Kościan (Wielkopolska). The case of this short notes remains unprecedented in the history of Old Polish language – about 370 sentences survives in two wordings: draft and fair copy; partially written and re-written by the same hand. Comparing equivalents from drafts and fair copies, author shows that problem have not been sufficiently recognized and explored probably because of the last edition of these texts, devoid of transcription and containing some errors (results of the research method). Author proves, that the draft notation nadwÿſlane, published in Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV w. as nad wysłanie should be rather read out as nadwiślane, according to lexical equivalent (nad wÿſlowe – nadwisłowe) which appears in fair copy, written by the hand of another writer. New edition, necessary to further researches, and further studies could lead us to discover the nature of replacements introduced in fair copies and make us able to follow the writing process in medieval Polish court.