Browsing by Author "Grzybek, Joanna"
Now showing 1 - 7 of 7
Results Per Page
Sort Options
Item Alternatywne metody rozwiazywania sporów w przekładzie chińsko-polskim i polsko-chińskim. Studium badawcze terminologii z zakresu arbitrażu(Wydawnictwo Naukowe CONTACT, 2013) Grzybek, Joanna; Matulewska, Aleksandra; Gortych-Michalak, KarolinaMonografia jest interdyscyplinarnym ujęciem alternatywnych metod rozwiązywania sporów w Polsce i w Chinach oraz wynikiem połączenia wiedzy językoznawczej z wiedzą prawniczą w zakresie teorii i praktyki. Przedstawiono podstawowe terminy polskie i chińskie związane z polubownym rozwiązywaniem sporów, szczególną uwagę poświęcając arbitrażowi. Zwrócono uwagę na czynniki kulturowe, historyczne oraz polityczne, które wpływają na rozumienie wyodrębnionych w monografii pojęć prawnych, do których odnoszą się wyłonione w pracy terminy. Ponieważ problematyka przekładu terminologii i frazeologii poruszonej w pracy jest w Polsce wciąż nieznana, dokonano parametryzacji znaczeń terminów bliskoznacznych w języku polskim i chińskim, ustalono stopień ich ekwiwalencji, a następnie zaproponowano dobór odpowiedniej techniki tłumaczeniowej dla wybranych potencjalnych odbiorców przekładu. Istnieją różnice w formułowaniu i rozumieniu pojęć prawnych dotyczących alternatywnego rozwiązywania sporów w Chinach i w Polsce. Wynikają one przeważnie z czynników socjo-kulturowych, które wpływają na prawo i procedury rozwiązywania sporów w obrębie omawianych w pracy systemów prawnych, tj. systemu prawa Chińskiej Republiki Ludowej i Polski. Może się wydawać, że harmonizacja prawa handlowego i ujednolicanie przepisów regulujących rozwiązywanie sporów przez ustawę modelową UNCITRAL te różnice niwelują. Jednak odmienności kulturowe, różna polityka i historia znacznie wpływają na konceptualizację rzeczywistości prawnej. Tłumacze języka chińskiego nie są zwykle wyposażeni w wiedzę z zakresu prawa i kompetencje w zakresie chińskiego języka prawa. Przyswojenie wiedzy na temat kultury, historii, literatury Chin i Tajwanu oraz nauka języka chińskiego zabierają stosunkowo wiele czasu. Trudno o jednoczesną specjalizację w zakresie nauk prawnych i komparatystyki prawniczej. Ponadto w Polsce wciąż brakuje profesjonalnych, specjalistycznych słowników polsko-chińskich i chińsko-polskich, a zagraniczne słowniki dwujęzyczne nie zawsze stanowią dobre rozwiązanie w tej niełatwej sytuacji. Zastosowanie języka pośredniego, czyli najczęściej języka angielskiego w przekładzie polsko-chińskim często komplikuje sytuację, bo dochodzi do wprowadzenia terminów mających odniesienie do instytucji prawnych systemu common law. Brakuje też zbiorów tekstów paralelnych mogących ułatwić pracę tłumaczy, a sama procedura rozwiązywania sporów w formie arbitrażu czy mediacji jest zwykle poufna i tajna, trudno więc o materiały językowe z tego zakresu. Teksty i komunikacja ustna dotyczące alternatywnych metod rozwiązywania sporów są formułowane w języku specjalistycznym, dlatego w pierwszym rozdziale monografii opisano stan badań w zakresie języka specjalistycznego, w szczególności języka prawnego i języka prawniczego. Zwrócono uwagę na duży wpływ kultury na język prawa i przywołano poglądy wybranych teoretyków tłumaczenia na temat zależności występujących między językiem a kulturą. Podkreślono, że narodowe języki prawa są pod wpływem otaczających je systemów prawnych. Prawo jako część kultury powinno być rozpatrywane przez pryzmat wieloletniej historii prawnej i kierunków rozwoju prawa. Kulturę charakteryzuje zwykle wspólny język. Autorka zwróciła uwagę na to, że prawo wyrażane na obszarze danego języka może być podzielone na systemy prawne, które tworzone były niezależnie od używanego języka prawa, ale od warunków politycznych i społecznych. Dlatego chiński język prawa w Chińskiej Republice Ludowej może się różnić od języka chińskiego używanego na Tajwanie czy w Hongkongu. Rozumienie poszczególnych terminów prawnych oznacza przyporządkowanie określonych cech sytuacji komunikacyjnej i tekstu odpowiednim wzorcom kulturowym. Potrzebna jest również świadomość specyfiki języka prawa, dlatego przybliżono wybrane cechy języka prawa. W dalszej części pracy zwrócono uwagę na wieloaspektowość i interdyscyplinarność przekładu prawniczego i stan badań w tym zakresie. Tłumaczenie powinno być zorientowane na określonego odbiorcę czy określoną grupę odbiorców. Tłumacz powinien mieć zatem na względzie nie tylko semantykę, ale też pragmatykę danego komunikatu. Ponadto powinien ustalić kulturę prawną i czynniki socjokulturowe wpływające na komunikat. Dopiero w oparciu o wiedzę interdyscyplinarną może dokonać doboru odpowiedniej strategii translatorskiej. W publikacjach poświęconych tłumaczeniu prawniczemu wielokrotnie podkreślano interdyscyplinarność tego procesu, określając na podstawie różnych parametrów poziom jakości tłumaczenia i ustalając kompetencję dobrego tłumacza specjalistycznego. Dobry tłumacz powinien zatem czytać literaturę prawną w języku ojczystym i w języku, w którym pracuje, a następnie dokonywać porównania obu rzeczywistości prawnych, co z kolei umożliwi mu wyrażenie informacji podanych w języku wyjściowym w języku docelowym. Następnie opisano metody badawcze zastosowane przez autorkę monografii, tj.: vi. model pragmatyczny przekładu terminologii prawniczej, vii. metodę porównania tekstów paralelnych, viii. teorię skoposu Vermeera, ix. parametryzację terminologii dotyczącej arbitrażu i mediacji; x. techniki zapewniania ekwiwalentów dla terminów bezekwiwalentowych. W oparciu o zastosowane metody badawcze, zaproponowano dla wybranych terminów z zakresu alternatywnych metod rozwiązywania sporów, a szczególności z zakresu arbitrażu, dyrektywy translacyjne, przeznaczone dla określonego wycinka rzeczywistości legilingwistycznej. Kolejną część monografii stanowi wprowadzenie do tematyki alternatywnych metod rozwiązywania sporów w ujęciu prawnym i językowym. Zwrócono uwagę na historię polubownego rozwiązywania sporów, a szczególnie na fakt, że chińska tradycja alternatywnego rozwiązywania sporów sięga czasów Chin tradycyjnych i jest głęboko zakorzeniona w kulturze i filozofii. Opisano typologię form alternatywnego rozwiązywania sporów, a następnie przytoczono definicje instytucji negocjacji, mediacji oraz arbitrażu. Scharakteryzowano te instytucje w kontekście rzeczywistości prawnej w Polsce i w Chinach. Przybliżono ponadto stan badań w zakresie języka z zakresu alternatywnych metod rozwiązywania sporów. Wyodrębniono badania porównawcze nad językiem ustaw krajowych i językiem ustawy modelowej UNCITRAL oraz badania w obrębie języka prawnego i prawniczego dokumentów towarzyszących rozwiązywaniu sporów. Ukazano kierunek rozwoju badań w tym zakresie. W kolejnym rozdziale dokonano analizy terminologicznej i prawnoporównawczej instytucji arbitrażu w Chinach i w Polsce. W odniesieniu do przekładu chińsko-polskiego i polsko-chińskiego ukazano wieloznaczność polskiego terminu arbitraż. Szczególną uwagę poświęcono synonimii i braku jednoznacznych definicji w zakresie polskiego sądownictwa polubownego, które mogą stanowić problem dla tłumaczy specjalistycznych. Ukazano typologię sądu polubownego. Następnie wyłoniono terminy i związki frazeologiczne występujące w tekstach dotyczących arbitrażu, a w oparciu o wyniki przeprowadzonej analizy sformułowano dla nich dyrektywy translacyjne. Przedstawiono formy i specyfikę zapisu na sąd polubowny w Polsce i w Chinach. W ostatniej części monografii oraz języka chińskiego zapisu na sąd polubowny w aspekcie tłumaczeniowym chińsko-polskim i polsko-chińskim. Zaproponowano tłumaczenie wybranych umowy na sąd polubowny i klauzul arbitrażowych. Scharakteryzowano krótko ich cechy językowe i problematykę przekładu tego typu tekstów.Item Contrastive Parametric Study of Legal Terminology in Polish and Chinese Application of Parametric Approach to Comparison of Legal Terminology between Polish and Chinese for Translation Purposes(Wydawnictwo Naukowe CONTACT, 2017) Grzybek, Joanna; Xin, Fu; Matulewska, AleksandraItem Polysemic terms in Chinese, German, Greek and Polish legal language. A comparative study(2013) Gortych-Michalak, Karolina; Grzybek, JoannaThe main issue of the paper is the phenomenon of polysemy, which is present in the Chinese, German, Greek and Polish legal languages. The phenomenon is seen as the criterion of comparative studies between the specified legal languages. As polysemy is often discussed together with homonymy, the authors have decided to define polysemy in the introduction of the text, on the basis of etymology and being contrary to homonymy. The first assumption is an existence of the polysemy of certain terms (words and syntagmas), which relies on simultaneous existence of the term both in general (lay) language and in language for special purposes. The LSP may be the legal language, for example. Based on the existing research of legal language, the authors assume polysemy does not have a homogenous character as a term and moreover this is confirmed by various legilinguistic classifications. There are typologies of legal language based on the criterion of source text, but the authors also propose the consideration of a classification performed on the basis of various fields of law i.e. civil law, constitutional law, criminal law together with confirmation of classification. This criterion may be very useful when explaining the polysemy of legal terms as it originates not only from different types of legal texts, but primarily comes from legal fields. The performed comparative analysis of selected legal terms of different Chinese, German, Greek and Polish legal fields indicates that the multiplicity of meanings of the same term(word/syntagma) comes from the presence of this term in different legal fields. Simultaneously, the primarily assumed statement of the existence of polysemy in the frame of a certain language for special purposes, i.e. legal language, is confirmed. This assumption may be a valuable aspect of further research of national legal languages and may be useful for the users of legal language such as legal translators or legal comparatists.Item Polysemy, Homonymy and Other Sources of Ambiguity in the Language of Chinese Contracts(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2009) Grzybek, JoannaThis paper discusses the main sources of ambiguity in Chinese-Polish translation of the contract legal language. Legal Chinese is very often the same as ordinary formal Chinese and that fact causes ambiguity in Chinese contracts. The author focuses on polysemy and homonymy which make the interpretation of legal language difficult and ambiguous. The meaning of Chinese characters depends on the textual context. However, when an interpreter does not know the background information of translated legal texts, it is very difficult to achieve a high quality legal translation. The abundance of homophones in Chinese language also poses a problem, especially in the case of contracts concluded in words, not in writing. The paper further presents different grammatical functions of Chinese terms encountered in contracts without a morphological change. Such linguistic features of Chinese language as: the absence of distinction between singular and plural nouns, lack of inflection, no grammatical categories of tense and aspect cause ambiguity and vagueness in interpreting the Chinese agreements. Moreover, the understanding of such texts is sometimes incorrect due to omissions and elliptical sentences. The author also shows the differences in the meaning of terms, which apparently signify the same entities and concepts in Polish and Chinese legal languages but in fact differ significantly.Item Recenzja "Terminologiearbeit im Recht: Deskriptiver begriffsorientierter Ansatz vom Standpunkt des Übersetzers" Petera Sandriniego(Instytut Językoznawstwa Wydział Neofilologii, UAM, 2010) Grzybek, JoannaItem Stock Exchange and Securities-related Terminology in the Aspect of English-Polish, English-German and English-Chinese Translation(SORUS S.C. Wydawnictwo i Drukarnia Cyfrowa, 2007) Grzybek, Joanna; Matulewska, AleksandraStock exchanges all over the world mirror ongoing economic processes and influence the markets in particular countries. In the age of globalization, investors are increasingly seeking attractive profit opportunities on foreign stock exchanges, while companies are trying to obtain resources for new enterprises, selling their stocks even on other continents. As a result of these developments, legal translators, including those dealing with the language of the law of obligations, as well as securities, are faced with ever-increasing requirements. The paper concerns English-Polish, English-German, and English-Chinese translations of stock exchange and securities-related terminology in Poland, the United Kingdom, USA, Germany, and China. In the first part, the authors give a brief overview of the stock exchanges in the respective countries. Then they discuss the methods of translating stock exchange-related terminology and list the most common strategies of ensuring equivalence and difficulties that arise in translation. The authors have also prepared a glossary of selected English stock exchange terms with its Polish, German and Chinese equivalents.Item Struktura polskich, greckich i cypryjskich aktów normatywnych. Studium porównawcze w aspekcie translatologicznym(2013) Gortych-Michalak, Karolina; Matulewska, Aleksandra; Grzybek, JoannaKsiążka ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ dotyczy zagadnień zarówno językoznawczych, jak i teoretyczno-prawnych. Z tego względu konieczne jest zastosowanie eklektycznego aparatu metodologicznego, który pozwala na poddanie tekstu prawnego analizie z użyciem metodologii prawniczej oraz językoznawczej. W jej ramach wykorzystana jest metodologia badań porównawczych, teoria aktów mowy oraz metodologia pragmatycznego przekładu prawniczego.Dział językoznawstwa, którego przedmiotem badań jest m.in.język prawny i jego wytwory nazywany jest w niniejszym opracowaniu legilingwistyką (por. Matulewska 2007). Jej istota i stan badań na polu nauk humanistycznych w Polsce, Grecji i na Cyprze stanowią punkt wyjścia do dalszych rozważań na temat tekstów aktów normatywnych. Z tego względu, wiadomości na temat legilingwistyki polskiej, greckiej i cypryjskiej zamieszczono w pierwszym rozdziale niniejszej książki. W tej części opracowania zostaną przywołane badania porównawcze i ich funkcja w badaniach legilingwistycznych, oraz cechy przekładu tekstów prawnych. Ze względu na specyfikę tłumaczenia tekstów prawnych, legilingwistyka porównawcza zostaje powiązana z komparatystyka prawniczą. W dalszej części pracy, opierając się na pojęciach podstawowych, jakimi są: język prawny, tekst prawny, rozumiany w niniejszej książce jako akt normatywny, zostaną wskazane główne nurty badań nad tekstem prawnym, jakie są obecne w naukach prawnych oraz w badaniach językoznawczych. Zwraca się również uwagę na dystynkcję terminów akt normatywny i tekst aktu normatywnego, który jest przedmiotem niniejszego opracowania. W oparciu o istniejącą metodologię wysuwam własne postulaty w zakresie metodologii badawczej polskich, greckich i cypryjskich tekstów aktów normatywnych.Następnie, opierając się na myśli Teuna van Dijka (por 1976) mówiącej, iż użycie języka należy rozpatrywać jako część zdarzenia społecznego, analizie zostaje poddana komunikacja prawna w Polsce,Grecji i na Cyprze, a w szczególności rola, jaką odgrywa w tym układzie komunikacyjnym tekst prawny. Wskazuje i charakteryzuje się trzy główne elementy układu komunikacyjnego, jakimi są nadawca, komunikat i odbiorca. Relacje między nimi reguluje tekst prawny, który ma funkcje sprawczą. Przedstawiony sposób prowadzenia badań prowadzony jest na wybranych pod kątem wspólnej funkcji (por. Kötz i in., 1998) aktach normatywnych cypryjskich, greckich i polskich. Nakreślone zostają również oczekiwane wyniki badań. Tytułowe zagadnienie, jakim jest analiza struktury tekstów prawnych w ujęciu porównawczym, to przedmiot części badawczej książki. W rozdziale czwartym teksty prawne zostały poddane badaniu z perspektywy superstruktury rozumianej jako globalna organizacja redakcyjna tekstu. W rozdziale piątym teksty normatywne są analizowane z perspektywy makrostruktury, która stanowi szkielet organizacyjny tekstu opierający się na treści i znaczeniu. W tej części pracy przyjmuję za Teunem Van Dijkiem rozumienie makrostruktury jako linearnej organizacji treści, jak również proponuję własne rozumienie makrostruktury jako sieci jednostek semantycznych stanowiących makrostrukturę nielinearną tekstu. W rozdziale szóstym podstawą analizy porównawczej tekstów normatywnych jest mikrostruktura,którą rozumiem jako strukturę przepisów prawnych. Przepis prawny z kolei jest najmniejszą całościową jednostką tekstu prawnego, z którego interpretuje się normy prawne. Ich typologia jest kryterium podziału przepisów prawnych i wskazania składników referencyjnych przepisów, które werbalizują składniki norm prawnych. Analiza tekstów polskich, greckich i cypryjskich aktów normatywnych, prowadzona na różnych poziomach strukturalnych, wskazuje również elementy łączące dane poziomy tekstu między sobą. Wnioski, jakie wynikają z analizy porównawczej badanych tekstów odpowiednio w perspektywie superstruktury (rozdział czwarty),makrostruktury (rozdział piąty) i mikrostruktury (rozdział szósty),każdorazowo są podsumowywane w aspekcie translatologicznym. Uwzględniają one sposób prowadzenie badań porównawczych na potrzeby trsnslatologii w celu uzyskania oczekiwanych i mogących mieć praktyczne zastosowanie wyników. Pod koniec każdego rozdziału badawczego wskazuje się sposób wykorzystania wyników przeprowadzonej analizy porównawczej w teorii i praktyce przekładu. W przeprowadzonym badaniu nakreślam korzyści płynące z analizy porównawczej struktury tekstu prawnego, które winno poprzedzać proces tłumaczenia. Tego typu proces odgrywa niebagatelną rolę w przekładzie tekstów prawnych pomiędzy tzw. mało popularnymi językami, które nie doczekały się jeszcze specjalistycznych opracowań porównawczych, nawet na poziomie słowników bilingwalnych. Z tego względu nakreślam model pracy poprzedzającej właściwy proces przekładu, który uwzględnia, pomijany jak dotąd w opracowaniach przekładoznawczych, etap mapowania jednostek semantycznych w tekście translandywnym i w translacie. W rozdziale siódmym, struktura tekstów polskich, greckich i cypryjskich aktów normatywnych zostaje zbadana pod kątem kryteriów tekstowości (por. de Beaugrande i Dressler, 1990), roli, jaką odgrywa w zdarzeniu komunikacji prawnej (por. Bańczerowski 1999)oraz sposobu realizacji illokucyjnych aktów mowy (por. Austin 1976,, Searle 1969, 1999). W strukturze analizowanych tekstów aktów normatywnych wskazane są odpowiednio sygnifikatory tekstowości,zdarzenia komunikacyjnego, performatywności oraz dyrektywalności. Kluczowym wnioskiem jest konstatacja, iż wszystkie elementy struktury tekstu tworzą efekt synergetyczny. Wnioski wynikające z przeprowadzonych badań porównawczych zarówno w aspekcie translatologicznym, jak i w świetle kryteriów tekstowości, schematu zdarzenia komunikacyjnego i teorii aktów mowy są zawarte w rozdziale ósmym. W oparciu o nie, wskazane zostają również dalsze perspektywy dla legilingwistycznych badań, o które zostają pokrótce nakreślone w zakończeniu książki. Ponadto, wskazuję w książce przestrzenie współpracy na styku nauk prawnych i językoznawczych. Uwzględniam w nich współdziałanie nauk prawnych oraz nauk językoznawczych i z jednej strony pomocniczy charakter legilingwistyki dla komparatystyki prawnej, a z drugiej strony pomocniczy charakter komparatystykiprawnej dla legilingwistyki. Imperatywem kierunku współpracy staje się określony cel, czyli skopos. Monografię dopełnia zakończenie, w którym ustosunkowuję się do uzasadnienia wyboru tematu pracy z perspektywy przeprowadzonych badań a także streszczenie książki napisane w języku polskim,angielskim i greckim.