Browsing by Author "Kurek, Krzysztof"
Now showing 1 - 20 of 34
Results Per Page
Sort Options
Item Bitwa nad Mozgawą(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", Poznań, 1999) Kurek, KrzysztofChapter has been entirely devoted to the play written by Józef Korzeniowski entitled "Bitwa nad Mozgawą". The play is an excellent example of Korzeniowski's attempt at reaching Shakespearean dramatical forms via Schiller's literary output. The drama, as one of the first in Polish nineteenth century dramatical art, realizes with a remarkable consequence, literary and political myth of the "Polish Hamlet". The core of the plot of "Bitwa..." forms authentic historical events from the time of the period of division and the lack of internal unity of medieval Poland and deals with the fight for power by Mieszko Stary (Mieszko III Old) in his attempts to regain the throne and in retaining his hereditary land. A detailed analysis of the text of "Bitwa..." leads to a conclusion that the composition of the play must have been based on numerous and clear references and links to "Hamlet", which encompass all levels of the text structure. Clear relationships between the character construction of prince Bolesław and the interpretations of Hamlet in "Wilhelm Meisters Lehrjahre" by J. W. Goethe and A. W. Schlegel's "Vorlesungen uber dramatische Kunst und Literatur" have been evaluated - a protagonist conveyed in his examination of himself, his remorseless self-questioning, Hamlet is a man of sensibility with an enquiiring mind, aware of ruthless mechanisms of history, and sensitive to any manifestation of unfairness, deceit, conventionality of human's behaviour - these are the features that had shaped the character of prince Bolesław - the first "Polish Hamlet". The play focuses on the hamletism of Bolesław, which, however, is interpreter and understood in the context of the generation conflict in Poland so pronounced before the insurrection of November, 1830.Item Bonawentura Kudlicz. Notatki i szkice do portretu artysty(Galeria Amcor i Katedra Dramatu i Teatru Uniwersytetu Łódzkiego, 2011) Kurek, KrzysztofArtykuł jest próbą opisu biografii Bonawentury Kudlicza (1780-1848) - wybitnego aktora, pedagoga teatralnego, reżysera, tłumacza i wolnomularza. W kontekście przemian, jakim podlegał teatr polski w I połowie XIX wieku, ukazane zostały najważniejsze elementy jego artystycznego warsztatu oraz metody kształcenia przyszłych aktorów. Ważnym elementem rozważań są również opinie ówczesnej krytyki dotyczące scenicznych kreacji Kudlicza.Item "Bracia z nieprzyjacielem prawa podzielili..." Kilka uwag na temat pewnego happeningu, imaginarium zdrady oraz mechanizmów politycznej debaty we współczesnej Polsce(Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, 2022) Kurek, KrzysztofW Katowicach, przedstawiciele środowisk narodowych zorganizowali polityczny happening pod hasłem „Stop współczesnej Targowicy. Manifestacja w obronie wartości narodowych i patriotycznych”. Sześciu działaczy organizacji narodowych podtrzymywało wysokie na około 2 metry atrapy szubienic, na których zawieszono tablice korkowe z przypiętymi do nich zdjęciami europosłanek i europosła. Napiętnowani przez narodowców politycy poparli wcześniej rezolucję w sprawie naruszania zasad praworządności i pogarszającego się stanu demokracji w Polsce [procedura 2017/2931 (RSP)]. Prokuratura umorzyła śledztwo w tej sprawie, a w uzasadnieniu stwierdziła, iż był to pokojowy happening, który symbolicznie odwoływał się do wydarzeń, jakie rozegrały się w trakcie powstania kościuszkowskiego z 1794 roku i zostały utrwalone na obrazie Wieszanie zdrajców in effigie przypisywanym J. P. Norblinowi. Wykorzystując współczesne materiały prasowe i opracowania oraz historyczne relacje uczestników insurekcji autor próbuje odpowiedzieć na pytanie o sens zestawienia ze sobą tak odmiennych wydarzeń, a także rekonstruuje przebieg publicznych egzekucji, jakie zorganizowano w Warszawie w maju, czerwcu i wrześniu 1794 roku. Słowa kluczowe: polityczny performans, dzieje pojęcia „narodowej zdrady”, konfederacja targowicka, publiczne egzekucje w czasie powstania 1794, spory polityczne w Polsce po 1989 roku.Item "Geniusz, ten możny pan, gustu jest hołdownikiem". Wokół polskiej prapremiery "Hamleta"(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", Poznań, 1999) Kurek, KrzysztofThe first chapter, entitled "On Polish First-Night Performance of Hamlet", is devoted to the first Polish staging of the tragedy. The first-night performance was staged on April 9th 1798 at the Lwów theatre, which at that time was directed by Wojciech Bogusławski. The author presents the most important historical context surrounding the production of the play and reminds of the concurrent presence of German-language productions of Shakespeare's plays in Warsaw prior to 1794. After a detailed description of individual versions of Schroeder's adaptations of "Hamlet", the autor analyses the text of the Bogusławski translation of the tragedy and the accompanying text of "Uwagi nad Hamletem" ("Notes on Hamlet").Item Jan Nepomucen Kamiński - Myśli o umnictwie dramatycznem(Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 1998) Kurek, KrzysztofArtykuł zawiera krytyczną, poprzedzoną obszernym wprowadzeniem edycję rozprawy "Myśli o umnictwie dramatycznem" opublikowanej w 1830 roku na łamach lwowskiego almanachu "Haliczanin" przez Jana Nepomucena Kamińskiego. Dzieło Kamińskiego jest pierwszą w historii teatru polskiego tak świadomą próbą ukazania szczególnej rangi aktorstwa poprzez równorzędne zestawienie problemów zawodowej techniki i etyki. Opublikowaną na łamach "Haliczanina" rozprawę należy dziś potraktować jako summę nie spełnionych do końca, czasem zupełnie utopijnych dążeń człowieka teatru do urzeczywistnienia własnego ideału pracy scenicznej. Poprzedzający edycję komentarz zawiera również omówienie sylwetki Jana Nepomucena Kamińskiego (1777-1855) - dramaturga, tłumacza, aktora, reżysera, wieloletniego dyrektora lwowskiego teatru zafascynowanego twórczością Schillera, Shakespeare'a i Fredry.Item Jan Nepomucen Kamiński and his Romantic Hamlet(Theatrum Gedanense Foundation, Gdańsk, 1998) Kurek, KrzysztofChapter is devoted to the translation of "Hamlet" by Jan Nepomucen Kamiński and published in 1805 by Ignacy Ścibor-Marchocki at Minkowice in Podolia. There is no doubt that Kamiński witnessed the Bogusławski production in Lwów in April 1798. While attempting at ataging the tragedy in his theatre, however, he did not make use of the Lwów script. His translation was based on on the socalled "Schroeder third adaptation" from 1778. The choice of that particular adaptation might have been a manifestation of his creative opposition to the Bogusławski production, which stemmed from a totally different understanding of the tragedy and a different vision of the drama. The opinion is supported by Kamiński's choice of his repertoire in the year 1803-1805, i.e. from the time of his performances in Kamieniec Podolski and surrounding villages. The repertoire was clearly shaped and influenced by the newest tendencies in contemporary European theatre. It was not by coincidence that Shakespeare was included in Kamiński's repertoire of 1803-1805 along with Schiller. The literary output of the author of "The Robbers" was, at the turn of the nineteenth century, a specyfic "intermediate stage" for Polish artists in familiarizing, imitating, and finally interpreting Shakespeare plays. The Schroeder adaptation used by Kamiński met all requirements of the rigours of esthetical canons of classicism, yet still it was much closer to the original than the Bogusławski's translation. Linguistic analysis of the text shows how Kamiński gradually discarded mannieristic style of Shakespearean dialogues which had to follow the rules of rhetoric so prevailing in the nineteenth century. The crispness and even a certain "coarseness" of the style of the translation make it possible for Kamiński to extract the original idea wrought by Schroeder into the strictness of the rules of classicism. The translator brought to light the inner feelings in the Shakespeare play and got rid of the influences stemming from the interpretations of the play fashioned by classicism. In the Kamiński's translation Hamlet is a dynamic person reflecting an extremely important idea for Romantics, namely that of the changeability and vagueness of the human nature.Item Kilka uwag o aktorskiej legendzie Heleny Modrzejewskiej(Biblioteka Raczyńskich, 2018) Kurek, KrzysztofTekst zawiera uwagi dotyczące legendy aktorskiej Heleny Modrzejewskiej . Autor wskazuje najważniejsze elementy kształtujące artystyczną świadomość wybitnej aktorki i próbuje opisać zjawiska, które zadecydowały o Jej polskiej i amerykańskiej karierze.Item "Król Jan", czyli Rzecz o utracie królestwa(słowo/obraz/terytoria, Gdańsk, 2004) Kurek, KrzysztofTekst zawiera interpretację dramatu Williama Shakespeare'a "Życie i śmierć króla Jana" ("King John"). Autor przedstawił nie tylko filologiczne, lecz także historyczne i kulturowe konteksty omawianego utworu. Analiza ukazuje jedną z Szekspirowskich kronik jako utwór rekonstruujący proces utraty władzy i rozpadu państwa.Item "Meteor, który na chwilkę na scenie naszej zabłysnął..." Okolicznościowe wiersze, toasty i przemówienia opublikowane w prasie poznańskiej w związku z występami gościnnymi Heleny Modrzejewskiej w latach 1880-1903(Wydawnictwo Księgarnia Akademicka w Krakowie, 2019) Kurek, KrzysztofThe paper discusses guest performances of the Polish theatrical actress Helena Modjeska in Poznań in 1880, 1890, 1895, and 1903. Based mainly on contemporary press accounts, the author attempts to recapture a unique atmosphere that accompanied these performances. The Polish audience was enthralled by Modjeska's appearances on the stage of the Polish Theatre in Poznań and many local newspapers published extensive accounts of the events and the actress herself received spontaneuos and warn reception. The first part of the paper presents descriptions of the response and attitudes of theaudiences that brilliantly epitomise the 19th century phenomenon of theatrical stardom. Celebrations accompanying Modjeska's visit to Poznań reverberated far beyond Poznań's theatrical community and the walls of the Polish Theatre where she set the stage on fire with her electrifying personality. Grateful spectators would organise formal receptions in honour of the great actress at the Bazar Hotel or banquet venues of a number of other hotels in the town. Poznań-based press published occasional poems and transcribed acclamatory addresses delivered at these events as well as toasts spoken during formal gatherings. The next section of the paper aims to show several such reports (handpicked from a large number) that are the best evidence of the unprecedented and inimitable atmosphere of those days.Item Mieczysław Limanowski jako współtwórca Reduty(Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1998, 1998) Kurek, KrzysztofAutor omawia związki Mieczysława Limanowskiego (1876-1948) z teatrem Reduta, przedstawia wpływ tej niezwykłej postaci na metody pracy i ideologię zespołu zaliczanego dziś do najważniejszych laboratoriów teatralnych XX wieku. Istotnym kontekstem rozważań są związki Limanowskiego z Juliuszem Osterwą, których następstwem były odbiegające od współczesnej praktyki scenicznej metody pracy nad rolą i spektaklem.Item Między sacrum a profanum... Nieznany tekst pastorałki dramatycznej z kręgu kaliskiego kolegium jezuickiego(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2013) Kurek, Krzysztof; Wydra, WiesławPublikacja zawiera krytyczną edycję dotychczas niepublikowanego tekstu pastorałki dramatycznej. Rękopis utworu znajduje się w zbiorach Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie, w zeszycie studenta kaliskiego kolegium jezuickiego. Utwór został zapisany najprawdopodobniej w pierwszych latach XVIII w. Edycję tekstu poprzedza historyczny i krytyczny komentarz, zawierający m. in. charakterystykę gatunkową pastorałki dramatycznej, uwagi o obecności tego typu utworów na scenach jezuickich dawnej Rzeczpospolitej, analizę utworu oraz opis rękopisu. Należy podkreślić, iż mamy w tym przypadku do czynienia z pierwszą od ponad 300 lat edycją tekstu, który najprawdopodobniej był inscenizowany na scenie szkolnej kaliskiego kolegium jezuickiego.Item (Nie)obecność Pankowskiego(Biblioteka Narodowa, 2003) Kurek, KrzysztofW artykule omówiona została recepcja dramaturgicznych dokonań Mariana Pankowskiego (1919-2011) w Polsce. Przedstawione zostały charakterystyczne cechy i tematy tej twórczości.Item O kilku (możliwych) formach widowisk w średniowiecznym Gnieźnie – konteksty, sugestie, przypomnienia(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2017) Kurek, KrzysztofSeveral (possible) forms of performance in medieval Gniezno - contexts, suggestions, reminders. The aim of this sketch is to collect and re-read several accounts and research findings of performances held in Gniezno in medieval times, thus acquainting the reader with this world. Analysing a letter from Pope Innocent III (8th January 1207) allowed Gniezno to be introduced convincingly into "The Feast of Fools" (festa stultorum) events organised at that time in Europe (between 6th December and 15th January). The document, which was issued on 28th May 1235 in the presence of officials of Wielkopolska's prince Władysław Odonic (1190-1239), refers to the joculator Jurzyk, who performed texts on chivalrous romances popular in culture of the prince's court at that time. The second part of the discussion uses the findings from archeological work conducted at the end of the 20th century in the northeastern section of Gniezno's Lech Mountains.Item O związkach Heleny Modrzejewskiej z Poznaniem - wybrane konteksty i źródłowe świadectwa(Wydawnictwo Księgarnia Akademicka w Krakowie, 2020) Kurek, KrzysztofSummary: Relations between Helena Modjeska and Poznań - Selected Context and Source Reports. Helena Modjeska's relations with the city of Poznań and Greater Poland should be viewed as an important element of the biography of this great Polish actres (1840-1909). These relations should be analysed from multiple standpoints, especially from the professional, private, social and political perspectives. This article attempts to show the unique and intricate network of connections mainly in a context of written accounts that were published in the Polish-language press of nineteenth-century Poznań. The choice of this particular group of source materials is intentional and deliberate. Strangely enough, the authors of hitherto published studies on the local daily newspapers such as "Dziennik Poznański" or "Kurier Poznański", and when they did so, most of these accounts were discussed only superficially. The available press source materials and the following analysis make it possible though to recreate the atmosphere and emotions surrounding Modjeska's guest stage performances.Item Okolice widowisk. Studia i szkice(Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM w Poznaniu; Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 2021) Kurek, KrzysztofBadacze zgodnie twierdzą, że granice oddzielające widowiska od rzeczywistości są płynne i trudne do ustalenia. Patrice Pavis w swoim Słowniku terminów teatralnych zauważył, iż rzeczywistość „może w każdej chwili stać się widowiskiem, jeśli tylko nada się jej charakter ostensywny, a więc uczyni się z niej zobiektywizowany przedmiot oglądu, wobec którego obserwator usytuowany jest na zewnątrz, przestając być w ten sposób zaangażowanym w nią bezpośrednio uczestnikiem”. Ta niestabilna granica nie zawsze pozwala oddzielić codzienne rutynowe zachowania (indywidualne i zbiorowe) od rozwijającej się w czasie i posiadającej własną strukturę „akcji”. Niemożliwe jest dziś także podważenie tezy, iż istnieje gęsta sieć relacji łączących różne formy widowisk (nie tylko kulturowych) z aktywnością społeczno-polityczną, z duchową i kulturową tradycją, z uwarunkowaniami natury ekonomicznej i obyczajowej. W szkicach i studiach zebranych w tym tomie autor podjął próbę ukazania złożonego charakteru tych powiązań w różnych okresach historycznych, od średniowiecza aż do początków dwudziestego stulecia. Pracy nad książką towarzyszyło przekonanie, iż niektóre widowiska należy postrzegać jako swoistą manifestację zbiorowej i indywidualnej egzystencji, jako emanację napięć społecznych, rytmu codziennego życia, praktyk religijnych, politycznych konfliktów i niepodległościowych aspiracji, a także przemian mentalnych określonych zbiorowości. W takim podejściu kryje się także nadzieja, iż dzięki rekonstrukcji i opisowi niektórych form widowisk możliwe jest choćby zbliżenie się do zjawisk słabo reprezentowanych lub całkowicie nieobecnych w historycznych narracjach. Piszącemu te słowa bliski jest pogląd wybitnego polskiego dramaturga Mariana Pankowskiego, który podkreślał, że „jakie by były szumne i szerokie gościńce Historii, liczyć ma się nie Historia, ale człowiek, wpisany na krótko między niebo i ziemię”. Teksty zebrane w tym tomie powstały w latach 2013-2019. Jeden z nich ukazuje się po raz pierwszy. Artykuły wcześniej opublikowane zostały w tym wydaniu poszerzone, przeredagowane i wzbogacone nowymi materiałami źródłowymi. Niezwykle ważnym uzupełnieniem poszczególnych fragmentów książki jest ikonografia, która pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Cyfrowego Repozytorium Lokalnego w Poznaniu, Biblioteki Raczyńskich, Biblioteki Uniwersyteckiej UAM, Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu oraz zbiorów autora.Item Pamiątka dla Publiczności Poznańskiej od Inspicienta Teatru Krakowskiego" z 1867 roku jako interesujący przyczynek do dziejów sceny polskiej w Poznaniu(Wydawnictwo Rys, 2013) Kurek, KrzysztofAutor opisał zwyczaj ofiarowywania publiczności teatralnej okolicznościowych, wierszowanych życzeń, podziękowań i pożegnań. Ta obowiązująca od drugiej połowy XVIII do końca XIX wieku forma nawiązywania kontaktu z publicznością współtworzyła polski obyczaj teatralny. Autorami okolicznościowych utworów byli nie tylko dyrektorzy scen, lecz także przedstawiciele tzw. "niższego personelu teatralnego" - m. in. suflerzy, lampiarze, kontrolerzy, inspicjenci oraz osoby zajmujące się rozklejaniem afiszy. Autor przedstawił stan badań, scharakteryzował poetykę i formę tych utworów, a także usytuował swoje rozważania w kontekście historii polskiego obyczaju teatralnego XVIII i XIX wieku. Druga część publikacji zawiera edycję okolicznościowego utworu "Pamiątka dla Publiczności Poznańskiej od Inspicienta Teatru Krakowskiego" z 1867 roku. Dotychczas nie opublikowany tekst, przechowywany (w formie druku ulotnego) w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, jest przykładem okolicznościowego utworu zawierającego nie tylko podziękowania dla publiczności, lecz także ciekawe uwagi na temat obyczajowości aktorów polskich w XIX stuleciu.Item Pandemia, Poznań, 1918-1920(Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2021) Kurek, KrzysztofThe article discousses the depicitions of the Spanish Flu pandemic from 1918-1920 in Poznan press. The author places his considerations in the broad social and cultural context of kontemporary knowledge about flu, presents the theories on the origins of the pandemic and comments on the medical publications from the 1918-1920 period. Screening the press from the period, easily noticeable becomes the relatively low number (compared with the number of infections and deaths) of reports on the Spanish flu that failed to present the true scale of the danger. The image of reality presented in the press of that period was dminated by current politics, situation on the war fronts, social and economic challenges, food supplies to civilians and the ending of World War I. The common experience od death and illness due to warfare resulted in lack of dramatic reactions of the press.Item Polski Hamlet(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", Poznań, 1999) Kurek, KrzysztofChapter is an attempt at reconstruction of the culminating moment of the first stage of the Polish reception of Shakespeare's "Hamlet". It has been entirely devoted to J. Słowacki's "Horsztyński". There is no doubt that "Horsztyński" should be viewed as the fullest and deepest interpretation of Shakespearean elements in the literary output of Juliusz Słowacki. Numerous citations and references to the works of the Elizabethan dramatist reach deeply into the structure of the world and human's life. Thanks to many adductions (citations) to Shakespeare, Słowacki approached the so much important problem for the Romantic period in Polish literature, namely the problem of individual tragedy of existence of the main character of a play and a clash with historical dilemmas of the community. The analysis of the text is aimed at showing all references to Shakespearean masterpiece with a particular emphasis on the hamletism of the charactwe of Szczęsny Kossakowski. The author describes the motif of betrayal, ever-present on different levels of the text structure, which in the most complete way describes the organisation of space between humans and their interaction in "Horsztyński". The author focuses his attention on detailed description and analysis of the recurrent themes frequently repeated in Szczęsny's statements, namely motifs of "man-harp", "man-actor in the theatre of the world", and "man-puppet", harlequin, clown. These motifs prove the sensibility of Szczęsny's to the theatrical aspect of the surrounding reality. The motif of darkness and of a blind man groping his way in the darkness so frequent in Szczęsny's statements can be interpreted as a manifestation of utter lack of hope and the feeling of uselessness of one's existence in the world.Item Powroty posła (Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła)(Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2001, 2001) Kurek, KrzysztofTekst zawiera interpretację komedii politycznej "Powrót posła" autorstwa Juliana Ursyna Niemcewicza. Analiza dramatu (ukończonego w listopadzie 1790 roku)staje się pretekstem zarówno do odtworzenia najważniejszych kontekstów historycznych wpływających bezpośrednio na ostateczny kształt utworu, jak i ukazania tej komedii jako narzędzia politycznej propagandy. Autor przypomina ścisłe związki zachodzące pomiędzy ideowym przesłaniem tekstu a literaturą polityczną okresu Sejmu Czteroletniego.Item Poznańskie peregrynacje Wojciecha Bogusławskiego(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2009) Kurek, KrzysztofW tekście omówione zostały zawodowe i osobiste związki Wojciecha Bogusławskiego z Poznaniem w latach 1782 - 1823, ze szczególnym uwzględnieniem kolejnych wizyt artysty i prowadzonych przez niego zespołów (m. in. warszawskiego Teatru Narodowego). Rozważania osadzone zostały w szerokim kontekście dziejów miasta, jego struktury narodowościowej, zmian urbanistycznych, dziejów politycznych. Przedstawione zostały również dawne "miejsca teatralne" Poznania, które wykorzystywał Bogusławski w trakcie swoich kolejnych wizyt. Ważnym elementem rozważań są rekonstrukcje repertuarów dziennych oraz składów prowadzonych przez Bogusławskiego zespołów. Autor przypomniał także najważniejsze fakty z dziejów sceny niemieckiej w latach 1782 - 1823, omówił strategie niemieckich antreprenerów, z którymi rywalizował w Poznaniu (na gruncie artystycznym, ekonomicznym i politycznym) Wojciech Bogusławski.