Browsing by Author "Mika, Tomasz. Promotor"
Now showing 1 - 4 of 4
Results Per Page
Sort Options
Item "Kazania augustiańskie". Między glosą a tekstem(2018) Masłej, Dorota; Mika, Tomasz. PromotorCelem pracy jest charakterystyka specyfiki Kazań augustiańskich (przede wszystkim ich języka), średniowiecznego polsko-łacińskiego tekstu, który został zapisany na marginesach i w interliniach jako adaptacja łacińskich materiałów kaznodziejskich przeznaczonych na 21. niedzielę po Zesłaniu Ducha św. Jest on wyjątkowy ze względu na sposób zapisania oraz funkcjonowania dopisków na karcie (są pomiędzy glosą a tekstem, wchodzą w wielopoziomowe relacje z tekstem głównym), obecność bezpośredniej podstawy łacińskiej, a także niespotykaną w pozostałych zabytkach staropolskich dwujęzyczność polsko-łacińską widoczną nie tylko w obrębie większych fragmentów tekstu, ale także poszczególnych konstrukcji czy nawet pojedynczych słów. W pracy szczegółowej analizie poddane zostały: kształt tekstu (ustalenie podstawy materiałowej), jego dwujęzyczność, relacja wobec tekstu łacińskiego (odrębność i zależność tekstów). Rozprawa zawiera również wszechstronny opis Kazań augustiańskich jako tekstu jakościowo odmiennego od podstawy (m.in. jego struktury retorycznej oraz użytych środków językowych) oraz edycję omawianej części zabytku. Analizy pokazały, że Kazania augustiańskie dokumentują tę fazę wernakularyzacji języka polskiego, w której wernakularny (lub dwujęzyczny) tekst – choć wciąż jest pod wieloma względami zależny od łacińskiej podstawy (i nie zaistniałby bez niej) – w dużej mierze odrywa się od pierwowzoru.Item Na styku polszczyzny i czeszczyzny. O języku tekstów interferowanych w średniowieczu(2017) Borowiec, Karolina; Mika, Tomasz. PromotorGłównym celem rozprawy jest wieloaspektowy opis języka tekstów uznawanych za powstałe na XV-wiecznym Śląsku. Teksty te – takie jak Cantilena inhonesta, pieśń o Świętej Dorocie i niektóre modlitwy codzienne ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu – ze względów patriotycznych przez długi czas uznawane były za polskie, choć w ich języku obecne są elementy właściwe polszczyźnie i czeszczyźnie. Rozwój socjolingwistyki, odrzucenie założenia o polszczyźnie jako języku gospodarzu i możliwość przyjęcia nowej perspektywy pozwalają zobaczyć je w nowym świetle, wskazać możliwe przyczyny ukształtowania danego tekstu interferowanego, a także główne problemy transkrypcyjne. Pierwsza część pracy poświęcona jest czynnikom, jakie należy wziąć pod uwagę przed przystąpieniem do analiz (takim jak kulturowa historia Śląska, specyfika materiału, relacja między polszczyzną a czeszczyzną) oraz terminom i metodom. Druga zawiera szczegółowe analizy językowe i kontekstowe. Przeprowadzone analizy doprowadziły m.in. do uznania modlitw z ostatniej karty kodeksu Mikołaja z Koźla za czeskie czy zmiany datacji wpisania do kodeksu pieśni o Świętej Dorocie. Wykazano też, że stosowane w edytorstwie Zasady wydawania tekstów staropolskich są niewystarczające do przygotowania transkrypcji omówionych w pracy tekstów, a same teksty interferowane należy wykluczyć z prac poświęconych staropolszczyźnie.Item Rozpoznawanie i badanie śladów języka pierwotnie oralnego w tekstach staropolskich (na materiale apokryfów Nowego Testamentu)(2023) Deskur, Aleksandra; Mika, Tomasz. Promotor; Masłej, Dorota. Promotor pomocniczyCelem pracy jest stworzenie metody badawczej służącej rozpoznawaniu i badaniu śladów języka pierwotnie oralnego w tekstach staropolskich. Na podstawie literatury z zakresu teorii oralności i piśmienności oraz opracowań historycznojęzykowych wskazano hipotetyczne cechy języka pierwotnie oralnego: dominację treści nad formą, bliski związek z rzeczywistością pozajęzykową oraz redundancję. Ten konstrukt został następnie odniesiony do badanego materiału – staropolskich apokryfów Nowego Testamentu, co umożliwiło stworzenie katalogu śladów języka pierwotnie oralnego, gromadzącego konkretne fakty językowe o potencjalnie oralnej genezie. W katalogu znalazły się: predykacja holofrastyczna, apozycja, dopowiedzenie, współrzędność, swobodne rozwijanie treści, zdania wielokrotnie złożone zachowujące pozajęzykową chronologię zdarzeń, rozdrobnienie treści, powtórzenie oraz zaimek o nielinearnym odniesieniu. Narzędzie, jakim jest katalog, posłużyło do odnalezienia w badanych tekstach śladów oraz ich wiązek, które następnie zostały poddane analizie językowej. W rozprawie zaproponowano również metody weryfikacji hipotez. Praca ma charakter przede wszystkim metodologiczny, prezentuje ona wieloetapową procedurę badawczą, obejmującą poziomy: teorii (cechy języka pierwotnie oralnego), języka (katalog śladów języka pierwotnie oralnego) oraz tekstu (konkretne wiązki śladów i ich weryfikacja). The aim of this study is to develop a research method for identifying and investigating traces of primary oral language in Old Polish texts. On the basis of the literature on the theory of orality and literacy, as well as historical linguistic studies, hypothetical features that the primary oral language might have been characterised by were identified: the dominance of content over form, a close relationship with extra-linguistic reality and redundancy. This construct was then applied to the material under study – Old Polish New Testament apocrypha. This made it possible to create a catalogue of traces of primary oral language, collecting specific linguistic facts with a potentially oral genesis. The catalogue included holophrastic predication, apposition, adding, co-ordination, free development of content, multiple compound sentences preserving the extra-linguistic chronology of events, fragmentation of content, repetition and a pronoun with non-linear reference. The catalogue was used to find traces and bundles of traces in the texts under study, which were then analysed linguistically. The dissertation also proposes how to verify hypotheses about the oral origins of particular facts. The dissertation is foremost methodological in nature, presenting a multi-stage research procedure involving the levels of: theory (features of primary oral language), language (catalogue of traces of primary oral language) and text (specific bundles of traces and their verification).Item Wokół składni „Rozmyślań dominikańskich”(2016) Ziółkowska, Olga; Mika, Tomasz. PromotorGłównym celem rozprawy doktorskiej był monograficzny opis składni „Rozmyślań dominikańskich”. Rozprawa składa się z trzech obszernych rozdziałów. Pierwszy z nich prezentuje zewnątrzjęzykowe czynniki wpływające na składniowe ukształtowanie tekstu . Są to m.in. współobecność tekstu i miniatur, wielowarstwowość genetyczna, wpływ łacińskich źródeł, obecność struktur retorycznych. Drugi rozdział zawiera szczegółowe analizy wybranych zagadnień składniowych. Wzięto pod uwagę wymienione wcześniej czynniki zewnątrzjęzykowe i wewnatrzjęzykowe. Problemy, na które zwrócono uwagę to: długość zdań w RD, sposoby wprowadzania przytoczeń, struktury z rzeczownikami odczasownikowymi, funkcje zaimków, glosy wciągnięte w tekst główny przez kopistę, obecność ACI, a także wyliczenia. Ostatnia część ma charakter praktyczny. Porównano wcześniej wydane fragmenty transkrypcji RD, wskazano typu problemów wydawniczych, charakterystycznych dla tego tekstu i – uwzględniając wiedzę o całym zabytku – zaproponowano nowe rozwiązania edytorskie.