Browsing by Author "Teska, Milena"
Now showing 1 - 4 of 4
Results Per Page
Sort Options
Item About the ‘interim’ or discovering the depths of the pre-Roman Iron Age(Faculty of Archaeology, Adam Mickiewicz University in Poznań, 2021-12) Michałowski, Andrzej; Teska, Milena; Krzyżanowska, Marta; Kaczmarska, Patrycja; Frankiewicz, Mateusz; Żółkiewski, Marek; Niedzielski, Przemysław; Piątkowska, Grażyna; Martini, Sarah; Rand, AstaThe pre-Roman Iron Age, i.e. the last five last centuries BC, is one of the most mysterious periods in Polish prehistory and constitutes an extremely interesting research issue, which help concentrate the studies on it, into a compact group of research problems. The studies on the pre-Roman Iron Age carried out by the group of researchers at the Faculty of Archaeology of the Adam Mickiewicz University are based on the research traditions of Poznań archaeology. The focal point of work in recent years has been settlement pottery, which is a mass source acquired during excavations whose potential has not yet been fully exploited. One way to better understand the possibilities that this type of mass material can bring has been exploitation of the potential of archaeometry. The ongoing studies on the problems of the pre-Roman Iron Age strive to detail and explain the processes and changes occurring at the time. They fit into the Poznań tradition of studies on this period, being a continuation of previous work undertaken on its intricate issues – empowering it and leading it out of the titular ‘interim’, placing it in the fully deserved centre of research interests.Item Kultura oksywska na prawobrzeżnym dolnym Powiślu(2012-06-18T09:40:05Z) Teska, Milena; Michałowski, Andrzej. PromotorW pracy zebrano, przedstawiono i omówiono materiały kultury oksywskiej pochodzące z terenów prawobrzeżnego dolnego Powiśla. Prezentowany na ich podstawie obraz przemian kulturowych zachodzących w młodszym okresie przedrzymskim dla tejże strefy, wynika zarówno z zestawienia ze sobą przedwojennych badań, które de facto odgrywają nadal niebagatelną rolę w kreowaniu tutejszego wizerunku rzeczonej jednostki, jak i z podejmowanych współcześnie inicjatyw badawczych. Na potrzeby niniejszej rozprawy wykorzystano materiały znajdujące się aktualnie w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Muzeum Archeologicznym w Gdańsku, Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu, Muzeum Zamkowym w Malborku oraz Muzeum Zamkowym w Kwidzynie. Zaprezentowany w pracy materiał, określono zgodnie z obowiązującymi aktualnie klasyfikacjami zabytków. Umożliwiło to przede wszystkim w pierwszej kolejności wydzielenie elementów właściwych kulturze oksywskiej, co pozwoliło na dokładniejszą ich charakterystykę i umożliwiło zakwalifikowanie do odpowiednich stadiów rozwojowych młodszego okresu przedrzymskiego. W dalszej kolejności niniejsza analiza posłużyła za podstawę do sformułowania wniosków, istotnych w badaniu zagadnień natury bardziej ogólnej i tym samym umożliwiła podjęcie próby nakreślenia wizerunku kultury oksywskiej na obszarze prawobrzeżnego dolnego Powiśla. Do grupy zagadnień, zostały tutaj przeanalizowane, zalicza się niewątpliwie problem genezy kultury oksywskiej. Kultura oksywska, jako odrębne zjawisko, powstaje w ciągu fazy A1 na ziemi chełmińskiej i dolnym Powiślu, mniej więcej w tym samym czasie co kultura przeworska, a także na tym samym podłożu – pomorsko-kloszowym. Jednak wizerunek rzeczonej formacji, zwłaszcza w fazie inicjalnej młodszego okresu przedrzymskiego, nie jest aż tak jednorodny. Różnice regionalne, a czasami nawet lokalne, czytelne w odniesieniu do kultury oksywskiej są wynikiem wielokierunkowych, złożonych oddziaływań, docierających na macierzysty jej teren w odmiennym czasie i z odmienną siłą. Bezspornie uznać należy, iż na kształtowanie się kultury oksywskiej wpływ wywarły dwie zlatenizowane jednostki kulturowe: przeworska i jastorfska, aczkolwiek znaczenie tej drugiej wydaje się być większe. Całkowite wykrystalizowanie oksywskiego kompleksu kulturowego oraz jego unifikacja na terytorium sięgającym od obszarów Powiśla i ziemi chełmińskiej na wschodzie po Pojezierze Drawskie na zachodzie, następuje w dobie środkowego horyzontu młodszego okresu przedrzymskiego, to jest w stadium A2. W tym też momencie wchodzą w użycie elementy uzbrojenia oraz narzędzia, a także dochodzi do wykształcenia odrębnego stylu ceramicznego w kulturze oksywskiej, aczkolwiek mającego znamiona tradycji jastorfskiej. Ponowne zróżnicowanie obszaru oksywskiego, aczkolwiek nie tak głębokie jak można to było zaobserwować w fazie A1, następuje w schyłkowym stadium młodszego okresu przedrzymskiego, co uznać można za zapowiedź głębszych przemian kulturowych, jakie miały dokonać się tu w początkach naszej ery. Na tle ogólnie zarysowanych powyżej zmian, jakim podlegała kultura oksywska, jej wizerunek na terenie prawobrzeżnego dolnego Powiśla jawi się jako swoisty „organizm”, powstały na skutek „stapiania się” różnego rodzaju wpływów o odmiennym charakterze. Ta różnorodność oddziaływań, doprowadziła do wewnętrznego zróżnicowania omawianego tutaj obszaru na trzy skupiska osadnicze: kwidzyńskie, malborskie oraz elbląskie. Niniejszy podział nie jest podyktowany wyłącznie względami geograficznymi, ale przede wszystkim odmiennościami czytelnymi w zakresie kultury materialnej i chronologii. Faza inicjalna nie jest, jak to sygnalizowano w toku pracy, zbyt dobrze czytelna w kontekście materiałów powiślańskich. Poświadczają ją bowiem nieliczne znaleziska. Grupują się one przede wszystkim w okręgu kwidzyńskim i nie poświadczają najwcześniejszego odcinka fazy A1. Do zasiedlenia pozostałych obszarów omawianej strefy doszło najpewniej w horyzoncie A2. Wówczas nadal, mimo ogólnie jednolitego oblicza kulturowego omawianej jednostki archeologicznej, obserwowane jest przynajmniej częściowe zróżnicowanie terytorialne pojawiające się w odniesieniu do tego regionu. Elementami unifikującymi są tu przede wszystkim: broń i narzędzia, które wystąpiły we wszystkich okręgach osadniczych wydzielonych tutaj dla omawianej części Powiśla. Jest to jednocześnie najsilniejszy przejaw oddziaływań idących ze strefy kultury przeworskiej na miejscowe podłoże oksywskie. Schyłkowe stadium młodszego okresu przedrzymskiego jest natomiast najlepiej poświadczone w ramach skupisk: malborskiego oraz elbląskiego, których kultura materialna, a także obrządek pogrzebowy wykazują różnice względem odgrywającego dotąd największą rolę – okręgu kwidzyńskiego. Przede wszystkim w omawianych skupiskach wystąpiły groby szkieletowe wraz z materiałem właściwym rzeczonemu horyzontowi. Osadnictwo kultury oksywskiej na prawobrzeżnym dolnym Powiślu jest poświadczone nie tylko za sprawą materiału archeologicznego, ale także przyrodniczego. Chodzi tu przede wszystkim o diagramy pyłkowe, a więc graficzny opis zmian składu gatunkowego roślinności danego obszaru, określony na podstawie badań palinologicznych torfowisk lub też innych osadów geologicznych, najczęściej jeziornych. Liczba wykonanych ekspertyz tego rodzaju dla obszaru prawobrzeżnego dolnego Powiśla jest spora, aczkolwiek podkreślić należy, iż nie wszystkie one obrazują odpowiednio długi okres czasu, zawierający interesujący nas przedział, nie wszystkie także skorelowane są z datami 14C, ale co istotniejsze, większość z nich nie została opublikowana. Dla omawianej strefy Powiśla dysponujemy co najmniej trzema analizami spełniającymi kryteria umożliwiające identyfikację kulturową osadnictwa. Najmniej wyraźnie czytelną w materiale źródłowym granicą osadnictwa kultury oksywskiej jest jej wschodnia i północno-wschodnia rubież. Nie jest ona bowiem dokładnie wyznaczona ani pod względem geograficznym (hydrograficznym) ani też archeologicznym. W zakończeniu ujęto podstawowe postulaty badawcze, w tym przede wszystkim potrzebę przeprowadzenia systematycznych badań wykopaliskowych w omawianej strefie prawobrzeżnej dolnej Wisły, a także publikowania wyników podejmowanych inicjatyw badawczych. Podsumowując stwierdzić można, iż przedstawiona rozprawa stanowi próbę nowego, świeżego spojrzenia na sytuację kulturową prawobrzeżnego dolnego Powiśla. Jednocześnie jest to pierwsza tego typu praca, ukazująca w możliwie pełen sposób, w oparciu o dostępne obecnie źródła, obraz kultury oksywskiej na jej macierzystym terenie, co może przyczynić się do lepszego rozpoznania całej omawianej tu formacji.Item Nowe odkrycia figurek Feuerböcke z terenów ziem polskich(Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2012) Michałowski, Andrzej; Teska, MilenaDuring the excavation of the site in Grabkowo, the district of Włocławek, fragments of two firedogs were unearthed. They represent type II: 1 in M. Babes’s typology. Originating in Jutland, they correspond with stylistic features of pottery recognised at the site and are dated to the beginning of the Pre-Roman Iron Age. Given a very small number of such artefacts known from Poland, the discovery of firedogs in Grabkowo throws new light on the spread of such forms in Central EuropeItem Viator per devia scientiae itinera. Studia nad problematyką okresów przedrzymskiego, rzymskiego, wędrówek ludów i wczesnego Średniowiecza(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016) Michałowski, Andrzej; Teska, Milena; Żółkiewski, MarekViator per devia scientiae itinera is dedicated to prof. dr hab. Tadeusz Makiewicz in honour of His 70th birthday. The book’s title aptly describes Professor Makiewicz’s engagement with archaeology: wandering through devious paths of archaeological wilderness, Professor often contested predominant schemes, introducing invigorating trends into the study of the whole range of issues concerning the closing centuries of the past era and the early days of the new one. This volume comprises two complementary parts. Miscellanea present the biography and research activities of Professor Makiewicz as well as the memoirs of the friends of his youth. In the core of the volume, Studia, a number of researchers provide their own constructive input into the development of research problems devotedly studied by Professor Makiewicz. The papers provide a record of the scholarly journeys of their authors, who pursued the paths set by Professor. This part of the book explores such issues as all kinds of changes in the funeral sphere, studies of settlement sites and pottery. In addition, the papers aim to provide insights into the world of human values and seek to re-read archaeological record, a problem so dear to Professor Makiewicz’s heart. The volume begins with the complete bibliography of Professor Tadeusz Makiewicz’s works, providing a guide for the pathways Professor Makiewicz followed in his scholarly journey through the wilderness of knowledge.