Browsing by Author "Wendland, Michał"
Now showing 1 - 20 of 20
Results Per Page
Sort Options
Item Controversy over the status of the communication Transmission models(2013) Wendland, MichałThe article focuses on the status of the transmission approach to communication. The approach is derived from Claude Shannon’s and Warren Weaver’s mathematical theory of communication, and is primarily used for the analysis of telecommunications processes. Within the model a metaphorical conceptualisation of communication is adopted, as conveying (transmission) of information (thoughts, emotions) from the mind of a subject A to the mind of a subject B. Despite the great popularity of the transmission approach, it is subjected to multilateral criticism. Alternative approaches were formulated in which the transmission metaphor is exceeded, extended or even overcome (e.g., the constitutive, transactional, or the ritual approaches). This paper discusses such criticism. The doubts are raised primarily by the characteristic reductionism and the postulated exclusivity of the transmission approach. A question arises whether all the possible types of communication activities can be represented within the transmission approach as a transfer of information. In this context, the dispute between the supporters of the universalistic and the relativistic attitudes to the transmission metaphor is discussed. The polemic also concerns the psychologism elements which are present in the transmission models. Wittgenstein's criticism of psychologism conducted within the framework of his everyday language philosophy is of particular importance. The philosophy may applied to the problem of interpersonal communication. In conclusion it is assumed that the transmission metaphor is important as a tool for the study of many, but not all the aspects of communication. Its importance also lies in the fact that it is the first scientific approach to communication. The exclusivity claims of the transmission model, however, have several limitations, inter alia, it hinders research on the history of communication practices, although the model itself is embedded in a specific historical context.Item Czy optymistyczna ocena kondycji nauki o komunikacji w Polsce jest zasadna?(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2010) Wendland, MichałNawet nieśmiała próba podważenia optymizmu podzielanego przez licznych, często spotyka się z dezaprobatą. Podanie w wątpliwość optymizmu dotyczącego kondycji nauki o komunikacji (a przynajmniej wskazanie okazji do dyskusji nad nim), nie wynika jednak z niechęci, uprzedzenia czy „braku wiary”, a jedynie z troski o samą refleksję nad komunikacją, prowadzoną w naszym kraju przez różne grupy badaczy.Item Działanie komunikacyjne a przekazywanie informacji(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2012) Wendland, MichałCelem niniejszego artykułu jest zarysowanie możliwych relacji, w jakich mogą znajdować się względem siebie pojęcia: „komunikacja” oraz „informacja”. Pojęcia te odgrywają szczególną rolę we wszystkich formach namysłu teoretycznego nad komunikacją i to od momentu, który uznawany jest za początek kształtowania się teorii komunikacji w postaci sformułowanej przez Claude’a Shannona i Warrena Weavera na gruncie teorii informacji (Shannon, Weaver, 1949). Można powiedzieć, że komunikacja oraz proces przekazywania informacji są przedmiotami badań naukowych, które stale splatają się ze sobą i nawzajem się do siebie odnoszą, a także wyjaśniane są przez badaczy właśnie poprzez to odnoszenie i splatanie. W wielu przypadkach zakłada się (założenie to traktując jako aksjomat lub nawet dogmat), że procesy komunikacyjne i procesy informacyjne są albo tożsame, albo przynajmniej nierozerwalnie ze sobą związane. Postrzeganie relacji między tymi dwoma pojęciami jako relacji tożsamości (albo chociażby „bez mała tożsamości”) polega na redukowaniu komunikacji do przekazywania informacji, czego wyrazem jest szereg przykładowych definicji, do których będę odwoływał się w dalszych częściach wywodu. Na wstępie można powiedzieć, że wypadkowa takich redukcji przybiera postać twierdzenia: „komunikacja jest przekazywaniem (przepływem, transmisją etc.) informacji”.Item Epistemologia Kanta jako rozwiązanie sporu empiryzmu z racjonalizmem(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, 2012) Wendland, MichałThe article concerns some of the most important elements of I. Kant’s epistemology and its connections with earlier epistemological ideas, namely rationalism and empiricism. The history of dispute between rationalism (Descartes, Leibniz) and empiricism (Locke, Berkeley, Hume) is hereby shortly presented while Kant’s own philosophical achievements are suggested to be both alternative and synthesis of these. The main core of this paper is summary of basis of Kant’s Critique of Pure Reason; some most important categories are described: apriorism, synthetic and analytical judgements, knowledge a priori and a posteriori, main ideas of transcendental esthetics (two forms of pure intuition: time and space), main ideas of transcendental logic (forms of judgement and twelve categories). Also the meaning of Kant’s „copernican revolution” is presented as a turning point for classical German philosophy as well as for whole modern epistemology.Item Filozoficzne i metodologiczne podstawy historii komunikacji(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Wendland, MichałIt was not long ago that the contemporary humanities started to deal with communication-related phenomena, and yet these phenomena are among those areas of the science of communication, which is also called communicology, that are developing most rapidly. This book explores the history of communication which is understood as a subdiscipline of communicology, i.e. a field of science that focuses on past communication practices, past means and forms of communication (the media) as well as collective notions of communication of the past. The monograph is mainly methodological and philosophical in nature, and it deals with history to a much lesser extent. This means that it does not provide a cross-sectional perspective on the history of human communication or a systematic overview of historical- philosophical stances on communication. The methodological foundations of the history of communication are the main topic of this book, which attempts to answer the question of how this field of knowledge can be studied. The book presents the most important methodological guidelines which are formulated with reference to the history of communication, and mainly to a culturalist approach. Probably the most significant assumption made in this book is that communication constitutes one of the areas of symbolic culture and that communication and culture are inextricably bound with each other. Consequently, as regards methodology, the book concludes and postulates that the study of past communication is closely related to such fields of the humanities as the history of culture (cultural history) and anthropology of culture, and it is not only limited to exploring the forms and means of communication, i.e. the media, of the past.Item Historia idei komunikacji(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015) Wendland, MichałZbiór trzynastu artykułów poświęconych tytułowemu zagadnieniu historii idei komunikacji, a podejmujących je na wiele różnych sposobów: od omówienia podstaw metodologicznych historii komunikacji po przykłady bardziej szczegółowych badań w jej zakresie. W tomie znalazły się teksty autorstwa najwybitniejszych światowych znawców zagadnienia, w tym Roberta Darntona, Johna D. Petersa, Petera Burke’a, Davida R. Olsona i Filippa de Vivo. Historia komunikacji jako dyscyplina naukowa zaczęła kształtować się w latach 80. i 90. ubiegłego stulecia, jest to więc stosunkowo młody i wciąż rozwijający się obszar badawczy. W Polsce pozostaje zagadnieniem stosunkowo mało znanym, słabo skoordynowanym instytucjonalnie, wymagającym pogłębionych studiów. Celem publikacji jest próba spopularyzowania w naszym kraju podejmowanej w niej problematyki i zainicjowanie bardziej zintegrowanych badań w ramach historii komunikacji.Item Historia idei komunikacji: przesłanki do badań nad przekształceniami zbiorowych wyobrażeń o komunikacji(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2013) Wendland, MichałCelem artykułu jest zaprezentowanie głównych problemów merytorycznych i metodologicznych związanych z historią komunikacji jako subdyscypliną komunikologii. W pierwszej części naszkicowany został proces kształtowania się historii komunikacji ze wskazaniem tych nurtów współczesnej humanistyki, które najsilniej wpłynęły na ten proces. Jednym z podstawowych zagadnień podejmowanych w artykule jest problem postulatu historyczności zjawisk (praktyk i działań) komunikacyjnych w opozycji do postulatów uniwersalistycznych (zagadnienie statusu metafory transmisji). Omówione są również trzy najważniejsze obszary historii komunikacji: historia praktyk komunikacyjnych, historia mediów (jako historią form i środków przekazu) oraz historia idei komunikacji, której przedmiotem są historyczne wyobrażenia zbiorowe o komunikacji. Te ostatnie ujmowane są jako pozostające w związku z innymi obszarami kultury.Item Humanistyka w oczach humanistów – od wczesnej nowożytności do dzisiaj(2017) Wendland, MichałItem Jaką funkcję pełni język w filozofii G.W.F. Hegla?(Wydaw. Uczelniane WSP, 2011) Wendland, MichałItem Język. Rozumienie. Komunikacja(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2011) Domaradzki, Mikołaj; Kulczycki, Emanuel; Wendland, MichałOddajemy w ręce Czytelników tom prac poświęcony Profesorowi zwyczajnemu doktorowi habilitowanemu Bolesławowi Andrzejewskiemu z okazji 65. urodzin i ponad 40-letniej pracy naukowo-dydaktycznej. Autorzy tekstów należą do grona przyjaciół, współpracowników i uczniów Szanownego Jubilata. Zakres oraz róż- norodność treści materiałów przedkładanych Czytelnikowi koresponduje z bogactwem zainteresowań badawczych Profesora. Niniejsze artykuły są jednocześnie wyrazem uznania dla dokonań naukowych Profesora Andrzejewskiego, a także wyrażają podziękowania za nieustanną inspirację, jaką obdarza On coraz to nowe pokolenia wykształconych w Jego szkole uczniów i kontynuatorów.Item Komunikologia. Teoria i praktyka komunikacji(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2012) Kulczycki, Emanuel; Wendland, MichałOddajemy do rąk Czytelników tom pt. Komunikologia. Teoria i praktyka komunikacji poświęcony jednej z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin nauk społecznych i humanistycznych, jaką jest komunikologia. Jest to już trzeci tom serii wydawniczej Wydawnictwa Naukowego Instytutu Filozofii UAM – „Biblioteka Komunikacji Społecznej”. Zebraliśmy w nim prace kilkunastu czołowych polskich teoretyków komunikacji reprezentujących najważniejsze rodzime ośrodki badawcze. Istnieje wiele różnych określeń stosowanych w odniesieniu do refleksji teoretycznej poświęconej zjawiskom komunikacyjnym: teoria komunikacji, nauka o komunikacji, filozofia komunikacji, a na obszarze nauki anglojęzycznej communication czy communication studies. Zdecydowaliśmy się na użycie terminu „komunikologia”, ponieważ jest on coraz częściej i z coraz lepszym uzasadnieniem stosowany zarówno w Polsce jak i na świecie. Niniejsza praca jest pierwszą w Polsce monografią, w której tytule znalazło się właśnie słowo „komunikologia”. Szczególnie ważne jest to, że owo określenie (komunikologia) wyraża coraz powszechniejszą ambicję ukształtowania refleksji nad komunikacją w ramach inter-i transdyscyplinarnej, ale jednak przede wszystkim samodzielnej dyscypliny naukowej. Nie sposób zaprzeczyć, że od lat czterdziestych i pięćdziesiątych ubiegłego wieku namysł teoretyczny nad komunikacją dokonuje się już nie „na marginesie” lub „przy okazji” uprawiania innych dyscyplin nauki, lecz zyskuje coraz większy stopień złożoności, a tym samym – autonomii metodologicznej. W pierwszym okresie jej istnienia obecność rozmaicie rozumianej nauki o komunikacji zaznaczała się tylko jako subdyscyplina innych nauk bądź poprzez.Item Komunikowanie a wymiana informacji – pytanie o zakres pojęcia komunikacji(2008) Wendland, MichałItem Konstruktywizm komunikacyjny(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2011) Wendland, MichałNajważniejszą cechą wspólną dla różnych odmian konstruktywizmu jest założenie, zgodnie z którym człowiek, jako „istota społeczna”, konstruuje (wytwarza) wiedzę (zarówno teoretyczną, jak i praktyczną) o świecie. Założenie takie będę określał w tej pracy mianem „słabszej postaci perspektywy konstruktywistycznej” w odróżnieniu od „mocnej postaci perspektywy konstruktywistycznej”, w myśl której człowiek konstruuje nie tylko wiedzę o świecie, ale również sam świat, rozumiany tu jako rzeczywistość społeczno-kulturowa. Tematem tej monografii jest jedno z wielu stanowisk możliwych do przyjęcia w obszarze ogólnej perspektywy konstruktywistycznej. Przyjmując jej założenia, zarówno w słabszej, jak i mocniejszej postaci, oraz postulując Kantowską i neokantowską jej genezę, analizować będę specyficzną postać konstruktywizmu, którą określam mianem konstruktywizmu komunikacyjnego. Komunikacyjny konstruktywizm jest stanowiskiem uogólniającym i syntetyzującym szereg założeń przyjmowanych przez niektórych nowożytnych i współczesnych filozofów (zwłaszcza po tzw. zwrocie lingwistycznym). Sprowadza się ono do stwierdzenia, że w procesach konstruowania wiedzy o świecie i/lub samego świata (jako rzeczywistości społeczno-kulturowej, w której bytuje człowiek) szczególnie ważną rolę odgrywają działania komunikacyjne. Komunikacja, jako zjawisko specyficznie ludzkie, stanowi jedno z najważniejszych narzędzi, za pomocą których ludzkie zbiorowości konstruują swoje wyobrażenia i/lub pojęcia świata, i za pomocą których konstruują one poszczególne elementy tego świata.Item Miejsce i znaczenie języka w filozofii G.W.F. Hegla(Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 2008) Wendland, MichałItem O (nie)ograniczoności komunikacji w kontekście dialektycznego rozumienia granicy(Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 2011) Wendland, MichałW tezie 6.522 swojego Traktatu logiczno-filozoficznego Ludwig Wittgenstein stwierdza: „Jest zaiste coś niewyrażalnego. To się uwidacznia, jest tym, co mistyczne”. Wyraża się w niej przekonanie austriackiego filozofa o istnieniu „czegoś”, co miałoby znajdować się poza granicami języka, co wymyka się słowu, jest niewyrażalne, a tym samym – niekomunikowalne, jak powiedzielibyśmy dzisiaj. Przekonanie, zgodnie z którym ludzka kompetencja komunikacyjna i zdolność nazywania są (w jakiś sposób) ograniczone, pojawiało się w tradycji filozoficznej wielokrotnie, od Platona, przez chrześcijańskich mistyków, po filozofię współczesną. Tego typu przeświadczenie jest szeroko rozpowszechnione również w teologii, jednak niniejszy artykuł nie będzie obejmować tego obszaru wiedzy. Również potoczne doświadczenie częstokroć sugeruje istnienie czegoś, czego „nie da się powiedzieć”, co w jakiś sposób wymyka się słowu i bytuje poza jego granicąItem O kulturalistycznej teorii komunikacji(2014) Kulczycki, Emanuel; Wendland, MichałCelem artykułu jest zaproponowanie kulturalistycznego ujęcia procesu komunikacji. W perspektywie tej akcent kładziony jest na interpretowalność działań oraz na antypsychologistycznie rozumianą intencję komunikacyjną. Klasyczne teorie komunikacji tworzone w ramach nauki o komunikacji opierają się na modelu transmisyjnym. Przyjmuje się w nim, że o komunikacji należy mówić w kategoriach transferu i przesyłania komunikatów. Odmienne podejście konstytutywne odrzuca metaforę transmisji na rzecz rozumienia komunikacji jako rodzaju interakcji społecznej. Autorzy nie tyle odrzucają mówienie o komunikacji w perspektywie transmisyjnej, co wskazują na potrzebę przekroczenia tej metafory na poziomie teoretycznych rozważań. Dlatego też zostaje wprowadzona kategoria komunikatorów jako specyficznych aktorów społecznych. Prezentacja kulturalistycznej definicji komunikacji poprzedzona jest eksplikacją podstawowych założeń filozoficznych. Analiza przykładowych praktyk komunikacyjnych pokazuje, w jaki sposób można uprawiać refleksję na gruncie założeń kulturalistycznych.Item Perspektywa konstruktywistyczna jako filozoficzna podstawa rozważań nad komunikacją(2011) Wendland, MichałItem Pojęcie komunikacji w poznańskiej szkole metodologicznej(2012) Wendland, MichałThe aim of this article is an attempt to identify and describe the meaning of the concept of communication in the perspective of socio-regulative theory of culture by Jerzy Kmita (as well as in the perspective of Poznan School of Methodology in general). Many contemporary theories of human communication tends to avoid the social and cultural context of communication acts which may be called “the naturalistic approach to communication”. This tendency is discussed in the paper. The socio-regulative theory of culture describes communication as one (but one of the most important) parts of symbolic culture and as a cultural act. This act of communication is characterized as rational and intentional and it connects the actors through interpretation processes. In conclusion there is a sketch of theoretical background which opens the possibility to applicate Kmita’s theory of culture into the theory of communication.Item Praktyki komunikacyjne jako praktyki społeczne w ujęciu historycznym(Wydawnictwo Uniwersyteckie UAM, 2015) Wendland, MichałItem Pytanie o podstawy metodologiczne filozofii komunikacji i nauk o komunikowaniu(Zakład Teorii i Filozofii Komunikacji, 2008) Wendland, MichałPytanie o podstawy metodologiczne pada najczęściej wtedy, kiedy mamy do czynienia z dyscypliną nową lub dopiero powstającą albo kiedy dotychczas przyjmowane założenia nie spełniają pokładanych w nich oczekiwań. W przypadku pytania o metodologiczne podłoże filozofii i komunikacji, a tym bardziej dziedziny określanej tą, być może mało rozpowszechnioną nazwą – komunikologia1 – sprawa jest o tyle skomplikowana, że najpierw konieczne jest ustalenie, czym w ogóle miałaby być owa filozofii a komunikacji. A tym bardziej komunikologia. W jednym i w drugim przypadku mamy do czynienia z określeniami raczej słabo zakorzenionymi w humanistyce, tym niemniej tematyka, na której koncentruje się filozofii a komunikacji czy nauki o komunikowaniu z pewnością nowa nie jest. Zatem zanim możliwe będzie udzielenie jakiejkolwiek odpowiedzi na pytanie o ich metodologiczne podstawy, należy wcześniej określić w miarę dokładnie, czym są i czego dotyczą te dwie dziedziny.