Geologos
Permanent URI for this community
Geologos jest to czasopismo ogólnogeologiczne, skupiające się głównie na tematyce geologii Europy Środkowej i Wschodniej. Do 2008 roku zamieszczalo artykuły w polskiej i angielskiej wersji językowej, od 2009 roku – wyłącznie po angielsku. Istnieje w wykazie czasopism MNiSW.
(ang.) Geologos is an international, peer-reviewed journal publishing research results and review articles covering all earth-science disciplines, with a focus on the geology of central and eastern Europe. Since 2009 only manuscripts in English are considered for publication.
Redaktor naczelny: Tomasz Zieliński
Kontakt: Instytut Geologii UAM,
ul. Maków Polnych 16
61-606 Poznań
tel.:061-8296042;
e-mail: geologos@com.pl
strona www: http://geologos.com.pl/
Nazwa wydawcy: Wydawnictwo Naukowe UAM
ISSN 1426-8981
ISBN 978-83-232187-4-6
Browse
Browsing Geologos by Issue Date
Now showing 1 - 20 of 215
Results Per Page
Sort Options
Item Formalna litostratygrafia formacji gogolińskiej (trias środkowy) na Śląsku Opolskim - propozycja(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Kowal-Linka, MonikaFormacja gogolińska, nazywana dotychczas warstwami gogolińskimi, jest najniższą jednostką litostratygraficzną dolnego wapienia muszlowego Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, leżącą pomiędzy węglanowymi utworami retu (górny pstry piaskowiec) i wapienną formacją górażdżańską. Początek sedymentacji utworów formacji przypadł na późny olenek lub wczesny anizyk, a koniec – na wczesny pelson. Podstawą do sformalizowania litostratygrafii formacji gogolińskiej stał się podział wprowadzony w 1944 r. przez Paula Assmanna. Formację tworzą zróżnicowane utwory węglanowe, które zostały podzielone na sześć głównych jednostek litostratygraficznych – cztery ogniwa i dwa poziomy (jednostki nieformalne, nie odsłania się granica pomiędzy nimi). Najniższą jednostkę, ogniwo wapienia krynoidowego z Zakrzowa (odpowiadające wyróżnionym przez Assmanna wapieniom z Pecten i Dadocrinus) budują w dolnej części cienkoławicowe, falisto-gruzłowe margliste wapienie pelitowe, w środkowej – grubo- i średnioławicowe, warstwowane przekątnie wapienie krynoidowe, w górnej - cienko- i średnioławicowe, uziarnione frakcjonalnie normalnie i warstwowane poziomo lub przekątnie wapienie organodetrytyczne oraz zbioturbowane wapienie pelitowe. Ogniwo margla ze Skały (odpowiadające wyróżnionemu przez Assmanna poziomowi margli ilastych) jest utworzone z warstw margli przeławiconych wapieniami pelitowymi i organodetrytycznymi. Lokalnie dolną część jednostki stanowi zespół buł i fragmentów ławic spojonych marglem i przykrytych zlepieńcem śródformacyjnym z małymi intraklastami. Ogniwo wapienia komórkowego z Emilówki (odpowiadające wyróżnionemu przez Assmanna wapieniowi komórkowemu) budują w dolnej części masywne, warstwowane przekątnie i poziomo, cienko- i średnioławicowe wapienie organodetrytyczne i pelitowe, a w górnej - silnie porowate, cienkoławicowe wapienie margliste (dedolomity). Poziom wapienia marglistego z Odrowąża (odpowiadający wyróżnionym przez Assmanna gruboławicowym wapieniom i wkładkom wapieni falistych) jest zbudowany głównie z warstw margli, cienko- i średnioławicowych, uziarnionych frakcjonalnie normalnie i warstwowanych przekątnie lub poziomo wapieni organodetrytycznych oraz piaszczystych, a także cienkich warstw płytowych i falisto-gruzłowych wapieni pelitowych. Poziom wapienia z Malni (odpowiadający wyróżnionemu przez Assmanna poziomowi wapienia marglistego) tworzą cienko- i średnioławicowe, uziarnione frakcjonalnie normalnie i laminowane poziomo lub przekątnie wapienie organodetrytyczne oraz cienkoławicowe płytowe i faliste wapienie pelitowe. Ogniwo wapienia falistego z Ligockiej Góry (odpowiadające wyróżnionemu przez Assmanna głównemu poziomowi falistemu) zbudowane jest z pakietów falisto-gruzłowych wapieni pelitowych przewarstwionych cienko- i średnioławicowymi, uziarnionymi frakcjonalnie normalnie i warstwowanymi przekątnie lub poziomo wapieniami organodetrytycznymi oraz piaszczystymi.Item Warunki formowania lokalnych systemów krążenia wód podziemnych na obszarze Międzyrzecza Warty i Noteci(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Graf, RenataPrzeprowadzono identyfikację lokalnych systemów krążenia wód podziemnych na obszarze Międzyrzecza Warty i Noteci (1912 km2), które stanowi największą pod względem powierzchni strefę wydm śródlądowych w Wielkopolsce. Dla wód poziomu gruntowego o różnym stopniu połączenia z siecią hydrograficzną, określono warunki zasilania i drenażu oraz dokonano oceny składowych bilansu ich przepływu. Wskazano strefy, gdzie mogą formować się systemy wód podziemnych zagłębień bezodpływowych chłonnych i ewapotranspiracyjnych (retencyjnych), w granicach których wymiana wód odbywa się poprzez infiltrację, wsiąkanie lub parowanie. W analizie wykorzystano cyfrową bazę danych Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1: 50 000 oraz wyniki modelowania matematycznego filtracji wód podziemnych przeprowadzonego w odniesieniu do warunków przeciętnych z okresu wielolecia. Założono, że elementem ograniczającym efektywne zasilanie wód podziemnych na terenach wydmowych jest znaczna miąższość utworów piaszczystych (do 30-50 m) i głębokie występowanie zwierciadła wód podziemnych. Wskazano funkcjonowanie stref aktywnych w formowaniu odpływu powierzchniowego oraz bezodpływowych powierzchniowo, szczególnie typu chłonnego (20% powierzchni), które stanowić mogą obszary lokalnie wzmożonego zasilania infiltracyjnego płytkich wód podziemnych i kształtowania tą drogą odpływu podziemnego ze zlewni. Stwierdzono, że doliny Warty i Noteci, jako główne osie drenażu, wymuszają silny odpływ wód podziemnych z centralnej części międzyrzecza, czego efektem jest brak sieci rzecznej.Item O możliwościach rekonstrukcji paleotemperatur vistulianu na podstawie kopalnych zespołów ptaków(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Lorenc, MichałPochodzące z vistulianu szczątki ptaków znane są w Polsce niemal wyłącznie z osadów jaskiń i schronisk skalnych, w sumie z 18 stanowisk. Relatywnie liczne są wyłącznie szczątki pochodzące ze środokowego i późnego vistulianu. W artykule podsumowano zamieszczone w literaturze dane dotyczące występowania i zróżnicowania gatunkowego kości ptaków w vistuliańskich osadach powyższych 18 stanowisk. Zespoły ptaków z vistuliańskich osadów poszczególnych jaskiń i schronisk skalnych stanowiły często podstawę rekonstrukcji paleośrodowiska, rzadziej paleoklimatu. W artykule podsumowano średnie temperatury lipca, które na podstawie tych zespołów oszacowano do tej pory dla niektórych faz klimatycznych vistulianu. Większość temperatur określono używając metody obliczania wskaźników termicznych, według Demarcq & Mourer-Chauvire (1976) i przeliczania wartości tych wskaźników na °C, według Lorenca (2007). Metody te zostały ogólnie scharakteryzowane. Prezentowane temperatury odnoszą się do następujących faz klimatycznych vistulianu: późny vistulian (bölling, starszy dryas, alleröd, młodszy dryas), późny plenivistulian, środkowy plenivistulian (denekamp, hengelo), wczesny plenivistulian (schalkholz) i wczesny vistulian (odderade). Wskazano mocne i słabe strony rekonstrukcji paleotemperatur na podstawie powyższych zespołów ptaków.Item Possible pitfalls in the procedure for paleobiodiversity-dynamics analysis(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Ruban, Dimitry A.; van Loon, A.J. (Tom)The changes in the diversity of specific taxa during certain parts of the geological past (paleobiodiversity dynamics) can, in principle, be established by counting the number of the fossil taxa present (worldwide or in a specific study area) in rocks dated for the time interval under study. Numerous obstacles are present, however, for instance in the form of lacking field data, disappeared collections, ambiguous identifications, temporary ‘disappearence’ of taxa, and dating problems. One major problem is the fact that, particularly in regional studies in some countries, a local, regional or national chronostratigraphic terminology is used rather than the chronostratigraphy recommended by the International Stratigraphic Commision of the International Union of Geological Sciences. This hampers international correlation and makes precise global paleodiversity-dynamics analyses extremely difficult. A reliable insight into the true paleodiversity dynamics requires not only that the various problems are recognized, but also that their consequences are eliminated or, if this is impossible, minimized. This is particularly important if the effects of mass extinctions on fauna and flora are investigated. Each analysis of paleobiodiversity-dynamics analysis of phenomena related to mass extinctions should therefore try to quantify the impact that missing data or inaccuracies of any kind may have on the final results; such an analysis should, in addition, try to find a solution for the major problems, so as to avoid significant inaccuracies of the calculated values. Large electronic databases can help, since about a decade, to diminish possible errors in diversity estimates. Paleobiodiversity should preferably be expressed in the form of values with a certain band with, indicating the inaccuracy, rather than in the form of exact values.Item Wzorcowe profile bromowe cechsztyńskich soli kamiennych w Polsce i w Niemczech na przykładzie kopalni soli w Kłodawie i w Görleben(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Bornemann, Otto; Schramm, Michael; Tomassi-Morawiec, Hanna; Czapowski, Grzegorz; Misiek, Grzegorz; Kolonko, Piotr; Janiów, Sylwester; Tadych, JoannaSkonstruowano wzorcowy profil bromowy dla ogniwa solnego cyklotemu PZ2 (odpowiednik standardowego profilu bromowego utworów cyklu Z2 w Niemczech) oraz przedstawiono wstępne wyniki prac nad wzorcowym profilem bromowym dla ogniwa solnego cyklotemu PZ3. Porównanie profilu bromowego danego odcinka serii solnej z profilem wzorcowym całej serii solnej umożliwia określenie jego pozycji stratygraficznej w obrębie tego ogniwa wiekowego, a także pozwala na identyfikację struktur fałdowych w utworach solnych, co jest niezwykle przydatne w górnictwie, szczególnie podczas ługowania kawern. Przeprowadzono szczegółowe opróbowanie pięciu profili starszych soli kamiennych w kopalni soli Kłodawa (trzech na poziomie 600 m i dwóch na poziomie 750 m) oraz jednego profilu młodszych soli kamiennych (poziom 600 m). Opróbowanie utworów cyklu PZ2 objęło także tzw. „warstwy przejściowe” (Na2+K2) oraz starszą sól potasową. Badania były prowadzone równolegle przez dwa zespoły: zespół z Federalnego Instytutu Nauk o Ziemi i Surowców Naturalnych (BGR) z Hanoweru oraz zespół z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. W pobranych próbkach oznaczono zawartość bromu oraz Na, Cl, K, Mg, Ca, SO4 i części nierozpuszczalnych w wodzie. Zawartość składników głównych została przeliczona na skład mineralny. Szczegółowe profile bromowe ogniwa starszej soli kamiennej, wykreślone w oparciu o dane z dwóch najdłuższych profili, wykazują duże podobieństwo. Trzy charakterystyczne odcinki odznaczające się określoną tendencją zmian zawartości bromu tworzą profil wzorcowy ogniwa soli starszych Na2. Skonstruowany profil wzorcowy dla soli cyklu PZ2 jest w części dolnej i środkowej bardzo podobny do standardowego profilu bromowego utworów Z2 opracowanego dla obszaru NW Niemiec. Profil bromowy opracowany dla soli cyklu PZ3 w Kłodawie znacznie różni się od profilu bromowego utworów cyklu Z3 w NW Niemczech.Item Materia pozaziemska w otoczeniu kraterów meteorytowych Kaali (Estonia)(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Uścinowicz, GrzegorzKratery meteorytowe Kaali (wyspa Saaremaa, Estonia) stanowią unikatowe miejsce w Europie, nie tylko ze względu na wyjątkową formę wykształcenia, ale także dostępność do badań metalicznej materii pozaziemskiej. Podczas badań terenowych prowadzonych w maju 2004 roku autor zgromadził próbki osadów, które posłużyły do badań drobnej frakcji materii magnetycznej występującej w obrębie kraterów meteorytowych Kaali. Na podstawie morfologii, cech powierzchni i składu chemicznego wyselekcjonowanych ziaren magnetycznych wyróżniono cztery grupy materii: (1) kosmiczne kulki zbudowane z tlenku żelaza, zawierające nikiel, (2) kulki węglowe, które wstępnie zaklasyfikowano jako antropogeniczne, (3) kulki krzemianowe interpretowane jako zestalone krople wymieszanej materii ziemskiej i pozaziemskiej, i (4) płytki zbudowane z tlenku żelaza, pozbawione niklu, które zinterpretowano jako zwietrzałe pozostałości materii pozaziemskiej. Opis morfometryczny kraterów Kaali został sporządzony na podstawie danych literaturowych oraz wizji lokalnej przeprowadzonej przez autora.Item Early Carboniferous Chinese and Australian „Siphonodendron” (Anthozoa, Rugosa): ecological and geographical influence on taxonomy(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Fedorowski, JerzyNormal marine salinity is the main limiting factor for the Subclass Rugosa. Water depth and temperature are less critical. Individual characteristics of specimens and some characteristics of species are, however, excellent environmental indicators. Being distributed exclusively by larvae, Rugosa required free distribution by means of marine currents, as well as midway areas suitable for settlement and metamorphosis of the larvae. Not distance but rather geography and midway environments are therefore the limiting factors for their distribution, relationships and stratigraphic value. Siphonodendron and Siphonodendron-like (“Siphonodendron”) corals are discussed as examples of morphological similarity, but not necessarily representing a phylogenetic relationship. The known homeomorphy of European and western North American Siphonodendron taxa (Fedorowski & Bamber 2007) may be extended on the European, some southern Chinese and all south-eastern Australian Siphonodendron-like corals, but only the Chinese and SE Australian forms may be truly related. The latter relationship would extend the boundaries of the Early Carboniferous Australian rugose coral province. The Late Tournaisian age of the earliest Australian “siphonodendrons” indicates an ancestry of the coral fauna within the province (SE Australia and S China). A mechanism for north-westward migration of this fauna, from SE Australia to S China, is not clear.Item Obszary macierzyste skandynawskich eratyków przewodnich osadów ostatniego zlodowacenia północno-zachodniej Polski i północno-wschodnich Niemiec(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Górska-Zabielska, MariaWychodnie skalne środkowego Bałtyku, wysp szwedzkich oraz południowo-wschodniej Szwecji były obszarem dominującej egzaracji tej części lądolodu, która podczas fazy pomorskiej późnego plenivistulianu dotarła po NW Polskę i NE Niemcy. W zespole wszystkich skandynawskich narzutniaków najmłodszych osadów depozycji glacjalnej z NW Polski i NE Niemiec około 30-40% stanowią skały krystaliczne. Ich obszarem macierzystym jest tarcza bałtycka, uformowana w proterozoiku. Do najważniejszych narzutniaków pochodzących z tarczy bałtyckiej należą: granity Uppsala i Stockholm, granit rapakivi Åland, eratyki z Dalarny (granity Garberg, Järna, Siljan oraz porfir Dalarna). Są to także eratyki egzarowane w transskandynawskim paśmie magmowym: granity Småland, Vånevik, Värlebo, Filipstad, Kristinehamn, czerwone i szare granity Växjö, porfiry Påscallavik; dalej są to eratyki z regionu Blekinge-Bornholn (granity Karlshamn, Spinkamåla, Halen, Vånga, Hammer, Vang, Svaneke) oraz eratyki z regionu gnejsowego SW Szwecji (sjenity Glimåkra i Vaggeryd, gnejs Jårna i czarnokit Varberg). W grupie skał narzutowych są także skały uformowane podczas młodszych zdarzeń geologicznych (np. permski porfir rombowy z Oslo czy jurajski bazalt ze Skanii). Skały macierzyste są zlokalizowane również w obrębie pokrywy osadowej dna Bałtyku centralnego i południowego, której powstanie wiąże się ze zdarzeniami geologicznymi w neoproterozoiku, wczesnym paleozoiku i kredzie. Z dna Bałtyku, wysp Gotlandii i Olandii oraz państw nadbałtyckich pochodzi około 60-70% wszystkich eratyków osadowych późnoplenivistuliańskiej depozycji glacjalnej. Są to: piaskowce jotnickie, wapienie ordowiku i syluru, dewońskie piaskowce i dolomity. Z południowo-zachodniego Bałtyku pochodzą górnokredowe wapienie oraz górnokredowe i paleogeńskie krzemienie.Item Karst processes and time(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Bosák, PavelKarst evolution depends particularly on the time available for process evolution and on the geographical and geological conditions of the exposure of the rock. The longer the time, the higher the hydraulic gradient and the larger the amount of solvent water entering the karst system, the more evolved is the karst. In general, stratigraphic discontinuities directly influence the intensity and extent of karstification. Unconformities influence the stratigraphy of the karst through the time-span that is available for subaerial processes. The end of karstification can also be viewed from various perspectives. The definite end occurs at the moment when the host rock, together with its karst phenomena, has completely been eroded/denuded. Karst forms of individual evolution stages (cycles) can also be destroyed by erosion, denudation and abrasion without the necessity of the destruction of the whole succession of karst rocks. Temporary and/or final interruption of the karstification process can be caused by the “fossilisation” of the existing karst phenomena due to loss of hydrological activity. The shorter the time available for karstification, the greater is the likelihood that karst phenomena are preserved in the stratigraphic record. While products of short-lived karstification on shallow carbonate platforms can be preserved by deposition during a immediately succeeding sea-level rise, products of more pronounced karstification can be destroyed by various geomorphological processes. The longer the duration of subaerial exposure, the more complex these geomorphological agents are.Item Geneza skałek wierzchowinowych Płaskowyżu Ojcowskiego na podstawie badań osadów stokowych(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Pawelec, HalinaArtykuł podejmuje dyskusję dotyczącą genezy skałek wierzchowinowych na Płaskowyżu Ojcowskim. W odróżnieniu od najczęściej obecnie stosowanej w badaniach skałek metody, opartej wyłącznie na analizie geomorfologicznej, podstawą badań jest szczegółowa analiza osadów stokowych – powstałych równocześnie z niszczeniem skałek. Badania przeprowadzono w rejonie Jerzmanowic, pomiędzy górnymi odcinkami dolin Będkowskiej i Szklarki, na obszarze falistej wierzchowiny ze skałkami. Opracowano szczegółowe profile litologiczne osadów stokowych. Wykonano badania uziarnienia oraz zawartości CaCO3, Fe2O3 i Corg. Dla frakcji iłowej wykonano analizy mineralogiczne. Badania wykazały, że występujące na stokach obszaru osady powstały w środowisku peryglacjalnym, w rezultacie wietrzenia mrozowego, sedymentacji lessu oraz redepozycji materiału gruzowego i lessowego przez procesy stokowe. Analiza sukcesji tych osadów oraz analiza procesów glebowych wskazują, że są to osady górnovistuliańskie. Na podstawie analizy rozmieszczenia poszczególnych typów osadów wnioskowano o zależnościach pomiędzy procesami peryglacjalnymi a rzeźbą stoków. Głównym kierunkiem przeobrażania ścian skałek było boczne cofanie w rezultacie wietrzenia mrozowego i odpadania wapieni. W obrębie falistej wierzchowiny, wypukły profil górnych części stoków jest rezultatem współdziałania wietrzenia mrozowego i soliflukcji. Dolne, wklęsłe części stoków zostały uformowane w wyniku depozycji osadów soliflukcyjnych i deluwialnych oraz okresowej redepozycji tych osadów, głównie przez spłukiwanie. Podczas plejstocenu obszar Płaskowyżu Ojcowskiego ulegał intensywnej denudacji, uwarunkowanej cyklicznymi zmianami klimatu. W środowisku peryglacjalnym działało głównie wietrzenie mrozowe i procesy stokowe. Podczas interglacjałów oraz interstadiałów działały procesy wietrzenia krasowego. Rezultatem plejstoceńskich procesów denudacyjnych, które rozwijały się na podłożu przeobrażonym przez kras, są współczesne formy skałek oraz rzeźba falistej wierzchowiny. Wyniki badań wskazują, że dotychczasowe teorie, dotyczące wieku i genezy skałek, nie doceniały znaczenia plejstoceńskiej morfogenezy dla rozwoju rzeźby Płaskowyżu Ojcowskiego.Item Ewolucja tektonometamorficzna marmurów i otaczających łupków łyszczykowych formacji strońskiej (Sudety)(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Jastrzębski, MirosławPołączone badania strukturalne, petrograficzne oraz geochronologiczne nad relacjami P-T-d (ciśnienie–temperatura–deformacja) w marmurach i otaczających łupkach łyszczykowych kopuły orlicko-śnieżnickiej (KOŚ) przyczyniły się do rekonstrukcji ewolucji tektonicznej wschodniej krawędzi Sudetów Zachodnich. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, iż na wskutek skrócenia tektonicznego w kierunku E–W (etap D1), związanego z waryscyjską kolizją domen kontynentalnych Sudetów Zachodnich oraz Brunowistulii, doszło do powstania stromej foliacji S1, pogrubienia skorupy i pogrążenia skał formacji strońskiej na głębokości odpowiadające ciśnieniom 0.9-1.0 GPa. Początkowe fazy wynoszenia skał, stowarzyszone ze pionowym skracaniem tektonicznym (etap D2), były powiązane z progresją metamorfizmu regionalnego od warunków facji zieleńcowej do facji amfibolitowej. Pod koniec etapu D2, podczas ustalenia się piku temperaturowego metamorfizmu, ukształtowała się strefowość metamorfizmu zapisana w skałach formacji strońskiej. Etap D2 doprowadził do wykształcenia leżących wąskopromiennych fałdów F2, deformujących foliację S1, oraz do spłaszczania więźby wewnętrznej zakonserwowanej w granatach. Progresywna deformacja etapu D2 ostatecznie doprowadziła do ukształtowania się subhoryzontalnej foliacji osiowej S2, którą w łupkach łyszczykowych stanowi powszechnie obserwowane złupkowanie. Podczas dalszego wynoszenia skał doszło do lokalnej reaktywacji foliacji S2 w reżimie góra-ku-N, odpowiedzialnej za wytworzenie się stref ścinania. Późniejsze skracanie tektoniczne w kierunku NE–SW (etap D4) mogło wiązać się z regionalnym fałdowaniem i reorientacją powierzchni strukturalnych S2Item Polish palaeontological research in the Arctic(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Chwieduk, EdwardItem The survival of megafauna after the end-Pleistocene impact: a lesson from the Cretaceous/Tertiary boundary(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Ruban, Dmitry A.Survival of Pleistocene megafauna after the hypothesized impact of a bolide during the latest Pleistocene seems to be partly island-centered, whereas that the survival of dinosaurs and ammonites after the comparable catastrophe at the Cretaceous/Tertiary boundary seems to have occurred in a fairly haphazard way within the areas affected by the impact. This poses some new questions about the possible mechanism behind the end-Pleistocene extinction, although it does not disprove an impact as a plausible cause.Item Large-scale land-suitability mapping in the GIS environment for the construction site of the University Olympic Village in Izmir (Turkey)(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Kincal, Cem; Koca, M. Yalçin; van Loon, A.J. (Tom)Participants of the 23rd University Olympic Games held in Izmir (Turkey) were hosted in a Universiade Olympic Village that had to be newly constructed. A risk analysis has been performed to assess potential engineering problems at the envisaged construction site. The risk analysis was largely based on a new, large-scale land-suitability map that was prepared in the GIS environment with much detail for this type of construction work. Information was collected from several maps, in combination with mapping in the field, drilling and seismic data. Geological, geotechnical, geophysical and morphological data were then superimposed on these analyses. This sequence of overlay analyses was performed with the help of GIS software (MapInfo Professional 7.5); this resulted in five hazard maps. Risk points (1-11) were then attributed to the different zones in the five digital hazard maps. A land-suitability map indicating the suitability for envisaged constructional activities was subsequently obtained in the form of an overlay of the five hazard maps, thus allowing to calculate a total risk for each zone on this map. The land-suitability map that was thus obtained, has been prepared for a 1:1,000 scale development plan; such a large scale is uncommon in this context.Item Differences in the regional stratigraphy of NE Poland caused by vertical movements due to glacioisostasy(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Morawski, WojciechGeological mapping in combination with geophysical investigations and borehole analyses show differences of the Pleistocene between the Warmia and Mazury palaeogeographic provinces in NE Poland. The (more western) Warmia province has a crystalline basement that is covered by a folded sedimentary succession of 2-4 km thick. The (more eastern) Mazury province (eastern) has a basement that forms part of the rigid East European crystalline craton, which is covered by a sedimentary cover of only 1-1.5 km thick. Cyclic loading by the Pleistocene ice sheets in this area induced glacioisostatic processes of different intensities, resulting in changing palaeogeographic conditions. The changes were increased by intense neotectonic activity that was induced by the ice sheets in the intermediate zone between the two provinces, stretching along the western slope of the crystalline craton. Significant part of intermediate zone forms a belt of crevasse-infill landforms deposited between the Warmia and Mazury lobes of the last glaciation. Studied deposits reveal a cyclic reactivation of the interlobe zone during the successive Pleistocene glaciations. Considerable variations of the relief of the top-Neogene, vertical discontinuities cutting the Pleistocene and Neogene, stratigraphic gaps within the Pleistocene succession, and thick glaciolacustrine successions result from the vertical neotectonic movements in the intermediate area between the two provinces.Item Reflections on subglacial megafloods: their possible cause, occurrence, and consequence for the global climate(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) van Loon, A.J. (Tom)Huge water reservoirs exist subglacially, for instance in the form of lakes. Failure of a wall around such a lake underneath the central part of a large ice mass may result in huge water outbursts. The resulting megafloods will rarely be traceable along the ice front, because much power is lost by friction and because the flood spreads subglacially over a large area. Truly giant meltwater outbursts might, however, still have an enormous power when reaching the marginal area of an ice cap. Such a megaflood may both affect the integrity of the ice mass, and help create a sliding layer over which huge ice masses can be easily transported towards the ocean, thus triggering a Heinrich-like event. This would have great impact on the global climate. Some of the Heinrich events that occurred during the past hundreds of thousands of years may well have been due to giant subglacial water outbursts, and such a situation may equally well occur in the time to come.Item Soft-sediment deformation structures in siliciclastic sediments: an overview(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) van Loon, A.J. (Tom)Deformations formed in unconsolidated sediments are known as soft-sediment deformation structures. Their nature, the time of their genesis, and the state in which the sediments occur during the formation of soft-sediment structures are responsible for controversies regarding the character of these deformations. A definition for soft-sediment deformation structures in siliciclastic sediments is therefore proposed. A wide variety of soft-sediment deformations in sediments, with emphasis on deformations in siliciclastic sediments studied by the present author, are described. Their genesis can be understood only if their sedimentary context is considered, so that attention is also paid to the various deformational processes, which are subdivided here into (1) endogenic processes resulting in endoturbations; (2) gravity-dominated processes resulting in graviturbations, which can be subdivided further into (2a) astroturbations, (2b) praecipiturbations, (2c) instabiloturbations, (2d) compagoturbations and (2e) inclinaturbations; and (3) exogenic processes resulting in exoturbations, which can be further subdivided into (3a) bioturbations – with subcategories (3a’) phytoturbations, (3a’’) zooturbations and (3a’’’) anthropoturbations – (3b) glaciturbations, (3c) thermoturbations, (3d) hydroturbations, (3e) chemoturbations, and (3f) eoloturbations. This subdivision forms the basis for a new approach towards their classification. It is found that detailed analysis of soft-sediment deformations can increase the insight into aspects that are of importance for applied earth-scientific research, and that many more underlying data of purely scientific interest can, in specific cases, be derived from them than previously assumed. A first assessment of aspects that make soft-sediment deformation structures in clastic sediments relevant for the earth sciences, is therefore provided.Item Neotectonics induced by ice-sheet advances in NE Poland(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Morawski, WojciechDifferences in the geological structure of the hard-rock substratum of the Warmia and Mazury regions (NE Poland) resulted during the Pleistocene in different reactions on the load exerted by the land-ice masses. In the (western) Warmia province, vertical glacio-isostatic movements caused cyclic erosional events affecting the relatively thick sedimentary cover, which became more compacted. In contrast, the thinner sedimentary cover of the rigid crystalline basement favoured quiet sedimentation in the (eastern) Mazury province. The zone in between these two areas runs NNE-SSW for some 80 km. It is several kilometres wide and is composed of landforms that owe their origin to the sedimentary infilling of crevasses. This intermediate zone formed an interlobe are between the two huge ice lobes that covered the Warmia and Mazury areas during the last ice age. The basement of the zone coincides with the crystalline craton slope, which is accompanied to the west by a parallel marginal trough. Cyclic advances and retreats of the Pleistocene ice sheet induced neotectonic mobility. Glacio-isostatic processes resulted in the intermediate zone in block movements (uplift and subsidence) that affected the whole Cenozoic succession, creating mainly vertical discontinuity zones. Glacio-isostasy also induced vertical tectonic movements within the older deposits, reaching down to the crystalline basement. A tectonic graben thus developed. It is bounded by flexures accompanied on both sides by positive structures that may indicate transpressional movements with a strike-slip stress component.Item Palynology of the Palaeogene and Neogene from the Warmia and Mazury areas (NE Poland)(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Słodkowska, BarbaraPollen, phytoplankton and microfauna from the Palaeogene and Neogene of two boreholes in NE Poland have been studied. Borehole Klucznik 1 is located in the Warmia area, and borehole Sąpłaty 3 borehole in the Mazury area. The oldest palynomorph assemblage comes from the Klucznik sediments; it consists of phytoplankton from the Early Palaeocene (Danian) D1 and D2 dinocyst zone, and from the Selandian D3 zone. The Eocene is present in the both the Klucznik and the Sąpłaty successions. The Middle Eocene assemblage has been dated as late Bartonian and belongs to the D11 dinocyst zone. The Late Eocene (Priabonian) D12 dinocyst zone is also present in both boreholes. Sporomorphs of a Late Eocene palynomorph assemblage point on the proximity of land and on terrestrial vegetation. The dinocyst zone D13, characteristic for the earliest Oligocene (‘Latdorfian’) has been found in both profiles as well. A Neogene sporomorph assemblage dating from the Middle Miocene (Early Serravallian) occurs only in the Sąpłaty profile. This sporomorph assemblage is correlated with pollen zone VIII. Pollen zone IX is present in the uppermost part of the Middle Miocene (Middle Serravallian). Late Miocene deposits (Late Tortonian) with pollen zone XI are present, too. The Miocene deposits accumulated in densely vegetated swamps, resulting now in the occurrence of lignite. The sedimentary conditions in the Warmia and Mazury regions were identical during the Neogene and Palaeogene, implying that both provinces belonged at the time to one sedimentary basin.Item Early Permian solitary rugose corals from Kruseryggen (Treskelodden Fm., Hornsund area, southern Spitsbergen)(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009) Chwieduk, EdwardA collection of solitary rugose corals collected from the Treskelodden Formation of the Kruseryggen Hill, Hornsund area, south Spitsbergen, consists of 30 specimens representing the Bothrophyllidae family with the genera Bothrophyllum, Caninophyllum, Hornsundia, and Timania (5 species), and an indeterminate family with the genus Svalbardphyllum (one species). These large, dissepimental forms, dating from the Early Sakmarian (Tastubian), indicate a warm-water environment. The lithology, the thickness of the succession, the reddish hue and the abrasion of the fossils indicate that the area of the inner Hornsund showed a relief that enabled considerable erosion of the elevated areas and redeposition of the fossils at remote locations. The changing morphology of this area during the Early Permian was probably influenced by synsedimentary block tectonics.