Porównania, 2008, nr 5

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/39

Przeglądaj zawartość „PORÓWNAŃ" 5/2008 wybierając tytuł, autor lub słowa kluczowe

AUTORZY „PORÓWNAŃ" 5/2008 (W PORZĄDKU ALFABETYCZNYM)

Bogusław Bakuła - prof. dr. hab. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniw. im. A. Mickiewicza. E-mail: bakula@amu.edu.pl; bogusław.bakula@neostrada.pl; bakula@centrum.cz Geologos jest to czasopismo ogólnogeologiczne, skupiające się głównie na tematyce geologii Europy Środkowej i Wschodniej. Do 2008 roku zamieszczalo artykuły w polskiej i angielskiej wersji językowej, od 2009 roku – wyłącznie po angielsku. Istnieje w wykazie czasopism MNiSW.

Mieczysław Dąbrowski - prof. dr hab. Dyrektor Instytutu Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Znawca twórczości A. Kuśniewicza, któremu poświęcił kilka prac oraz literatury niemieckiej. W IP UW również kierownik Pracowni do badań nad kulturą literacką mniejszości narodowych w Polsce. Zajmuje się historią literatury i kultury polskiej w kontekście światowym, ostatnie jego prace koncentrują się wokół takich kategorii, jak: historia idei, "długie trwanie", inter-, trans- i wielokulturowość, tożsamość kulturowa i etniczna, inność, obcość, e/migracyjność, postkolonialne spojrzenie na literaturę, zagadnienia mowy i pisma, pogranicza i stereotypy kulturowe, transgresja, antropologia literatury, podmiotowość, epistemologia literacka, komparatystyka. Opublikował m. in.: Nierzeczywista rzeczywistość. Twórczość Andrzeja Kuśniewicza na tle epoki (1987); 2004 (wyd. II zmien.); Polska awangarda prozatorska (1995); Dekadentyzm współczesny. Główne idee, motywy i postawy modernistyczne w polskiej i niemieckojęzycznej literaturze XX wieku (1996); Postmodernizm - myśl i tekst (2000); Swój/Obcy/Inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej (2001); Projekt krytyki etycznej. Studia i szkice literackie, 2005. E-mail: mieczyslaw.dabrowski@uw.edu.pl

Dorota Kołodziejczyk - dr, adiunkt w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują studia postkolonialne i literaturę postkolonialną, powieść i teorię powieści, oraz problematykę komparatystyki w kontekście globalizacji. E-mail: d_kolodziejczyk@hotmail.com

Karolina Korcz - doktorantka w Instytucie Filologii Polskiej UAM. Przygotowuje pracę doktorską o recepcji Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa w Polsce. E-mail: afraniusz@o2.pl

Janusz Korek - literaturoznawca, historyk idei politycznych, tłumacz. Assistant professor w Centrum Badań Europy Wschodniej i Krajów Bałtyckich (CBEES) przy Sódertórn University College w Sztokholmie. W latach 1985-1998 uczęszczał na studia doktoranckie oraz pracował naukowo na slawistyce Uniwersytetu Sztokholmskiego, gdzie obronił pracę doktorską na temat myśli politycznej paryskiej „Kultury" (Paradoksy paryskiej Kultury. Stockholm Slavic Studies, Almqvist& Wiksell International. Stockholm 1998). W latach 1993-2003 współredagował pismo „Acta Sueco-Polonica", wydawane przez Uniwersytet w Uppsali. Napisał studium o dyskursach politycznych w Polsce i Ukrainie (Demokrativetande i Polen och Ukraina under den postkommunistiska perioden, (Stockholm Universitet, Stockholm, 2004). Jest także redaktorem i współautorem antologii, która aplikuje teorie postkolonialne na tereny środkowo-wschodnio-europejskie: From Sovietology to Postcoloniality. Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, (Sódertórn Academic Studies, Stockholm 2007). E-mail:Janusz.Korek@bredband.net

Ryszard Kupidura - doktorant w Instytucie Filologii Rosyjskiej UAM. Przygotowuje pracę doktorską o twórczości M. Kociubynskiego. E-mail: scholander@interia.pl

Michał Kuziak - dr hab., pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Akademii Pomorskiej w Słupsku.Autor kilkudziesięciu rozpraw publikowanych m.in. w „Pamiętniku Literackim", „Tekstach Drugich", „Ruchu Literackim", „Przeglądzie Humanistycznym". E-mail

Martyna Lemańczyk - doktorantka w Instytucie Filologii Polskiej UAM.Przygotowuje pracę doktorską o nadrealizmie w poezji czeskiej, polskiej i słowackiej. E-mail:martyna_l@o2.pl

Aleksander W. Lipatow - prof. Instytutu Słowianoznawstwa Rosyjskiej Akademii Nauk. Wybitny znawca literatur słowiańskich w całym ich rozwoju i złożoności, zwłaszcza literatury polskiej, której poświęcił wiele znakomitych studiów. Autor m.in. pracy w języku polskim Słowiańszczyzna - Polska - Rosja. Studia o literaturze i kulturze (1999). Publikował w Polsce m.in. w czasopismach „Teksty Drugie", „Slavia Orientalis" oraz w licznych tomach zbiorowych.

Tomasz Nakoneczny - doktorant w Instytucie Filologii Polskiej UAM. Przygotowuje pracę doktorską o na temat twórczości W. Pielewina i J. Pilcha w perspektywie postkolonialnej. E-mail:dtnakoneczny@o2.pl

Marko Pawłyszyn - prof. Mieszka w Melbourne, wykładając na australijskim Uniwersytecie Monasha, gdzie zawiaduje Szkołą Języków, Kultur i Lingwistyki, piastując jednocześnie stanowisko dyrektora Centrum Ukrainistycznego im. Mykoły Zerowa. Jest autorem ponad siedemdziesięciu prac badających dyskurs postkolonialny we współczesnej literaturze ukraińskiej, które były publikowane na łamach m.in. takich czasopism naukowych, jak: „Slavic Review", „Suczasnist'", „Journal of Ukrainian Studies", „Harvard Ukrainian Studies", „Australian Slavonic and East European Studies". Na Ukrainie w formie książkowej został wydany zbiór jego tekstów Kanon ta ikonostas (Kyjiw, 1997). Polski czytelnik mógł zapoznać się z przekładem jego eseju Postmodernistyczne spojrzenie na ukraińską kulturę, opublikowanym w książce Rybo - Wino - Kur. Antologia literatury ukraińskiej ostatnich dwudziestu lat (Izabelin 1994) oraz Ukraiński postkolonialny modernizm, zamieszczonym w antologii Odkrywanie modernizmu, Kraków 1998). Zob.: www.arts.monash.edu.au/slavic/staff/mpavlyshyn.php

Mykoła Riabczuk - Politolog, pisarz, eseista, krytyk i tłumacz, jeden z najważniejszych uczestników trwającej w ostatnich latach natężonej dyskusji nad tożsamością narodu i społeczeństwa ukraińskiego. Był redaktorem miesięczników „Wsewit", „Suczastnist", „Krytyka". W Polsce jego artykuły były publikowane m.in. na łamach „Więzi", „Tygodnika Powszechnego", „Krasnogrudy", „Czasu Kultury", „Akcentu", „Dekady Literackiej", „Literatury na Świecie" oraz w antologiach. Spośród książek polskiemu czytelnikowi są dostępne jego prace Od Małorosji do Ukrainy (I. wyd. „Uniwersitas" 2003; II wyd. KEW 2006) oraz Dwie Ukrainy (2004). W 1999 roku otrzymał nagrodę POLKUL Fundation za działanie na rzecz dobrych stosunków ukraińsko-polskich, zaś w 2002 roku został laureatem polsko-ukraińskiej Nagrody Pojednania. E-mail:

Dariusz Skórczewski - dr, adiunkt na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Publikował studia poświęcone postkolonializmowi m.in. w „Tekstach Drugich". E-mail: dareus@kul.lublin.pl

Ewa Stańczyk - doktorantka na Uniw. w Manchester, W. Brytania. E-mail: Ewa.Stanczyk@manchester.ac.uk

Ewa M. Thompson - prof. Rice University w Houston, w Stanach Zjednoczonych. Slawistka. Przedtem wykładała na uniwersytetach Wirginia, Indiana state, Vanderbilt, Ohio. Doktorat z komparatystyki obroniła na uniwersytecie Vanderbilt, staż naukowy odbywała w Instytucie Hoovera w Stanfordzie. Znawczyni Rosji i Europy Środkowej. Jest autorka pięciu książek oraz redaktorką kwartalnika „Sarmatian Review". Jej prace były tłumaczone na język chiński, rosyjski, chorwacki, ukraiński, polski i włoski. Jej książka „Imperial: Russian Literature and Colonialism" została przetłumaczona na język polski pt. Trubadurzy Imperium: literatura rosyjska i kolonializm (2000). Praca zdobyła również uznanie na Ukrainie i w Rosji. Autorka m.in.: Underdstanding Russia: the Holy Fool in Russian Culture. Publikuje również w wielkonakładowej prasie amerykańskiej teksty poświęcone Europie Wschodniej. E-mail: ethomp@rice.edu

Lidia Wiśniewska - dr hab., prof. Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Kieruje Zakładem Literatury Powszechnej i Komparatystyki. Autorka m.in.: Tożsamość i rozdwojenie (2002); Literatura kręgu wartości (2003); Mity, mitologie, mityzacje - nie tylko w literaturze (2005). Członek Komisji Komparatystycznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Publikowała w Porównaniach 4/.2007. E-mail: wisli@poczta.onet.pl

Browse

Now showing 1 - 20 of 21

„Mowa balfourowska” i dyskurs antykolonialny w ukraińskiej literaturze przełomu XIX/XX w
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Kupidura, Ryszard
Autor podejmuje na gruncie teorii postkolonialnej analizę krótkich opowiadań dwóch fin-de-sieclowych ukraińskich pisarzy Mychajła Kociubinskiego i Mychajła Hruszewskiego. Analizuje zawartość wypowiedzi postaci w opowiadaniu "Dla dobra ogółu" autorstwa Kociubinskiego i "Bekh-al'-Dzhuhur" autorstwa Hruszewskiego. Te wypowiedzi są przyrównywane do przemówień byłego premiera brytyjskiego Jamesa Balfoura, który otwarcie popierał politykę kolonialną . We wspomnianych krótkich opowiadaniach tak zwana " mowa Balfourowska " znajduje się w ostrym kontraście wobec świata opowiedzianego w narracji, która przekształca je w utwory antykolonialne.
Spis treści
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008)
Kresy w perspektywie krytyki postkolonialnej
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Dąbrowski, Mieczysław
Artykuł proponuje lekturę literatury kresowej w perspektywie postkolonialnej krytyki. Polska jest często określana jako: kolonizator, który został skolonizowany. Powinno się dodać, że są dwa znaczenia tej sytuacji: pierwsze, Polska odgrywała rolę kolonizatora na terytoriach wschodnich (w okresie tzw. I Rzeczypospolitej, co można określić jako "normalne" zachowanie) i po drugie Polska odgrywała tę rolę podczas rozbiorów, kiedy była kolonizowana przez sąsiednie mocarstwa. Te powoduje szczególny rodzaj komplikacji i doświadczeń, które są zapisane w literaturze, w osobistych i historycznych dokumentach. Stosowanie krytyki postkolonialnej do czytania literatury kresowej oznacza: 1. wzięcie pod rozwagę granicy lokalnych (nie tylko miejskich) dyskursów, inaczej, wzięcie pod uwagę elementów historycznych i politycznych; 2. Rozumienie stereotypów Innego/Obcego; 3. Wyeksponowanie retorycznych zasad i celów "jednojęzyczności". 4. Wzięcie pod uwagę (i szczególne rozumienie) fenomenu przestrzeni oraz 5. Fantazmatyczny typ postaci i sytuacji w tekstach, a także 6. Literacką eskalację doświadczenia kresowego. Powyższe tezy zostały przedstawione w krótkich analizach.
Wartość kulturowego braku. Syndrom kolonialny w twórczości Mickiewicza
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Kuziak, Michał
W artykule zostaje ukazane i zinterpretowane w kontekście (post)kolonialnym dokonujące się w latach 30. w myśleniu poety o kulturze specyficzne odwrócenie, prowadzące do pozytywnej waloryzacji kulturowego braku i krytyki nowoczesnej kultury. Mickiewicz rozczarowany nią (traktując ją jako kulturę kolonizującą, a także jako kulturę legitymizującą poczynania Rosji) rozpoczyna konstruowanie wizji kultury opartej na wartościach duchowych i moralnych, wspartej resentymentem (apogeum takiej praktyki stają się prelekcje paryskie). W ten sposób kreowana jest przez twórcę także wizja tożsamości Słowianina i Polaka (wypada zauważyć niekonsekwentna, gdyż z jednej strony jako Innego Europy, z drugiej jednak jako wpisującego się w jej model kultury; to kolejny antykolonialny wątek Mickiewiczowskiej opowieści o Słowianach: próba przywrócenia ich dorobku europejskiej historiografii). Eksponowanie braków kulturowych Słowian prowadzi u Mickiewicza również do odwrócenia argumentu kolonizacyjnego – brak kulturowy jest bowiem zaletą, a nie czymś, co powinno zostać nadrobione. Poeta przekształca ponadto dawny język tożsamościowy I RP w język mesjanizmu (oparty na kategorii ofiarnego cierpienia), będący odpowiedzią na sytuację skolonizowania.
Historia literatury w świetle nowych propozycji teoretycznych
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Lipatow, Aleksander
Początkowo wspólne prawidłowości procesu literackiego w czasach średniowiecza w miarę poszerzania ekumeny chrześcijańskiej oraz związanego z tym różnicowania kościelno-instytucjonalnego i spowodowanego tym kulturowo-politycznego różnicowania się wokół dwóch centrów – Bizancjum i Rzymu – także różnicują się, tworząc w ramach makroregionu Pax Christiana nawzajem powiązane i oddziałujące wzajemnie regionalne wspólnoty literackie: Pax Orthodoxa i Pax Latina. Wewnątrz nich – wraz z przeniesieniem kultury literackiej w odrębne etno-geograficzne części składowe tworzące wspólny krąg – następuje różnicowanie drugiego poziomu wewnątrzregionalnego: lokalne (etniczne, państwowe) osobliwości przyswojenia uniwersalnego piśmiennictwa rodzą pochodne prawidłowości wspólnego procesu – jego warianty lokalne. Różnice w poziomie i w charakterze rozwoju literatur słowiańskich, zróżnicowanych wewnątrz dwóch kręgów kultury europejskiej, wiązały się z obecnością lub nieobecnością własnej państwowości i stopniem rozwinięcia społecznej struktury – to jest tych czynników, które warunkują także potrzeby poza kościelne w sztuce słowa, sprzyjając pojawieniu się mecenatu, którego rolę trudno przecenić. Wszystko to przesądziło o wysokim – w porównaniu z innymi literaturami słowiańskimi – rozwoju średniowiecznej literatury chorwackiej, czeskiej, polskiej, staroruskiej z jednej strony, zaś z drugiej – o upadku rozwiniętych literatur Bułgarii i Serbii po podboju tureckim, który częściowo zniszczył, a częściowo zislamizował lokalne elity. W okresie odrodzenia dialektyczna jedność pierwiastków uniwersalnych i lokalnych warunkowała formowanie się w ramach postśredniowiecznej Slavia Latina nowych wspólnot literackich – Slavia Romana (literatura polska i chorwacka) oraz Slavia Germana (literatura czeska, słowacka, serbołużycka i słowieńska). W okresie późnego odrodzenia i baroku Slavia Romana (reprezentowana przez literaturę polską) będzie w ramach tradycyjnego, a następnie współczesnego – coraz bardziej narastającego – współoddziaływania Pax Orthodoxa i Pax Latina sprzyjać przyswojeniu przez wschodniosłowiańską wspólnotę literacką nowych dla niej wartości. Literatura polska doby renesansu i baroku odegrała na wschodzie Europy rolę podobną do tej, którą spełniała ówczesna literatura włoska na jej Zachodzie. Tym samym zaczyna się włączanie Slavia Orthodoxa w zachodnioeuropejski proces literacki na etapie nowożytnej jego historii, otwierającej już narodowy rozwój literatur w ramach zmieniających się w miarę tego rozwoju wspólnot. Zacierając średniowieczny podział (Pax Orthodoxa i Pax Latina), wspólnoty te tworzą nową całość – teraz już w swym zakresie ogólnoeuropejski, zaś w swym charakterze (prądy, kierunki, rodzaje i gatunki literackie) wewnętrznie jednolity i wspólny proces literacki.
Zaklinanie Europy Środkowej: przestrzeń geopolityczna a współczesna literatura ukraińska
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Pawłyszyn, Marko; Matusiak [tł.], Agnieszka
Niniejszy artykuł analizuje motyw przestrzeni i topografii we współczesnej ukraińskiej prozie. Autor spogląda na nie z perspektywy postkolonialnego dyskursu, który ukazuje, że zarówno okres sowiecki jak i postsowiecki przyniósł podniesienie wartości typowych ówcześnie wzorów przestrzennej retoryki w ukraińskiej literaturze. Ekspert literacki bada m.in. prozę Andrija Kurkova, Walerija Szewczuka, Jewhena Paszkowskiego, Serhija Żadana i Jewhenii Kononenko, z naciskiem na prozę i eseje Andruchowycza.
Zarys metody paradygmatycznej w badaniach porównawczych (II)
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Wiśniewska, Lidia
Moim zamiarem jest pokazanie potencjału paradygmatyczno-mitycznej metody porównawczej na przykładzie dzieł literackich z wcześniejszych okresów, takich jak hiszpańskie i francuskie (z fundamentalną ideologiczną różnicą leżącą u ich korzeni) 17 stulecie (myślę o Don Juanie Tirso de Moliny i Don Juanie Moliera), jak również o utworach z XX wieku (np. Gombrowicza lub Becketta). Istotną różnicą między tymi grupami utworów (i okresami) jest to, że pierwsza mówi o funkcjonowaniu mitów i paradygmatów w świecie zewnętrznym, podczas gdy późniejsza skupia się na innym świecie. Niemniej jednak, węższe spojrzenie nawet na pierwszą grupę utworów (które omawiam w tej części artykułu) pozwala nam zobaczyć fundamentalną różnicę między nimi. Don Juan Tirso de Moliny jest jedynym, który wykorzystuje mity i paradygmaty w instrumentalnej manierze, dla swojej własnej rozrywki; podczas gdy Don Juan Moliera wydaje się być instrumentem ewokacji mitu Natury, podobnie jak Sganarel jest instrumentem ewokacji mitu Boga.
Trudności z tożsamością. Na marginesie Niesamowitej Słowiańszczyzny
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Skórczewski, Dariusz
Artykuł przestawia polemikę z zaprezentowaną przez Marię Janion w Niesamowitej Słowiańszczyźnie próbą dopasowania teorii postkolonialnej do historii narodów Europy Środkowej. Autor przestrzega przed automatycznym przeszczepianiem egzotycznych metodologii na rodzimy grunt literaturo- i kulturoznawczy, dodatkowo zarzucając badaczce romantyzmu anachronizm: nie zgadza się ani z ulokowaniem źródeł słowiańskich kompleksów w czasach chrystianizacji tego obszaru Europy, ani z postulowaną przez Janion traumą wynikającą z odcięcia od pogańskich/prasłowiańskich korzeni. Twierdzi przy tym, że autorka Niesamowitej Słowiańszczyzny nieświadomie po wielokroć ulega imperium, narzucającemu kolonizowanym dyskurs wiktymistyczny, ponieważ analizuje średniowieczną historię Polski przez pryzmat literatury romantycznej, siłą rzeczy zdominowanej przez resentyment oraz powtarza pogląd, że wszystkim polskim nieszczęściom winna jest owa „obca”, zaszczepiona tożsamość. Zdaniem Autora, dyskurs kolonialny w sensie Saidowskim mógł narodzić się dopiero na fundamencie oświecenia – za sprawą ugruntowanego wówczas pojęcia tożsamości narodowej. Dowodem – problemy Janion ze wskazaniem owej tożsamości „przednarodowej”: raz są nimi obyczaje prasłowiańskie, w innym kontekście – niełacińska tożsamość chrześcijańska. Autor zgłasza również wątpliwości co do samego pojęcia „słowiańszczyzna”, które z powodu plemiennego nacechowania jest samo z siebie kolonialne lub panslawistyczne (a zatem imperialne, rosyjskie).
Literatura porównawcza i studia postkolonialne – nowe otwarcie dla komparatystyki?
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Kołodziejczyk, Dorota
Artykuł wysuwa tezę, że postkolonialne studia wywodzą się z postkolonialnego impulsu i następnie rozwijają się konsekwentnie jako dyskurs w swej istocie porównawczy. Postkolonializm ujawnia swoją komparatystyczną istotę najbardziej gdy chodzi o rozumienie imperializmu jako dynamicznego pola siłowego, w którym hegemonia, przymus i podporządkowanie ścierają się z formami opozycyjnymi od przewrotnej mimikry poprzez otwarty opór, aż po różnorodność parodystycznych rewindykacji i tekstualnych zawłaszczeń za pomocą strategiowych „prze-pisania”. Autorka pisze, że nowa komparatystyka, która stanowi fundament teorii postkolonialnej, rozbija binaryzm charakterystyczny nie tylko dla imperialnego myślenia o tożsamości, ale też dla nacjonalizmu, który, podobnie jak imperializm, potrzebuje wyraźnych podziałów. Komparatystyka na gruncie studiów postkolonialnych nie tyle będzie poszukiwać dowodów na pełne odrzucenie i przezwyciężenie podporządkowania kolonialnego, ile ukaże ambiwalentne skutki kolonializmu i otworzy nową perspektywę nomadycznej i kontrapunktowej historiografii i historii literatury. Fundamentalni teoretycy postkolonializmu – Edward Said, Gayatri Chakravorty Spivak i Homi Bhabha, by wspomnieć tylko główne imiona – dostrzegają znaczenie literatury porównawczej dla rozszerzania jego zasięgu poza Europę. Podobnie, każdy nich w inny sposób proponuje teorię komparatystyczną, ulepszoną przez postkolonialną wrażliwość. Artykuł kończy się tonem krytycznego ostrzeżenia przeciw wszystkiemu, co zbyt łatwo związuje postkolonialną literaturę z globalnym lub kosmopolityczny wędrownym pisaniem, wprowadzanym na rynek jako nowa światowa literatura, co wyprorokował już Goethe. Zamiast takiego marketingu, potrzebna jest nowa krytyczna uwaga wobec nowego kosmopolityzmu i nowych form translacji.
Postkolonialne refleksje. Na marginesie pracy zbiorowej From Sovietology to Postcoloniality. Poland and Ukraine from Postcolonial Perspective pod redakcją Janusza Korka
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Thompson, Ewa M.
Autorka wiąże kolonializm z rozwojem narodowej świadomości w Europie w osiemnastym wieku. Następnie stwierdza, że u korzeni kolonializmu leży transformacja nawet niewielkiej metropolii w peryferie. Porównuje kolonializm europejski w Afryce i Azji z rosyjskim/sowieckim w Europie i Azji. Jej komentarz dotyczący transformacji świadomości w Polsce znajdującej się stanie kolonizowania zmierza do konstatacji o istnieniu "zastępczego hegemona" w polskim dyskursie. Autorka konkluduje, że polscy u ukraińscy uczeni różnią się w ocenie sposobów wyleczenia ich krajów z kolonialnej zależności.
Postkolonializm a Europa Środkowo-Wschodnia
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Korek, Janusz
Autor artykułu uważa, że w badaniu historii oraz współczesnych problemów Europy Środkowo-Wschodniej niezbędna jest perspektywa postkolonialna. Do niedawna tradycyjne studia postkolonialne, z reguły opanowane przez przedstawicieli lewicowych orientacji, lekceważyły bądź odrzucały taka możliwość. Nie można jednak ukryć, że wiele dzisiejszych problemów nurtujących kraje tego regionu, to pozostałości polityczne, gospodarcze, społeczne bądź mentalne okresu kolonizacji, tak sowieckiej, jak też niemieckiej, zwłaszcza z okresu II wojny światowej. Kieruje to uwagę autora na mechanizmy aneksji, na rodzaje hegemonii i sposoby uzyskiwania dominacji, na formowanie się dyskursów kolonialnych i antykolonialnych, na strategie rządzenia i produkowania wiedzy w podbitej przez imperializmy sowiecki i niemiecki Europie Środkowo-Wschodniej. Badania zachodnie utwierdzały skolonizowaną zależność Europy Środkowo-Wschodniej, sugerując niższość polityczną i cywilizacyjną regionu względem Zachodu. Niemieckie, czy w ogóle „zachodnie“, dyskursy kolonialne, obierające sobie za przedmiot ten region Europy, to nie tylko sprawa przeszłości. Autor twierdzi, że możliwe jest wypracowania języka, który pozwoliłby na wyrażenie, opisanie i porównanie fenomenów kulturowych i doświadczeń kolonialnych z fenomenami czasów sowietyzacji i doświadczeniami postsowieckimi, przy zachowaniu wszystkich różnic, jakie między nimi zachodzą. W tej perspektywie nieprzydatna jest już opozycja „Wschód“ i „Zachód“ jako kategoria abstrakcyjna i ekstremalnie zideologizowana.
Imperialista skolonizowany. O rosyjskim paradoksie kolonialnym na przykładzie “Generation P” W. Pielewina i „Rosja w zapaści” A. Sołżenicyna
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Nakoneczny, Tomasz
Artykuł podejmuje próbę wykazania podstawowych ograniczeń teorii postkolonialnej, jakie wynikają z jej dwóch ważnych aspektów: moralnego i politycznego. Istnienie pierwszego powoduje, że postkolonializm wpisuje się w nurt myśli lewicowej, drugi natomiast czyni zeń narzędzie swoistej walki politycznej - o prestiż i uznanie. Przypadkiem rozważanym w szczególności jest imperializm rosyjski, którego wpływ na literaturę daje się odczuć nie tylko w przeszłości (np. w klasyce dziewiętnastowiecznej), ale i współcześnie. Dla potwierdzenia swoich spostrzeżeń natury ogólnej autor skupił uwagę na dwóch dziełach – „Rosji w zapaści” Aleksandra Sołżenicyna i „Generation P” Wiktora Pielewina. Oba ujawniają, jakkolwiek na zupełnie różne sposoby (tradycyjny i „ponowoczesny”), istnienie tego, co autor określa jako rosyjski paradoks imperialny, polegający na tym, iż podjęcie na gruncie literatury rosyjskiej dyskursu tożsamościowego skutkuje mniej czy bardziej uświadomionym powrotem do myślenia w kategoriach imperialnych.
Publikacje Wydawnictw i Pracowni Komparatystyki Literackiej IFP UAM
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008)
Mistrz i miasto Mirona Pietrowskiego w ujęciu postkolonialnym
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Korcz, Karolina
Recenzja książki: M. Pietrowski, Mistrz i Miasto. Kijowskie konteksty Michaiła Bułhakowa. Tłum. I. Kuźmina, A. Jezierska. Wydawnictwo „Bonami”, Poznań 2004, ss. 319.
Apel międzynarodowego stowarzyszenia „Memoriał”. O „narodowych wizjach przeszłości” (wiek xx i „wojna pamięci”)
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Mitzner [tł.], Piotr
W dokumencie członkowie stowarzyszenia „Memoriał” poddają analizie sytuacje wewnętrzną i międzynarodowa Rosji, a zwłaszcza jej stosunki z sąsiadami, w tym z Polską. Pamięć historyczna zdecydowanie różni społeczeństwo rosyjskie i polskie. Dzisiaj nikt nie widzi możliwości dialogu między oboma społeczeństwami. Mimo tego „Memoriał” proponuje drogę dialogu.
Omówienia, przeglądy
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Bakuła, Bogusław; Kupidura, Ryszard
Omówienia książek: Lidija Stefanovs’ka, Antonyč. Antynomiji. Krytyka, Kyjiv 2006, ss. 312 (Ryszard Kupidura); Zoltan Rédey, Subverzia kánonu slovenskej prózy. V novele Petra Pišťanka „Mladý Dónč”. Univerzita Konštantína Filozofa v Nitre. Filozofická fakulta, Ústav literárnej a umeleckej komunikácie, Nitra 2007, ss. 147 (Bogusław Bakuła); O hodnotě samizdatu. Samizdatová naboženská periodika před rokem 1989. Karmelitánské nakladatelství, Kostelní Vydří 2008, ss. 135 (Bogusław Bakuła); Geoffrey Sutton, Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto. Mondial, New York 2008, ss. 728 (Bogusław Bakuła)
Prowincja jako centrum
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Kledzik, Emilia
Recenzja książki: Provinz als Zentrum. Regionalität in Literatur und Sprache. Ein polnisch-deutsch-nordisches Symposium. Red. D. Albrecht, A. Degen, B. Neumann, A. Talarczyk. Aachen 2007, ss. 226.
Postmodernizm – nowe rosyjskie odczytanie
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Nakoneczny, Tomasz
Recenzja książki: A. V. Rykov, Postmodernizm kak „radikalnyj konservatizm”. Problema chudožestvenno-teoretičeskogo konservatizma i amerikanskaja teorija sovremennogo iskusstwa 1960-1990-ch godov. Sankt-Petersburg 2007, ss. 376.
Metropolia versus prowincja
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Kledzik, Emilia
Recenzja książki: Metropole – Provinz. Urbanität und Ruralität in den slavischen Sprachen, Literaturen und Kulturen. Red. T. Burns, G. Ressel. Peter Lang. Frankfurt a. Main 2008, ss. 136.
Hybrydyczność. Ograniczenia, przekształcenia, perspektywy
(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Stańczyk, Ewa
Recenzja książki: A. Prabhu, Hybridity. Limits, Transformations, Prospects. State University of New York Press, Albany 2007, ss. 186.

Browse

Browsing Porównania, 2008, nr 5 by Issue Date

Results Per Page

Sort Options