Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa (WAiK)

Permanent URI for this community

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/25043

Browse

Now showing 1 - 20 of 54

Elektroniczna performatywność. John Cage i Nam June Paik
(2013-04) Krawczak, Michał
Kilka uwag o aktorskiej legendzie Heleny Modrzejewskiej
(Biblioteka Raczyńskich, 2018) Kurek, Krzysztof
Tekst zawiera uwagi dotyczące legendy aktorskiej Heleny Modrzejewskiej . Autor wskazuje najważniejsze elementy kształtujące artystyczną świadomość wybitnej aktorki i próbuje opisać zjawiska, które zadecydowały o Jej polskiej i amerykańskiej karierze.
Teatr poznański w podróży (1870-1900). Repertuary występów i źródła do dziejów sceny polskiej w zaborach pruskim i rosyjskim
(Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2019) Kurek, Krzysztof
Podstawowym celem tej książki jest możliwie najpełniejsza, wykraczająca zdecydowanie poza dotychczasowy stan badań, oparta na możliwie szerokiej bazie źródłowej rekonstrukcja nie tylko repertuarów, lecz także tras objazdów realizowanych przez zespół poznański w ostatnim trzydziestoleciu XIX wieku. Służyć temu ma m. in. sama kompozycja tomu umożliwiająca Czytelnikowi nie tylko wielopoziomową lekturę, lecz również zapoznanie się z bogatą i w większości nieznaną materią źródłową, która ustanawia porządek faktograficzny, a przede wszystkim przybliża koloryt epoki i społeczne konteksty działalności zespołów teatralnych.
"Meteor, który na chwilkę na scenie naszej zabłysnął..." Okolicznościowe wiersze, toasty i przemówienia opublikowane w prasie poznańskiej w związku z występami gościnnymi Heleny Modrzejewskiej w latach 1880-1903
(Wydawnictwo Księgarnia Akademicka w Krakowie, 2019) Kurek, Krzysztof
The paper discusses guest performances of the Polish theatrical actress Helena Modjeska in Poznań in 1880, 1890, 1895, and 1903. Based mainly on contemporary press accounts, the author attempts to recapture a unique atmosphere that accompanied these performances. The Polish audience was enthralled by Modjeska's appearances on the stage of the Polish Theatre in Poznań and many local newspapers published extensive accounts of the events and the actress herself received spontaneuos and warn reception. The first part of the paper presents descriptions of the response and attitudes of theaudiences that brilliantly epitomise the 19th century phenomenon of theatrical stardom. Celebrations accompanying Modjeska's visit to Poznań reverberated far beyond Poznań's theatrical community and the walls of the Polish Theatre where she set the stage on fire with her electrifying personality. Grateful spectators would organise formal receptions in honour of the great actress at the Bazar Hotel or banquet venues of a number of other hotels in the town. Poznań-based press published occasional poems and transcribed acclamatory addresses delivered at these events as well as toasts spoken during formal gatherings. The next section of the paper aims to show several such reports (handpicked from a large number) that are the best evidence of the unprecedented and inimitable atmosphere of those days.
Video-Remediations: From Transmission Medium to Data Landscape. Three Phases of Video-Remediations
(Peter Lang - Veda, 2019) Jelewska, Agnieszka; Krawczak, Michał
The chapter reflects on the impact of video and video art from the 1960s on contemporary art forms a cultural paradigm of dynamic reality. Originally, the video format was remediating the reality of TV and film production and initiating a democratization of the medium, till the 1990s and further, when video, we argue, started a revolution that emancipated digital devices after which they themselves became a part of a digital world in which we live in. From then on remediations happen not only within the media, but also on a deeper, interconnected levels of digital reality. If one cannot talk about mediations without remediations, then every mediation is always already remediating the mediated world.
Muzyka popularna w dyskursie elit w obszarze muzykologii brytyjskiej i amerykańskiej
(2019) Rzeczkowska, Daria; Moraczewski, Krzysztof. Promotor
Praca analizuje badania muzyki popularnej w ramach muzykologii amerykańskiej i brytyjskiej łącząc dwie perspektywy. Z jednej strony analizowane są narzędzia wykorzystywane przez badaczy z punktu widzenia ich skuteczności w ujawnianiu treści, znaczeń i wartości wiązanych z muzyką popularną, zwłaszcza przez jej twórców i zaangażowanych odbiorców. Drugą przyjmowaną perspektywą jest relacja powstała w spotkaniu dyscypliny współtworzącej dyskurs elitarny z praktykami wywodzącymi się oraz w różnym stopniu nadal funkcjonującymi w przestrzeni trywializacji, wykluczenia czy oporu. W tym celu przeprowadzona zostaje analiza języka i narzędzi stosowanych w badaniu "muzyki popularnej", która umożliwia rekonstrukcję obrazu przedmiotu badanego. Kluczowym pojęciem, które zostaje poddane krytyce, jest sam termin "muzyka popularna". Rozprawę kończy propozycja alternatywnego spojrzenia na przedmioty badania kryjące się w analizowanym dyskursie za pojęciem "muzyka popularna".
Kulturowe ramy nowoczesnej genetyki
(2019) Kwiatkowski, Paweł; Rotengruber, Przemysław. Promotor
Celem studium jest próba odkrycia mechanizmu, który kształtuje kulturową gramatykę biologicznego mikropoziomu materii życia. Propozycja ta przyjmuje, że miejsce genetyki w porządku normatywnym nowoczesnego świata wyznacza relacja pomiędzy systemem a światem życia. Hipoteza ta rozwijana na tle komparatystycznego zestawienia teorii pierwszego i drugiego pokolenia Szkoły Frankfurckiej wyjaśnia sens ewolucji normatywnych granic funkcjonowania genetyki, które decydują o pozycji człowieka względem nauki. Przyjęte stanowisko znajduje odzwierciedlenie w kompozycji prezentowanego studium, które obejmuje pięć rozdziałów. Pierwszy służy zarysowaniu teoretycznego kontekstu, który rozwija się na tle osi sporu pomiędzy reprezentantami dwóch pokoleń Szkoły Frankfurckiej, pozwalając na wybór Habermasowskiej odsłony konceptualizacji społecznego wymiaru wiedzy o dziedzicznej naturze biologicznego mikropoziomu materii życia. Drugi kreśli metodologiczne podstawy tej propozycji, łącząc wybrany wariant opisu odkrywanego mechanizmu z kulturoznawczą perspektywą, która pozwala na weryfikację przyjętego modelu. Trzeci inicjuje refleksję nad funkcjonalnymi determinantami praktyki społecznej śledząc historię wiedzy o dziedziczeniu – od narodzin antycznej idei po zastosowania nowoczesnej genetyki. Czwarty przenosi tę refleksję na poziom interpretacji praktyki społecznej, pozwalając na zarysowanie heterogenicznej panoramy przekonań, ukształtowanych na tle recepcji genetyki. Piąty natomiast podejmuje próbę rekonstrukcji normatywnych granic funkcjonowania wiedzy naukowej, poświęcając uwagę znaczeniu norm zakodowanych w systemowej strukturze nowoczesnego świata.
Experimental Practices: Humanities and Arts in the Process of Modeling Knowledge for Data-Based Society
(Global University Network for Innovation (GUNi), 2019-12) Jelewska, Agnieszka; Krawczak, Michał
O związkach Heleny Modrzejewskiej z Poznaniem - wybrane konteksty i źródłowe świadectwa
(Wydawnictwo Księgarnia Akademicka w Krakowie, 2020) Kurek, Krzysztof
Summary: Relations between Helena Modjeska and Poznań - Selected Context and Source Reports. Helena Modjeska's relations with the city of Poznań and Greater Poland should be viewed as an important element of the biography of this great Polish actres (1840-1909). These relations should be analysed from multiple standpoints, especially from the professional, private, social and political perspectives. This article attempts to show the unique and intricate network of connections mainly in a context of written accounts that were published in the Polish-language press of nineteenth-century Poznań. The choice of this particular group of source materials is intentional and deliberate. Strangely enough, the authors of hitherto published studies on the local daily newspapers such as "Dziennik Poznański" or "Kurier Poznański", and when they did so, most of these accounts were discussed only superficially. The available press source materials and the following analysis make it possible though to recreate the atmosphere and emotions surrounding Modjeska's guest stage performances.
Teoria, historia i strategie współczesnej polskiej krytyki teatralnej
(2020) Godlewski, Stanisław; Kurek, Krzysztof. Promotor
Rozprawa Teoria, historia i strategie współczesnej polskiej krytyki teatralnej stanowi próbę syntetycznego opisu problemów polskiej krytyki teatralnej w drugiej połowie XX i w XXI wieku. Używając różnorodnych metod autor w pierwszym rozdziale opisuje refleksję metakrytyczną w latach 1938-1989: strategie i teorie używane przez krytyczki i krytyków do uzasadnienia i umotywowania swej działalności; a także społeczny i polityczny kontekst, który wpływał na ich pracę. W następnych rozdziałach autor opisuje różnorodne strategie najbardziej współczesnej (po roku 1989) krytyki teatralnej: hierarchizację i konflikty pokoleń; cenzurę, skandale i polityczne aspekty krytyki; różnorodne oblicza krytyki towarzyszącej. Dzięki analizie nie tylko konkretnych tekstów (recenzji, esejów, artykułów), lecz także skupieniu na kontekstach politycznych, zmianach estetyki polskiego teatru i rynku mediów, rozprawa pokazuje, że krytyka teatralna jest nie tylko istotną częścią polskiej kultury, lecz sama w sobie jest także performatywna. Wpływa nie tylko na historię (poprzez dokumentację teatru), lecz także na czasy współczesne (poprzez kreowanie obrazu teatru, manipulowanie afektami publiczności, ustawianie artystycznej hierarchii, tworzenie systemu nagród itd.). Często powtarzane twierdzenie, że „krytyka teatralna umarła” (w znaczeniu – jest nieznacząca, słaba, nieprofesjonalna) jest fałszywe – i rozprawa stara się to udowodnić.
„Kryzys migracyjny” - antropologiczne studium przypadku serbskiej części szlaku bałkańskiego
(2020) Rydzewski, Robert; Buchowski, Michał. Promotor; Bloch, Natalia. Promotor
Niniejszej rozprawie opisuję i analizuję wydarzenia, które miały miejsce latach 2015 i 2016 na Południowo-Wschodnich obrzeżach Unii Europejskiej (UE) i ich konsekwencje dla migrantów próbujących dostać się do UE. W pracy tej dowodzę za Williamem H. Sewellem Juniorem (1996), że „kryzys uchodźczy” może być postrzegany jako „wydarzenie historyczne”, nie tylko dlatego, że około 1 milion osób z tak zwanego Globalnego Południa, w większości muzułmanie, przybyło do UE, ale także dlatego, że zmienił strukturę reżimu granicznego w Europie Południowo-Wschodniej. W mojej pracy przyglądam się „kryzysowi uchodźczemu” przez pryzmat liminalności (Turner1969). Opisuję upadek europejskiego reżimu migracyjnego, częściowe otwarcie zewnętrznych granic UE oraz późniejszą próbę ich uszczelnienia. Interpretuję „kryzys uchodźczy” jako okres przejściowy, bezpośrednio wynikający z kształtowania się na ruinach starego reżimu granicznego, reżimu nowego. Udowadniam, że nową właściwością reżimu granicznego jest proces filtrowania migrantów, który odbywa się w tak zwanych „hotspotach” znajdujących się na zewnętrznej granicy UE. Są to swego rodzaju strefy buforowe, gdzie migranci są poddawani procesowi filtracji. Oprócz tego nową cechą reżimów granicznych w Europie Południowo-Wschodniej jest normalizacja przemocy funkcjonariuszy straży granicznej UE, służącej jako metoda odstraszania migrantów. Do roku 2015 przemoc funkcjonariuszy straży granicznej nie była odnotowywana na taką skalę. Te radykalne akty przemocy wobec nieuzbrojonych dzieci i dorosłych, kobiet i mężczyzn stały się regularne i systematyczne na obrzeżach UE. Co więcej, nowym elementem europejskiego reżimu graniczemy jest utknięcie migrantów w ruchu kołowym (circural mobility) w przestrzeni liminalnej poza granicami Unii Europejskiej. W tej niejednoznacznej i ograniczającej przestrzeni migranci „utknęli w ruchu” (caught in mobility), nie mogąc iść ani do przodu, ani się cofać. Wreszcie te niepokojące wydarzenia, które miały miejsce na przełomie 2015 i 2016 r., doprowadziły do powstania silnego i stabilnego społeczeństwa obywatelskiego podejmującego kwestie migracji w Europie. Zmiany te są bezpośrednim następstwem „kryzysu uchodźczego”. Wyjaśnijmy jednak, że najprawdopodobniej zmiany te nie nastąpiłyby bez „kryzysu uchodźczego”. W tej rozprawie zakładam, że pewne przesłanki zmiany europejskiego reżimu granicznego pojawiały się przed 2015 r., ale to „kryzys uchodźczy” był katalizatorem w procesie przekształcania struktury rozumianej jako medium i jako wynik praktyk ustanawiających system społeczny. Uwypuklam zatem konsekwencje „kryzysu uchodźczego”, aby podkreślić znaczenie tego wydarzenia. Jednak zakres tej pracy jest bardziej ograniczony. Skupiam się tutaj na wydarzeniach zaobserwowanych w liminalnym okresie: jak upadł europejski reżim graniczny w 2015 roku? W jaki sposób wprowadzono nowy system kontroli granic w Europie Południowo-Wschodniej? Kto i jak kształtował szlaki migracyjne? Miejsce i metody badań Praca ta jest oparta na literaturze interdyscyplinarnej i badaniach etnograficznych w centrach recepcyjnych dla migrantów w Serbii w okolicach dwóch przejść granicznych: serbsko-północno macedońskim i serbsko-węgierskim. Od października 2015 r. do października 2016 r. prowadziłem badania etnograficzne z zastosowaniem metod obserwacji uczestniczącej oraz wywiadów. Wywiady przeprowadziłem z migrantami, członkami społeczności lokalnej, a także z członkami społeczeństwa obywatelskiego udzielającymi wsparcia migrantom w Serbii. Badania terenowe rozpocząłem w Preszewie położonym na granicy serbsko – północno macedońskiej. Byłem tam wolontariuszem Border Free Association. Organizacja ta działała w starej fabryce tytoniu zamkniętej podczas rozpadu Jugosławii i latem 2015 r. przekształconej w tymczasowe centrum recepcyjne dla migrantów. Jego celem było rejestrowanie migrantów i zapewnienie im chwilowego odpoczynku. Jako drugą lokalizację dla obserwacji uczestniczącej wybrałem Suboticę i jej okolicę na granicy serbsko-węgierskiej, gdzie od czerwca 2015 r. do ostatnich tygodni 2016 r. działała grupa wolontariuszy o nazwie Fresh Response. Moja praca w obu organizacjach polegała na dystrybucji żywności i artykułów nieżywnościowych, dostarczaniu informacji o aktualnej sytuacji na szlaku bałkańskim oraz pomocy psychologicznej. Tradycyjne badania etnograficzne, jakie zakładałem, w wyniku sytuacji w terenie, przekształciły się w badania aktywistyczne (activist research). Badania aktywistyczne zakładają zdobywanie wiedzy teoretycznej poprzez działanie (Hale 2006; Goldstein 2014; Picozza 2017; Sandri 2017). Ta metoda wpisuje się również w moje przekonania, że praca naukowa może opierać się na aktywizmie, ponieważ oba działania mają ten sam zestaw wartości i mogą się wzajemnie doskonalić. Poza przeprowadzeniem badań terenowych w wyżej wymienionych miejscowościach, odwiedziłem także migrantów w innych centrach recepcyjnych, koczowiskach i squatach rozrzuconych wzdłuż szlaku bałkańskiego. Dlatego moje badania przybrały wymiar etnografii wielostanowiskowej George'a Marcusa, która pozwala śledzić historie migrantów w różnych częściach zglobalizowanego świata i szukać nieoczekiwanych powiązań między miejscami i kontekstami (1998: 90-94). Ponadto w latach 2016–2018 odwiedziłem wybranych partnerów badawczych w krajach goszczących, do których, nie zawsze zgodnie z własnym wyborem, trafili. Pomogło mi to zrozumieć wielokierunkowość migracji przez Europę Południowo-Wschodnią i jej zmieniające się warunki. Struktura pracy Moja rozprawa doktorska składa się z sześciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym: Defining Migrants in Liminal Space, omawiam ramy koncepcyjne i krytyczną analizę terminów takich jak „uchodźcy”, „nielegalni migranci” lub „azylanci”. Pokazuję, że te terminy są wysoce niejednoznacznymi, biurokratycznie stworzonymi kategoriami, które służą jako narzędzie kategoryzacji i dyskryminacji osób próbujących dotrzeć do UE. Następnie konceptualizuję przestrzeń, w której znaleźli się migranci, wśród których prowadziłem prace w terenie. Twierdzę, że pomimo krytyki, jaką jest obarczony termin liminalności w studiach migracyjnych, koncepcja ta niekoniecznie wiąże się z wykorzenieniem migrantów, ale raczej z zawieszeniem praw i norm, przewlekłością podróży i niepewnością co do własnej przyszłości. Co więcej, koncepcja liminalności pomaga podkreślić nowe formy sprawczości, jak również sytuacje, w których migranci podporządkowują się władzy. W rozdziale drugim: The Collapse of EU Border Regime: Shaping Migration Policy in the “Pre-Refugee Crisis” Phase analizuję unijny reżim graniczny i rozwój szlaków migracyjnych przed 2015 r. Aby przedstawić szerszy kontekst rozwoju ruchów migracyjnych i aby uniknąć pułapki bałkańskiego partykularyzmu, porównuję rozwój trajektorii migracji przez Serbię z innymi szlakami prowadzącymi do UE. Twierdzę, że kryzys uchodźczy jest wynikiem próby powstrzymania migracji na szlaku zachodnio-śródziemnomorskim i centralno-śródziemnomorskim oraz braku solidarności między krajami UE. Ponadto, inspirując się między innymi pracami serbskiej badaczki Marty Stojić Mitrovic (2014, 2015, 2016, 2019), wyjaśniam przebieg integracji serbskiej polityki migracyjnej z dyrektywami UE, które utorowały grunt pod eksternalizację kontroli granicznej do Serbii. Pokazuję, że zrzucenie odpowiedzialności za kontrolę zewnętrznych granic UE na kraje trzecie, z jednej strony, pozwala częściowo zatrzymać niechcianych migrantów z dala od jej murów, a z drugiej strony, zapewnia swobodny przepływ towarów i ludzi w strefie Schengen. W tej analizie zwracam szczególną uwagę na obietnicę rozszerzenia UE o kraje Europy Południowo-Wschodniej, która ma na celu nakłaniać kraje bałkańskie, by podporządkowały swoje prawo migracyjne jej wymogom. Kończę ten rozdział argumentem, że eksternalizacja reżimu granicznego jest mieczem obosiecznym: ochrona granic UE przed często wyimaginowanymi zagrożeniami związanymi z nielegalną migracją jest obarczona kosztem deklaratywnych europejskich norm i wartości. W rozdziale trzecim: Liminality: Formalizing the Balkan Corridor opisuję fazę liminalną: moment upadku reżimu granicznego UE oraz powstanie sformalizowanego korytarza bałkańskiego, z którego skorzystało około miliona migrantów, aby dotrzeć do UE. Pokazuję dramatyczne próby przywrócenia poprzedniego porządku poprzez wdrożenie sprzecznych humanitarnych i sekurytyzacyjnych środków, które często nie spełniały swoich celów. Przedstawiam również etnograficzny opis zawieszenia kontroli granicznej (de-bordering), czyli czasowego otwarcia zewnętrznych granic UE oraz odpowiedź społeczeństwa obywatelskiego na to zjawisko. W czwartym rozdziale: Re-bordering: Introducing the Filtering Process przedstawiam nowe metody podjęte przez UE w celu przywrócenia kontroli granicznej (re-bordering) w Europie Południowo-Wschodniej i ich wpływ na ruch migrantów. Wyjaśniam, że na przywrócenie kontroli granicznej składa się utworzenie „hotspotów” oraz nieprecyzyjne i arbitralne filtrowanie migrantów w strefach buforowych zlokalizowanych w obrębie zewnętrznych granic UE. Ponadto wykazuję, że proces filtrowania migrantów doprowadził do powstania koczowisk i squatów wzdłuż korytarza bałkańskiego, wykształcił poczucie niepewności wśród migrantów oraz sprowokował starcia pomiędzy migrantami a strażą graniczną czy policją. Ten rozdział kończę spostrzeżeniem, że ponownemu przywróceniu kontroli granicznej towarzyszyło przejęcie kontroli nad transportem migrantów, co w konsekwencji doprowadziło do napięć między prywatnymi i państwowymi firmami transportowymi oraz przywrócenia starych nieoficjalnych szlaków migracyjnych. W piątym rozdziale: Hope, Waiting and Mobility. The Migrant Movement in In-betweenness badam ruch migrantów na serbskim odcinku korytarza bałkańskiego po podpisaniu umowy między UE a Turcją w marcu 2016 r., i tym samym uszczelnieniu granic w Europie Południowo-Wschodniej. W tej części pokazuję, że ruch migrantów w liminalnej przestrzeni nie ustał. Pomimo wielkich wysiłków na rzecz zmilitaryzowania zewnętrznych granic UE, nielegalnym deportacjom i przemocy funkcjonariuszy straży granicznej oraz strukturalnego i instytucjonalnego narzucania oczekiwania, migranci nadal próbowali iść naprzód, przekroczyć granice w różnych częściach kraju, często kręcąc się w koło po Serbii. Ten rozdział kończę refleksją, że ruch migrantów u progu UE może wyrażać ich nadzieję na zakończenie utknięcia w liminalności (stuckedness in liminality). W ostatnim rozdziale: Crafting Activists from Tourists. Volunteer Engagement in the Refugee Protection in Serbia, sugeruję, że oprócz nowej formy zarządzania granicami w Południowo-Wschodniej Europie, kryzys uchodźczy zrodził oddolny ruch poświęcony ochronie migrantów. W tej części przyglądam się motywacjom wolontariuszy z tak zwanej Globalnej Północy w Serbii, ich sposobom działania i ich trwałości. Następnie opisuję samo-pozycjonowanie i cele wolontariuszy oraz ewolucję ich pracy. Twierdzę, że samodoskonalenie i potrzeba reagowania na ludzką tragedię są kluczowymi argumentami za podjęciem decyzji o zaangażowaniu się w pomoc migrantom w Serbii. W ten sposób wolontariat jest łącznikiem między jednostką a kolektywem i jako taki może być rozumiany jako nowa forma zaangażowania obywatelskiego.
Koncepcja audience development: między teorią a praktyką
(2020) Firych, Piotr Karol; Sójka, Jacek. Promotor; Poprawski, Marcin. Promotor
W obliczu współczesnych rynkowych, technologicznych i społecznych uwarunkowań sektora kultury rośnie istota „zwracania się” w działaniach ku publiczności. W reakcji na tę sytuację organizacje, chcąc efektywnie realizować swoją misję, zmuszone są poszukiwać nowych metod komunikacji i zarządzania. Dla wielu, odpowiedzią na najważniejsze wyzwania stojące przed organizacjami kulturalnymi w XXI wieku jest koncepcja audience development. Zakłada ona strategiczne i kompleksowe podejście do zagadnienia budowania relacji z publicznością. Celem pracy jest krytyczna analiza koncepcji audience development. W ramach pogłębienia wiedzy na temat wskazanego problemu podjęta została próba szerszego objaśnienia znaczenia koncepcji audience development oraz uchwycenia jej w możliwie ścisłe ramy teoretyczne, których nie posiada ona explicite mimo swojej dużej popularności. Ważnym elementem pracy jest także analiza sposobu, w jaki organizatorzy życia kulturalnego przystosowują się do obecnych uwarunkowań uczestnictwa w kulturze. Nabyta w toku pracy nad dysertacją wiedza ma ostatecznie doprowadzić do określenia potencjału koncepcji audience development, a tym samym odpowiedzenia na pytanie o jej oryginalność względem już istniejącej wiedzy i realizowanej działalności. Wybrane czynniki, przy uwzględnieniu których prowadzona jest analiza problemu to urynkowienie kultury, a także rozwój nowych mediów i sposobów komunikacji.
Strategie kinestezyjne w przestrzeni tańca
(2020) Lissowska-Postaremczak, Regina; Kalemba-Kasprzak, Elżbieta. Promotor
Praca podejmuje zagadnienie „strategii kinestezyjnych” – jako kategorii określającej pewną grupę praktyk artystycznych w obszarze tańca – dążących do podważania wizualności, ale także estetycznego i interpretacyjnego podejścia do jego odbioru, stawiając w centrum zainteresowania same mechanizmy percepcyjne. Zainteresowanie współczesnych choreografów kinestezją przekłada się nie tylko na to, jak sami postrzegają i doświadczają ruch, ale też na to, w jaki sposób chcą udostępniać to doświadczenie widzom. Strategie kinestezyjne odnoszą się zatem nie tyle do eksplorowania kinestetycznych doświadczeń tancerza, lecz są intencjonalnie skierowane na manipulowanie kinestetycznymi doświadczeniami widza. Jednocześnie przekraczają one ugruntowane pojęcie języka tańca jako formy ekspresji znaczeń (semantycznych, emocjonalnych, estetycznych), oraz choreografii jako komponowania struktur służących ich wyrażaniu. Istota prezentacji tańca jako sztuki jest redefiniowana, gdy już nie komunikacja z odbiorcą, lecz tematyzacja jego własnych percepcyjnych i cielesnych doświadczeń staje się głównym celem artystycznych działań. Dlatego też stosowane obecnie interpretacyjne kryteria analizy i krytyki tańca okazują się często niewystarczające, lub wręcz nieadekwatne wobec tych praktyk; wymagają one wypracowania nowych kategorii i języka opisu, zdolnych objąć ich twórczy potencjał.
Występy gościnne Heleny Modrzejewskiej w Poznaniu w 1880 roku z perspektywy publikacji "Dziennika Poznańskiego"
(Wydawnictwo Księgarnia Akademicka w Krakowie, 2021) Kurek, Krzysztof
The subject matter of this work concerns the articles and reviews - with an introduction and extended editorial commentary - published on the pages of "Dziennik Poznański" in connection with the guest performances of Helena Modjeska in Poznań in February 1880. Arranged in chronological order, the press texts not only show extraordinary emotions caused by the visit of the outstanding artist, but also allow to understand social and political contexts of the describet events. Printed for the first time, the texts constitue the valuable source material not only for historians of the theatre but also for explorers of the history of Poznań in the 19th century.
Pandemia, Poznań, 1918-1920
(Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2021) Kurek, Krzysztof
The article discousses the depicitions of the Spanish Flu pandemic from 1918-1920 in Poznan press. The author places his considerations in the broad social and cultural context of kontemporary knowledge about flu, presents the theories on the origins of the pandemic and comments on the medical publications from the 1918-1920 period. Screening the press from the period, easily noticeable becomes the relatively low number (compared with the number of infections and deaths) of reports on the Spanish flu that failed to present the true scale of the danger. The image of reality presented in the press of that period was dminated by current politics, situation on the war fronts, social and economic challenges, food supplies to civilians and the ending of World War I. The common experience od death and illness due to warfare resulted in lack of dramatic reactions of the press.
Teatr Polski w Poznaniu jako scena narodowa? Kilka uwag o życiu teatralnym miasta w latach 1875-1918.
(Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2021) Kurek, Krzysztof
Artykuł zawiera rozważania dotyczące szczególnej roli Teatru Polskiego w Poznaniu, który w dobie zaborów był postrzegany jako Scena Narodowa wszystkich Polaków żyjących pod pruskim zaborem. Przywołane materiały prasowe ukazują swoistą sieć zależności wpływających na oblicze artystyczne i społeczny wizerunek polskiej sceny funkcjonującej w sercu pruskiej twierdzy. Twórcy związani z Teatrem Polskim musieli uwzględniać nie tylko własne aspiracje artystyczne, lecz także przeciwstawiać się na różne sposoby polityce germanizacyjnej.
Okolice widowisk. Studia i szkice
(Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM w Poznaniu; Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 2021) Kurek, Krzysztof
Badacze zgodnie twierdzą, że granice oddzielające widowiska od rzeczywistości są płynne i trudne do ustalenia. Patrice Pavis w swoim Słowniku terminów teatralnych zauważył, iż rzeczywistość „może w każdej chwili stać się widowiskiem, jeśli tylko nada się jej charakter ostensywny, a więc uczyni się z niej zobiektywizowany przedmiot oglądu, wobec którego obserwator usytuowany jest na zewnątrz, przestając być w ten sposób zaangażowanym w nią bezpośrednio uczestnikiem”. Ta niestabilna granica nie zawsze pozwala oddzielić codzienne rutynowe zachowania (indywidualne i zbiorowe) od rozwijającej się w czasie i posiadającej własną strukturę „akcji”. Niemożliwe jest dziś także podważenie tezy, iż istnieje gęsta sieć relacji łączących różne formy widowisk (nie tylko kulturowych) z aktywnością społeczno-polityczną, z duchową i kulturową tradycją, z uwarunkowaniami natury ekonomicznej i obyczajowej. W szkicach i studiach zebranych w tym tomie autor podjął próbę ukazania złożonego charakteru tych powiązań w różnych okresach historycznych, od średniowiecza aż do początków dwudziestego stulecia. Pracy nad książką towarzyszyło przekonanie, iż niektóre widowiska należy postrzegać jako swoistą manifestację zbiorowej i indywidualnej egzystencji, jako emanację napięć społecznych, rytmu codziennego życia, praktyk religijnych, politycznych konfliktów i niepodległościowych aspiracji, a także przemian mentalnych określonych zbiorowości. W takim podejściu kryje się także nadzieja, iż dzięki rekonstrukcji i opisowi niektórych form widowisk możliwe jest choćby zbliżenie się do zjawisk słabo reprezentowanych lub całkowicie nieobecnych w historycznych narracjach. Piszącemu te słowa bliski jest pogląd wybitnego polskiego dramaturga Mariana Pankowskiego, który podkreślał, że „jakie by były szumne i szerokie gościńce Historii, liczyć ma się nie Historia, ale człowiek, wpisany na krótko między niebo i ziemię”. Teksty zebrane w tym tomie powstały w latach 2013-2019. Jeden z nich ukazuje się po raz pierwszy. Artykuły wcześniej opublikowane zostały w tym wydaniu poszerzone, przeredagowane i wzbogacone nowymi materiałami źródłowymi. Niezwykle ważnym uzupełnieniem poszczególnych fragmentów książki jest ikonografia, która pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Cyfrowego Repozytorium Lokalnego w Poznaniu, Biblioteki Raczyńskich, Biblioteki Uniwersyteckiej UAM, Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu oraz zbiorów autora.
Elsensee-Rusałka. Spektrokartografie środowiska
(Poznańskie Studia Polonistyczne, 2021) Jelewska, Agnieszka; Krawczak, Michał
#Jaramniewiara. Ewangelizacja online na platformie TikTok
(Wydawnictwo Naukowe ATH, 2021) Juda, Łukasz
Artykuł przedstawia wyniki badania współczesnych form ewangelizacji zapośredniczonej medialnie poprzez aplikację Tik-Tok, przeprowadzonego w styczniu i lutym 2021. Aplikacja Tik-Tok wydana została w 2016 roku, a globalny wzrost zainteresowania nią datować należy na rok 2017. Zarówno osoby duchowne, jak i świeccy członkowie wspólnoty katolickiej dostrzegli w niej miejsce, w którym skutecznie głosić można Ewangelię w czasie pandemii spowodowanej wirusem COVID-19, która utrudniła znacząco kontakt księży z wiernymi oraz wiernych między sobą. Ta innowacyjna platforma medialna stawia przed użytkownikami specyficzne wyzwania, którym ewangelizatorzy muszą sprostać improwizując rozwiązania, przetwarzając i tworząc wzory zachowań wykorzystywane następnie przez innych użytkowników. Celem artykułu jest uchwycenie i analiza tychże zachowań zarówno wśród świeckich, jak i duchownych ewangelizatorów. Część teoretyczna zaś za cel stawia sobie nakreślenie historycznych uwarunkowań ewangelizacji zapośredniczonej medialnie i przedstawienie historii powstawania oraz sposobów funkcjonowania aplikacji, jaką jest Tik-Tok.
Mit i sztuka: postawy nostalgii i afirmacji względem rozpadu przestrzeni symbolicznej, na przykładzie literackich sposobów posługiwania się mitem. Friedrich Hölderlin i Bruno Schulz
(2021) Stachowiak-Dudzik, Elżbieta; Moraczewski, Krzysztof. Promotor
Zasadniczym celem pracy jest hermeneutyczna analiza relacji pomiędzy mitem a sztuką na przykładzie twórczości literackiej Friedricha Hölderlina i Brunona Schulza. Rozprawa składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ma charakter teoretyczno-metodologiczny; odtworzone zostały w niej wybrane koncepcje antropologiczne oraz filozoficzne dotyczące relacji świadomości mitologicznej i artystycznej. Prócz zarysu mentalności przedstawicieli kultur tradycyjnych, odnaleźć można tam również próby rekonstruowania definicji mitu i symbolu opartych na zasadzie koincydencji przeciwieństw. Część druga to analizy i interpretacje utworów literackich Hölderlina i Schulza, w których autorka rozpoznaje dwie postawy będące pokłosiem postępującego wciąż rozpadu przestrzeni symbolicznej, a sprzyjające odbudowie myślenia symbolicznego, czyli tytułowe postawy: nostalgii oraz afirmacji. Główną tezą pracy jest stwierdzenie, że zarówno postawa nostalgii, jak i afirmacji, choć na pozór tak różne, przynależą w istocie do jednego programu poszukiwania możliwości funkcjonowania przekazów symbolicznych w odczarowanym świecie, chęci przywrócenia, lub wykreowania sensu ludzkiej egzystencji poprzez sztukę, albo też mierzenia się z jego bezpowrotną utratą. Pisarzom takim jak Hölderlin czy Schulz przyświeca przekonanie, że dzięki wyobraźni symbolicznej człowiek może ponownie wejść w problematyczny kontakt z transcendencją. Okazuje się bowiem, że twórczość artystyczna może być odpowiedzią na sytuację braku centrum, próbą ugruntowania mitu w sztuce na miejsce dawnego krzewienia sztuki w micie.

Browse

Browsing Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa (WAiK) by Issue Date

Results Per Page

Sort Options