Doktoraty (WH)

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/770

Browse

Now showing 1 - 20 of 264

Kobiety i świętość w żywotach trzynastowiecznych księżnych polskich
(Wydawnictwo Poznańskie, 2004) Michalski, Maciej
Głównym celem książki jest analiza żywotów polskich księżnych, żyjących w XIII wieku, uznanych powszechnie za święte. Praca jest próbą rekonstrukcji/konstrukcji zawartego w żywotach modelu świętości oraz przeanalizowania obecnego w żywotach modelu kobiety, w oparciu o kategorię gender. Teksty hagiograficzne analizowane zatem będą w kontekście relacji między płciami, a w szczególności obserwowanego odwrócenia patriarchalnego porządku w kontekście posiadanego przez święte księżne autorytetu. Książka jest podzielona na trzy części. Pierwsza omawia żywoty jako gatunek literatury hagiograficznej, możliwości wykorzystania hagiografii jako źródeł historycznych, ich przydatność do historycznej analizy oraz strategie stosowane przez historyków podczas analizowania tekstów hagiograficznych. Druga część poświęcona jest rozważaniom na temat pojęcia świętości w świecie chrześcijańskim, a także genezie i formom, jakie przyjmował kult świętych. Przedstawione zostały także modele świętości kobiet, zawarte w żywotach świętych do końca XII wieku. Główna, trzecia, część pracy zawiera analizy wybranych fragmentów vitae księżnych polskich: Jadwigi śląskiej, Anny śląskiej, Salomei, księżnej halickiej, Kingi, księżnej krakowskiej i sandomierskiej. Analizowane teksty to: Vita maior santae Hedwigis ducissae Silesiae; Vita sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis; Vita Salomeae reginae Haliciensis oraz Vita Annae ducissae Silesiae. Wszystkie one zostały napisane przez anonimowych autorów, pochodzących zapewne z zakonu franciszkanów. Przedstawiona analiza żywotów oparta jest o koncepcję "momentów przełomowych" w życiu księżnych. Zakłada ona podział życia świętych księżnych na kilka części, rozdzielone wydarzeniami, mającymi przełomowe znaczenie dla dalszych fragmentów życia. są to: zawarcie małżeństwa, śmierć męża oraz śmierć samych księżnych. Prawny, społeczny i religijny status księżnych zmieniał się po przejściu przez wymienione momenty przełomowe. Zmieniał się także odbiór samych bohaterek przez otoczenie. Wynikiem analizy jest odtworzenie/skonstruowanie propagowanego przez Kościół modelu świętości kobiet, popularnego w momencie powstawania żywotów księżnych polskich. Do takich wzorców należały wzorce: tzw. pobożnego dziecka, dziewicy, dobrej żony, żony, która po śmierci męża nie wychodziła powtórnie za mąż, dobrej władczyni, fundatorki klasztorów i instytucji kościelnych, kobiety dbającej o ubogich i chorych. W kontekście analizy genderowej interesujące jest widoczne przełamanie obowiązujących norm i ról społecznych, jakie średniowieczne społeczeństwo przeznaczało dla kobiet. Ostatnia kwestia odnosi się do widocznej autonomii bohaterek żywotów, obserwowanej szczególnie silnie po rozpoznaniu w nich przez otoczenie cech świętości. Uznanie kobiety za świętą wyłączało ją z obowiązujących norm i ról społecznych i uniezależniało w zdominowanym przez mężczyzn otoczeniu.
Kształtowanie państwowości macedońskiej w jugosłowiańskim systemie federacyjnym w latach 1944-1991
(2010-02-23T08:12:20Z) Dziewiałtowski-Gintowt, Bartosz; Szulc, Witold. Promotor
Przedmiotem pracy jest przedstawienie procesów społeczno-politycznych, towarzyszących kształtowaniu się i funkcjonowaniu Socjalistycznej Republiki Macedonii w federacyjnej Jugosławii w latach 1944-1991. W opinii niektórych historyków macedońskich stworzenie w sensie prawno-terytorialnym organizmu, znajdującego się w ramach federacji jugosłowiańskiej, mającego reprezentować prawa ludności macedońskiej, było równoznaczne z ustanowieniem zrębów państwowości macedońskiej. Zasadniczym problemem badawczym było ustalenie, czy w warunkach ustroju komunistycznego możliwa była faktyczna realizacja praw, które zostały przypisane Macedonii. W tym celu przedstawiono zmiany demograficzne i polityczno-ustrojowe w tej republice, te ostatnie na tle przekształceń jugosłowiańskiego systemu federalnego. Przedstawiono też działania emancypacyjne, podejmowane przez część macedońskich elit politycznych i intelektualnych z partii rządzącej oraz środowisk niekomunistycznych, zwłaszcza w pierwszych kilku latach omawianego okresu, kiedy były one najsilniejsze. Kolejnymi ważnymi z punktu widzenia tematu pracy zagadnieniami były kwestie statusu najliczniejszej mniejszości narodowej, a mianowicie Albańczyków w Macedonii, ocena polityki zmierzającej do integracji Albańczyków ze społecznością macedońską a także problem walki macedońskiej hierarchii prawosławnej o niezależność własnej organizacji kościelnej.Ramy chronologiczne pracy obejmują lata 1944-1991. Początek państwowości macedońskiej datuje się od zwołanej na dzień 2 sierpnia 1944 r. I sesji Antyfaszystowskiej Rady Wyzwolenia Narodowego Macedonii, kiedy zadecydowano o wejściu Macedonii w skład federacji jugosłowiańskiej. Wydarzenie to stanowiło wypełnienie postanowień II sesji Antyfaszystowskiej Rady Wyzwolenia Narodowego Jugosławii odbytej w dniach 29-30 listopada 1943 r. w Jajce. Wówczas to postanowiono o zorganizowaniu po wojnie federacyjnej Jugosławii, złożonej z sześciu republik, w tym Macedonii, a językowi macedońskiemu przyznano status równoprawny z językami serbskim, chorwackim i słoweńskim. Republika stała się tym samym równoprawnym i niezależnym członkiem związku narodów jugosłowiańskich – Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii. Niezależność ta była jednak w sposób obiektywny ograniczona istnieniem federacji. Dlatego też data ta stanowi cezurę początkową pracy. Natomiast datą końcową pracy jest dzień 20 listopada 1991 r., w którym uchwalona została konstytucja niepodległej Macedonii.Praca składa się z sześciu rozdziałów. Rozdział pierwszy obejmuje koncepcje rozwiązania problemu macedońskiego w ostatniej ćwierci XIX i pierwszej połowie XX wieku. W związku z tym ma ona charakter wprowadzający do zasadniczego tematu rozprawy. Drugi rozdział poświęcono kształtowaniu się terytorium państwowego Macedonii w ramach federacji jugosłowiańskiej. W trzecim przedstawiono kwestie związane z rozwojem demograficznym i zmianami stosunków ludnościowych w państwie macedońskim w tym okresie, a także problemy narodowościowe i proces urbanizacji. Szczególne dużo miejsca autor poświęcił problemowi albańskiemu z uwagi na wysoki przyrost naturalny, największą spośród wszystkich grup narodowych aktywność w wewnętrznym ruchu migracyjnym oraz datującą się od lat siedemdziesiątych szczególną aktywność separatystyczną społeczności albańskiej. Czwarty rozdział obejmuje przekształcenia polityczno-ustrojowe w Macedonii na tle podobnych zjawisk w skali całej federacji. W tym celu przedstawiono m.in. zmiany ustrojowe w Jugosławii w latach 1944-1991 i ich wpływ na strukturę władzy w Macedonii. W piątym rozdziale przedstawiono, uwieńczone powodzeniem, zabiegi macedońskiej hierarchii prawosławnej na rzecz utworzenia niezależnej organizacji kościelnej. Ostatni rozdział obejmuje rozwój kultury, sztuki i oświaty w Macedonii, które mogły być propagowane w skodyfikowanym po II wojnie światowej języku macedońskim. Zarówno rozwój oświaty i kultury, jak i uzyskanie autokefaliczności Macedońskiej Cerkwi Prawosławnej w istotny sposób wpłynęły na pogłębienie procesu utożsamiania się Macedończyków z państwem.
Wernakularna kolekcja historiograficzna z rękopisu francuskiego nr 688 z Biblioteki Narodowej w Paryżu. Studium źródłoznawcze
(2010-04-29T08:52:02Z) Kujawiński, Jakub; Strzelczyk, Jerzy. Promotor
Przedmiotem rozprawy jest zbiór francuskich przekładów pięciu kronik łacińskich (Kronik Izydora z Sewilli, Historii rzymskiej i Historii Longobardów Pawła Diakona, Historii Normanów Amata z Monte Cassino oraz anonimowej Historii sycylijskiej), sporządzony około połowy XIV w. i zachowany we współczesnym mu rękopisie ze zbiorów francuskiej Biblioteki Narodowej (BnF, fr. 688). Zarówno tłumaczenie, jak i sam rękopis zostały wykonane prawdopodobnie w południowej Italii. Praca składa się z trzech części. Pierwsza zawiera opis kodykologiczny i opis dekoracji rękopisu, rozważania na temat jego datacji i lokalizacji oraz historii do 1668 r., kiedy został włączony do księgozbioru królów Francji. W części drugiej podjęto zagadnienie modelu kolekcji jako całości oraz miejsca pojedynczych przekładów w tradycji odpowiednich tekstów łacińskich. Konfrontacja tekstu francuskiego z wybranymi świadectwami łacińskimi pozwoliła na rozpoznanie kształtu podstawy czterech spośród pięciu tłumaczeń (nie zachowało się żadne świadectwo łacińskiej Historii Normanów), a tym samym określenie zakresu interwencji tłumacza. Rezultaty te stanowią podstawę dla przedstawionych w części trzeciej rozważań nad datacją przekładu, środowiskiem tłumacza i zleceniodawcy, strategią przekładu oraz kulturą tłumacza. Ostatni rozdział przedstawia kolekcję na tle produkcji historiograficznej południowej Italii okresu andegaweńskiego.
Przemiany struktury agrarnej Wielkopolski w okresie międzywojennym
(2010-05-21T07:36:40Z) Mielewczyk, Wojciech; Kowal, Stefan. Promotor
Przedmiotem pracy są przemiany struktury agrarnej Wielkopolski w okresie międzywojennym. Autor przyjął szeroką definicję struktury agrarnej uwzględniającą, oprócz struktury obszarowej, również takie kryteria jak: rodzaje użytków rolnych, klasy gleb, kierunki i wielkość produkcji rolnej, problematykę szachownicy pól, nominalny i formalny stan posiadania ziemi, stosunki narodowościowe itp. Podstawową bazę źródłową opracowania stanowią dane statystyczne dostarczone przez spisy powszechne przeprowadzone w latach 1921 i 1931 oraz zawarte w opracowaniach Głównego Urzędu Statystycznego. Ze źródeł archiwalnych wykorzystano materiały zawarte w zespołach akt Urzędu Osadniczego w Poznaniu, Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Poznaniu, Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej oraz Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu.Zakres chronologiczny pracy wyznaczają ramy czasowe istnienia II Rzeczypospolitej (1918-1939), natomiast zakres terytorialny określają granice województwa poznańskiego z lat 1919-1938, ale z pewnymi odniesieniami do stanu po 1938 r. W pracy przedstawione zostały warunki naturalne wielkopolskiego rolnictwa oraz czynniki wpływające na przemiany struktury agrarnej województwa poznańskiego w okresie międzywojennym. Szczegółowa analiza struktury agrarnej obejmuje lata 1921-1938. Omówione zostały przede wszystkim: struktura użytków rolnych i zasiewów, podział gospodarstw według kierunków i poziomu produkcji oraz stopnia ich towarowości, wyposażenie gospodarstw w inwentarz żywy i zwierzęta pociągowe, poziom mechanizacji, struktura zatrudnienia siły najemnej w gospodarstwach, stosunki własnościowe gruntów rolnych oraz stosunki narodowościowe na wsi. Zagadnienia te zostały ukazane na tle innych regionów Polski. W podsumowaniu wskazane zostały gospodarcze i społeczne skutki tych przemian.
Rosyjskie elity władzy wobec Ukrainy i Białorusi w procesie przemian politycznych i ideowych po rozpadzie ZSRR
(2010-05-21T09:51:15Z) Świder, Konrad; Pietkiewicz, Krzysztof. Promotor
Niniejsza praca doktorska przedstawia mechanizmy i dylematy występujące w procesie formowania się światopoglądu współczesnej rosyjskiej klasy politycznej na tle jej stosunku do Ukrainy i Białorusi po rozpadzie ZSRR. Praca składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy rozdział ukazuje kwestię rozpadu ZSRR jako proces emancypacji radzieckiej nomenklatury regionalnej w kontekście rosnącego kryzysu władzy centralnej. Drugi rozdział pracy opisuje model radzieckiego federalizmu i jego osobliwości na przykładzie Rosji, Ukrainy i Białorusi. W tej części autor koncentruje się głównie na czynniku nomenklaturowym radzieckiego ustroju federalnego i wyjaśnia jak ów czynnik korelował z czynnikiem narodowościowym w procesie dezintegracji ZSRR. Trzeci rozdział ukazuje problem formowania się współczesnych rosyjskich elit władzy w okresie od prezydentury Borysa Jelcyna do prezydentury Władimira Putina. Rozdział ten podnosi też kwestię postimperialnej świadomości rosyjskiego establishmentu. Jedną z form tej tożsamości jest geopolityka, której dotyczy czwarty rozdział. W tej części pracy autor m.in. przedstawia sytuację geopolityczną na obszarze postradzieckim, zwłaszcza w obrębie „trójkąta wschodniosłowiańskiego”. Ostatni, piąty rozdział jest opisem stosunku Rosji do Ukrainy i Białorusi. Są w nim ukazane główne problemy w stosunkach rosyjsko-ukraińskich i rosyjsko-białoruskich.
Kontakty arcybiskupa Nathana Söderbloma (1866-1931) z Kościołami protestanckimi w Niemczech i Polsce
(2010-05-25T08:08:15Z) Pirogowicz, Krystyna; Piotrowski, Bernard. Promotor
Praca analizuje kontakty pomiędzy głową protestanckiego Kościoła Szwecji, arcybiskupem Nathanem Söderblomem a przywódcami Kościołów protestanckich w Polsce i Niemczech. W pierwszym rozdziale zanalizowano młodość Söderbloma oraz pokrótce jego poglądy teologiczne, co jest podstawą do zrozumienia jego oryginalnej wizji protestanckiego ekumenizmu. W drugim rozdziale omówiono kontakty Szweda z polskim i niemieckim Kościołem podczas I wojny światowej. Dotyczyły one przede wszystkim prób włączenia przedstawicieli kościelnych w inicjowane przez Söderbloma akcje pokojowe a takŜe organizacji pomocy humanitarnej. Kontakty z polskim Kościołem ograniczyły się do katolickiego arcybiskupa Warszawy, Aleksandra Kakowskiego, oraz urszulanki Julii (Urszuli) Ledóchowskiej. W trzecim rozdziale analizuję politycznoreligijną sytuację w Polsce i Niemczech po 1918 r. W Polsce istniało wtedy siedem odmiennych pod względem narodowościowym i organizacyjnym Kościołów protestanckich a konflikt pomiędzy dwoma największymi zainteresował Söderbloma. Również sytuacja niemieckiego protestantyzmu była złożona, a jego duchowni byli częstokroć zaangażowani politycznie. W czwartym rozdziale przedstawiono konferencję kościelną w Uppsali w 1921 r., która była zwieńczeniem zainteresowań Söderbloma polskim protestantyzmem. Rezolucje uppsalskie były jednak kontrowersyjne i prowadziły do dalszych konflitów. Piąty rozdział omawia kontakty Söderbloma z niemieckim duchownymi po 1921 r. Koncentrowały się one wokół kwestii politycznych – okupacji Zagłębia Ruhry oraz winy za wybuch wojny, a także wokół przygotowań do międzynarodowej konferencji Life and Work planowanej na 1925 r. W rozdziale szóstym analizuję związki Söderbloma z protestantami w Polsce po 1921 r. Ograniczały się one do dwóch przywódców kościelnych, Burschego i Blaua, i dotyczyły głównie dyskusji nad rezolucjami uppsalskimi.
Kulturowy charakter czasu i przestrzeni. Analiza średniowiecznego i wczesnorenesansowego elitarnego budownictwa mieszkalnego i obronnego w Irlandii
(2010-06-07T06:54:07Z) Kiarszys, Grzegorz; Rączkowski, Włodzimierz. Promotor
Głównym przedmiotem zainteresowań mojej rozprawy doktorskiej jest społeczno-kulturowa interpretacja czasoprzestrzeni architektonicznej wybranych przykładów zamków irlandzkich. Moje rozważania dotyczą też refleksji nad tym jak uprawiana jest archeologia i jak archeolodzy myślą o przeszłości, czasie i przestrzeni. Pierwszy człon pracy jest swego rodzaju deklaracją poglądów. Mówię w nim o tym, czym jest dla mnie przeszłość, pamięć, tradycja, społeczeństwo czy wreszcie wszechobecna i pełna dialektyki czasoprzestrzeń kulturowa. Nie bez znaczenia dla tej kwestii jest także język i narracja oraz sposób, w jaki tworzymy związki logiczne. Zagadnienia związane ze społecznym funkcjonowaniem irlandzkiej elitarnej architektury obronnej i mieszkalnej były pretekstem do sprawdzenia, na ile zadeklarowane wcześniej poglądy i kategorie konceptualne mogą być odnoszone do materiału źródłowego. Zamek miał być dla arystokracji przestrzenią „bezpieczną”. Jego struktura architektoniczna nastawiona była na konfrontację. W grubych murach krył się nie tylko sen o potędze, ale także lęk przed poddanymi. Inność średniowiecznego świata, inność jego architektury uświadamia nam kulturowy charakter rzeczywistości. Z o wiele większą łatwością pytamy o obcą dla nas kulturę niż o naszą własną. Dopiero próba zrozumienia i oswojenia inności pozwala nam zrozumieć jak kształtujemy naszą własną rzeczywistość.
Oral history jako metoda badawcza historii. Studium historyczno-metodologiczne
(2010-06-07T12:45:56Z) Kierzkowski, Michał; Wrzosek, Wojciech. Promotor
W mojej dysertacji, poprzez analizy zagadnień historyczno-metodologicznych, dowodzę, że:- Historia mówiona przede wszystkim jako metoda badawcza, ale także jako obszar badawczy, czy też ruch społeczny (w zależności od punktu widzenia) paradoksalnie (patrząc na skomplikowany proces adaptacji i krytyki metody w świecie akademickim) jest kwintesencją tego, co możemy nazwać „uprawianiem historii”,- Historia mówiona jest wyjątkowym obszarem badawczym, gdzie można zaobserwować zazębianie się kluczowych problemów występujących w historiografii (prawda, definicja źródła historycznego, subiektywność/obiektywność w badaniach historycznych, funkcja narracji i rola historyka w procesie konstruowania/rekonstruowania przeszłej rzeczywistości),- Historia mówiona jako metoda badawcza przełamuje sztywne struktury dyskursu akademickiego, przez co sama historia staje się bardziej demokratyczną dyscypliną. Dzięki historii mówionej, sama historia może jednocześnie funkcjonować jako dyscyplina akademicka i społeczne przedsięwzięcie. Historia mówiona jest specyficzną siecią łączącą badacza, świadka historii oraz publiczność. Ten wielowymiarowy związek między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością stawia historię bliżej samych ludzi.
Wizja świata i człowieka we wczesnych żywotach świętego Wojciecha
(2010-06-07T12:46:44Z) Sosnowski, Miłosz; Jasiński, Tomasz. Promotor
Przedmiotem dysertacji są trzy najstarsze utwory hagiograficzne dotyczące św. Wojciecha (BHL 37-40), traktowane jako głosy w toczonej przez środowiska zainteresowane nowym świętym dyskusji na temat Sławnikowica oraz otaczającego go świata. Rozprawa składa się z trzech części. W pierwszej, krytycznej analizie poddana została podstawa źródłowa, jaką stanowi tradycja rękopiśmienna dwóch pierwszych żywotów, ze szczególnym uwzględnieniem dla „Żywota pierwszego” problemów autorstwa, środowisk powstania i chronologii trzech zachowanych redakcji, zaś dla „Żywota drugiego” brzmienia obszerniejszej redakcji, wtórnych dodatków oraz metodzie pracy hagiografa. W rozdziale drugim poświęcono uwagę odmiennościom między wizerunkami Wojciecha i otaczającego go świata, dostrzegalnymi przez pryzmat porównawczego czytania dwóch najstarszych utworów we wszystkich zachowanych wczesnych redakcjach. Szczególną uwagę przywiązano do różnic, w których zaobserwować można świadomą – pośrednią i bezpośrednią – polemikę środowisk. Ostatni rozdział pracy omawia tzw. „Pasję z Tegernsee”, z analizą kodykologiczną podstawy rękopiśmiennej, rozważeniem czasu powstania i autorstwa. Uwagę poświęcono na koniec także erudycji autora „Pasji”, sposobowi konstruowania przez niego świata przedstawionego oraz wskazano miejsca, w których ten ostatni polemizuje z poprzedzającymi utworami.
„Kraj wolności” i „kraj niewoli” – brytyjska i francuska wizja wolności – XVII-XVIII wiek
(2010-06-08T06:57:09Z) Napierała, Piotr; Łazuga, Waldemar. Promotor
Niniejsza praca dotyczy problematyki zarówno myśli politycznej i teorii ustroju jak i historii społecznej. Interesowała mnie wolność polityczna rozumiana jako zbiór idei dotyczących przestrzeni między rządzącymi a rządzonymi czy miedzy administracją a poddanymi/obywatelami. Wolność religijna czy kwestie związane z uciskiem jakichś mniejszości etnicznych czy wyznaniowych były dla mnie istotne jedynie wówczas, gdy były one ściśle powiązane z ogólną wizją wolności politycznej danego myśliciela czy stronnictwa. "Wolność", o jakiej mowa w tytule to przede wszystkim ta wolność, którą Isaiah Berlin określał mianem "negatywnej" ("wolność od"), postulującej uniezależnienie jednostki od państwa, i pozbawienie aparatu państwowego możliwości nadmiernej ingerencji w życie poddanych/obywateli.Pracę podzieliłem na sześć rozdziałów. W rozdziale pierwszym umieściłem niezbędny zarys historii myśli politycznej dotyczącej problemu wolności politycznej, jak i form ustrojowych, zarówno tych które miały być realizacją koncepcjo wolnościowych jak i tych, które krytykowano powołując się na wolność.W rozdziale drugim poddałem analizie proces kształtowania się angielskich wyobrażeń i idei związanych z problemem wolności. Zwróciłem w nim uwagę na takie problemy jak: - elżbietański mit historyczny; -post-normańska więź łączącą angielskich arystokratów, wypływającą z zasady "wasal mego wasala jest moim wasalem", -wigowski mit historyczny, a więc postrzeganie dworu królewskiego jako ośrodka dążącego do absolutyzmu.- długo utrzymująca się, wbrew obiegowym opiniom, wiara w skuteczność ekonomicznego merkantylizmu W rozdziale trzecim omówione zostały kwestie na pograniczu historii francuskiego ustroju absolutystycznego, tworzonego w teorii przez Bodina, Domata i Bossueta, a w praktyce przez Richelieugo i Colberta, a kwestią wolności poddanych Ludwików francuskich. Rozdział IV poświęciłem kwestiom związanym z wolnością w XVIII-wiecznej Wielkiej Brytanii. Podkreśliłem w nim angielskie przywiązanie do wolności prasy, której płomienne mowy poświęcali m.in. Hume i Defoe, przy jednoczesnym niedostatku tolerancji religijnej (w końcu sam Locke odmawiał jej katolikom). Uwagę moją przykuły zaskakująco małe różnice między Torysami i Wigami w kwestii konieczności zachowania "wolności negatywnej". Rozdział V zawiera rozważania nad zakresem swobody poddanych Ludwika XV i Ludwika XVI, a także takich kwestii jak neofeudalizm (min. Henri de Boulainvillersa); wypływający z francuskiego tradycyjnego sposobu rozumienia wolności w pewnym stopniu odpowiadającemu postulatom "wolności negatywnej" - arystokratycznemu marzeniu o niezależności od stolicy i o tym, że powinna się ona nie wtrącać do ich spraw. W rozdziale IV znaleźć można również omówienie koncepcji reform opartych na postulacie osiągnięcia możliwie daleko posuniętej wolności; od "angielskich" planów Voltaire'a i Vauvenarguesa po proto-socjalistyczne Rousseau i d'Holbacha i centralistyczne fizjokratów. Tak jak w rozdziałach tych świadkowie omawianych czasów będą wypowiadać się o swoim państwie i swojej tradycji politycznej, tak rozdział VI i ostatni poświęcony jest wyobrażeniom dotyczącym wolności; Anglików/Brytyjczyków o Francji i odwrotnie.
Kontakty społeczności Europy środkowej i strefy egejskiej w drugim tysiącleciu przed Chr. Próba analizy archeologiczno-chronometrycznej
(2010-06-16T11:33:55Z) Suchowska, Paulina; Czebreszuk, Janusz. Promotor
Podjęta w pracy próba analizy kontaktów społeczności Europy środkowej i strefy egejskiej, a ściślej kultury mykeńskiej w II tysiącleciu p.n.e., miała dwa cele. Po pierwsze przedstawienie aktualnych informacji o wzajemnych relacjach kulturowych między wzmiankowanymi społecznościami, zaprezentowanie ich charakteru oraz dyspersji ich materialnych przykładów. Po drugie zarysowanie jak owe relacje zmieniały się w czasie i przestrzeni. Omówione zabytki oraz wybrane elementy zdobnicze, będące wyznacznikami relacji na linii północ-południe, przedstawiają bardzo bogaty zestaw cech, o różnym stopniu wiarygodności, od przedmiotów jednoznacznie odnoszących się do kontaktów i wymiany (bursztyn, broń, szpile, zapinki, naczynia metalowe, pobocznice, ceramika „barbarzyńska”), do prawdopodobnych (fajans, narzędzia, ozdoby, „idole chlebkowate”, elementy zdobnicze). Na podstawie zebranych danych można wyróżnić dwa etapy napływu zabytków na analizowane obszary: wczesny (1800/1700-1430 p.n.e.) i późny (1300-1200/1100 p.n.e.). Wskazują one ewidentnie na dwuetapowość tych relacji. Intrygujący jest fakt, iż wczesny etap przypada na okres poprzedzający apogeum rozwoju kultury mykeńskiej, a drugi związany był z jej osłabieniem i schyłkiem. Nie ulega kwestii, iż wzmiankowane relacje były obustronne, choć mniej intensywne i regularne niż kontakty mykeńsko-centralno i wschodniośródziemnomorskie.
Społeczna interpretacja wybranych wczesnośredniowiecznych cmentarzysk rzędowych w perspektywie gender studies i lifecycle analysis
(2010-06-16T13:01:31Z) Błaszczyk, Dariusz; Wyrwa, Andrzej Marek. Promotor
Praca składa się z dwóch części. Część pierwsza stanowi analizę i interpretację materiału źródłowego (archeologiczno-antropologicznego) pochodzącego z wybranych wczesnośredniowiecznych cmentarzysk rzędowych usytuowanych w dorzeczu Odry i Wisły. Część druga to natomiast apendyks – katalog, w którym została zebrana i zaprezentowana cała dostępna podstawa źródłowa analizowana w pracy oraz dokonana została szczegółowa analiza poszczególnych cmentarzysk. W ramach pracy w pierwszej kolejności dokonuję charakterystyki wczesnośredniowiecznego obrządku pogrzebowego i jego przemian ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki cmentarzysk rzędowych. Następie przedstawiam teorię i główne założenia koncepcji płci kulturowej (ang. gender) i cyklu życiowego (ang. lifecycle) oraz możliwości i sposoby ich badania na podstawie materiałów archeologicznych pochodzących z cmentarzysk. Z kolei staram się określić zasady strukturyzujące obrządek pogrzebowy reprezentowany na omawianych cmentarzyskach oraz przeprowadzam analizę materiałów archeologicznych z tych cmentarzysk mającą na celu ustalenie i określenie reguł traktowania i wyposażania zmarłych w zależności od płci i wieku oraz omówienie odstępstw od tych reguł, co wiążę się z obserwacją różnic w występowaniu zabytków w ramach wyróżnionych kategorii wieku i płci zmarłego. Dodatkowo podejmuję próbę określenie roli form materialnych w konstruowaniu i wyrażaniu różnych tożsamości społecznych, a także wyrażaniu i zaznaczaniu etapów, i progów (cezur) życiowych w ramach stosowanego na cmentarzyskach rzędowych obrządku pogrzebowego. Dokonywane w pracy analizy i interpretacje opierają się na założeniu, że śmierć i związane z nią obrzędy pogrzebowe to, oprócz posiadania innych wymiarów, wydarzenie społeczne. W związku z tym w obrzędach pogrzebowych i ich materialnych pozostałościach mogą w pewnej mierze znaleźć swoje odzwierciedlenie zjawiska społeczne.
Dzieje pojęć a krytyczna rola historiografii
(2010-10-08T11:57:19Z) Ciunajcis, Daniel; Wrzosek, Wojciech. Promotor
Praca składa się z czterech rozdziałów. Poszczególne części zatytułowane są kolejno: 1. Begriffsgeschichte a historiografia wieku dwudziestego. Podstawowe zbieżności i różnice 2. O konieczności rozumienia tego co przeszłe i tego co oczekiwane 3. Semantyka historyczna i krytyka ideologii 4. Czasowienie i polityczność jako dylemat studiów historycznych i pamięci kolektywnej. Celem pracy jest krytyczne przedstawienie polskiemu czytelnikowi odmiany historii pojęć (niem. Begriffsgeschichte), która w Niemczech stała się rodzajem metodologii historii jak również teorią dziejów. Pierwszy rozdział poświęcony jest omówieniu różnic między Begrifffsgeschichte a angielską Conceptual History. Omówienie to ujawnia najbardziej charakterystyczne cechy tak zwanej semantyki historycznej czyli: polityczność oraz pierwiastek czasu zawarty w znaczeniach poszczególnych pojęć. Rozdział drugi to analiza kategorii rozumienia w historii. W tej części niezwykle często nawiązuję się do myśli Droysena, Diltheya, Gadamera po to aby zarysować przemiany myślenia historycznego, role tradycji w rozumieniu oraz opisać znaczenie dystansu czasowego w obszarze badanej historii pojęć. W trzecim rozdziale rozważana jest możliwość traktowania Begriffsgeschichte jako historiograficznej odmiany krytyki ideologii. Szeroko omawiana jest przy tym naukowość historiografii oraz hermeneutyki. W rozdziale tym nie wskazuje się bezpośrednio na model poznawczy najbardziej odpowiedni dla analiz języka oraz mowy. Część ta skupia się raczej na zagadnieniach ontologii i granic języka, które to granice mogą jednocześnie być wartościowymi kategoriami poznawczymi dla dziejopisarstwa. Dopiero w czwartym, ostatnim rozdziale nawiązuje się bezpośrednio do metodologicznego modelu, który stoi w centrum całego projektu historii pojęć, i który to (jak twierdzi autor rozprawy) może mieć krytyczny potencjał. Chodzi tu dokładniej o stworzony i popularyzowany przez Reinharta Kosellecka wzór „przestrzeń doświadczenia – horyzont oczekiwań”. Jest to, według autor rozprawy, najbardziej znaczący element w całej niemieckiej odmianie semantyki historycznej (Begriffsgeschichte).W zakończeniu przedstawiona jest fundamentalna teza pracy mówiąca, że na podstawie przeprowadzonych w kolejnych rozdziałach badań można Begriffsgeschichte uznać za odmianę historiografii nie tylko krytyczną ale również emancypacyjną. Autor pisze „Moją intencją było przedstawienie pewnej wersji leksykografii historycznej (…) jako narzędzia emancypacji działań człowieka w przestrzeni publicznej (powtórzę, że do nich zaliczam historiografię) zarówno od jednowładztwa samego rozumu (który każe historii być nauką) jak i od zawartych w tradycji języka sztywnych i ograniczających pojęć państwa i dziejów.”
„Ludy Morza” na tle przeobrażeń kulturowych w strefie pontyjsko-bałkańskiej w 2 połowie II tys. p.n.e.
(2010-10-14T15:39:20Z) Cieszewska, Justyna; Szmyt, Marzena. Promotor
Główną oś rozważań dysertacji stanowi sytuacja kulturowa, społeczna i polityczna 2 połowy II tys. p.n.e. obszarów leżących w zlewniach Morza Czarnego i Egejskiego. Na jej tle ukazano przeobrażenia kulturowe, jakie zaszły w tym czasie w strefie pontyjsko-bałkańskiej. Ramy chronologiczne obejmują lata ok. 1500-1150 p.n.e., czyli okres poprzedzający ekspansję Ludów Morza oraz czas po niej następujący, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń, jakie rozegrały się ok. XII w. p.n.e. Podstawowy cel pracy to dookreślenie charakteru wzajemnych powiązań pomiędzy Europą wschodnią i południową. Przedstawiono je w szerokiej perspektywie przestrzennej obejmującej częściowo Europę środkową, północne Nadczarnomorze, wschodnie Bałkany oraz strefę egejsko-anatolijską, co pozwoliło na kompleksowy ogląd ówczesnej sytuacji „polityczno-historycznej”. Oś merytoryczna prezentowanych rozważań koncentruje się wokół kwestii genezy tzw. Ludów Morza, których inwazja na przełomie XIII i XII w. p.n.e. objęła obszary szeroko pojętego wschodniego Śródziemnomorza. Praca obejmuje (1) dzieje badań nad Ludami Morza; (2) Ludy Morza w perspektywie historycznej (źródła pisane i ikonograficzne); (3) Ludy Morza w perspektywie archeologicznej (identyfikacja na podstawie blisko-wschodnich źródeł materialnych); (4) różne koncepcje północnej genezy Ludów Morza i ich podstawy źródłowe; (5) koncepcje północnej genezy Ludów Morza na tle przeobrażeń kulturowych w strefie północnego Nadczarnomorza, Europy środkowej i Bałkanów w 2 połowie II tys. p.n.e. oraz (6) wnioski: możliwość identyfikacji Ludów Morza i ich północnej kolebki.
Problem karabachski w polityce Azerbejdżanu po 1991 roku
(2010-10-21T15:20:54Z) Adamczewski, Przemysław; Furier, Andrzej. Promotor
Celem dysertacji Problem karabachski w polityce Azerbejdżanu po 1991 roku jest określenie znaczenia problemu karabachskiego w polityce Azerbejdżanu oraz pogląd jego władz na kwestię rozwiązania sporu poprzez możliwość zawarcia kompromisu z Ormianami, a także możliwość użycia sił zbrojnych w celu przywrócenia kontroli Baku nad całym krajem. Nie mniej istotną kwestią jest analiza i wyjaśnienie przyczyn, które leżą u podstaw takiego, a nie innego spojrzenia na Karabach azerbejdżańskich ośrodków decyzyjnych. Przeprowadzone badania zrekonstruowały najważniejsze dla państwa konsekwencje konfliktu, takie jak sytuacja gospodarcza i polityczna w kraju czy polityka wobec mniejszości etnicznych.Do tej pory problem był podnoszony najczęściej z pozycji prawa narodów do samostanowienia oraz znaczenia Karabachu dla Ormian. Powielało to panujące powszechnie stereotypy, jednoznacznie przypisując tę enklawę pod względem historycznym właśnie tej grupie etnicznej. Dotychczasowe spojrzenie osób zajmujących się tym zagadnieniem zazwyczaj nie uwzględniało historycznego, gospodarczego i politycznego znaczenia Karabachu dla mieszkańców Azerbejdżanu, jak również ich praw do tej krainy. Jednakże celem pracy nie jest jednostronne zaprezentowanie argumentów strony azerbejdżańskiej, ponieważ niemożliwym jest badanie problemu karabachskiego tylko z jednej perspektywy. Wynika to z prostej przyczyny, że stanowisko jednego kraju jest w dużej mierze uwarunkowane pozycją drugiego. Z tego względu część pracy została poświęcona zaprezentowaniu tez ormiańskich przeciwstawnych wobec azerbejdżańskich.
Obrzędowość doroczna i rodzinna w Japonii a mechanizmy zmiany kulturowej
(2010-10-21T15:33:23Z) Splisgart, Jacek; Vorbrich, Ryszard. Promotor
Jako punkt wyjścia w dysertacji przyjąłem w sposób krytyczny założenia zmiany kulturowej, a zwłaszcza klasyczną definicję kultury, która kładzie nacisk na ciągłość kultury. Założenie ciągłości kultury poprzez generacje i stulecia wywołuje pytanie o mechanizmy asymilacji i integracji zmian (a także ich odrzucenia) oraz sposobu przekazu kulturowego. Wybór Japonii do badań nad powyższymi zagadnieniami był podyktowany faktem, iż społeczność japońska w przeciągu zaledwie półwiecza przeszła radykalną transformację kulturową. Celem nadrzędnym jest wskazanie na współistnienie na gruncie japońskim obok siebie obrzędów nawiązujących do sintoizmu, buddyzmu oraz obrzędów zaczerpniętych z kultury zachodniej. W świecie zglobalizowanym, w którym trendy kulturowe przenikają się wzajemnie, również japońska obrzędowość uległa zmianom. Jedną z nich jest włączenie w poczet rodzimych obrzędów, zwyczajów nowych, wywodzących się z kręgów zachodnich. Japońska kultura zawsze cechowała się wyjątkową otwartością na nowe elementy, które czerpała z zewnątrz. Do lat 70-tych, za obrzędowość związaną z życiem codziennym odpowiedzialne było shinto. Od narodzin aż do ślubu ludzie związani byli z sintoizmem. Shinto zapewniało pomyślność bóstw w życiu codziennym. Natomiast śmierć stała się domeną buddyzmu. Jednakże od lat 80-tych coraz większą popularnością zaczął się cieszyć ślub w stylu Zachodnim (chrześcijańskim). Łatwość, z jaką protestancki model ślubu zdobył popularność w Japonii, należy łączyć z otwartym charakterem japońskiego postrzegania religii.
Antropologia rodziny: praktykowanie pokrewieństwa w wybranych środowiskach we współczesnej Polsce
(2010-10-21T15:45:11Z) Stanisz, Agata; Buchowski, Michał. Promotor
Dysertacja opiera się na pięcioletnich badaniach etnograficznych zrealizowanych w Poznaniu, Jeleniej Górze oraz Dziekanowicach. Jej celem jest deskrypcja oraz interpretacja życia rodzinnego ze szczególnym uwzględnieniem działań podejmowanych w kontekście codzienności. Rozważam w niej zaganienie pokrewieństwa w odniesieniu do zarówno klasycznych jak i najbardziej współczesnych ustaleń teoretycznych. Dokonuję ich korekcji oraz uzupełnienia. W tym kontekście interpretacji poddaję pokrewieństwo, małżeństwo, konflikty wewnątrzrodzinne, ekonomię, zjawisko wytwarzania bezpieczeństwa społecznego oraz działania mechanizmu wzajemnej pomocy. To co proponuję w swojej dysertacji, to spojrzenie na zagadnienie rodziny oraz pokrewieństwa, które odrzuca konieczność odwoływania się do wcześniej ustalonych modeli i typologizacji, które opierają się na selektywnym i niepełnym postrzeganiu życia rodzinnego. Poddaję wobec tego pod wątpliwość oczywistość dyskursywnych i naukowych modeli czy wzorów rodziny. Podejmuję próbę zmierzenia się z takimi elementami teorii rodziny jak: tworzenie kategorii i klasyfikacji, opieranie się na wypowiedziach o charakterze deklaratywnym, czy zastosowanie dychotomii analitycznej prywatne-publiczne. Cechą dysertacji jest brak jednej pozycji teoretycznej, wieloperspektywiczna ‘miękka interpretacja’ odwołująca się do długoterminowych, stacjonarnych badań etnograficznych.
Radio i jego miejsce w życiu codziennym. Studium odbioru stacji radiowych w Polsce po 1989 roku. Analiza i interpretacja badań jakościowych
(2010-10-27T12:32:18Z) Hermanowski, Marcin; Kuligowski, Waldemar. Promotor
Praca dotyczy roli i miejsca radia w życiu codziennym. W dysertacji opisano w jaki sposób radio realizuje postulaty uznania jakiegoś sposobu komunikowania za masowe. Analiza dotyczy czterech podstawowych elementów komunikowania masowego, którymi są: nadawca, przekaz, odbiorcy i kanał przekazu. Mówiąc o nadawcy, scharakteryzowano rodzaje rozgłośni radiowych i ich strukturę. Opisując przekaz scharakteryzowano strukturę programu radiowego, rodzaje audycji i pasm programowych, a także koncepcje: formatowania programu, paleoradia i neoradia oraz proces makdonaldyzacji radia. Opisując odbiorców, scharakteryzowano style słuchania radia i słuchalność stacji radiowych w Polsce. Codzienność to kolejne kluczowe pojęcie dla tematu dysertacji. W pracy przedstawiono podstawowe szkoły i kierunki teoretyczne, które zajmują się codziennością: fenomenologię, socjologię fenomenologiczną, szkołę „Annales”, etnometodologię, teorię dramaturgiczną Ervinga Goffmana, neomarksizm i Cultural Studies. W pracy znalazło się też omówienie motywu codzienności w pracach etnologów. Badania nad rolą i miejscem radia w życiu codziennym przeprowadzono metodą wywiadów pogłębionych. W badaniu wzięło udział 25 rodzin z Wielkopolski. Tematy badania: ulubione stacje radiowe respondentów, ich aktywność w dni powszednie i świąteczne, wspomnienia związane z radiem oraz miejsce radioodbiorników w przestrzenia mieszkania.
Hopper wirtualny. Obrazy w pamiętającym spojrzeniu
(2010-10-27T12:52:13Z) Lipiński, Filip; Suchocki, Wojciech. Promotor
Dysertacja poświęcona jest twórczości Edwarda Hoppera w kontekście kultury wizualnej, ze szczególnym uwzględnieniem malarstwa, fotografii, kina i elementów kultury popularnej. Tytuł Hopper wirtualny oznacza szczególny sposób bycia i odbioru analizowanych dzieł, w którym kluczową rolę odgrywa praca pamięci, generowane przez percypowane obrazy wizualne skojarzenia i wyobrażeniowe projekcje widza (interpretatora). W rezultacie wybór dialogujących dzieł nie tyle jest warunkowany przez czynniki kontekstualne lub historyczne, co produktywną potencję obrazów Hoppera, często w opozycji do autorskich intencji lub historycznego prawdopodobieństwa. Na tym gruncie, pod względem metodologii, spotykają się historyczno-artystyczna hermeneutyka z intertekstualnością. W związku z tym jedną z głównych tez jest kluczowe znaczenie aktywizowanego przez to malarstwo, określającego jego paradoksalną dyferencyjną specyfikę i znaczenia „pamiętającego spojrzenia” oraz wynikająca z tego międzyobrazowość tej twórczości, która znajduje również odbicie w jej szerokiej recepcji tej twórczości w sztukach wizualnych. W pierwszej części zakreślam pole „tekstu Hoppera”, analizując wątki dyskursywne, przeszłe i współczesne, które rozluźniają więzy historii, mitu i intencjonalności na rzecz konieczności ponawiania lektury i – po lekcji postmodernizmu – coraz większej aktualności takiego modusu odbioru, konstytuującego żywe Nachleben obrazów. Dekonstruuję takie wątki jak problem ciszy i melancholii, historię międzyobrazowych odniesień w literaturze oraz analizuję wystawy w kategoriach obrazowych konstelacji, a zjawisko widzenia Hopperem w ramach współczesnego picturesque oraz problemu powtórzenia i różnicy w jego oeuvre. Druga część dysertacji składa się z czterech rozdziałów poświęconych międzyobrazowym, „wirtualnym” analizom obrazów Hoppera w dialogu lub polilogu z innymi dziełami w różnych mediach, kolejno według rozdziałów: malarstwem, fotografią, filmem oraz kulturą popularną - na przykładzie recepcji jednego obrazu, Jastrzębi nocy Hoppera. Każda z analiz jest, jak sugerują tytuły rozdziałów (np. Zbliżenie: malarstwo), rodzajem zbliżenia, zapisem oglądu dzieł z uwzględnieniem obrazów przypominanych, które produktywnie poróżniają się z analizowanym dziełem w dyferencyjnej strefie między obrazami. Co istotne, podział na media jest jedynie prowizoryczny, zarówno ze względu na prymat doświadczenia wizualnego, którego wirtualna lub pamięciowa warstwa nie uznaje medialnych granic, jak i, w wielu przypadkach, hybrydalnej struktury analizowanych prac.
Fajki oraz sposoby używania tytoniu na obszarze obecnych zachodnich ziem polskich od XVII do początku XX wieku
(2010-11-02T09:42:55Z) Gil, Łukasz; Kóčka-Krenz, Hanna. Promotor
Fajki są materiałem często występującym na nowożytnych stanowiskach archeologicznych. Są to niezwykle wdzięczne zabytki, ponieważ w większości wypadków można precyzyjnie określić ich chronologię i pochodzenie. Pierwsze fajki na obecnych zachodnich ziemiach polskich pojawiły się na początku XVII w. Były to fajki jednorodne pochodzące głównie z warsztatów w Holandii - z Amsterdamu i Goudy. W 2. połowie XVII w. w południowej części omawianych terenów lub w niedalekim sąsiedztwie powstały warsztaty produkujące fajki na rynek miejscowy – Śląsk, wschodnią Saksonię i południową Brandenburgię. Największą popularnością w 1. połowie XVIII w. cieszyły się wyroby pochodzące z warsztatów w Goudzie. W tym czasie największymi eksporterami na tereny poddane opracowaniu byli: Machiel Brem, Hendrick Manshoofd, Lucas de Jong, Jacob de Vos, warsztat rodziny Danens i Frans Verzijl. Od 2. połowy XVIII w. wytwórcy z Goudy byli zmuszeni rywalizować z produktami z miejscowych manufaktur – Rościna, Zborowskiego i Weissenspringu. Równocześnie z fajkami jednorodnymi używane były fajki złożone, które pojawiały się na omawianych terenach za pośrednictwem tureckim już około połowy XVII w. W XVIII w. na terenie obecnych zachodnich ziem polskich upowszechnił się inny zwyczaj zażywania tytoniu, a mianowicie wciąganie tabaki. Na początku XIX w. zażywanie tabaki przestało być modne na rzecz palonych wówczas cygar i pojawiających się w 2. połowie XIX w. papierosów.

Browse

Browsing Doktoraty (WH) by Issue Date

Results Per Page

Sort Options