Wydział Historii (WHis)
Permanent URI for this community
Browse
Browsing Wydział Historii (WHis) by Issue Date
Now showing 1 - 20 of 74
Results Per Page
Sort Options
Item Osieczna i jej mieszkańcy w świetle najstarszych ksiąg konsystorza poznańskiego (1404-1425)(2015) Kozak, Adam; Łukaszewski, JakubItem Zaginiony i odnaleziony - piętnastowieczny rękopis z dziełami Pseudo-Augustyna i Pseudo-Chryzostoma z Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie(Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, 2015) Łukaszewski, Jakub; Sawicki, TomaszSummary: The article concerns, found during the inventory of the Complex of Cathedral Library in the Archives of the Archdiocese of Gniezno, fifteenth-century volume, consisting of co-binded incunabulum and paper manuscript. It is, as previously thought, lost code of former signature of MS 20, which was a part of the Complex of Seminary of Cathedral Library of Gniezno. In the article, the monument was described in terms of codecological, paleographical, its content was identified, and provenance was specified. The parts of parchment diplomas, used to reinforce the book block, indicate that the binding of the code may be the work of local (Wielkopolska) bookbinding workshop. Preserved in the pages of the manuscript distinctive watermark and a letter (Gothic cursive) indicate that the code was written in 70s. of the fifteenth century. The volume consists of incunabula (Johannes de Turrecremata, Expositio super toto psalterio, Strasburg, Typographus Legendae Aureae, 29 April 1482, 2°), and the manuscript of the four treaties of Pseudo-Augustine of Hippo and a part of the work of Pseudo-John Chrysostom. The monument originally belonged to the library of the Dominican monastery in Poznań. It was provided to Gniezno in the nineteenth century, after dissolution of the monastery. Currently, the rediscovered code receives MS 1020 signature.Item Fragmenty Kota ze Lwem Mikołaja Reja i innych druków z XVI w. odnalezione(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2016) Łukaszewski, Jakub; Wydra, WiesławItem Nieznane kazanie(?) polskie z około połowy XV wieku. Ze zbiorów gnieźnieńskich(Biblioteka Jagiellońska, 2016) Łukaszewski, Jakub; Wydra, WiesławThe article presents a hitherto unknown Polish text which was written on one sheet of paper about the middle of the fifteenth century and which was recently discovered in the Archive of the Archdiocese of Gniezno (Ms. Fragm. 312). It is all that remains of some larger manuscript which was written very carefully in Polish. Given the small size of the text, it is very difficult to identify its literary genre. Most likely it is a passage from an erudite sermon or some other penitentiary work.Item O Janie Żdżarowskim i jego znaku notarialnym użytym w nietypowej funkcji ekslibrisu(Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2019) Jakub, ŁukaszewskiEkslibris przypisywany w literaturze Wojciechowi Strzałkowskiemu, najstarszy tego rodzaju polski księgoznak odbijany za pomocą klocka drzeworytniczego na kartach książkowych, rzeczywiście należał do Jana Żdżarowskiego. Pierwotnie Żdżarowski używał klocka do wykonywania znaku notarialnego — to najstarszy taki przypadek z terenów Polski. Narzędzie wykonano około 1517–1518 roku, na pewno przed 26 stycznia 1519 roku.Item Neznámý český Almanach Erharda Etzlauba na rok 1527 objevený v poznaňské univerzitní knihovně(Knihovna AV ČR, v. v. i., 2019) Łukaszewski, JakubItem Armia Czerwona i czerwonoarmiści w Wielkopolsce w latach 1945-1946(2019) Kościuszko, Maciej; Wojtkowiak, Jakub. PromotorTematem niniejszej pracy doktorskiej jest obecność sowieckich sił zbrojnych na terytorium województwa poznańskiego w latach 1945-1946. W ujęciu obszaru badań, tytułowa „Wielkopolska” stanowi jedynie skrót myślowy. Termin nie został bowiem w literaturze dotychczas sprecyzowany. Arbitralne wyznaczenie obszaru badań było więc podyktowane koniecznością dokonania spójnej syntezy. Podobnymi względami uzasadniam dobór cezur czasowych. Początkową stanowi rozpoczęcie zimowej ofensywy Armii Czerwonej 12 stycznia 1945 roku znad Wisły. Cezurę końcową stanowi ukonstytuowanie 12 grudnia 1946 roku przy Północnej Grupie Wojsk Armii Sowieckiej w Polsce stanowiska Delegata Komitetu Rady Ministrów. W przedziale czasowym dzielącym te dwa ważne wydarzenia, można wskazać kluczowe zjawiska, ważne dla poznania tematyki zawartej w tytule pracy.Item Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1733-1763(2019) Kościański, Tomasz; Zwierzykowski, Michał. PromotorCelem pracy było ukazanie funkcjonowania samorządu sejmikowego województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1733-1763. Praca składa się z dwóch części oraz dołączonego do niej zestawu aneksów. W pierwszej części ukazany został zakres, sposób organizacji i funkcjonowania samorządu sejmikowego. W drugiej części omówione zostały dzieje polityczne sejmiku. Temu zagadnieniu poświęcone zostały trzy rozdziały, które przedstawiają temat w ujęciu chronologicznym. Na aneksy składa się 11 wykazów zgromadzeń sejmiku oraz wszystkich funkcjonariuszy sejmikowych. Pozostałe 13 aneksów zawierają treść tekstów źródłowych. W latach 1733-1763 odbyły się lub miało odbyć się 94 zgromadzenia sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego.Item Towarzystwo Tomasza Zana w Wielkopolsce w latach 1920-1939(2019) Kopczyńska, Izabella; Konieczka-Śliwińska, Danuta. PromotorNiniejsza dysertacja poświęcona jest działalności organizacji młodzieży o nazwie Towarzystwo Tomasza Zana, funkcjonującej w szkołach średnich na terytorium Wielkopolski w latach 1920-1939. W pracy tej opisano genezę Towarzystwa na przełomie XIX i XX wieku i jego działalność przed 1918 roku, z uwzględnieniem reaktywacji w 1920 roku. Następnie przedstawiono uwarunkowania funkcjonowania tej organizacji w polskim systemie oświaty, uwzględniając występujące w okresie międzywojennym nurty wychowania narodowego i państwowego. Praca koncentruje się na zobrazowaniu struktury i organizacji wewnętrznej TTZ oraz na działalności samokształceniowej realizowanej w kołach naukowych, a także na działalności wydawniczej. Jednym z celów pracy jest sporządzenie wykazów członków Towarzystwa oraz przedstawienie ich biogramów, by ukazać wpływ organizacji na kształcenie młodzieży. W dysertacji przedstawiono także listę nauczycieli sprawujących funkcję opiekunów tego Towarzystwa i ukazano ich oddziaływanie na członków organizacji. Przeprowadzone badania pozwalają na poznanie losów organizacji Towarzystwa Tomasza Zana oraz jej roli w samokształceniu i wychowaniu młodzieży w okresie dwudziestolecia międzywojennego.Item Sejmiki Wielkopolski właściwej w latach 1764-1793(2019) Glabisz, Grzegorz; Zwierzykowski, Michał. PromotorSejmiki województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego były jednymi z najważniejszych w Rzeczypospolitej Polsko-Litewskiej. Szlachta innych województw często wzorowała się na uchwałach i postawach miejscowych posłów. Dlatego też konieczne wydaje się przede wszystkim przeprowadzenie badań nad tymi zgromadzeniem. Bardzo dobrze zachowana baza źródłowa pozwala na pokazanie wielu szczegółów, które w przypadku innych zgromadzenie są niemożliwe do przedstawienia. Dodatkowym argumentem przemawiającym za badaniami na lata 1764-1793 jest brak jakiejkolwiek pracy omawiającej życie sejmikowe przez cały okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego.Item Radykalizm polistopadowy wobec procesów modernizacji: ewolucja postaw głównych przedstawicieli (1832-1888)(2019) Kuligowski, Piotr; Dobek, Rafał. Promotor; Jarząbek, Marcin. PromotorMoja praca dotyczy postaw polskich radykałów po powstaniu listopadowym wobec procesów modernizacji. Koncentruję się na pięciu najważniejszych przedstawicielach tego nurtu politycznego (mianowicie na: Janie Czyńskim, Janie Nepomucenie Janowskim, Henryku Kamieńskim, Ludwiku Królikowskim, Stanisławie Worcellu), których postrzegam zarazem jako najbardziej wpływowych i rozmieszczonych na różnych biegunach ideowych radykalizmu. Ramy czasowe rozprawy obejmują lata 1832-1888, czyli od momentu utworzenia Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (najważniejszej organizacji radykalnej) aż do śmierci Janowskiego, czyli ostatniego radykała, który wziął udział w powstaniu listopadowym.Item Nowe uwagi do dziejów biblioteki i archiwum Łąckich w Posadowie (w tym o księdze Piotra Skargi i listach Antoniny z Komorowskich)(2020) Łukaszewski, Jakub; Rożek-Pawłowski, DamianItem Jeszcze o inkunabułach szczecińskiego Gimnazjum Mariackiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu („nowe” egzemplarze i fragmenty)(Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020) Łukaszewski, JakubThe article supplements our earlier knowledge of the incunables from the Szczecin Marian Gymnasium in the University Library in Poznań (BUP). The article describes three unknown so far exemplars from this collection (GW 1754, GW 8478, GW M35433), bound together with 11 other 16th century prints. The initial results are also presented of the study on the printed bookbinding waste paper used in the bindings of the old prints of Szczecin provenience in the BUP collection. Fragments of five incunables were identified, among which particularly remarkable are the editions unrecorded in the IBP – fragments of a work by Piotr Berchorius Liber Bibliae Moralis (Deventer: R. Paffraet, 1477 = GW 3864) and the remnants of Missale Sverinense(?) (Rostock: Fratres Domus Viridis Horti, post 1500(?) = GW M23994). The discovered incunables and the 16th century prints are presented in the form of the catalogue records consisting of the bibliographic description completed with the individual features of each of the exemplars.Item Fragmenty księgozbioru Abrahama Zbąskiego (Sbąskiego) herbu Nałęcz (1531-1578)(Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 2020) Łukaszewski, Jakub; Sidorowicz-Mulak, Dorota; Franczyk-Cegła, AgnieszkaAbstract: The article focuses on two issues. In the beginning, the figure of Abraham Zbąski (Sbąski) of the coat of arm of Nałęcz (1531-1578), a Renaissance erudite and traveler, is presented. The following part of the text focuses on the presentation of a fragment of his book collection. On the basis of old prints found in the collections of the University Library in Poznań and the Library of the Higher Theological Seminary in Włocławek (6 volumes, containing eight works), its content, traces of reading, ownership marks and external appearance of the volumes were described. The circumstances of the dispersal of this book collection were also discussed. The text is accompanied by an Annex with a detailed bibliographic description of each of the found works.Item Donos obywatelski na Ziemi Kaliskiej w latach 1945-1989 w świetle materiałów archiwalnych władz terenowych(2020) Bestian-Zając, Anna; Konieczka-Śliwińska, Danuta. PromotorPraca charakteryzuje donosy obywatelskie z lat 1945-1989 zarchiwizowane w aktach władz terenowych Ziemi Kaliskiej. Rozprawa ma układ problemowy i składa się z 5 rozdziałów. Pierwszy, omawia specyficzne warunki polityczne, w których dążono do usankcjonowania donosu obywatelskiego, z uwzględnieniem wpływu ówczesnej ideologii i propagandy. Drugi rozdział zawiera rozważania na temat nadawców donosów obywatelskich, jako inicjatorów i kreatorów denuncjacji. W trzecim rozdziale omówiono szczegółowo wszystkie rodzaje zarzutów stawianych w doniesieniach, stanowiących zarówno przestępstwo, jak i występek przeciwko etyce partyjnej. Czwarty rozdział poświęcono ofiarom donosów i ewolucji ich reakcji na fakt, że ktoś na nich doniósł. Zbadano także na kogo donoszono najczęściej i jaki był stopień relacji pomiędzy donosicielem a zadenuncjowanym. W piątym rozdziale określono do jakich instytucji kierowano donosy najczęściej i w jaki sposób prowadzono sprawę celem ostatecznego wyjaśnienia. Donosicielstwo obywatelskie na Ziemi Kaliskiej w latach 1945-1989 było zjawiskiem złożonym i dynamicznym, zależnym od ogólnej sytuacji polityczno-gospodarczo-społecznej kraju, prezentującym także lokalny punkt widzenia na otaczającą rzeczywistość.Item Rozbudowa fortyfikacyjna pozycji armii „Łódź” w 1939 roku. Założenia i wykonanie(2021) Politański, Łukasz; Dutkiewicz, Marek. PromotorItem Uczeni w służbie Sargonidów(2021) Kałek, Krzysztof; Tyborowski, Witold. PromotorDysertacja ma za cel ustalić i zaprezentować sytuację uczonych mezopotamskich, służących dynastii Sargonidów. Przedmiotem zainteresowania są nie tylko poszczególne grupy uczonych, ale także konkretne jednostki. Rozdział pierwszy ma charakter wprowadzająco-metodologiczny, kolejne od drugiego do szóstego skupiają się na źródłach poszczególnych gatunków: zapytaniach i raportach wróżebnych, kolofonach, korespondencji astrologów, listach uzdrowicieli, wróżbitów, egzorcystów i kapłanów lamentacyjnych. Rozdział siódmy stanowi charakterystykę uczonych znanych z tekstów innych niż wymienione wcześniej, w ósmym zaś przedstawiono wyniki analiz o charakterze przekrojowym, obejmujących więcej niż jedną grupę tekstów i profesji uczonych. Najważniejsze ustalenia powtórzone zostały we wnioskach. Praca zawiera również edycje tekstów oraz biogramy wszystkich znanych uczonych służących dynastii Sargonidów.Item Nowożytne inskrypcje sepulkralne duchowieństwa gnieźnieńskiego(2021) Losik-Sidorska, Aleksandra; Jasiński, Tomasz. PromotorRozprawa poświęcona jest problemowi komunikatu płynącego z nowożytnych inskrypcji sepulkralnych duchowieństwa gnieźnieńskiego. Pierwszym etapem pracy była kwerenda terenowa, której efektem jest załączony do opracowania katalog. Kolejnym etapem było umiejscowienie zebranego materiału w kontekście kultury funeralnej Rzeczypospolitej. Poświęcony tym kwestią jest pierwszy rozdział rozprawy. W rozdziale drugim w badanych inskrypcjach duchowieństwa gnieźnieńskiego wydzielono następujące treści: przedstawienie zmarłego, tytulatura zmarłego, funkcje pełnionymi przez zmarłego, opis kariery w administracji świeckiej, kościelnej, a także kariery naukowej i posługi duszpasterskiej, działalność fundacyjnej, informacje o fundatorze nagrobka i dacie fundacji, informacje na temat zgonu (miejsce pochówku, okoliczności śmierci, data śmierci, długość życia zmarłego, a także określenie użyte na słowo „śmierć”), cnoty zmarłego, odniesienie do Boga. Rozdział trzeci poświęcono w całości odpowiedzi na pytanie o to, czy komunikat inskrypcji zmienia się w zależności od typu obiektu, na którym się ona znajduje. W tym celu sklasyfikowano obiekty sepulkralne według ich form. W ramach wydzielonych grup omówiono środki, za pomocą których przekazywany komunikat.Item Palatium terribile. Początki rządów Gracjana a rola Auzoniusza(2021) Rogowski, Juliusz; Ilski, Kazimierz. PromotorPrzedmiot niniejszej dysertacji stanowi krytyczna refleksja nad osiągnięciami nowoczesnej historiografii w odniesieniu do pierwszych miesięcy rządów Gracjana (375/376 rok), ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką w ówczesnej polityce miał odegrać były nauczyciel tego cesarza, poeta i retor Auzoniusz. Zdaniem wielu pokoleń badaczy Auzoniusz był niekwestionowanym zwycięzcą brutalnej rozgrywki o władzę, jaka miała miejsce w początkach rządów Gracjana, a zdobyte wpływy wykorzystał do tego, by zerwać z „wrogą wobec senatu” polityką poprzedniego władcy, Walentyniana I, spopularyzować rządy swojego wychowanka poprzez szereg popularnych posunięć, a także zapewnić sobie i swojej rodzinie najwyższe stanowiska w państwie. Uważna lektura stosownych źródeł – przede wszystkim wypowiedzi współczesnych autorów i wydanych w tamtym okresie aktów prawnych – prowadzi jednak do odmiennych wniosków. Jak się okazuje, teoria o politycznej dominacji Auzoniusza nie znajduje potwierdzenia ani w kontekście rozważań nad rozgrywkami personalnymi, gdzie łatwiej wykazać, że Auzoniusz nie miał żadnego wpływu lub był bezsilny (jak w kwestii śmierci Teodozjusza Starszego), ani w analizie cesarskiej aktywnością legislacyjnej, która zachowuje tyle podobieństw z legislacją Walentyniana, że bezpieczniej jest mówić o kontynuowaniu tej ostatniej niż o jej porzuceniu.