Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych (WNGiG)/Faculty of Geographical and Geological Science
Permanent URI for this community
Browse
Browsing Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych (WNGiG)/Faculty of Geographical and Geological Science by Title
Now showing 1 - 20 of 238
Results Per Page
Sort Options
Item 26 December 2004 tsunami deposits left in areas of various tsunami runup in coastal zone of Thailand(TERRAPUB, 2012-10) Szczuciński, Witold; Rachlewicz, Grzegorz; Chaimanee, Niran; Saisuttichai, Darunee; Tepsuwan, Thawatchai; Lorenc, StanisławThe tsunami deposits left by the 26 December 2004 tsunami in the coastal zone of Thailand were studied within two months of the event and before any significant postdepositional changes could occur. The sediment structure and texture (grain size), as well as its thickness and spatial distribution, were documented for the tsunami deposits in 12 shore-perpendicular transects from areas of various tsunami runup and wave heights. The tsunami deposits were as thick as 0.4 m and were located as far as 1.5 km inland. They were composed mostly of poorly sorted sand and often consisted of one to four normally graded, massive or laminated layers. The deposits generally became finer in the landward direction; however, landward thinning trend of the deposits is not clear, and the maximum accumulation often is not located close to the shoreline but rather is further inland. In comparable coastal environments with similar available sediment sources the tsunami size (represented as the tsunami runup height) is reflected in the resulting deposits. Larger tsunamis are associated with deposits that are thicker, have a maximum accumulation located farther inland, include a finer sediment fraction (likely from deeper offshore areas) and frequently are composed of normally graded layers.Item Accelerating retreat and high-elevation thinning of glaciers in central Spitsbergen(2016-06-24) Małecki, JakubSvalbard is a heavily glacier-covered archipelago in the Arctic. Dickson Land (DL), in the central part of the largest island, Spitsbergen, is relatively arid, and as a result, glaciers there are relatively small and restricted mostly to valleys and cirques. This study presents a comprehensive analysis of glacier changes in DL based on inventories compiled from topographic maps and digital elevation models for the Little Ice Age maximum (LIA), the 1960s, 1990 and 2009/11. Total glacier area decreased by ~38 % since the LIA maximum, and front retreat has increased over the study period. Recently, most of the local glaciers have been consistently thinning in all elevation bands, in contrast to larger Svalbard ice masses which remain closer to balance. The mean 1990–2009/11 geodetic mass balance of glaciers in DL is among the most negative from the Svalbard regional means known from the literature.Item Adaptacja kamieniołomów dla potrzeb turystyki na przykładzie Kopalni Wapienia „Tarnów Opolski”(2011-05-10T07:42:00Z) Marciniak, Adam; Skoczylas, Janusz. PromotorWykorzystanie wyrobiska po okresie eksploatacji skał nie jest problemem nowym zarówno w Polsce jak i na świecie. Powiązane z tym działania koncentrują się główne na minimalizowaniu skutków eksploatacji surowców skalnych i próbie przywrócenia wyrobiska środowisku. Należy jednak mieć na uwadze, że liczba kamieniołomów wciąż się zwiększa, a corocznie wydawane są nowe pozwolenia na eksploatację. W efekcie powoduje to powstanie nowych terenów poeksploatacyjnych, których efektywną adaptację utrudnia brak uniwersalnych scenariuszy postępowania. Z tego też powodu w niniejszej dysertacji podjęto próbę opracowania schematu postępowania, uwzględniającego istniejące zasoby kamieniołomu, oraz zapotrzebowanie społeczne na adaptację w celu umożliwienia płynnego przejścia z fazy eksploatacji surowca do zagospodarowania obiektu. Zakres badawczy pracy koncentruje się na: - określeniu zapotrzebowania społecznego na kierunki adaptacji kamieniołomu, - weryfikację metody AHP (Analytic Hierarchy Process) oraz AHP/BOCR w przypadku wyboru kierunku adaptacji wyrobiska, - weryfikację scenariusza adaptacji wyrobiska. Aplikacja zaproponowanego scenariusza została przeprowadzona na przykładzie czynnego kamieniołomu w Tarnowie Opolskim. Wynikiem przeprowadzonych prac jest powstanie scenariusza postępowania w przypadku adaptacji obiektów po eksploatacji surowców skalnych na cele turystyczne umożliwiającego: - przewidywanie i planowanie możliwości adaptacji wyrobiska w zależności od momentu zakończenia eksploatacji, - wyznaczenie głównego kierunku adaptacji kamieniołomu, bazując na aktualnych lub perspektywicznych zasobach kamieniołomu, - wyznaczenie szczegółowych kierunków adaptacji kamieniołomu zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym, - ocenę zaproponowanego sposobu adaptacji pod kątem korzyści, jakie może ono przynieść, a także kosztów, jakich będzie wymagała realizowana inwestycja. Zaprezentowany w pracy scenariusz, stwarza możliwości kompleksowego podejścia do problemu adaptacji kamieniołomu na cele turystyczne i może znaleźć szerokie grono odbiorców zarówno wśród samorządów lokalnych jak i zakładów górniczych.Item Adjustment coefficients for planimetric analysis of the granulometry of coarse-grained sediments(Wydawnictwo Naukowe UAM, 2011) Pisarska-Jamroży, Małgorzata; Kossowski, Tomasz; Jamroży, JerzyThe relationship between results from granulometric analyses of by sieving and by planimetry was investigated by numerical simulation of cubes filled with boulders, cobbles and pebbles. Cross-sections through the sediment were simulated and compared with photos of an actual outcrop wall. Volumes estimated on the basis of planimetric analysis using the cross-sections were compared with sieve analyses, thus allowing to determine adjustment coefficients. The coefficients for pebbles and cobbles have a small standard error, but are larger for boulders, which might be a consequence of too small areas formed by the cross-sections.Item Aktualny stan lodowca Sven (Svalbard) oraz zmiany jego cech fizycznych po zakończeniu Małej Epoki Lodowej(2013-09-13) Małecki, Jakub; Kostrzewski, Andrzej. PromotorTopniejące lodowce Svalbardu są wczesnym wskaźnikiem zmian klimatycznych. Celem niniejszej rozprawy jest rozpoznanie stanu aktualnego małego lodowca dolinnego Ziemi Dicksona, lodowca Sven (Svenbreen), Petuniabukta (rejon Pyramiden), na tle zmian jego cech fizycznych po Małej Epoce Lodowej. Analiza danych topograficznych dla kilku lodowców Ziemi Dicksona wskazuje na wyraźny ubytek ich masy w średnim tempie -61 ± 15 cm a-1 w latach 1960-2009 z powodu ocieplenia klimatu w regionie. Lodowiec Sven wykazał najbardziej powolne zmiany geometrii (-43 ± 13 cm a-1). Lokalne czynniki środowiskowe ograniczające negatywne zmiany w jego obrębie poddane zostały szczegółowym badaniom i pokrywały glacjo-meteorologię, warunki bilansu energii i strukturę bilansu masy lodowca. Specyficzne warunki na powierzchni lodowca przekładają się na jego wyjątkową strukturę termiczną i hydrologię. Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że quasi-kontynentalny klimat środkowego Svalbardu, modyfikowany przez czynniki lokalne, wyraźnie wpływa na funkcjonowanie lodowca Sven, oraz że niektóre małe lodowce Svalbardu mogą być znacząco mniej wrażliwe na zmiany klimatu niż się powszechnie sądzi. Dalsze badania powinny zweryfikować reprezentatywność badanego lodowca na potrzeby ekstrapolacji wyników na większy obszar.Item Allotment gardens and parks: Provision of ecosystem services with an emphasis on biodiversity(2015) Speak, A.F.; Mizgajski, Andrzej; Borysiak, JaninaUrban areas, in particular, present unique challenges for the conservation of ecosystems. Allotment gardens (AGs) are an important greenspace feature of urban landscapes in Europe which have the potential to offer multiple social and bio-physical ecosystem services in addition to food production. This study is an attempt to assess and compare the ecosystem services provided by AGs in Manchester, UK, and Poznań, Poland as well as a comparison to city parks. The surveys included a detailed land cover characterisation and an assessment of cultivated and spontaneous plant species. There are differences in the land use characteristics in the two cities with a preference for vegetable growing and water recycling in Manchester, and a greater number of trees and a higher focus on recreation in Poznań. The consequences of these basic differences are discussed in terms of the ecosystem services that are provided by the two different AG types, and parks. In terms of ecology, there is higher species richness on AGs with a greater proportion of neophytes, which may potentially spread into cities. The species recorded in parks and AGs contained a lot of native characteristics of urban, ruderal plant communities.Item Analiza czasowo-przestrzenna ilości odpadów komunalnych powstających w Poznaniu(2019) Przewoźna, Patrycja; Stach, Alfred. PromotorCzłowiek od wieków wywierał wpływ na środowisko, jednak w ostatnich latach obserwujemy znaczne nasilenie się negatywnych oddziaływań, a jednym z najbardziej widocznych na co dzień problemów jest wzrastająca ilość generowanych przez nas odpadów. Zjawisko to najtrudniej jest analizować i prognozować w dużych miastach, ze względu na złożoną strukturę społeczną i ekonomiczną ich mieszkańców, jak i skomplikowany układ urbanistyczny. Mimo to nie badano go dotychczas w ujęciu czaso-przestrzennym. Literatura poświęca też mało miejsca monitoringowi objętości odpadów komunalnych. Prezentowane badania są odpowiedzią na oba wyzwania. Praca koncentruje się na dwóch celach badawczych: 1) wyjaśnienie relacji między objętością odpadów komunalnych a typem zabudowy, w którym są generowane (w ujęciu czasowo-przestrzennym), 2) wypracowanie metod i narzędzi przydatnych do monitoringu odpadów komunalnych, włączając do niego narzędzia uwzględniające lokalizację przestrzenną i wykorzystujące techniki stosowane w geoinformacji. Dzięki otrzymanym wynikom uzyskano najbardziej szczegółową jak dotąd informację odnośnie zmienności czasowo-przestrzennej odpadów powstających w Poznaniu. Na ich podstawie powstał szereg wskazań, które mają pozwolić na prowadzenie dalszych badań w tym zakresie. Mogą też znaleźć zastosowanie w procesie planowania gospodarki odpadami.Item Analiza geoinformacyjna jakości życia mieszkańców Poznania a układ strukturalny zieleni miejskiej(2017) Czepkiewicz, Michał; Zwoliński, Zbigniew. Promotor; Jankowski, Piotr. PromotorRozprawa zawiera badanie zależności między układem strukturalnym zieleni w Poznaniu, a ocenami jakości życia mieszkańców miasta. Pierwszym celem badawczym było rozpoznanie aktywności korzystnych dla jakości życia wykonywanych w obrębie terenów zieleni. Najczęściej podawanym przez respondentów sposobem spędzania wolnego czasu i docierania do terenów zieleni było spacerowanie. Duże parki i lasy wspierają aktywność fizyczną, głównie ze względu na ich rozmiar i infrastrukturę. Mniejsze parki i skwery są wykorzystywane głównie do biernego wypoczynku i spotkań towarzyskich. Mieszkańcy Poznania wysoce cenią bliskość lasów, gruntów rolnych i prywatnych ogrodów. Drugim celem było wykrycie zależności pomiędzy układem strukturalnym zieleni miejskiej a ocenami jakości życia mieszkańców. Modele regresji pokazały, że cechy środowiska geograficznego odgrywają rolę w kształtowaniu samooceny stanu zdrowia i poczucia szczęścia mieszkańców Poznania, jednak nie jest to rola bardzo silna. Trzecim celem był rozwój metod geoinformacyjnych. Do pozyskania danych pierwotnych wykorzystano ankietę papierową i geoankietę internetową, co pozwoliło na wzbogacenie danych o współrzędne geograficzne. Za pomocą miar geoinformacyjnych opisano cechy środowiska geograficznego w otoczeniu miejsc zamieszkania respondentów i oceniono jakość zastosowanych miar porównując je z subiektywnymi ocenami jakości środowiska geograficznego.Item Analiza ilościowa degradacji szlaków turystycznych na przykładzie Gorczańskiego Parku Narodowego i Popradzkiego Parku Krajobrazowego(2011-06-20T12:32:10Z) Tomczyk, Aleksandra; Kasprzak, Leszek. PromotorNegatywny wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze jest widoczny w wielu górskich obszarach chronionych. Antropopresja jest najbardziej widoczna w miejscach dużej koncentracji odwiedzających: na szlakach turystycznych, obozowiskach itp. Główne cele pracy to: (1) Rozpoznanie obecnego stanu szlaków turystycznych oraz krótkookresowej dynamiki ich przekształceń oraz (2) Opracowanie modelu statystycznego, który tłumaczyłby przynajmniej część zależności pomiędzy stopniem degradacji szlaków turystycznych, a wybranymi elementami środowiska przyrodniczego. Badaniami objęto 55 km szlaków w Gorczańskim Parku Narodowym (GPN) oraz 43 km szlaków w Popradzkim Parku Krajobrazowym (PPK). Wskaźniki degradacji (szerokość szlaku, głębokość rozcięcia, liczba ścieżek, miejsca podmokłe) rejestrowane były z wykorzystaniem PDA i GPS. Ponadto, przeprowadzono precyzyjne pomiary wysokościowe w obrębie pól testowych (5 x 4 m) przy wykorzystaniu tachimetru elektronicznego. Odjęcie Cyfrowych Modeli Wysokościowych (DEM) z kolejnych okresów (DEMs of Difference – DoDs) pozwoliło na precyzyjne określenie ilości materiału, który był przemieszczany w obrębie każdego pola testowego. Dalsze analizy przeprowadzono w wykorzystaniem Systemów Informacji Geograficznej (GIS), drzew regresyjnych oraz regresji wielorakiej. Aplikacyjny wymiar pracy pokazano poprzez zaplanowanie przebiegu szlaków, uwzględniające odporność środowiska na presję ze strony turystów.Item Analiza możliwości wykorzystania modelu geologiczno-inżynierskiego do oceny tempa erozji dna koryta rzeki nizinnej, na przykładzie Warty poniżej zbiornika Jeziorsko(2017) Smaga, Agnieszka; Wierzbicki, Jędrzej. PromotorW pracy opisano proces intensywnej erozji dna koryta rzeki występujący poniżej zbiorników retencyjnych, powodujący istotne zagrożenia dla stabilności obiektów budowlanych. W celu skonstruowania modelu tempa erozji, obok analiz hydrologicznych, przeprowadzono również szczegółowe badania geotechniczne w obrębie doliny rzeki Warty poniżej zbiornika retencyjnego Jeziorsko. Założono, bowiem, że na tempo erozji, poza warunkami hydraulicznymi oraz hydrologicznymi, wpływ ma również rodzaj oraz właściwości geologiczno-inżynierskie podłoża gruntowego. Wykorzystano geotechniczne testy terenowe in situ (CPTU, DPL). Uzyskane wyniki poddano następnie analizie z wykorzystaniem różnych technik geostatystycznych, umożliwiającej określenie trójwymiarowego, geotechnicznego modelu podłoża. Krytyczna analiza wyników modelowania pozwoliła na wybranie optymalnego obrazu podłoża gruntowego. Równolegle przeprowadzono analizę tempa erozji z wykorzystaniem archiwalnych danych hydraulicznych z 5 lat funkcjonowania zbiornika. W efekcie powstał fizyczny model tempa erozji dna koryta rzeki wykorzystujący wyniki punktowych pomiarów z badań geotechnicznych. Zestawiając obydwa modele, fizyczny tempa erozji oraz geostatystyczny geologiczno-inżynierski, uzyskano łączony model tempa erozji dennej.Item Analiza numeryczna anatomii szkieletów wybranych dewońskich stromatoporoidów(2010-05-17T09:54:50Z) Wolniewicz, Paweł; Fedorowski, Jerzy. PromotorCelem pracy jest zastosowanie metod biometrycznych i komputerowych w badaniu systematyki wymarłych grup organizmów o nieustalonej przynależności taksonomicznej, na przykładzie gromady Stromatoporoidea. Zweryfikowana została przydatność cech morfometrycznych tradycyjnie stosowanych w systematyce stromatoporoidów. Cechy te w większości wykazują niewielki związek z czynnikami genetycznymi oraz wynikającymi z warunków środowiskowych. Zaproponowany został zatem nowy zestaw parametrów mających znaczenie w systematyce oraz badaniach paleoekologii stromatoporoidów. Zastosowano metody komputerowej analizy obrazu, stereologiczne oraz analizy tekstur, wykorzystywane do tej pory w paleobiologii w niewielkim stopniu. Badania objęły również kwestię wpływu postrzegania przez ludzkie oko obrazów teksturalnych na decyzje taksonomiczne podejmowane przez badaczy.Analizy numeryczne i statystyczne zostały wykonane na podstawie okazów z kolekcji własnej autora, pochodzących z dewonu Gór Świętokrzyskich oraz Wyżyny Krakowskiej. Poza tym wykorzystane zostały zbiory muzealne z dewonu Ardenów (Belgia i Francja). Łącznie przeanalizowano 2120 preparatów ze stromatoporoidów, z których wykonano ponad 1,8 miliona pomiarów morfometrycznych.Item Analiza struktury przestrzennej i czasoprzestrzennej maksymalnych opadów dobowych w Polsce w latach 1956-1980(Wydawnictwo Naukowe UAM w Poznaniu, 2009) Stach, AlfredJednym z wyników prognoz wykonywanych z zastosowaniem globalnych i regionalnych modeli klimatycznych jest odkrycie wysokiego prawdopodobieństwa wzrostu częstości oraz natężenia ekstremalnych opadów. Poznanie prawidłowości ich powtarzalności i zasięgu przestrzennego ma oczywiście bardzo duże znaczenie gospodarcze i społeczne. Dlatego, niezależnie od wprowadzania nowych technik pomiarowych należy dokonywać analizy i reinterpretacji archiwalnych danych, korzystając z możliwości stwarzanych przez rozwój GIS. Głównym celem opracowania jest analiza prawidłowości przestrzennej i czasowej zmienności miesięcznych oraz rocznych maksymalnych dobowych sum opadów (MSDO) z lat 1956-1980, z obszaru Polski. W pracy wykorzystano nowe w geografii polskiej metody geostatystyczne. Do publikacji dołączono dysk DVD ze źródłową bazą danych i najważniejszymi wynikami w postaci numerycznej i kartograficznej.Item Asymilacja obcokrajowców w Poznaniu(2015-10-13) Gajda, Hanna; Kotus, Jacek. PromotorGłównym celem pracy doktorskiej jest identyfikacja zjawiska asymilacji obcokrajowców w Poznaniu w społecznym, jak i przestrzennym aspekcie, a także określenie przyczyn, dynamiki i konsekwencji pobytu obcokrajowców w dużym polskim mieście jakim jest Poznań. W ramach celu głównego podjęto się również realizacji kilku celów szczegółowych: (1) zidentyfikowanie barier napotykanych przez imigrantów w Poznaniu na płaszczyźnie instytucjonalnej, informacyjnej oraz społeczno-kulturowej; (2) określenie wzajemnych relacji „przyjeżdżający-przyjmujący” w przestrzeni lokalnej oraz ogólnomiejskiej Poznania; (3) określenie optymalnego modelu relacji gospodarz-gość oraz mechanizmu asymilacji obcokrajowców. Praktyczny wymiar pracy doktorskiej związany jest z określeniem możliwych scenariuszy rozwoju (na podstawie analizy studium przypadku Poznania) prowokujących/inspirujących władze do działań w zakresie asymilacji obcokrajowców. Zaproponowane scenariusze rozwoju wynikające przede wszystkim z badań własnych mają na celu udoskonalenie istniejących praktyk w obsłudze obcokrajowców i ich funkcjonowaniu w społeczeństwie przyjmującym, w dużym mieście.Item Atlas klimatu Polski (1991–2020)(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2022) Tomczyk, Arkadiusz; Bednorz, EwaItem Attitudes of Future Tourism Sector Employees Towards Organise Accessible Tourism(David Publishing Company, 2017-01) Zajadacz, AlinaThe aim of this paper is to show a theoretical approach to the evolution of concepts perceiving disability, taking into account the medical, social, and geographical models, as the basis for the development of principles concerning the organisation of accessible tourism for people with disabilities (PwD). The main research objective was to identify the current attitudes of future, potential employees in the tourism (tourism and recreation students at the time of the study) towards accessible tourism. The study was based on surveys performed in May 2013 at the Adam Mickiewicz University in Poznań (UAM, Poland) and the State University in Irkutsk (ИГУ, Russia), a total sample of 216 people. The main section of the survey contained four questions regarding issues such as: optimal ways to organise tourism products for people with a disability; attitudes towards spending leisure time together with people with a disability; and specific requirements concerning the introduction of various types of improvements in tourism products aimed at people with a disability. In both cases, the results revealed that future tourism employees hold attitudes which are prevailingly open and positive towards the needs of tourists with disabilities. However, the hypothesis that the main factor influencing a reluctance to enter into contact with PwD is a lack of experience in this area, resulting in insufficient knowledge of what conditions the behaviour of PwD was also confirmed. This is a highly significant conclusion which should consider if mandatory educational programmes in the field of tourism and recreation studies are to be improved.Item Badania użyteczności internetowego partycypacyjnego systemu informacji geograficznej wspierającego proces planowania przestrzennego(2024) Młodkowski, Marek; Jankowski, Piotr. PromotorW niniejszej rozprawie doktorskiej zaprezentowano wyniki badań użyteczności Geodyskusji aplikacji internetowego partycypacyjnego systemu informacji geograficznej wspierającego proces planowania przestrzennego. Aplikacja ta została zaprojektowana w ramach prowadzonych badań nad metodami PPGIS, a następnie zastosowana w procesie konsultacji społecznych nad Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego pt. “Park Kasprowicza” w Poznaniu. W procesie tworzenia Geodyskusji wykorzystano podejście zorientowane na użytkownika oraz metodykę zwinnego programowania skupiające się na jak najszybszym dostarczeniu odbiorcy gotowych do przetestowania funkcji. Na tym etapie badań skoncentrowano się na potrzebach potencjalnych użytkowników Geodyskusji. Na dalszym etapie prac badawczych skupiono się na użyteczności panelu administracyjnego Geodyskusji. Badania zostały skoncentrowane na panelu administracyjnym, ponieważ to dzięki niemu osoby organizujące konsultacje będą mogły tworzyć i zarządzać procesami konsultacji przy użyciu Geodyskusji. Finalnym etapem prac badawczych było zbadanie użyteczności i efektywności wyników konsultacji społecznych przeprowadzonych za pomocą Geodyskusji dla projektantów MPZP oraz organizatorów konsultacji społecznych. This doctoral dissertation presents the results of research on the usability of Geodiscussion, an online application of participatory geographic information system (PPGIS) which supports the spatial planning process. The Geodyskusja application was designed as part of the conducted research and was subsequently used in the public consultation process for the Local Spatial Development Plan (MPZP) titled "Kasprowicz Park” in Poznań. The development of Geodiscussion employed a user-centered design approach and agile programming methodologies focusing on delivering ready-to-test features to users as quickly as possible. At this stage of the research, attention was focused on the needs of potential Geodiscussion users. Among all stakeholder groups, the emphasis was placed on those interested in providing feedback on urban space management, with less attention given to those who receive this feedback. In the next stage of the research, the focus was on the usability of the Geodiscussion administrative panel. The research concentrated on the administrative panel because it enables those organizing consultations to create and manage consultation processes using Geodiscussion. The final research stage involved assessing the usability and effectiveness of the results of public consultations conducted via Geodiscussion for the designers of MPZP and the organizers of public consultations.Item Cartographic and remote-sensing data as a source of landscape ecological information on the Poznań metropolitan area(2010) Kijowski, Andrzej; Kubiak, Jarosław; Ławniczak, Radzym; Mania, WojciechThis paper characterises the system of organisation and access to spatial information in Poland based on the example of the Poznań metropolitan area. It describes the available cartographic resources, both topographic (general) and thematic. Particular attention was paid to remote sensing, being the source of the most current and nongeneralised information on geographic space. As a result of the implementation of the INSPIRE directive, activities aimed at integrating and sharing spatial data in a digital form were intensified. A practical outcome of the above is presented in the article published at Geoportal (www.geoportal.gov.pl). The final part of this paper shows the current applications and requirements concerning the use of spatial data in the modern management of a metropolitan area.Item Charakterystyka występowania burz oraz trąb powietrznych na obszarze Polski(2016) Taszarek, Mateusz; Kolendowicz, Leszek. PromotorCelem pracy było określenie czasowej oraz przestrzennej charakterystyki występowania trąb powietrznych oraz burz na terenie Polski. Autor analizuje również mechanizmy odpowiedzialne za powstawanie trąb powietrznych i omawia możliwości ich prognozowania. W pracy zostały użyte m.in. raporty trąb powietrznych z ostatnich 200 lat, dane z systemu detekcji wyładowań atmosferycznych PERUN, naziemne pomiary meteorologiczne, sondowania atmosferyczne oraz numeryczne modele pogody. Polska podatna jest na występowanie ekstremalnych zjawisk burzowych, w tym trąb powietrznych dochodzących do siły F4 w skali Fujity. Zjawiska te występowały w Polsce regularnie na przestrzeni ostatnich 200 lat. Statystycznie w każdej dekadzie raportowanych było od 1 do 2 trąb powietrznych powodujących 5 ofiar śmiertelnych. Obecnie każdego roku notuje się około 10 trąb powietrznych oraz 150 dni z burzami. Występują one najliczniej od maja do sierpnia ze szczytem swojej aktywności przypadającej na lipiec, najczęściej w późnych godzinach popołudniowych. Pas ciągnący się od Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, aż do Niziny Mazowieckiej jest najbardziej podatny na występowanie silnych burz oraz trąb powietrznych. Przy użyciu numerycznych modeli pogody możliwe jest prognozowanie warunków atmosferycznych sprzyjających powstawaniu trąb powietrznych oraz informowanie społeczeństwa o możliwości ich wystąpienia z kilkunastogodzinnym wyprzedzeniem.Item Chronology and distribution of Pleistocene woolly rhinoceros: A review of the archival data from Poland(Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2024) Pawłowska, Kamilla; Dedła, Kajetan; Płonka, KatarzynaThis work provides a review of the state of knowledge of woolly hinoceroses in Poland. We compile research results from the 19th century to the present day and consider the collected data not only quantitatively, but above all qualitatively. Here we present a list of 215 sites from Poland where the remains of the woolly rhinoceros have been found. Studies of woolly rhinos from Poland usually employ small samples. Our compilation of data also reveals that there is currently no basis for drawing conclusions regarding the geographical distribution pattern of the species in Poland. Only a small number of works have focused on matching the places where remains occurred with the geological conditions of the area and their depositional history. Moreover, the results show that the resolution of the radiocarbon dates that are currently published is insufficient to allow conclusions about the chronology of woolly rhinoceroses in Poland to be drawn. No works to date have dealt with any aspect of palaeopopulation research. The woolly rhinoceros is not present in Palaeolithic art in Poland. A summary of our knowledge of this taxon is the starting point for our multi-aspect research into this topic.Item Coexistence of Lobelia dortmanna and Cladium mariscus, an ecological and paleobotanical study(2021) Milecka, Krystyna; Kowalewski, Grzegorz; Lewandowska, Agnieszka; Szczuciński, Witold; Goslar, TomaszLobelia dortmanna L. (Lobeliaceae family) is an indicator species that is predominantly found in oligotrophic and acidic lakes. They are mainly distributed in northwestern Europe. Their occurrence in Poland is highly threatened by the increasing grade of human activity and environmental eutrophication; however, new sites of Lobelia were discovered in the last few decades, for example, in Lake Krzywce Wielkie situated in Bory Tucholskie National Park (BTNP), Poland. The existence of Lobelia in this lake was unexpected because Cladium mariscus was also found in the lake. Cladium has different ecological demands and is regarded as a species typical of calcareous habitats where calcium is found in abundance in the substrate. To explain the coexistence of both species in Krzywce Wielkie, pollen analysis of organic sediments was performed for four short cores collected from the littoral zone of the lake and for one long deep-water core. Additionally, macrofossil analysis was done for all the short cores. Pollen analysis revealed the existence of Cladium from the early Holocene period up to the present time. Pollen and seeds of Lobelia were found to be present since the beginning of the 20th century. Development of L. dortmanna and Myriophyllum alterniflorum populations and a decrease in the number of aquatic macrophytes in the eutrophic water indicate oligotrophication of water. This process started following the construction of drainage canal and the consequent water level decrease. This situation can be attributed to the abandonment of the agricultural areas adjoining the lake, which causes a decrease in the inflow of nutrients into the lake. Development of pine forest and establishment of BTNP enabled the protection and conservation of the surrounding catchment areas, thus restricting the potential eutrophication of the habitats.