Doktoraty (WFPiK)
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Doktoraty (WFPiK) by Title
Now showing 1 - 20 of 253
Results Per Page
Sort Options
Item (A)seksualni w kulturze. Obrazy seksualności ludzi starych w polskiej prozie XXI w.(2018) Szurgot-Prus, Ewelina; Gajewska, Grażyna. PromotorCelem dysertacji jest przedstawienie seksualności starych ludzi w literaturze polskiej po 2000 roku. Uważam, że analiza tych utworów pozwala odsłonić, w jaki sposób przedstawiany jest za pośrednictwem literatury tak zwany wiek kulturowy oraz przejawy seksualności w późnych latach ludzkiego życia. W pracy stawiam tezę, że w polskich powieściach wydanych po 2000 roku obraz starości jest konwencjonalny. W każdej z powieści podkreślane są cechy uważane szablonowo za przymioty starości. Osoby stare zazwyczaj opisuje się jako zrzędliwe, schorowane, wścibskie, samotne, pozbawione seksualnej atrakcyjności. W literaturze analizowanego okresu często powielane są stereotypy dotyczące zachowań, potrzeb, marzeń, oczekiwań w intymnym związku, w relacjach rodzinnych, czy szerzej pojmowanej społeczności. Jednocześnie eksponowanie, a czasami wręcz przerysowanie cech, poglądów i zachowań bohaterów analizowanych utworów służy temu, by odsłonić ową stereotypowość zburzyć wyobrażenie o starości jako o biernym oczekiwaniu na śmierć. W rozprawie przeanalizowane zostały utwory takie jak: "Berek" Marcina Szczygielskiego, "Miłość. Reaktywacja" Hanny Samson, "Starsza Pani wnika" Anny Fryczkowskiej, "Lala" Jacka Dehnela, "Spotkamy się w Honolulu" Jerzego Sosnowskiego, "Stary człowiek i morze" Jacka Burrego, "Małe wieczności" Ryszarda Botwiny, "Zuza albo czas oddalenia" Jerzego Plicha.Item Aktorstwo studyjne: poszukiwania, kształcenie, postawa(2017) Pietkiewicz, Agnieszka; Ziółkowski, Grzegorz. PromotorCelem mojego doktoratu zatytułowanego „Aktorstwo studyjne: poszukiwania, kształcenie, postawa” jest refleksja nad jedną z ważnych odmian sztuki aktorskiej, realizowaną współcześnie w teatrach, które przynależą do tradycji studyjno-laboratoryjnej. Nieopisany dotąd należycie model aktorstwa zakorzeniony jest w praktyce i badaniach nad naturą tej sztuki, przeprowadzonych przez polskiego reżysera teatralnego Jerzego Grotowskiego, a także twórców takich, jak Eugenio Barba (Odin Teatret) czy Włodzimierz Staniewski (Europejski Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice”), w pewnym stopniu inspirujących się jego dorobkiem artystycznym i/lub twórczo odnoszącym się do niego. W pracy wprowadziłam rozróżnienie na tradycję bezpośrednią i pośrednią, ilustrując ją przykładami zespołów polskich i włoskich. Do linii tradycji bezpośredniej należą zespoły, których liderzy pracowali osobiście z Grotowskim, inspirują się jego wizją aktorstwa i próbują rozwijać niektóre aspekty jego twórczości (m.in. Piotr Borowski – Studium Teatralne, Warszawa; Thomas Richards, Mario Biagini – Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards, Pontedera; Domenico Castaldo – Laboratorio Permanente di Ricerca sull’Arte dell’Attore di Domenico Castaldo, Turyn). Linię pośrednią wyznaczają artyści, którzy nawiązują do pracy Grotowskiego poprzez pracę jego współpracowników, takich jak Barba i Staniewski. Są to m.in. Teatr Pieśń Kozła, Wrocław; Teatr Zar, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław; Teatr Węgajty i Schola Teatru Węgajty, Węgajty; Regula contra Regulam, Mediolan; Teatro Potlach, Sara Fabina; Teatro dell’Albero, Mediolan.Item „Album Orbis” Cypriana Norwida jako księga sztukmistrza(2011-05-18T10:05:42Z) Borowiec, Anna; Nowicka, Elżbieta. PromotorRozprawa „Album Orbis” Cypriana Norwida jako księga sztukmistrza poświęcona jest dziełu, w którym skupiają się najważniejsze kwestie związane z twórczością i refleksją estetyczną Norwida. Pierwsza część rozprawy odsłania album jako zaskakujący koncept historiozoficzny, będący propozycją antysystemowego ujęcia rozwoju historii, która zapętla się i powtarza. Zamiast wykładu historiozoficznego Norwid pozostawił album „w szkicu”, co pozwoliło mu przekształcić historię dziejów w historię form, organizujących przez wieki kształt cywilizacji świata. Najbardziej adekwatnym sposobem zapisu okazało się wklejanie, dopisywanie i montowanie zbioru motywów. Sposób interpretacji polegający na stopniowym przybliżaniu się do dzieła okazał się najbardziej stosowną metodą opisu hybrydycznej struktury Album Orbis, który miał być jednocześnie „portfelem artystycznym”, „zbiorem motywów”, jak i dziełem „w szkicu”. Dlatego druga część rozprawy poświęcona jest jego kolażowej kompozycji jako zamierzonej konstrukcji autorskiej, odsłaniającej pomysł na dzieje cywilizacji świata, układające się w opowieść o widzeniu artysty, gromadzącego pozostałości zarówno wielkich, jak i tych nieznaczących znaków kultury.Item Analiza warsztatu pisarskiego Julii Hartwig metodami lingwistyki komputerowej(2021) Witkowska, Marta Kunegunda; Vetulani, Zygmunt. Promotor; Telicki, Marcin. Promotor pomocniczyGłównym celem badawczym, którego realizację inaugurują badania prezentowane w tej rozprawie jest ustalenie, jakie elementy warsztatowe w tekstach literackich Julii Hartwig można uznać za najważniejsze. Przedstawiamy analizę dotyczącą warsztatu pisarskiego Hartwig rozumianego jako sposób posługiwania się przez pisarza językiem, a dokładniej jego zasobem leksykalno-gramatycznym. Podstawę przedstawionych badań stanowi zebrany i opracowany elektroniczny korpus całości publikowalnej prozy i poezji Julii Hartwig z lat 1954-2016. Stosujemy metodologię badań empirycznych, przeprowadzonych z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. Pozyskane wyniki ilościowe pozwoliły na sformułowanie wniosków dotyczących stylu Hartwig. Stwierdzamy między innymi tendencję Poetki do posługiwania się konkretnymi przymiotnikami oraz wskazujemy na formy dominujące w jej instrumentarium. Wykazujemy również podobieństwa i różnice w dynamice przyrostu nowych leksemów przymiotnikowych w korpusie prozy i poezji. W rozprawie sygnalizujemy kolejne, rozpoczęte już działania mające za przedmiot szczegółową analizę semantyczno-składniową przymiotników charakterystycznych dla Julii Hartwig.Item Angielskie zapożyczenia leksykalne i derywaty od anglicyzmów leksykalnych w języku górnołużyckim (na tle angielsko-czeskich i angielsko-polskich kontaktów językowych)(2022) Chlebowski, Marek; Lewaszkiewicz, Tadeusz. PromotorPraca doktorska prezentuje zagadnienie zapożyczeń angielskich w języku górnołużyckim. Zaprezentowany materiał, którego podstawę stanowią źródła leksykograficzne oraz ekscerpty z wychodzącego pięć razy w tygodniu periodyku „Serbske Nowiny”, pokazuje, że język ten nie zamyka się na nowe zjawiska i wprowadza do swojego zasobu leksykalnego dodatkowe elementy. Zapożyczenia z języka angielskiego w języku górnołużyckim podlegają czterem rodzajom adaptacji: graficznej, fonologicznej, morfologicznej oraz semantycznej. Procesy zachodzące w tym zakresie są podobne do tych, które zachodzą w innych językach zachodniosłowiańskich. Materiał badawczy to 1244 zapożyczenia oraz derywaty, które są poświadczone w odpowiednich źródłach leksykograficznych, w kilkudziesięciu wydaniach gazety „Serbske Nowiny” oraz w artykule Grzegorza Szpili, który ukazał się w 2018 roku. Zostały one zaliczone do 23 kategorii. Najwięcej wyrazów znalazło się w grupach tematycznych: 1. sport, 2. życie społeczne oraz 3. muzyka, taniec, subkultury (ponad 100 leksemów w każdej z tych grup). W tych dziedzinach angielszczyzna wywarła największy wpływ na zasób słownictwa języka górnołużyckiego. W wybranych numerach „Serbskich Nowin” 84 hasła wyrazowe nie zostały wcześniej poświadczone w źródłach leksykograficznych i stanowią dodatkowe nabytki leksykalne języka górnołużyckiego.Item Antroponimia rzymskokatolickiej parafii w Żółkwi z XVII i XVIII wieku (na podstawie ksiąg chrztów)(2016) Trzeciak, Łukasz; Mikołajczak, Stanisław. PromotorPrzedmiotem rozprawy doktorskiej jest opracowanie historycznych nazw osobowych mieszkańców rzymskokatolickiej parafii w Żółkwi; materiał antroponimiczny został wyekscerpowany z XVIIi XVIII-wiecznych ksiąg metrykalnych chrztów. Na podstawie materiału wyodrębniono 7758 (proto)nazwisk (wraz z wariantami homonimicznymi, fonetycznymi i morfologicznymi) ujętych w 5308 hasłach słownikowych. Repertuar imion w badanych dokumentach obejmuje 192 męskie imiona podstawowe (z uwzględnieniem rekonstrukcji i form językowych – 256) oraz 120 żeńskich imion podstawowych (wraz z rekonstrukcjami i formami językowymi – 183). Materiał językowy obrazuje zróżnicowanie żółkiewskiej antroponimii, umożliwiając obserwację faktów językowych, prześledzenie różnorodnych procesów historycznojęzykowych (formotwórczych, dialektalnych, interferencyjnych).Szybki przyrost i migracje ludności oraz dynamika rozwoju społeczno-gospodarczego wieloetnicznej i wielokulturowej Żółkwi, zamieszkiwanej przez różnorodne grupy społeczne i zawodowe, warunkowały zapotrzebowanie na dodatkowe (poza imieniem) sposoby identyfikacji, przyczyniając się ostatecznie do utrwalania nazwisk (w dzisiejszym rozumieniu) oraz ich stabilizacji.Item Antroponimia złotników poznańskich od XVI do XVIII wieku. Studium socjoonomastyczne(2019) Nowak-Pasterska, Ewa; Sieradzki, Andrzej. PromotorPraca opisuje antroponimię złotników poznańskich od XVI do XVIII wieku zgodnie z założeniami onomastyki kulturowej. Materiał antroponimiczny, będący podstawą rozprawy, pochodzi z ksiąg cechu złotników poznańskich z Archiwum Państwowego w Poznaniu. Praca dzieli się na część opisową i słownik nazwisk wraz z aneksem. W rozdziale pierwszym nakreślono tło kulturowe przeprowadzonego w pracy badania antroponomastycznego. Następnie omówiono metodologię i stan badań oraz wykorzystane źródła. W kilku rozdziałach poświęconych analizie i interpretacji materiału onomastycznego poświęcono uwagę takim zagadnieniom jak: sposoby identyfikowania złotników w księgach cechu, budowa nazwisk złotników, właściwości pisowni i gramatyka nazwisk, typologia nazwisk, funkcjonowanie nazwisk polskich i niemieckich, interferencje polskiego i niemieckiego systemu antroponimicznego. Szczegółowo omówiono też imiona złotników. Słownik prezentuje dwieście form nazwisk, opracowanych interdyscyplinarnie – cytuje się w nim materiał źródłowy, wskazuje odniesienia do staropolskich, średniopolskich i współczesnych opracowań antroponimii, charakteryzuje cechy indywidualne nazwisk, wyjaśnia ich etymologię i motywację, podaje informacje biograficzne o złotnikach, zaczerpnięte z prac z zakresu historii i historii sztuki oraz opracowane na podstawie przebadanych materiałów archiwalnych.Item Antroponimy w Quo Vadis Henryka Sienkiewicza i w koreańskich przekładach powieści. Ocalone czy stracone w tłumaczeniu?(2011-10-13T11:52:06Z) Pak, Hyerim; Sarnowska-Giefing, Irena. PromotorNiniejsza rozprawa doktorska jest próbą odpowiedzenia na pytanie jak zostały przełożone nazwy osobowe Quo vadis Henryka Sienkiewicza na język koreański, czy koreańskie ekwiwalenty antroponimiczne zachowują te same funkcje stylistyczne jak w tekście oryginału? W zasobie antroponimów Quo vadis pojawiają się: 1. nazwy autentyczne leksykalnie i denotacyjnie (nazwy indywidualne i zbiorowe, czyli etnonimy), 2. nazwy autentyczne leksykalnie ale nieautentyczne denotacyjnie, 3. nazwy nieautentyczne, 4. nazwy przynależne do kodu chrześcijańskiego oraz mitologiczne oraz literackiego. Antroponimy w przekładach koreańskich na ogół zostały ocalone, często dzięki zastosowanych techniki szczególnie metatekstom. Stracone zostały natomiast nazwy które zostały źle zapisane na alfabet koreańskich (błędy ortograficzne), opuszczone w tłumaczeniu, wymienione innymi nazwami nienależącymi do danego denotatu, niewłaściwy wybór ekwiwalentu znaczeniowego, etc. Przy ocaleniu nazw ważna jest kompetencja tłumacza, który oprócz kompetencji językowej i kulturalnej języka wyjściowego i docelowego musi posiadać kompleksową wiedzę o tematyce, czyli antyku i chrześcijaństwie szczególnie o starożytnym i chrześcijańskim nazewnictwie. Natomiast ostateczny los nazw, zostać ocalone czy stracone w dużej mierze należy do kompetencji odbiorców i ich wiedzy.Item Antyczny Rzym Norwida(2014-06-18) Karamucka, Magdalena; Wesołowska, Elżbieta. Promotor; Dambek-Giallelis, Zofia. PromotorCelem pracy jest interpretacja złożonego, ambiwalentnego stosunku Cypriana Norwida do antycznej Romanitas oraz ujawnienie bogatej gamy jego nawiązań do starorzymskiej rzeczywistości. Dotąd nie powstała monografia poświęcona wątkom rzymskim w twórczości Norwida. W początkowych partiach niniejszej rozprawy prezentuję wielość znaczeń Rzymu dla autora Quidama i przybliżam problematykę jego pobytów w Wiecznym Mieście. Celem wprowadzenia zarysowuję także dziewiętnastowieczne znaczenie Italii oraz starożytnych Grecji i Rzymu. W kolejnym rozdziale opisuję stosunek Norwida do historii antycznej Romy i kształtujących ją postaci historycznych.Poruszam m.in. takie zagadnienia, jak relacja między starożytnym Rzymem a problematyką państwa i narodu, przełom dziejów i relacja między kategoriami Roma pagana – Roma Christiana, w kontekście której oddzielnie analizuję poemat Quidam. Trzecia część rozprawy poświęcona jest refleksjom Norwida na temat literatury i sztuki rzymskiej (w tym problematyki ruin). Wśród wątków literackich, obok kwestii genezy i charakteru literatury starożytnych Rzymian, omawiam odniesienia do starorzymskiego ,,świata literackiego”, który był dla Norwida istotną metaforą jego własnych zmagań z wydawcami, krytykami i czytelnikami. W ostatnim, najbardziej filologicznym rozdziale pracy badam wpływ, jaki na poetycką twórczość Norwida wywarła jego ,,rzymska wyobraźnia” oraz analizuję przekłady z łacińskich poetów, tj. Horacego i Owidiusza. Ukazuję też mechanizmy kształtowania się swoistej ,,rzymskiej tożsamości” Norwida, ujawniającej się m.in. w jego listach.Item Aratea Rufiusa Festusa Awienusa. Zarys monograficzny(2014-06-05) Bielecka, Elżbieta; Urbański, Piotr. PromotorTematem dysertacji jest ostatni zachowany łaciński przekład Fainomenów Aratosa z Soloj, stworzony przez Awienusa, którego życie i twórczość sytuuje się w drugiej połowie IV w. Dzieło jest poematem dydaktycznym, opisującym konstelacje gwiezdne. Rozprawa ma jest zarysem monograficznym, którego głównym celem jest przedstawienie ogólnego obrazu poety i jego dzieła. W pracy zostały podjęte następujące obszary: 1. umiejscowienie Awienusowych Arateów w kulturowym kontekście epoki 2. badanie cech gatunkowych Arateów 3. analiza poetyki tłumaczenia przez porównianie z wcześniejszymi przekładami Cycerona i Germanika Wśród głównych wniosków pracy należy wymienić: - mitologiczne dodatki autora, które towarzyszą opisom nocnego nieba, zostały umiesczone w poemacie według własnego klucza autora, odmiennego od poprzednich tłumaczeń - astronomiczne błędy, które popełnił Aratos pozostają niezmienione – wedle zamysłu przekładowego Awienusa - poeta często odnosząc się do swojego dzieła jako przekładu, prowadzi dialog zarówno z odbiorcą, jak i z poprzednikami literackimi. Praca zawiera także polskie przekład Arateów wraz z komentarzem.Item Archiwum teatru jako przestrzeń performatywna. Konsekwencje „Nie-Boskiej komedii. Szczątków” Olivera Frljicia(2017) Rewerenda, Magdalena; Guderian-Czaplińska, Ewa. PromotorPraca, przyjmując perspektywę performatywną i uwzględniając prace teoretyczne wyrosłe ze zwrotu archiwalnego w naukach humanistycznych (od Jacquesa Derridy i Hala Fostera aż do performatywnych propozycji Peggy Phelan, Rebbekki Schneider czy Diany Taylor), stanowi próbę redefinicji pojęcia archiwum teatru. Ujmując je inaczej niż jako instytucję mającą na celu przechowywanie dokumentacji spektakli, skupia się przede wszystkim na archiwum kulturowym, obecnym w pamięci zbiorowej: uwikłanej kulturowo i politycznie oraz podatnej na wszelkie manipulacje. Ilustracją dla teoretycznego namysłu są trzy polskie spektakle z ostatnich lat: niezrealizowana ostatecznie Nie-Boska komedia. Szczątki Olivera Frljicia, jego nie-boska. wyznanie oraz Geniusz w golfie Weroniki Szczawińskiej. Omówienia przedstawień stanowią kolejne rozdziały pracy. Rozprawa ukazuje, jak polscy artyści tematyzują problem archiwum teatru jako zbioru (arte)faktów, którego wiarygodność dawno została podważona, i jak wykorzystują je jako narzędzie krytyczne względem samej idei archiwum. Sprawdza, w jaki sposób polski teatr ostatnich lat (a także szereg sprowokowanych przezeń performansów społecznych) odbija teoretyczny namysł nad archiwum i/lub inspiruje do stworzenia nowych pojęć i koncepcji w tym obszarze.Item Audiodeskrypcja malarstwa – wyznaczniki gatunku i ich realizacje tekstowe(2018) Jerzakowska, Beata; Rybka, Małgorzata. PromotorPraca doktorska pt. Audiodeskrypcja malarstwa – charakterystyka gatunku i jej realizacje tekstowe za główny przedmiot rozważań ujmuje audiodeskrypcję [AD], czyli sposób przedstawiania sztuki osobom niewidomym i niedowidzącym. W pracy zajęłam się AD malarką i ukazałam za pomocą istniejącego już instrumentarium narzędzi genologicznych jej charakterystykę traktując AD w ogóle jako nowy gatunek wypowiedzi. Gatunek nowy i ulegający przekształceniom i modyfikacją, dążący do tego, by stać się sztuką samą w sobie, dostarczającą niewidomym odbiorcom możliwości doświadczenia estetycznego sztuki. Analityczno-interpretacyjna część pracy składa się z 3 cz., w których analizie poddaję ponad 400 tekstów AD oraz ekfraz – w 1. prezentuję wzorzec kanoniczny (prototyp) AD składający się z metryczki, ujęcia globalnego, ujęcia szczegółowego i zakończenia, w 2. ukazuję przekształcenia w obrębie ramy kanonicznej, które polegają, np. na kontaminacji ujęcia globalnego ze szczegółowym, redukcji zakończenia, przekształceniach w obrębie metryczki, itd. Co ważna kształt językowy ewoluujących AD jest zbliżony do języka tekstów klasycznych, jest schematyczny, bezemocjonalny, dąży do obiektywności. W 3. przedstawiłam wzorce adaptacyjne, które pisałam na potrzeby podręcznika Posłuchać obrazów, obecnie jedynych pisanych z myślą o konkretnym niewidomym odbiorcy, uczniu szkoły ponadpodstawowej. Ta grupa AD jest zgodnie z prototypem, czteroczęściowa, jednak ulega przekształceniom w obrębie treści i języka.Item Bóg – szatan – zło. W kręgu byronicznych fascynacji Juliusza Słowackiego(2023) Nowak, Małgorzata; Borkowska-Rychlewska, Alina. PromotorRozprawa traktuje o problematyce zła w twórczości Juliusza Słowackiego rozpatrywanej w odniesieniu do dzieł George’a Gordona Byrona – jednego z poetów, który miał największy wpływ na kształtowanie się twórczości polskiego romantyka. Najważniejsze jest jednak nie to, jak Słowacki korzystał z utworów Anglika pod względem warsztatowym, ale jak rozpatrywał podobne wątki i motywy (szczególnie związane z demonizmem i wizją Boga) oraz jak dalece Byron uformował jego intelektualne postrzeganie zła. Opis tych mechanizmów jest głównym celem rozprawy. Dysertacja podzielona jest na cztery rozdziały. Pierwszy z nich poświęcony jest powieściom poetyckim Słowackiego i Byrona. Analizy utworów takich jak "Jan Bielecki", "Arab" i "Lambro", wykorzystujące jako kontekst "Korsarza" i "Larę", skupiają się głównie na najistotniejszych modyfikacjach wprowadzanych przez Słowackiego w bezpośrednim intertekstualnym dialogu z Byronem oraz wnioskach co do natury zła. Rozdział drugi zawiera porównanie "Kordiana" z "Kainem", natomiast trzeci – "Horsztyńskiego" z "Manfredem". Obie partie rozprawy skupiają się na sposobach, w jaki poeci próbują odpowiedzieć na pytania o teodyceę, niezawinione cierpienie, możliwości poznawcze człowieka, a także obecność Boga i Szatana w procesie dziejowym (i prawdziwą naturę tego drugiego). Rozdział czwarty jest próbą prześledzenia ewolucji wcześniej analizowanych wątków w dziełach Słowackiego z okresu genezyjskiego ("Księdzu Marku" i "Samuelu Zborowskim"), a tym samym roli Byrona w twórczości polskiego poety po tzw. przełomie mistycznym. Zaplecze metodologiczne pracy stanowią, prócz komparatystyki i close readingu, koncepcje Odona Marquarda oraz Paula Ricoeura, dotyczące odpowiednio teodycei oraz symboliki zła. The dissertation discusses the problem of evil in the works of Juliusz Słowacki examined in relation to the works of George Gordon Byron – one of the poets who had the greatest influence on the development of the literary creativity of the Polish Romantic. The most important thing, however, is not how Słowacki used the Englishman’s works in terms of technique, but how he considered similar themes and motifs (especially those related to demonism and the vision of God) and how far Byron formed his intellectual perception of evil. The description of these mechanisms is the main goal of the dissertation. The dissertation is organized into four chapters. The first is dedicated to the poetic novels of Słowacki and Byron. Analyses of works such as "Jan Bielecki", "Arab" and "Lambro", using "Corsair" and "Lara" as a context, focus mainly on the most significant modifications made by Slowacki in his direct intertextual dialogue with Byron and his conclusions about the nature of evil. The second chapter compares "Kordian" with "Cain", while the third compares "Horsztyński" with "Manfred". Both parts of the dissertation focus on how the poets attempt to answer questions about theodicy, uncaused suffering, man’s cognitive capacity, and the presence of God and Satan in the historical process (and the true nature of the latter). The fourth chapter attempts to trace the evolution of previously analyzed themes in Słowacki’s works from the Genesis period ("Ksiądz Marek" and "Samuel Zborowski"), and thus the role of Byron in the work of the Polish poet after the so-called mystical breakthrough. The methodological background of the work is provided, in addition to comparative literature and close reading, by Odon Marquard’s and Paul Ricoeur’s concepts on theodicy and the symbolism of evil, respectively.Item Bohater mityczny w filmach Christophera Nolana(2018) Rojek, Patrycja; Szpulak, Andrzej. PromotorU podstaw badań zawartych w rozprawie znalazły się dwie przyczyny. Pierwsza wynikała z przekonania, że współczesna filmowa kultura popularna jest ściśle związana z mitem – zwłaszcza w przestrzeni podejmowanych tematów, stosowanych struktur oraz sposobu komunikowania treści. Z tego powodu cenne wydawało się rozpatrzenie i ugruntowanie tego rozpoznania w twórczości jednego z najważniejszych współczesnych hollywoodzkich reżyserów. Druga przyczyna wiązała się z specyfiką utworów tego konkretnego twórcy, który szczególną wagę przywiązuje do konstrukcji swoich postaci – podążających drogą inicjacji lub drogą zbawienia, nieustannie dążących ku porządkowi, a w kilku przypadkach nawet w sposób bezpośredni nawiązujących do bohaterów dawnych opowieści mitycznych. Ta właściwość filmów Nolana nigdy nie została przebadana. Moim głównym celem było zatem sprawdzenie, czy teoretyczny konstrukt nazywany bohaterem mitycznym – którego definicję buduję w pierwszej części rozprawy – występuje w twórczości Nolana, a jeśli tak, to na jakich zasadach. W kolejnych dwóch częściach definicja ta została zderzona z właściwym filmowym materiałem badawczym, na który złożyły się fabularne, pełnometrażowe i wyprodukowane w Hollywood filmy wyreżyserowane przez Christophera Nolana: Memento (2000), Bezsenność (2002), Prestiż (2006), Incepcja (2010), Interstellar (2014) oraz wchodzące w skład trylogii o Batmanie: Batman – Początek (2005), Mroczny Rycerz (2008) i Mroczny Rycerz powstaje (2012).Item Bułgarska frazeologia somatyczna z komponentami nazywającymi twarz i jej części na tle polskim, macedońskim i albańskim(2011-05-10T08:36:08Z) Szymański, Maciej; Lewaszkiewicz, Tadeusz. PromotorPraca podejmuje analizę semantyczną i strukturalną związków frazeologicznych bułgarskiego języka ogólnego, które zawierają komponenty somatyczne nazywające części twarzy (лице ‘twarz’, чело ‘czoło’, вежди ‘brwi’, око / очи ‘oko’, зеница ‘źrenica’, клепач ‘powieka’, нос ‘nos’, уста ‘usta’, устни ‘wargi’, мустаци ‘wąsy’, брада ‘broda’), w konfrontacji z językiem polskim, albańskim i częściowo macedońskim. Rozumienie frazeologii ograniczono do związków stałych w ujęciu prezentowanym przez Stanisława Skorupkę. W wyniku przeprowadzonej analizy udało się wyznaczyć zbiór polskich i albańskich frazeologizmów, które uznano za paralelne odpowiedniki bułgarskich związków. Ich wykaz w formie aneksu znajduje się na końcu pracy. Stosunki ilościowe paralelnych konstrukcji potwierdzają większą bliskość frazeologii bułgarskiej i albańskiej niż bułgarskiej i polskiej.Item Błędy wewnętrznojęzykowe i zewnętrznojęzykowe w tekstach najbardziej opiniotwórczych portali internetowych. Analiza filologiczna i automatyczna w kontekście nowej sytuacji komunikacyjnej(2020) Surendra, Sebastian; Liberek, Jarosław. PromotorCyfryzacja polskiego społeczeństwa postępuje od ponad dwóch dekad, a proces ten szczególnie przyspiesza od kilku lat. Zmiany technologiczne wpływają na różne aspekty społeczno-kulturowe, oddziałują też na język. Powszechny dostęp do internetu sprawia, że poza telewizją głównym źródłem uzyskiwania informacji stały się portale informacyjne, zastępując w tej roli tradycyjną, drukowaną prasę. W dysertacji zostaną omówione błędy wewnętrzno- i zewnętrznojęzykowe, które odnotowano na dziesięciu najbardziej opiniotwórczych (w znaczeniu liczby cytowań w mediach) polskich portalach w latach 2015–2016. Autor nie tylko wskazuje naruszenia normy, ale docieka ich przyczyn. Rozważa także, odwołując się do ustaleń już poczynionych w literaturze przedmiotu, czy błędy popełniane przez autorów artykułów publikowanych na portalach są swoiste dla tego medium czy są powszechnie spotykane w tekstach pisanych innego rodzaju. Bada również normy określane w słownikach ortoepicznych, postulując w części przypadków zmiany reguł. Postęp technologiczny sprawia, że jednostka pisze tekst na komputerze czy innym przeznaczonym do tego urządzeniu. Pisanie na klawiaturze znacząco różni się od pisma ręcznego – daje użytkownikowi języka wiele możliwości, niesie też jednak pewne zagrożenia. Dotyczy to zarówno samego procesu pisania, jak i automatycznej korekty tekstu. Dlatego w rozprawie poddano także analizie skuteczność wykrywania błędów przez najczęściej używany w Polsce edytor tekstów, czyli Word.Item Chorwackie inspiracje piśmienniczej działalności bułgarskich katolików w XVIII i na początku XIX wieku(2024) Radaković, Ninoslav; Mikołajczak, Mariola. PromotorCelem dysertacji jest opisanie, zdefiniowanie oraz analiza chorwackich wpływów na bułgarskie piśmiennictwo katolickie XVIII i początku XIX wieku. Literaturę paulicjańską stanowią dzieła pisane na potrzeby współwyznawców przez bułgarskich księży katolickich od XVII wieku. Do podstawowego korpusu analizy należą następujące dzieła: (1) Petar Bogdan Bakšić, Bogoglivbna razmiscglianya od otaystva odkupglienya csoviçanskoga, (2) Filip Stanislavov, Abagar, (3) Krsto Pejkić, Zarcalo istine med carkve istočne i zapadne, (4) Pavao Duvanlija Gajdadžijski, poezja (w tym religijna), (5) Petar Kovačev Carski, rękopisy modlitewników, (6) dzieła anonimowych autorów z końca XVIII i początku XIX wieku. W dysertacji przedstawiono biografie wszystkich autorów, a każde dzieło zostało wpisane w ramy przestrzenno-czasowe i genologiczne oraz usytuowane w kontekście historycznego rozwoju języka i literatury bułgarskiej. Przeprowadzenie ukierunkowanej analizy językowej umożliwiło wskazanie oraz szczegółowy opis elementów iliryjskich obecnych w ówczesnym języku bułgarskich katolików, uwzględniający płaszczyznę leksykalną, gramatyczną i ortograficzną. Pozwala to zauważyć, że autorzy pierwszego okresu – przedstawiciele cziprowskiej szkoły literatury paulicjan (Petar Bogdan Bakšić i Krsto Pejkić) – posługują się językiem iliryjskim lub korzystają z własnej redakcji tego języka (Filip Stanislavov), podczas gdy autorzy drugiego okresu, tj. szkoły płowdiwskiej (Pavao Duvanlija Gajdadžijski, Petar Kovačev Carski i anonimowi autorzy), tworzą język literacki na podstawie dialektu paulicjańskiego, z włączaniem mniejszej liczby iliryzmów. The aim of the dissertation is to describe, define and analyze Croatian influences on Bulgarian Catholic writing in the 18th and early 19th centuries. Bulgarian Catholic literacture consists of the works written by Bulgarian Catholic priests since the 17th century for the needs of the Catholic faithful. The corpus of this study includes: (1.) Petar Bogdan Bakšić, Bogoglivbna razmiscglianya od otaystva odkupglienya csoviçanskoga, (2.) Filip Stanislavov, Abagar, (3.) Krsto Pejkić, Zarcalo istine med carkve istočne i zapadne, (4.) Pavao Duvanlija Gajdadžijski, spiritual and other poems, (5.) Petar Kovačev Carski, handwritten prayer books, (6.) works by anonymous authors from the end of the 18th and the beginning of the 19th century. All the authors’ biographies are presented and each of the works is defined in terms of space, time and genre, while special attention is paid to their place in the historical development of the Bulgarian language and literature. Following the focused linguistic analysis, the Illyrian elements in terms of spelling, grammar and lexis in the language of Bulgarian Catholics of the day are enumerated and described. It is evident that the authors of the first phase, that is, members of the Chiprovtsi School of Paulitian literature (Petar Bogdan Bakšić and Krsto Pejkić) use the Illyrian language or their own version of the Illyrian language (Filip Stanislavov), while the authors of the second phase, i.e., the authors of the Plovdiv School (Pavao Duvanlija Gajdadžijski, Petar Kovačev Carski and anonymous authors), create a standard language based on the vernacular with the inclusion of a small number of words derived from Illyrian.Item Diariusz legationis JWJMości Pana Strażnika Wielkiego Koronnego odprawionej roku 1732. Edycja tekstu(2018) Rzepka, Michał; Wydra, Wiesław. PromotorRozprawa jest edycją rękopisu dziennika z polskiego poselstwa strażnika wielkiego koronnego Józefa Sierakowskiego do Stambułu w XVIII wieku, który jest odpisem z początku XIX w. pochodzącym z kolekcji hr. Rajmunda Skórzewskiego, zaś miejsce jego powstania to najprawdopodobniej Waplewo Wielkie, własność Sierakowskich h. Ogończyk. Rozprawa zawiera również ustalenia na temat autora diariusza, prezentuje uzupełniony biogram Józefa Sierakowskiego. Prezentowany kontekst historyczny przedstawia osoby oraz sytuację polityczną w Polsce i Turcji i wzajemne relacje, politykę międzynarodową, okres walk o tron polski po śmierci Augusta II, które miały wpływ na przebieg poselstwa. Zaprezentowano także diariusz na tle innych relacji z wypraw poselskich do Turcji w XVII i XVIII wieku; wyróżnia się on dużą ilością opisów mijanych miejsc i lokalnych zwyczajów pozwalając poznać szczegóły codziennego funkcjonowania poselstwa zarówno w podróży jak i podczas pobytu w Stambule. Dostarcza również informacji o ceremoniale dyplomatycznym, tak podczas oficjalnych spotkań, jak i w czasie drogi. Integralną częścią pracy jest tekst diariusza w transkrypcji wraz z objaśnieniami a także aneks porównujący treść diariusza z treścią relacji zamieszczonej na łamach Kuriera Polskiego w latach 1732-1733.Item Dokument animowany / animacja dokumentalna – poszerzanie granic filmowych narracji niefikcjonalnych(2019) Powierska, Agnieszka; Mąka-Malatyńska, Katarzyna. PromotorW rozprawie doktorskiej "Dokument animowany / animacja dokumentalna – poszerzanie granic filmowych narracji niefikcjonalnych" podjęta została próba weryfikacji dotychczasowych definicji dokumentu animowanego (m. in. autorstwa Anabelle Honess Roe). Ponadgatunkowa formuła o rosnącej popularności, powstała na styku pozornie przeciwstawnych odmian twórczości filmowej, omówiona jest w odniesieniu do siatki terminologicznej genologii filmowej oraz usytuowana w kontekście tendencji dostrzegalnych we współczesnym kinie. Autorka zestawia dokument animowany z definicjami dokumentalistyki, a także bada go pod kątem oczekiwanej od filmów faktów indeksalności obrazu i dźwięku, rozważając m.in. rolę fotografii czy wyznań bohaterów w przykładowych filmach polskich i zagranicznych. Rozprawa uwzględnia zagadnienia związane z porzerzaniem granic filmowych narracji faktualnych za sprawą kreacyjności animacji, a temat ten zostaje rozpatrzony w odwołaniu do tradycji sztuki ożywiania obrazu, a zatem, przede wszystkim do animacji awangardowej, a także utworów przeznaczonych dla dzieci. Rozprawę wieńczy próba zbudowania własnej definicji w oparciu o koncepcję paktu referencjalnego.Item Doświadczenie roku 1968 w czeskiej literaturze emigracyjnej(2013-05-20) Kowalska, Urszula; Zieliński, Bogusław. PromotorIntencją rozprawy doktorskiej pt. Doświadczenie roku 1968 w czeskiej literaturze emigracyjnej jest wskazanie, wyeksponowanie oraz przeanalizowanie obecnych w czeskiej literaturze wątków, odnoszących się w sposób bezpośredni i symboliczny do konkretnego etapu czeskiej historii. „Doświadczeniem” określam następstwa Praskiej Wiosny oraz inwazji wojsk radzieckich w sierpniu 1968 na Czechosłowację, uznając za istotny ich wymiar indywidualny, pokoleniowy i narodowy. Jedną z najważniejszych konsekwencji i jednocześnie znaków szczególnych tego doświadczenia, jest obecna w tytule dysertacji emigracja – posierpniowy exodus intelektualistów, artystów, pisarzy i publicystów w latach 1968–1989. Przedmiotem badań w obrębie rozprawy doktorskiej są dzieła przedstawicieli czeskiej emigracji posierpniowej, z naciskiem na twórczość prozatorską autorów należących do jej „starszej generacji” – Josefa Škvoreckiego, Milana Kundery i Pavla Kohouta. Optyka dyskursu zakłada jednak szczególne wyodrębnianie z ich twórczości motywów „sierpniowych”, związanych z nimi znaczeń, emocji, jak również sposobów obrazowania. Punktem odniesienia pozostaje niezależna publicystyka emigracyjna i krajowa lat 1968 – 1989 oraz reakcje, opinie i oceny roku 1968 po zwycięstwie Aksamitnej Rewolucji w 1989. Wybrana literatura ma więc pełnić funkcję uzupełnienia szerszej refleksji na temat recepcji wydarzeń związanych z sierpniem 1968 roku. Z tego względu zasadne wydaje się zakreślenie tła kulturowego, historycznego i socjologicznego. Reprezentacja powieści, które przywołuję w rozprawie jest sygnałem do refleksji nad rolą literatury emigracyjnej w szerszym kontekście.