Doktoraty (WFPiK)

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/767

Browse

Now showing 1 - 20 of 262

(A)seksualni w kulturze. Obrazy seksualności ludzi starych w polskiej prozie XXI w.
(2018) Szurgot-Prus, Ewelina; Gajewska, Grażyna. Promotor
Celem dysertacji jest przedstawienie seksualności starych ludzi w literaturze polskiej po 2000 roku. Uważam, że analiza tych utworów pozwala odsłonić, w jaki sposób przedstawiany jest za pośrednictwem literatury tak zwany wiek kulturowy oraz przejawy seksualności w późnych latach ludzkiego życia. W pracy stawiam tezę, że w polskich powieściach wydanych po 2000 roku obraz starości jest konwencjonalny. W każdej z powieści podkreślane są cechy uważane szablonowo za przymioty starości. Osoby stare zazwyczaj opisuje się jako zrzędliwe, schorowane, wścibskie, samotne, pozbawione seksualnej atrakcyjności. W literaturze analizowanego okresu często powielane są stereotypy dotyczące zachowań, potrzeb, marzeń, oczekiwań w intymnym związku, w relacjach rodzinnych, czy szerzej pojmowanej społeczności. Jednocześnie eksponowanie, a czasami wręcz przerysowanie cech, poglądów i zachowań bohaterów analizowanych utworów służy temu, by odsłonić ową stereotypowość zburzyć wyobrażenie o starości jako o biernym oczekiwaniu na śmierć. W rozprawie przeanalizowane zostały utwory takie jak: "Berek" Marcina Szczygielskiego, "Miłość. Reaktywacja" Hanny Samson, "Starsza Pani wnika" Anny Fryczkowskiej, "Lala" Jacka Dehnela, "Spotkamy się w Honolulu" Jerzego Sosnowskiego, "Stary człowiek i morze" Jacka Burrego, "Małe wieczności" Ryszarda Botwiny, "Zuza albo czas oddalenia" Jerzego Plicha.
Aktorstwo studyjne: poszukiwania, kształcenie, postawa
(2017) Pietkiewicz, Agnieszka; Ziółkowski, Grzegorz. Promotor
Celem mojego doktoratu zatytułowanego „Aktorstwo studyjne: poszukiwania, kształcenie, postawa” jest refleksja nad jedną z ważnych odmian sztuki aktorskiej, realizowaną współcześnie w teatrach, które przynależą do tradycji studyjno-laboratoryjnej. Nieopisany dotąd należycie model aktorstwa zakorzeniony jest w praktyce i badaniach nad naturą tej sztuki, przeprowadzonych przez polskiego reżysera teatralnego Jerzego Grotowskiego, a także twórców takich, jak Eugenio Barba (Odin Teatret) czy Włodzimierz Staniewski (Europejski Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice”), w pewnym stopniu inspirujących się jego dorobkiem artystycznym i/lub twórczo odnoszącym się do niego. W pracy wprowadziłam rozróżnienie na tradycję bezpośrednią i pośrednią, ilustrując ją przykładami zespołów polskich i włoskich. Do linii tradycji bezpośredniej należą zespoły, których liderzy pracowali osobiście z Grotowskim, inspirują się jego wizją aktorstwa i próbują rozwijać niektóre aspekty jego twórczości (m.in. Piotr Borowski – Studium Teatralne, Warszawa; Thomas Richards, Mario Biagini – Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards, Pontedera; Domenico Castaldo – Laboratorio Permanente di Ricerca sull’Arte dell’Attore di Domenico Castaldo, Turyn). Linię pośrednią wyznaczają artyści, którzy nawiązują do pracy Grotowskiego poprzez pracę jego współpracowników, takich jak Barba i Staniewski. Są to m.in. Teatr Pieśń Kozła, Wrocław; Teatr Zar, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław; Teatr Węgajty i Schola Teatru Węgajty, Węgajty; Regula contra Regulam, Mediolan; Teatro Potlach, Sara Fabina; Teatro dell’Albero, Mediolan.
„Album Orbis” Cypriana Norwida jako księga sztukmistrza
(2011-05-18T10:05:42Z) Borowiec, Anna; Nowicka, Elżbieta. Promotor
Rozprawa „Album Orbis” Cypriana Norwida jako księga sztukmistrza poświęcona jest dziełu, w którym skupiają się najważniejsze kwestie związane z twórczością i refleksją estetyczną Norwida. Pierwsza część rozprawy odsłania album jako zaskakujący koncept historiozoficzny, będący propozycją antysystemowego ujęcia rozwoju historii, która zapętla się i powtarza. Zamiast wykładu historiozoficznego Norwid pozostawił album „w szkicu”, co pozwoliło mu przekształcić historię dziejów w historię form, organizujących przez wieki kształt cywilizacji świata. Najbardziej adekwatnym sposobem zapisu okazało się wklejanie, dopisywanie i montowanie zbioru motywów. Sposób interpretacji polegający na stopniowym przybliżaniu się do dzieła okazał się najbardziej stosowną metodą opisu hybrydycznej struktury Album Orbis, który miał być jednocześnie „portfelem artystycznym”, „zbiorem motywów”, jak i dziełem „w szkicu”. Dlatego druga część rozprawy poświęcona jest jego kolażowej kompozycji jako zamierzonej konstrukcji autorskiej, odsłaniającej pomysł na dzieje cywilizacji świata, układające się w opowieść o widzeniu artysty, gromadzącego pozostałości zarówno wielkich, jak i tych nieznaczących znaków kultury.
Analiza warsztatu pisarskiego Julii Hartwig metodami lingwistyki komputerowej
(2021) Witkowska, Marta Kunegunda; Vetulani, Zygmunt. Promotor; Telicki, Marcin. Promotor pomocniczy
Głównym celem badawczym, którego realizację inaugurują badania prezentowane w tej rozprawie jest ustalenie, jakie elementy warsztatowe w tekstach literackich Julii Hartwig można uznać za najważniejsze. Przedstawiamy analizę dotyczącą warsztatu pisarskiego Hartwig rozumianego jako sposób posługiwania się przez pisarza językiem, a dokładniej jego zasobem leksykalno-gramatycznym. Podstawę przedstawionych badań stanowi zebrany i opracowany elektroniczny korpus całości publikowalnej prozy i poezji Julii Hartwig z lat 1954-2016. Stosujemy metodologię badań empirycznych, przeprowadzonych z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. Pozyskane wyniki ilościowe pozwoliły na sformułowanie wniosków dotyczących stylu Hartwig. Stwierdzamy między innymi tendencję Poetki do posługiwania się konkretnymi przymiotnikami oraz wskazujemy na formy dominujące w jej instrumentarium. Wykazujemy również podobieństwa i różnice w dynamice przyrostu nowych leksemów przymiotnikowych w korpusie prozy i poezji. W rozprawie sygnalizujemy kolejne, rozpoczęte już działania mające za przedmiot szczegółową analizę semantyczno-składniową przymiotników charakterystycznych dla Julii Hartwig.
Angielskie zapożyczenia leksykalne i derywaty od anglicyzmów leksykalnych w języku górnołużyckim (na tle angielsko-czeskich i angielsko-polskich kontaktów językowych)
(2022) Chlebowski, Marek; Lewaszkiewicz, Tadeusz. Promotor
Praca doktorska prezentuje zagadnienie zapożyczeń angielskich w języku górnołużyckim. Zaprezentowany materiał, którego podstawę stanowią źródła leksykograficzne oraz ekscerpty z wychodzącego pięć razy w tygodniu periodyku „Serbske Nowiny”, pokazuje, że język ten nie zamyka się na nowe zjawiska i wprowadza do swojego zasobu leksykalnego dodatkowe elementy. Zapożyczenia z języka angielskiego w języku górnołużyckim podlegają czterem rodzajom adaptacji: graficznej, fonologicznej, morfologicznej oraz semantycznej. Procesy zachodzące w tym zakresie są podobne do tych, które zachodzą w innych językach zachodniosłowiańskich. Materiał badawczy to 1244 zapożyczenia oraz derywaty, które są poświadczone w odpowiednich źródłach leksykograficznych, w kilkudziesięciu wydaniach gazety „Serbske Nowiny” oraz w artykule Grzegorza Szpili, który ukazał się w 2018 roku. Zostały one zaliczone do 23 kategorii. Najwięcej wyrazów znalazło się w grupach tematycznych: 1. sport, 2. życie społeczne oraz 3. muzyka, taniec, subkultury (ponad 100 leksemów w każdej z tych grup). W tych dziedzinach angielszczyzna wywarła największy wpływ na zasób słownictwa języka górnołużyckiego. W wybranych numerach „Serbskich Nowin” 84 hasła wyrazowe nie zostały wcześniej poświadczone w źródłach leksykograficznych i stanowią dodatkowe nabytki leksykalne języka górnołużyckiego.
Antroponimia rzymskokatolickiej parafii w Żółkwi z XVII i XVIII wieku (na podstawie ksiąg chrztów)
(2016) Trzeciak, Łukasz; Mikołajczak, Stanisław. Promotor
Przedmiotem rozprawy doktorskiej jest opracowanie historycznych nazw osobowych mieszkańców rzymskokatolickiej parafii w Żółkwi; materiał antroponimiczny został wyekscerpowany z XVII i XVIII-wiecznych ksiąg metrykalnych chrztów. Na podstawie materiału wyodrębniono 7758 (proto)nazwisk (wraz z wariantami homonimicznymi, fonetycznymi i morfologicznymi) ujętych w 5308 hasłach słownikowych. Repertuar imion w badanych dokumentach obejmuje 192 męskie imiona podstawowe (z uwzględnieniem rekonstrukcji i form językowych – 256) oraz 120 żeńskich imion podstawowych (wraz z rekonstrukcjami i formami językowymi – 183). Materiał językowy obrazuje zróżnicowanie żółkiewskiej antroponimii, umożliwiając obserwację faktów językowych, prześledzenie różnorodnych procesów historycznojęzykowych (formotwórczych, dialektalnych, interferencyjnych).Szybki przyrost i migracje ludności oraz dynamika rozwoju społeczno-gospodarczego wieloetnicznej i wielokulturowej Żółkwi, zamieszkiwanej przez różnorodne grupy społeczne i zawodowe, warunkowały zapotrzebowanie na dodatkowe (poza imieniem) sposoby identyfikacji, przyczyniając się ostatecznie do utrwalania nazwisk (w dzisiejszym rozumieniu) oraz ich stabilizacji.
Antroponimia złotników poznańskich od XVI do XVIII wieku. Studium socjoonomastyczne
(2019) Nowak-Pasterska, Ewa; Sieradzki, Andrzej. Promotor
Praca opisuje antroponimię złotników poznańskich od XVI do XVIII wieku zgodnie z założeniami onomastyki kulturowej. Materiał antroponimiczny, będący podstawą rozprawy, pochodzi z ksiąg cechu złotników poznańskich z Archiwum Państwowego w Poznaniu. Praca dzieli się na część opisową i słownik nazwisk wraz z aneksem. W rozdziale pierwszym nakreślono tło kulturowe przeprowadzonego w pracy badania antroponomastycznego. Następnie omówiono metodologię i stan badań oraz wykorzystane źródła. W kilku rozdziałach poświęconych analizie i interpretacji materiału onomastycznego poświęcono uwagę takim zagadnieniom jak: sposoby identyfikowania złotników w księgach cechu, budowa nazwisk złotników, właściwości pisowni i gramatyka nazwisk, typologia nazwisk, funkcjonowanie nazwisk polskich i niemieckich, interferencje polskiego i niemieckiego systemu antroponimicznego. Szczegółowo omówiono też imiona złotników. Słownik prezentuje dwieście form nazwisk, opracowanych interdyscyplinarnie – cytuje się w nim materiał źródłowy, wskazuje odniesienia do staropolskich, średniopolskich i współczesnych opracowań antroponimii, charakteryzuje cechy indywidualne nazwisk, wyjaśnia ich etymologię i motywację, podaje informacje biograficzne o złotnikach, zaczerpnięte z prac z zakresu historii i historii sztuki oraz opracowane na podstawie przebadanych materiałów archiwalnych.
Antroponimy w Quo Vadis Henryka Sienkiewicza i w koreańskich przekładach powieści. Ocalone czy stracone w tłumaczeniu?
(2011-10-13T11:52:06Z) Pak, Hyerim; Sarnowska-Giefing, Irena. Promotor
Niniejsza rozprawa doktorska jest próbą odpowiedzenia na pytanie jak zostały przełożone nazwy osobowe Quo vadis Henryka Sienkiewicza na język koreański, czy koreańskie ekwiwalenty antroponimiczne zachowują te same funkcje stylistyczne jak w tekście oryginału? W zasobie antroponimów Quo vadis pojawiają się: 1. nazwy autentyczne leksykalnie i denotacyjnie (nazwy indywidualne i zbiorowe, czyli etnonimy), 2. nazwy autentyczne leksykalnie ale nieautentyczne denotacyjnie, 3. nazwy nieautentyczne, 4. nazwy przynależne do kodu chrześcijańskiego oraz mitologiczne oraz literackiego. Antroponimy w przekładach koreańskich na ogół zostały ocalone, często dzięki zastosowanych techniki szczególnie metatekstom. Stracone zostały natomiast nazwy które zostały źle zapisane na alfabet koreańskich (błędy ortograficzne), opuszczone w tłumaczeniu, wymienione innymi nazwami nienależącymi do danego denotatu, niewłaściwy wybór ekwiwalentu znaczeniowego, etc. Przy ocaleniu nazw ważna jest kompetencja tłumacza, który oprócz kompetencji językowej i kulturalnej języka wyjściowego i docelowego musi posiadać kompleksową wiedzę o tematyce, czyli antyku i chrześcijaństwie szczególnie o starożytnym i chrześcijańskim nazewnictwie. Natomiast ostateczny los nazw, zostać ocalone czy stracone w dużej mierze należy do kompetencji odbiorców i ich wiedzy.
Antyczny Rzym Norwida
(2014-06-18) Karamucka, Magdalena; Wesołowska, Elżbieta. Promotor; Dambek-Giallelis, Zofia. Promotor
Celem pracy jest interpretacja złożonego, ambiwalentnego stosunku Cypriana Norwida do antycznej Romanitas oraz ujawnienie bogatej gamy jego nawiązań do starorzymskiej rzeczywistości. Dotąd nie powstała monografia poświęcona wątkom rzymskim w twórczości Norwida. W początkowych partiach niniejszej rozprawy prezentuję wielość znaczeń Rzymu dla autora Quidama i przybliżam problematykę jego pobytów w Wiecznym Mieście. Celem wprowadzenia zarysowuję także dziewiętnastowieczne znaczenie Italii oraz starożytnych Grecji i Rzymu. W kolejnym rozdziale opisuję stosunek Norwida do historii antycznej Romy i kształtujących ją postaci historycznych.Poruszam m.in. takie zagadnienia, jak relacja między starożytnym Rzymem a problematyką państwa i narodu, przełom dziejów i relacja między kategoriami Roma pagana – Roma Christiana, w kontekście której oddzielnie analizuję poemat Quidam. Trzecia część rozprawy poświęcona jest refleksjom Norwida na temat literatury i sztuki rzymskiej (w tym problematyki ruin). Wśród wątków literackich, obok kwestii genezy i charakteru literatury starożytnych Rzymian, omawiam odniesienia do starorzymskiego ,,świata literackiego”, który był dla Norwida istotną metaforą jego własnych zmagań z wydawcami, krytykami i czytelnikami. W ostatnim, najbardziej filologicznym rozdziale pracy badam wpływ, jaki na poetycką twórczość Norwida wywarła jego ,,rzymska wyobraźnia” oraz analizuję przekłady z łacińskich poetów, tj. Horacego i Owidiusza. Ukazuję też mechanizmy kształtowania się swoistej ,,rzymskiej tożsamości” Norwida, ujawniającej się m.in. w jego listach.
Aratea Rufiusa Festusa Awienusa. Zarys monograficzny
(2014-06-05) Bielecka, Elżbieta; Urbański, Piotr. Promotor
Tematem dysertacji jest ostatni zachowany łaciński przekład Fainomenów Aratosa z Soloj, stworzony przez Awienusa, którego życie i twórczość sytuuje się w drugiej połowie IV w. Dzieło jest poematem dydaktycznym, opisującym konstelacje gwiezdne. Rozprawa ma jest zarysem monograficznym, którego głównym celem jest przedstawienie ogólnego obrazu poety i jego dzieła. W pracy zostały podjęte następujące obszary: 1. umiejscowienie Awienusowych Arateów w kulturowym kontekście epoki. 2. badanie cech gatunkowych Arateów. 3. analiza poetyki tłumaczenia przez porównianie z wcześniejszymi przekładami Cycerona i Germanika. Wśród głównych wniosków pracy należy wymienić: - mitologiczne dodatki autora, które towarzyszą opisom nocnego nieba, zostały umiesczone w poemacie według własnego klucza autora, odmiennego od poprzednich tłumaczeń; - astronomiczne błędy, które popełnił Aratos pozostają niezmienione – wedle zamysłu przekładowego Awienusa - poeta często odnosząc się do swojego dzieła jako przekładu, prowadzi dialog zarówno z odbiorcą, jak i z poprzednikami literackimi. Praca zawiera także polskie przekład Arateów wraz z komentarzem.
Archiwum teatru jako przestrzeń performatywna. Konsekwencje „Nie-Boskiej komedii. Szczątków” Olivera Frljicia
(2017) Rewerenda, Magdalena; Guderian-Czaplińska, Ewa. Promotor
Praca, przyjmując perspektywę performatywną i uwzględniając prace teoretyczne wyrosłe ze zwrotu archiwalnego w naukach humanistycznych (od Jacquesa Derridy i Hala Fostera aż do performatywnych propozycji Peggy Phelan, Rebbekki Schneider czy Diany Taylor), stanowi próbę redefinicji pojęcia archiwum teatru. Ujmując je inaczej niż jako instytucję mającą na celu przechowywanie dokumentacji spektakli, skupia się przede wszystkim na archiwum kulturowym, obecnym w pamięci zbiorowej: uwikłanej kulturowo i politycznie oraz podatnej na wszelkie manipulacje. Ilustracją dla teoretycznego namysłu są trzy polskie spektakle z ostatnich lat: niezrealizowana ostatecznie Nie-Boska komedia. Szczątki Olivera Frljicia, jego nie-boska. wyznanie oraz Geniusz w golfie Weroniki Szczawińskiej. Omówienia przedstawień stanowią kolejne rozdziały pracy. Rozprawa ukazuje, jak polscy artyści tematyzują problem archiwum teatru jako zbioru (arte)faktów, którego wiarygodność dawno została podważona, i jak wykorzystują je jako narzędzie krytyczne względem samej idei archiwum. Sprawdza, w jaki sposób polski teatr ostatnich lat (a także szereg sprowokowanych przezeń performansów społecznych) odbija teoretyczny namysł nad archiwum i/lub inspiruje do stworzenia nowych pojęć i koncepcji w tym obszarze.
Audiodeskrypcja malarstwa – wyznaczniki gatunku i ich realizacje tekstowe
(2018) Jerzakowska, Beata; Rybka, Małgorzata. Promotor
Praca doktorska pt. Audiodeskrypcja malarstwa – charakterystyka gatunku i jej realizacje tekstowe za główny przedmiot rozważań ujmuje audiodeskrypcję [AD], czyli sposób przedstawiania sztuki osobom niewidomym i niedowidzącym. W pracy zajęłam się AD malarką i ukazałam za pomocą istniejącego już instrumentarium narzędzi genologicznych jej charakterystykę traktując AD w ogóle jako nowy gatunek wypowiedzi. Gatunek nowy i ulegający przekształceniom i modyfikacją, dążący do tego, by stać się sztuką samą w sobie, dostarczającą niewidomym odbiorcom możliwości doświadczenia estetycznego sztuki. Analityczno-interpretacyjna część pracy składa się z 3 cz., w których analizie poddaję ponad 400 tekstów AD oraz ekfraz – w 1. prezentuję wzorzec kanoniczny (prototyp) AD składający się z metryczki, ujęcia globalnego, ujęcia szczegółowego i zakończenia, w 2. ukazuję przekształcenia w obrębie ramy kanonicznej, które polegają, np. na kontaminacji ujęcia globalnego ze szczegółowym, redukcji zakończenia, przekształceniach w obrębie metryczki, itd. Co ważna kształt językowy ewoluujących AD jest zbliżony do języka tekstów klasycznych, jest schematyczny, bezemocjonalny, dąży do obiektywności. W 3. przedstawiłam wzorce adaptacyjne, które pisałam na potrzeby podręcznika Posłuchać obrazów, obecnie jedynych pisanych z myślą o konkretnym niewidomym odbiorcy, uczniu szkoły ponadpodstawowej. Ta grupa AD jest zgodnie z prototypem, czteroczęściowa, jednak ulega przekształceniom w obrębie treści i języka.
Bajarz gminny. Życie i twórczość artysty ludowego Wacława Zabłockiego
(2024) Bartoszek, Dorota; Łuszczykiewicz, Piotr. Promotor
Zasadniczym celem rozprawy było ukazanie regionalnego artysty, Wacława Zabłockiego, tworzącego w obszarze literatury, rzeźbiarstwa, wycinankarstwa, gawędziarstwa, postaci mocno osadzonej w historii i środowisku społeczno-kulturowym subregionu sieradzkołęczyckiego. Aby przedstawić twórcę w różnych obszarach jego funkcjonowania, wykorzystałam metodę pogłębionego wywiadu biograficznego. Wieloletnia obserwacja jego dokonań oraz analiza i wnikliwa selekcja obszernych zbiorów dokumentów pozwoliły na uszczegółowienie badań i pełniejsze przedstawienie znacznego dorobku artysty, którego twórczość wyrasta z założeń starego regionalizmu, odzwierciedla jednak również jego nowe oblicze. Wiele materiałów wykorzystanych w dysertacji po raz pierwszy ujrzało światło dzienne, np. nieliczne rękopisy tekstów poetyckich (oryginały niezwykle ważkie w biografistyce, zwłaszcza w kontekście permanentnego ich niszczenia przez autora) czy fotografie nawiązujące do wydarzeń znaczących, przełomowych w życiu prywatnym i zawodowym, np. zawarcie związku małżeńskiego, wstąpienie w szeregi OSP, pierwsze publikacje książkowe tekstów poetyckich i prozatorskich, otwarcie w muzeum wystawy sztuki ludowej rodziny Zabłockich. Bezpośrednia obserwacja różnorodnych form aktywności ludowego twórcy (wydarzenia kulturalne, praca w warsztacie rzeźbiarskim, spotkania z młodzieżą) pozwoliła dostrzec regionalną aktywność w nowym świetle, lepiej zrozumieć twórczość, a zwłaszcza zależności i powiązania z lokalnym środowiskiem, którego wpływy stanowią determinantę wielu jego dokonań. Jednocześnie długotrwałe, osobiste kontakty z obiektem moich badań znacząco utrudniały obiektywny ogląd jego życiowych i zawodowych osiągnięć. Dysertację tworzą cztery rozdziały, wstęp i zakończenie oraz zamieszczone w aneksach dokumenty osobiste, fotografie prac artysty oraz materiały na temat lokalnych instytucji i grup działania. W rozdziale pierwszym ukazano tło historyczne oraz uwarunkowania geograficzne rodzinnej miejscowości bohatera dysertacji, z uwzględnieniem specyfiki 5 języka regionu. Rozdział drugi zawiera informacje nt. funkcjonowania najważniejszych miejscowych instytucji i organizacji społeczno-kulturalnych, które w sposób szczególny zaznaczyły swą obecność w biografii twórcy ludowego i wpłynęły na całokształt jego dorobku. Rozdział trzeci skupia się na materiale wykraczającym poza wymiar regionalistyczny, który rzuca nowe światło na miejsce Lututowa w historii literatury polskiej poprzez zobrazowanie śladów obecności takich osobistości świata literatury jak Stefan Żeromski, Jan Brzechwa i Jan Szancer oraz Tadeusz Różewicz. Rozważania zawarte w rozdziale czwartym przybliżają sylwetkę i twórczość lututowskiego bajarza, przedstawioną w kontekście jego życiowych doświadczeń oraz aktywności w obszarze pisarstwa i regionalistyki. W podsumowaniu podkreślam, iż przedstawione dzieje jednostki nie wyczerpują tematu ze względu na kontynuację twórczości W. Zabłockiego i dla badaczy literatury mogą stanowić przyczynek do kontynuacji i pogłębionych badań, uwzględniających w przyszłości całość dorobku artysty. The main goal of the dissertation was to present a regional artist, Wacław Zabłocki, who created in the field of literature, sculpture, paper cut-outs, and storytelling, a figure deeply embedded in the history and socio-cultural environment of the Sieradz-Łęczyca subregion. In order to present the artist in various areas of functioning, I utlized the method of in-depth biographical interview. Many years of observation of his achievements, an analysis and thorough selection of extensive collections of documents allowed for a more detailed research and a more complete presentation of the significant achievements of the artist, whose work stems from the assumptions of old regionalism, but also reflects its new face. Many materials used in the dissertation saw the light of day for the first time, such as the few manuscripts of poetic texts (originals extremely important in biography studies, especially in the context of their permanent destruction by the author) or photographs referring to significant, groundbreaking events in private and professional life, e.g. getting married, joining the volunteer fire department, the first book publications of poetic and prose texts, the museum opening of an exhibition of folk art by the Zabłocki family. Direct observation of various forms of activity of the folk artist (cultural events, work in the sculpture workshop, meetings with young people) allowed me to see regional activity in a new light, better understand the work, and especially the dependencies and connections with the local environment, the influence of which determines many of his achievements. At the same time, long-term, personal contacts with the subject of my research significantly hindered an objective view of his life and professional achievements. The dissertation consists of four chapters, an introduction and conclusion, and personal documents, photographs of the artist’s works, and materials on local institutions and action groups included in the annexes. 7 The content of the first chapter presents the historical background and geographical conditions of the hometown of the hero of the dissertation, taking into account the specificity of the language of the region. The second chapter contains information on the functioning of the most important local institutions and sociocultural organizations, which in a special way marked their presence in the biography of the folk artist and influenced the entirety of his output. The third chapter focuses on material that goes beyond the regional dimension, which sheds new light on the place of Lututów in the history of Polish literature by illustrating the traces of the presence of such personalities of the world of literature as Stefan Żeromski, Jan Brzechwa and Jan Szancer, as well as Tadeusz Różewicz. The considerations included in the fourth chapter present the figure and work of Lututów’s storyteller, presented in the context of his life experiences and activity in the field of writing and regional studies. In the conclusion, I emphasize that the presented history of the individual does not exhaust the subject due to the continuation of W. Zabłocki’s work and for literature researchers it may constitute a contribution to the continuation and future indepth research, which would take into account the entirety of the artist’s achievements.
Bóg – szatan – zło. W kręgu byronicznych fascynacji Juliusza Słowackiego
(2023) Nowak, Małgorzata; Borkowska-Rychlewska, Alina. Promotor
Rozprawa traktuje o problematyce zła w twórczości Juliusza Słowackiego rozpatrywanej w odniesieniu do dzieł George’a Gordona Byrona – jednego z poetów, który miał największy wpływ na kształtowanie się twórczości polskiego romantyka. Najważniejsze jest jednak nie to, jak Słowacki korzystał z utworów Anglika pod względem warsztatowym, ale jak rozpatrywał podobne wątki i motywy (szczególnie związane z demonizmem i wizją Boga) oraz jak dalece Byron uformował jego intelektualne postrzeganie zła. Opis tych mechanizmów jest głównym celem rozprawy. Dysertacja podzielona jest na cztery rozdziały. Pierwszy z nich poświęcony jest powieściom poetyckim Słowackiego i Byrona. Analizy utworów takich jak "Jan Bielecki", "Arab" i "Lambro", wykorzystujące jako kontekst "Korsarza" i "Larę", skupiają się głównie na najistotniejszych modyfikacjach wprowadzanych przez Słowackiego w bezpośrednim intertekstualnym dialogu z Byronem oraz wnioskach co do natury zła. Rozdział drugi zawiera porównanie "Kordiana" z "Kainem", natomiast trzeci – "Horsztyńskiego" z "Manfredem". Obie partie rozprawy skupiają się na sposobach, w jaki poeci próbują odpowiedzieć na pytania o teodyceę, niezawinione cierpienie, możliwości poznawcze człowieka, a także obecność Boga i Szatana w procesie dziejowym (i prawdziwą naturę tego drugiego). Rozdział czwarty jest próbą prześledzenia ewolucji wcześniej analizowanych wątków w dziełach Słowackiego z okresu genezyjskiego ("Księdzu Marku" i "Samuelu Zborowskim"), a tym samym roli Byrona w twórczości polskiego poety po tzw. przełomie mistycznym. Zaplecze metodologiczne pracy stanowią, prócz komparatystyki i close readingu, koncepcje Odona Marquarda oraz Paula Ricoeura, dotyczące odpowiednio teodycei oraz symboliki zła. The dissertation discusses the problem of evil in the works of Juliusz Słowacki examined in relation to the works of George Gordon Byron – one of the poets who had the greatest influence on the development of the literary creativity of the Polish Romantic. The most important thing, however, is not how Słowacki used the Englishman’s works in terms of technique, but how he considered similar themes and motifs (especially those related to demonism and the vision of God) and how far Byron formed his intellectual perception of evil. The description of these mechanisms is the main goal of the dissertation. The dissertation is organized into four chapters. The first is dedicated to the poetic novels of Słowacki and Byron. Analyses of works such as "Jan Bielecki", "Arab" and "Lambro", using "Corsair" and "Lara" as a context, focus mainly on the most significant modifications made by Slowacki in his direct intertextual dialogue with Byron and his conclusions about the nature of evil. The second chapter compares "Kordian" with "Cain", while the third compares "Horsztyński" with "Manfred". Both parts of the dissertation focus on how the poets attempt to answer questions about theodicy, uncaused suffering, man’s cognitive capacity, and the presence of God and Satan in the historical process (and the true nature of the latter). The fourth chapter attempts to trace the evolution of previously analyzed themes in Słowacki’s works from the Genesis period ("Ksiądz Marek" and "Samuel Zborowski"), and thus the role of Byron in the work of the Polish poet after the so-called mystical breakthrough. The methodological background of the work is provided, in addition to comparative literature and close reading, by Odon Marquard’s and Paul Ricoeur’s concepts on theodicy and the symbolism of evil, respectively.
Bohater mityczny w filmach Christophera Nolana
(2018) Rojek, Patrycja; Szpulak, Andrzej. Promotor
U podstaw badań zawartych w rozprawie znalazły się dwie przyczyny. Pierwsza wynikała z przekonania, że współczesna filmowa kultura popularna jest ściśle związana z mitem – zwłaszcza w przestrzeni podejmowanych tematów, stosowanych struktur oraz sposobu komunikowania treści. Z tego powodu cenne wydawało się rozpatrzenie i ugruntowanie tego rozpoznania w twórczości jednego z najważniejszych współczesnych hollywoodzkich reżyserów. Druga przyczyna wiązała się z specyfiką utworów tego konkretnego twórcy, który szczególną wagę przywiązuje do konstrukcji swoich postaci – podążających drogą inicjacji lub drogą zbawienia, nieustannie dążących ku porządkowi, a w kilku przypadkach nawet w sposób bezpośredni nawiązujących do bohaterów dawnych opowieści mitycznych. Ta właściwość filmów Nolana nigdy nie została przebadana. Moim głównym celem było zatem sprawdzenie, czy teoretyczny konstrukt nazywany bohaterem mitycznym – którego definicję buduję w pierwszej części rozprawy – występuje w twórczości Nolana, a jeśli tak, to na jakich zasadach. W kolejnych dwóch częściach definicja ta została zderzona z właściwym filmowym materiałem badawczym, na który złożyły się fabularne, pełnometrażowe i wyprodukowane w Hollywood filmy wyreżyserowane przez Christophera Nolana: Memento (2000), Bezsenność (2002), Prestiż (2006), Incepcja (2010), Interstellar (2014) oraz wchodzące w skład trylogii o Batmanie: Batman – Początek (2005), Mroczny Rycerz (2008) i Mroczny Rycerz powstaje (2012).
Bułgarska frazeologia somatyczna z komponentami nazywającymi twarz i jej części na tle polskim, macedońskim i albańskim
(2011-05-10T08:36:08Z) Szymański, Maciej; Lewaszkiewicz, Tadeusz. Promotor
Praca podejmuje analizę semantyczną i strukturalną związków frazeologicznych bułgarskiego języka ogólnego, które zawierają komponenty somatyczne nazywające części twarzy (лице ‘twarz’, чело ‘czoło’, вежди ‘brwi’, око / очи ‘oko’, зеница ‘źrenica’, клепач ‘powieka’, нос ‘nos’, уста ‘usta’, устни ‘wargi’, мустаци ‘wąsy’, брада ‘broda’), w konfrontacji z językiem polskim, albańskim i częściowo macedońskim. Rozumienie frazeologii ograniczono do związków stałych w ujęciu prezentowanym przez Stanisława Skorupkę. W wyniku przeprowadzonej analizy udało się wyznaczyć zbiór polskich i albańskich frazeologizmów, które uznano za paralelne odpowiedniki bułgarskich związków. Ich wykaz w formie aneksu znajduje się na końcu pracy. Stosunki ilościowe paralelnych konstrukcji potwierdzają większą bliskość frazeologii bułgarskiej i albańskiej niż bułgarskiej i polskiej.
Błędy wewnętrznojęzykowe i zewnętrznojęzykowe w tekstach najbardziej opiniotwórczych portali internetowych. Analiza filologiczna i automatyczna w kontekście nowej sytuacji komunikacyjnej
(2020) Surendra, Sebastian; Liberek, Jarosław. Promotor
Cyfryzacja polskiego społeczeństwa postępuje od ponad dwóch dekad, a proces ten szczególnie przyspiesza od kilku lat. Zmiany technologiczne wpływają na różne aspekty społeczno-kulturowe, oddziałują też na język. Powszechny dostęp do internetu sprawia, że poza telewizją głównym źródłem uzyskiwania informacji stały się portale informacyjne, zastępując w tej roli tradycyjną, drukowaną prasę. W dysertacji zostaną omówione błędy wewnętrzno- i zewnętrznojęzykowe, które odnotowano na dziesięciu najbardziej opiniotwórczych (w znaczeniu liczby cytowań w mediach) polskich portalach w latach 2015-2016. Autor nie tylko wskazuje naruszenia normy, ale docieka ich przyczyn. Rozważa także, odwołując się do ustaleń już poczynionych w literaturze przedmiotu, czy błędy popełniane przez autorów artykułów publikowanych na portalach są swoiste dla tego medium czy są powszechnie spotykane w tekstach pisanych innego rodzaju. Bada również normy określane w słownikach ortoepicznych, postulując w części przypadków zmiany reguł. Postęp technologiczny sprawia, że jednostka pisze tekst na komputerze czy innym przeznaczonym do tego urządzeniu. Pisanie na klawiaturze znacząco różni się od pisma ręcznego – daje użytkownikowi języka wiele możliwości, niesie też jednak pewne zagrożenia. Dotyczy to zarówno samego procesu pisania, jak i automatycznej korekty tekstu. Dlatego w rozprawie poddano także analizie skuteczność wykrywania błędów przez najczęściej używany w Polsce edytor tekstów, czyli Word.
Chorwackie inspiracje piśmienniczej działalności bułgarskich katolików w XVIII i na początku XIX wieku
(2024) Radaković, Ninoslav; Mikołajczak, Mariola. Promotor
Celem dysertacji jest opisanie, zdefiniowanie oraz analiza chorwackich wpływów na bułgarskie piśmiennictwo katolickie XVIII i początku XIX wieku. Literaturę paulicjańską stanowią dzieła pisane na potrzeby współwyznawców przez bułgarskich księży katolickich od XVII wieku. Do podstawowego korpusu analizy należą następujące dzieła: (1) Petar Bogdan Bakšić, Bogoglivbna razmiscglianya od otaystva odkupglienya csoviçanskoga, (2) Filip Stanislavov, Abagar, (3) Krsto Pejkić, Zarcalo istine med carkve istočne i zapadne, (4) Pavao Duvanlija Gajdadžijski, poezja (w tym religijna), (5) Petar Kovačev Carski, rękopisy modlitewników, (6) dzieła anonimowych autorów z końca XVIII i początku XIX wieku. W dysertacji przedstawiono biografie wszystkich autorów, a każde dzieło zostało wpisane w ramy przestrzenno-czasowe i genologiczne oraz usytuowane w kontekście historycznego rozwoju języka i literatury bułgarskiej. Przeprowadzenie ukierunkowanej analizy językowej umożliwiło wskazanie oraz szczegółowy opis elementów iliryjskich obecnych w ówczesnym języku bułgarskich katolików, uwzględniający płaszczyznę leksykalną, gramatyczną i ortograficzną. Pozwala to zauważyć, że autorzy pierwszego okresu – przedstawiciele cziprowskiej szkoły literatury paulicjan (Petar Bogdan Bakšić i Krsto Pejkić) – posługują się językiem iliryjskim lub korzystają z własnej redakcji tego języka (Filip Stanislavov), podczas gdy autorzy drugiego okresu, tj. szkoły płowdiwskiej (Pavao Duvanlija Gajdadžijski, Petar Kovačev Carski i anonimowi autorzy), tworzą język literacki na podstawie dialektu paulicjańskiego, z włączaniem mniejszej liczby iliryzmów. The aim of the dissertation is to describe, define and analyze Croatian influences on Bulgarian Catholic writing in the 18th and early 19th centuries. Bulgarian Catholic literacture consists of the works written by Bulgarian Catholic priests since the 17th century for the needs of the Catholic faithful. The corpus of this study includes: (1.) Petar Bogdan Bakšić, Bogoglivbna razmiscglianya od otaystva odkupglienya csoviçanskoga, (2.) Filip Stanislavov, Abagar, (3.) Krsto Pejkić, Zarcalo istine med carkve istočne i zapadne, (4.) Pavao Duvanlija Gajdadžijski, spiritual and other poems, (5.) Petar Kovačev Carski, handwritten prayer books, (6.) works by anonymous authors from the end of the 18th and the beginning of the 19th century. All the authors’ biographies are presented and each of the works is defined in terms of space, time and genre, while special attention is paid to their place in the historical development of the Bulgarian language and literature. Following the focused linguistic analysis, the Illyrian elements in terms of spelling, grammar and lexis in the language of Bulgarian Catholics of the day are enumerated and described. It is evident that the authors of the first phase, that is, members of the Chiprovtsi School of Paulitian literature (Petar Bogdan Bakšić and Krsto Pejkić) use the Illyrian language or their own version of the Illyrian language (Filip Stanislavov), while the authors of the second phase, i.e., the authors of the Plovdiv School (Pavao Duvanlija Gajdadžijski, Petar Kovačev Carski and anonymous authors), create a standard language based on the vernacular with the inclusion of a small number of words derived from Illyrian.
Czeska inteligencja katolicka w dążeniu do wolności od Praskiej Wiosny do Aksamitnej Rewolucji
(2024) Brodniewicz, Joanna; Zieliński, Bogusław. Promotor
Rozprawa stanowi studium zaangażowania czeskiej inteligencji katolickiej na rzecz wolności w okresie od Praskiej Wiosny do Aksamitnej Rewolucji. Jej fundamentem są krytyczne opracowania dotyczące lat 1968–1989, piśmiennictwo (auto)biograficzne i teksty publicystyczne oraz narracje świadków i uczestników wydarzeń zebrane podczas wywiadów. Oddanie im głosu intelektualistom pozwoliło zbadać ich aktywność i wkład w ruchy opozycyjne oraz w kształtowanie przestrzeni demokratycznej w Czechosłowacji, szczególnie w kontekście współpracy z innymi środowiskami dysydenckimi. Wyniki badań przedstawiono w dwóch częściach. W Rozdziale I: „Milczący Kościół już nie milczy” – zmagania czeskiej inteligencji katolickiej w Czechosłowacji z komunistami nakreślono losy czeskiej inteligencji katolickiej na tle dziejów Kościoła katolickiego w Czechosłowacji. Skonfrontowanie relacji świadków z ustaleniami historycznymi pozwoliło na pokazanie, w jaki sposób te osoby postrzegały i interpretowały wydarzenia, a także jak ich pamięć osobista współistniała z faktycznym przebiegiem zdarzeń. Zaprezentowano również przykłady współpracy z przedstawicielami innych środowisk, m.in. w działalności samokształceniowej. W konsekwencji powstały narracje, które niejednokrotnie łączą subiektywne wspomnienia z analizą historyczną. W Rozdziale II: „Mówiący swoim głosem” – narracje uczestników i świadków wydarzeń 1968 narracje uczestników i świadków wydarzeń 1968-1989 od pamięci indywidualnej do zbiorowej na podstawie modelu deskrypcyjnego oraz bazując na narracjach modelu deskrypcyjnego oraz bazując na narracjach wytworzonych podczas podczas wywiadów, przedstawiono i poddano analizie zaangażowanie czeskiej inteligencji katolickiej w katolickiej w wydarzenia, które odegrały kluczową rolę w procesie odzyskiwania niepodległości przez obywateli Czechosłowacji: Praską Wiosnę, Kartę 77 i Aksamitną Rewolucję. Zaprezentowano również również aktywność przedstawicieli innych grup działających na rzecz obrony praw człowieka i demokracji. Ukazanie kluczowych wydarzeń z perspektywy różnych środowisk umożliwiło stworzenie bardziej środowisk umożliwiło stworzenie bardziej kompleksowego obrazu lat 1968–1989. W rozprawie starano się uwypuklić zarówno indywidualny charakter wspomnień, jak i ich uniwersalny kontekst historyczny, co przekłada się na zachowanie równowagi między pamięcią zbiorową a naukową analizą.
Dane Polskiej Bibliografii Literackiej jako dane badawcze. Perspektywa humanistyki cyfrowej i studium przypadku
(2024) Eichler, Jakub; Dominas, Konrad. Promotor
Praca przedstawia zasoby Polskiej Bibliografii Literackiej jako źródła otwartych danych badawczych, łącząc tematykę literaturoznawczą z opisem zastosowania kompetencji oraz praktyk informatycznych i informacji naukowej. PBL to bibliografia dziedzinowa, rozwijana jako baza danych. Dokumentuje produkcję kulturalną w obszarze literatury, filmu i teatru. Pierwsza część pracy relacjonuje poszukiwanie pola badawczego dla humanistyki cyfrowej i referuje stan badań w dwóch zakresach: humanistyka cyfrowa jako całość oraz dane badawcze w humanistyce. Druga część zawęża zakres działania do projektu cyfrowego z wykorzystaniem danych bibliograficznych, jako dowodu na użyteczność przedstawionych źródeł. Głównym wytworem pracy jest zbiór danych (dataset) związany z przekładami twórczości J. L. Borgesa na język polski. Forma pracy łączy interdyscyplinarny szkic teoretycznoliteracki z elementami raportowania oraz dokumentacji pracy projektowej: odwołuje się do opowiadania za pomocą danych (data storytelling). Z jednej strony opiera się na narracji, z drugiej na zbieraniu i analizie faktów wyrażonych poprzez dane. Formułowane są hipotezy odnośnie uprawiania kształtu literaturoznawstwa w przyszłości. Przywołane zostają konteksty z obszarów komunikacji, kultury mediów i zarządzania. Praca porusza również wątki zaangażowania społecznego humanistyki i jej wpływu na życie społeczne. The work focuses on presenting the resources of the Polish Literary Bibliography (PBL) as a source of open research data, combining literary topics with a description of the application of IT and scientific information competences and practices. PBL is a domain bibliography developed as a database. It documents cultural production in the areas of literature, film and theatre. The first part reports on the search of a research field for digital humanities and informs on the state of research in two areas: digital humanities as a whole and research data in the humanities. The second part narrows the scope to a minimal digital literary project using bibliographic data as evidence of the usefulness of the presented sources. The main output is a dataset related to Polish translations of works by J. L. Borges. In its form, the work combines an interdisciplinary literary theory essay with elements of reporting and documentation of project work. It refers to data storytelling. On the one hand it is based on narrative and on the other on the collection and analysis of facts expressed through data. Hypotheses are also formulated regarding the development of literary studies in the future. Non-literary contexts mentioned include areas such as communication, media culture and management. The work also touches on the social responsibilities of humanities and humanities’ impact on social life.

Browse

Browsing Doktoraty (WFPiK) by Title

Results Per Page

Sort Options