Porównania
Permanent URI for this community
Porównania. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej oraz studiom interdyscyplinarnym
Rocznik studiów porównawczych i humanistycznych. Czasopismo jest poświęcone studiom porównawczym z dziedziny humanistyki taki jak: metodologia, literatura, historia, kulturologia, prawo, socjologia, studia międzykulturowe, etnologia, antropologia, historia sztuki, pedagogika, studia postkolonialne, gender, filmoznawstwo, Internet. Publikuje się również studia interdyscyplinarne, studia krytyczne, recenzje oraz przeglądy prac naukowych.
(ang.) Comparisons. A Journal Devoted to Comparative and Interdisciplinary Studies
The yearbook of comparative and humanities studies. Journal “Porównania” is devoted to comparative studies from humanities such as: methodology, literature, history, intercultural studies, right, sociology, ethnology, anthropology, history of arts, pedagogy, postcolonial studies, gender, film, Internet. There are published also interdisciplinary and critical studies and also overviews of research works.
Redaktor naczelny: Bogusław Bakuła, prof. dr hab
Kontakt: Instytut Filologii Polskiej UAM, Coll. Maius
ul. Fredry 10/210
61-701 Poznań
tel.:0048 61 829 4587;
e-mail: comparis@amu.edu.pl
strona www: www.amu.edu.pl/comparis
Nazwa wydawcy: Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM
ISSN 1733-165X
Browse
Browsing Porównania by Title
Now showing 1 - 20 of 86
Results Per Page
Sort Options
Item Apel międzynarodowego stowarzyszenia „Memoriał”. O „narodowych wizjach przeszłości” (wiek xx i „wojna pamięci”)(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Mitzner [tł.], PiotrW dokumencie członkowie stowarzyszenia „Memoriał” poddają analizie sytuacje wewnętrzną i międzynarodowa Rosji, a zwłaszcza jej stosunki z sąsiadami, w tym z Polską. Pamięć historyczna zdecydowanie różni społeczeństwo rosyjskie i polskie. Dzisiaj nikt nie widzi możliwości dialogu między oboma społeczeństwami. Mimo tego „Memoriał” proponuje drogę dialogu.Item Czeska i słowacka tradycja międzyliterackości w kontekście współczesnej komparatystyki (założenia i źródła ideowe chrestomatii "Koncepcja międzyliterackości w literaturoznawstwie porównawczym")(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2007) Zelenka, MilošThe author presents a selection of theoretical works on comparative literature and cultural studies. The anthology entitled The concept of interliterariness in comparative literature will unite the diachronic survey of the changes undergoing in comparative studies and present the diversity of the contemporary schools and initiatives. The anthology project, that encapsulates the whole 20th century, contains scientific concepts organised according to their approach towards the issue of interliterariness. It is exactly the feature of interliterariness that is exhibited as substantial for modern comparative studies. The anthology includes works of, i.a. P. van Tieghem, D. Ďurišin, M. Žyrmunski, J. Lotman, R. Wellek, S. Bassnet, M. Bakoš, representatives of postcolonial studies, cultural theories of literariness and others. The largest part of the anthology is occupied by research organised into the following units: genealogy, emigrantology, thematology, imagology, feminist studies, literary translation and criticism, eurocentrism studies. The anthology project prepared by M. Zelenka together with the Slovak researcher P. Koprda is the first undertaking of this kind in the Czech Republic and Slovakia.Item Czesko-polski kontekst literacki (1970-1979)(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2010) Poslední, PetrW odbiorze polskiej literatury w dobie rozpoczynającej się „normalizacji” w Czechach, kluczową rolę odgrywa tzw. szara strefa. Stosuje ona szczególną taktykę interpretacyjną, służącą jako kryterium wyboru tytułów oraz jako narzędzie do denkontekstualizacji interpretacji poszczególnych dzieł i tendencji twórczych. Przyczyny takiego nastawienia leżą w odmiennej stratyfikacji publiczności literackiej w obu krajach, ale także w różnym rozumieniu zadań czeskiego samizdatu i polskiego niezależnego (drugiego) obiegu, jak również w innym nastawieniu do kręgów emigracyjnych i programów pokoleń literackich. Dla Polski charakterystyczny jest proces stopniowej integracji literatury narodowej jako całości, dla Czechów – rozpad miarodajnego systemu literackiego. Podczas gdy polska tendencja do integracji jest próbą dla „prawdziwości” znaczenia słów, czeska dezintegracja prowadzi do rozmywania znaczenia i funkcji każdej wypowiedzi.Item Czy warto pisać dzieje kina Europy Środkowo-Wschodniej?(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2010) Dabert, DobrochnaAutorka poszukuje w tym artykule argumentów, uzasadniających sensowność pisania dziejów kinematografii ograniczonych do regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Do tej pory nie podjęto się takiej próby. Najczęściej powstają syntezy kina światowego, które jedynie w ograniczonym stopniu uwzględniają sztukę filmową Europy Środkowo-Wschodniej, z kolei monografie poświęcone kinematografiom narodowym rezygnują z uwzględniania kontekstów zewnętrznych. Na dzieje zróżnicowanych kinematografii regionu można spojrzeć na trzy sposoby: respektując narodowe odrębności, postrzegając kino Europy Środkowo-Wschodniej jako składową kina europejskiego, wreszcie jako zjawisko lokalne z własną, wewnętrzną swoistością.Item Danieli Hodrovej mit i poetyka miasta(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2007) Gawarecka, AnnaThe author analyses the theoretical and historical work of the Czech literary theoretician entitled “Citlivé město (eseje z mytopoetiky”), Praha 2006, ss. 416. Hodrova’s work is focused on the topic of the city as an architectural creation and a complicated social and cultural phenomenon. In the post-modern anthropological thought the city is the subject of interest as an area that defines the identity of the human being through urban notions. The historical model of Hodrova’s reflection is the Czech Prague seen through the eyes of writers, artists, architects but also through the European tradition of presenting the city. Ipso facto, the monograph that reconstructs the artistic means of presenting Prague transforms into a dispute in the area of social psychology, mythical studies and anthropology.Item Dwa spojrzenia wstecz. Komunizm w rumuńskiej refleksji filmowej(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2007) Bartnicka, IwonaThe Romanian cinema of the recent years in a peculiar way attempts to take account with the Ceausescu authorities and the communist reality. The directors of the Romanian Nouvelle Vague (New Wave) place the suspended, the lost in the totalitarian system, in the limelight. By means of presenting an analysis of two films – The Death of Mr Lazărescu (director Cristi Puiu) and 12:08 East of Bucharest (Corneliu Porumboiu) the article characterises the attitudes of the makers towards the recent past. The author points to the fact that the communist regime and trauma is, first and foremost, present in everyday life of the characters and their psyche. She underscores that the Romanian directors tell about the critical period of history through the prism of the individual and his/hers personal dramas. The brief analysis of the above mentioned films is an attempt at defining the aesthetics of the Romanian cinema of the historical revision and describing the cinematic picture of the reality of the regime.Item Dwie mentalności Europy Środkowo-Wschodniej z punktu widzenia państwowości(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2009) Spiró, GyörgyAutor porównuje mentalność polską i węgierską, pod pojęciem mentalności rozumiejąc stosunek przeciętnego obywatela do własnego państwa narodowego. Omawia punkty zwrotne w historii Polski i Węgier, poczynając od średniowiecza po współczesne nam czasy zmiany ustroju, koncentrując się na wykazaniu najbardziej charakterystycznych różnic w postrzeganiu historii własnego kraju przez Węgrów i Polaków, szczególnie podkreśla przy tym wagę kwestii żydowskiej oraz odrębną sytuację mniejszości narodowych. Za kluczowy dowód na poparcie swych tez uznaje zestawienie konstytucji polskiej i węgierskiej, w którym na przykładzie różnic w zapisach obydwu ustaw zasadniczych prezentuje odmienny stosunek obywateli polskich i węgierskich do własnej państwowości.Item Europa Środkowa a problem "europejskości" Rosji(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2011) Karpow, FilipArtykuł stanowi próbę spojrzenia na miejsce Rosji w Europie przez pryzmat wewnętrznego zróżnicowania kontynentu. Szczególną uwagę poświęca się problemowi zmiennych historycznie granic Europy i związanej z nim wewnątrzeuropejskiej opozycji „Wschód – Zachód”. Postrzeganie Rosji jako półazjatyckiej części kontynentu wpłynęło na jej ambiwalentny stosunek do Europy Zachodniej (który dobrze ilustruje polemika pomiędzy okcydentalistami i słowianofilami). W tym kontekście koncepcja Europy Środkowej, zakłócając dualistyczną strukturę Europy, kwestionuje również miejsce Rosji w europejskiej przestrzeni kulturowej. Natomiast w rozważaniach o poszczególnych obszarach geograficznych wykorzystuje się pojęcie mapy mentalnej – konstrukcji narracyjnej odzwierciedlającej zbiorowe skojarzenia na temat konkretnego regionu.Item Europa Środkowa jako kategoria artystyczna. Neuroza i wrażliwość(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2011) Górska, UrszulaArtykuł przedstawia region Europy Środkowej z perspektywy wspólnoty artystycznej, kulturowej, mentalnej. Można w tym obszarze wyróżnić wspólną wrażliwość w czytaniu znaków kulturowych czy literackich. Tę wrażliwość dyktowałaby świadomość wspólnych doświadczeń historycznych, takich jak zagrożenie osmańskie, monarchia habsburska, II wojna, Holocaust, system komunistyczny. Autorka referuje poglądy wielu pisarzy regionu, takich jak Milan Kundera, György Konrád, Czesław Miłosz na temat tożsamości środkowoeuropejskiej. Co to, według nich, znaczy być Środkowoeuropejczykiem?Item Frankofoński postkolonializm z Europy Wschodniej(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2009) Rice, Alison; Kledzik, Emilia, Tłum.Artykuł opiera się na ostatnich badaniach, w których toczy się spór dotyczący analizowania literatury pochodzącej z nazwanej tak przez Davida Chioniego Moore‟a „sfery postsowieckiej” pod kątem teorii postkolonialnej. Dowodzi, że uznanie krajów byłej sowieckiej strefy wpływów za posiadające cechy wspólne z byłymi koloniami francuskimi może przynieść twórcze rezultaty. Możliwe, że zainteresowanie studiów literaturoznawczych relacjami pomiędzy Pierwszym a Trzecim Światem pozostawiło lukę w postaci Drugiego Świata, a przynajmniej – pisarzy frankofońskich. Możemy zacząć ją wypełniać, studiując teksty po francusku napisane przez twórców pochodzących z obszarów byłej dominacji sowieckiej. Niniejszy artykuł bada fikcjonalne i teoretyczne prace Julii Kristevej, Agoty Kristof, Milana Kundery, Andreï Makinego i Briny Svit. Ich spojrzenie wykorzystywane jest do zbadania zakresu, w jakim intelektualiści z małych krajów Europy Środkowej i Wschodniej oceniają swoją pozycję jako „postkolonialną” – politycznie i językowo podobną do sytuacji frankofońskich naukowców i pisarzy z Maghrebu, Afryki Subsaharyjskiej lub Antyli.Item Hipertekst a intertekstualność. Powinowactwa i rozbieżności(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2011) Pisarski, MariuszIntertekstualność, czyli zdolność tekstu do łączenia się z innymi tekstami, jako właściwość wpisana w tekst od zawsze i nie dająca się od niego oddzielić, w kontekście nowych mediów dość często porównywana jest z hipertekstualnością, czyli wspieraną przez kod komputerowy zdolnością tekstu do łączenia się z innymi tekstami za pomocą elektronicznych hiperłączy. Artykuł ten stanowi próbę porównania obu tych kategorii i dość stanowczego rozróżnienia prezentowanych przezeń modeli. Hipertekst nie jest „udramatyzowanym” intertekstem, ani rodzajem architekstu, jak pierwotnie sądzono. W odróżnieniu od spostrzeżeń Michela Riffaterre’a, który przyglądał się hipertekstowi z perspektywy intertekstu, i George’a Landowa, który badał hipertekst pod kątem intertekstu, sugeruję tutaj, na przykładach zaczerpniętych z fikcjonalnych i niefikcjonalnych utworów hipertekstowych, zwłaszcza z powieści Popołudnie, pewna historia Michalea Joyce’a, że hipertekst może być anty-intertekstem i parodią powiązań intertekstualnych. Choć sugestie te nie mają na celu podważenia oczywistych pokrewieństw między obiema kategoriami, mam nadzieje, że mogą się przyczynić do pogłębienia refleksji na ten temat.Item Historia kobieca czy historia płci? Badania Karen Hausen nad dziejami porządku płci(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2011) Górny, JustynaZainteresowanie historią kobiet w RFN po drugiej wojnie światowej ściśle wiązało się z rozwojem feministycznego ruchu społecznego i teorii feministycznej. Sformułowana w związku z tym krytyka nauki objęła między innymi historiografię. Podważono reprezentatywność historii, która uważa się za powszechną a niemal zupełnie pomija lub bagatelizuje wydarzenia, zagadnienia i miejsca istotne dla połowy populacji. Jednak geneza powojennej historii kobiet w RFN związana jest nie tylko z rozwojem feminizmu, ale również z rozwojem historii społecznej. Odejście od prymatu historii politycznej i otwarcie na historię społeczną sprawiło, że tematy interesujące historię kobiet znalazły się w polu widzenia profesjonalnej akademickiej historiografii. To pomogło w znalezieniu podstaw metodologicznych i umożliwiło naukową legitymizację badań, a ponadto dało szansę na stworzenie dla historii kobiecej bazy instytucjonalnej. Z biegiem czasu uznano, że badanie historii kobiet wymaga uwzględnienia również innych aspektów, nakładających się na kwestię płci, jak właśnie podziałów społecznych czy etnicznych, a przede wszystkim – uwzględnienia relacji z mężczyznami. Płeć postrzega się w badaniach historycznych jako kategorię współkształtującą społeczeństwo na wszystkich poziomach, a co za tym idzie, jako ważną kategorię opisu całego życia społecznego, a nie wyłącznie sytuacji kobiet. Historię płci można bowiem pojmować jako krytyczną postawę poznawczą, opierającą się na założeniu, że w historiografii nie ma ujęć oczywistych.Item Historia literatury a współczesne literaturoznawstwo czeskie(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2010) Vítová, LenkaAutorka przedstawia stan czeskiej historiografii literackiej ostatnich dekad. Izolacja czeskiej humanistyki i silny wpływ ideologii przed 1989 r. spowodowały po zmianach demokratyzujących wzmocniony napływ myśli humanistycznej z zagranicy i rozpoczęcie gorących dyskusji na temat, jak – ewentualnie, czy w ogóle – pisać historię literatury. Największy projekt tego okresu stanowią Dějiny české literatury 1945–1989. I–IV., pod redakcją Pavla Janouška; to czterotomowe dzieło prezentuje przeważnie tradycyjne podejście do historii literatury. Jako szeroko zakrojone przedsięwzięcie zapowiada się również pierwszy tom serii o literaturze czeskiej XX wieku, Dějiny nové moderny. Česká literatura v letech 1905–1923, pod redakcją Vladimíra Papouška; książka ta zakłada opowiadanie historii tekstów literackich, dążące do wychwycenia powiązań i kontrapunktów i koncentruje się na procesie zmian dyskursu literackiego, paradygmatu epoki. Te dwa kontrastujące podejścia uzupełnia inne publikacje prezentujące różnorodne projekty metodologiczne.Item Historia literatury w świetle nowych propozycji teoretycznych(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Lipatow, AleksanderPoczątkowo wspólne prawidłowości procesu literackiego w czasach średniowiecza w miarę poszerzania ekumeny chrześcijańskiej oraz związanego z tym różnicowania kościelno-instytucjonalnego i spowodowanego tym kulturowo-politycznego różnicowania się wokół dwóch centrów – Bizancjum i Rzymu – także różnicują się, tworząc w ramach makroregionu Pax Christiana nawzajem powiązane i oddziałujące wzajemnie regionalne wspólnoty literackie: Pax Orthodoxa i Pax Latina. Wewnątrz nich – wraz z przeniesieniem kultury literackiej w odrębne etno-geograficzne części składowe tworzące wspólny krąg – następuje różnicowanie drugiego poziomu wewnątrzregionalnego: lokalne (etniczne, państwowe) osobliwości przyswojenia uniwersalnego piśmiennictwa rodzą pochodne prawidłowości wspólnego procesu – jego warianty lokalne. Różnice w poziomie i w charakterze rozwoju literatur słowiańskich, zróżnicowanych wewnątrz dwóch kręgów kultury europejskiej, wiązały się z obecnością lub nieobecnością własnej państwowości i stopniem rozwinięcia społecznej struktury – to jest tych czynników, które warunkują także potrzeby poza kościelne w sztuce słowa, sprzyjając pojawieniu się mecenatu, którego rolę trudno przecenić. Wszystko to przesądziło o wysokim – w porównaniu z innymi literaturami słowiańskimi – rozwoju średniowiecznej literatury chorwackiej, czeskiej, polskiej, staroruskiej z jednej strony, zaś z drugiej – o upadku rozwiniętych literatur Bułgarii i Serbii po podboju tureckim, który częściowo zniszczył, a częściowo zislamizował lokalne elity. W okresie odrodzenia dialektyczna jedność pierwiastków uniwersalnych i lokalnych warunkowała formowanie się w ramach postśredniowiecznej Slavia Latina nowych wspólnot literackich – Slavia Romana (literatura polska i chorwacka) oraz Slavia Germana (literatura czeska, słowacka, serbołużycka i słowieńska). W okresie późnego odrodzenia i baroku Slavia Romana (reprezentowana przez literaturę polską) będzie w ramach tradycyjnego, a następnie współczesnego – coraz bardziej narastającego – współoddziaływania Pax Orthodoxa i Pax Latina sprzyjać przyswojeniu przez wschodniosłowiańską wspólnotę literacką nowych dla niej wartości. Literatura polska doby renesansu i baroku odegrała na wschodzie Europy rolę podobną do tej, którą spełniała ówczesna literatura włoska na jej Zachodzie. Tym samym zaczyna się włączanie Slavia Orthodoxa w zachodnioeuropejski proces literacki na etapie nowożytnej jego historii, otwierającej już narodowy rozwój literatur w ramach zmieniających się w miarę tego rozwoju wspólnot. Zacierając średniowieczny podział (Pax Orthodoxa i Pax Latina), wspólnoty te tworzą nową całość – teraz już w swym zakresie ogólnoeuropejski, zaś w swym charakterze (prądy, kierunki, rodzaje i gatunki literackie) wewnętrznie jednolity i wspólny proces literacki.Item Holocaust w powieści Wasilija Grossmana "Życie i los"(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2011) Brzóstowicz-Klajn, MonikaTematem artykułu jest książka bezpośrednio nie zaliczana do literatury Holocaustu, wybitna powieść Życie i los, rosyjskiego pisarza i dziennikarza Wasilija Grossmana, który dziś uznawany jest za jednego z najważniejszych twórców rosyjskich XX wieku. Życie i los okazuje się przykładem ujęcia dramatu Shoah na tle wojny jako części wielkiej Historii poddanej szaleństwom ideologii i polityki nazistów oraz terroru i rosnącego z drugiej strony antysemityzmu w państwie bolszewickim. Jednocześnie Zagłada pozostaje w tym utworze przede wszystkim tragedią konkretnych osób, widziana w porządku pojedynczej ludzkiej egzystencji, która nie daje się nigdy całkowicie sprowadzić do tego, co bezosobowe i masowe. Indywidualna perspektywa humanizuje obraz historii, ale też i go podważa w jego ogólnych strukturach i narracjach. Artykuł opisuje elementy, które składają się na żydowski wątek utworu. Dla jego odczytania ważny okazuje się szerszy kontekst biografii Grossmana i historia powstania oraz wydania powieści Życie i los. Jak widać – rosyjski pisarz dokonał dwóch znaczących gestów w odniesieniu do problemu reprezentacji Zagłady: z jednej strony zwrócił się ku konwencjom literackim, wykorzystał epicki rozmach, kompozycję wielowątkową i panoramiczne ujęcia wraz z ich koncepcją realizmu, wehikularności słowa, a jednocześnie wyszedł poza estetyczne ramy tekstu literackiego, wprowadził elementy lirycznych opisów i autobiograficzne akcenty oraz podkreślił etyczny wymiar całości – jako formy pamięci o tych niezliczonych ofiarach nie tylko Zagłady, ale i każdego XX wiecznego totalitaryzmu.Item Humanizm, filologia i imperializm(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2009) Brennan, Timothy; Kołodziejczyk, Dorota, Tłum.Tekst śledzi zachodnią recepcję Orientalizmu Edwarda Saida, zwracając szczególną uwagę na przesunięcia interpretacyjne, które, zdaniem autora, zafałszowały pierwotną wymowę i zaciemniły macierzysty kontekst jego powstania. Na podstawie lektury innych tekstów Saida, w szczególności The World, the Text and the Critic autor kwestionuje związek Orientalizmu ze studiami postkolonialnymi, a szerzej – z poststrukturalizmem. W popularności zachodnioeuropejskiej myśli poststrukturalnej na amerykańskich uniwersytetach przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych dostrzega symptomy odrodzenia opresywnego teoretycznego imperium amerykańskiej myśli akademickiej. Hasła postkolonializmu połączyły się z powierzchownym amerykańskim pluralizmem, banalizując problem dyskryminacji i nietolerancji poprzez połączenie rasowego i fenomenologicznego Innego. Said, jako badacz zaangażowany politycznie, wielokrotnie krytykował poststrukuralistów, w tym przede wszystkim Foucaulta, za odejście od rzeczywistego zainteresowania dyskursem imperialnym na rzecz analizy podmiotu. Korzenie Orientalizmu tkwią w myśli Vico i Auerbacha, podobnie jak Said tworzących modele filologicznego humanizmu. Jego tematem jest nie dyskurs, lecz instytucja, która gromadzi informacje – uniwersytet na usługach imperium – pełniący ową rolę zarówno w dobie kolonialnej, jak i w drugiej połowie XX wieku.Item Hybrydyczność. Ograniczenia, przekształcenia, perspektywy(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Stańczyk, EwaRecenzja książki: A. Prabhu, Hybridity. Limits, Transformations, Prospects. State University of New York Press, Albany 2007, ss. 186.Item Ideologia jako literatura. Polska literatura w europejskim podręczniku (na przykładzie "Literatury Europy. Historia literatury europejskiej")(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2010) Wolski, Pawełeuropejskiej została zaprezentowana polska literatura współczesna. Książka ta sytuuje się w trudnym do określenia miejscu, ma bowiem z jednej strony służyć jako pomoc dydaktyczna, tj. umożliwiająca panowanie nad nauczanym przedmiotem, z drugiej zaś autorzy sugerują jej cele rewindykacyjne, tj. oddawanie głosu europejskim „literaturom mniejszym” (w tym polskiej). W efekcie polska literatura została przedstawiona w sposób modelowo heroiczny (autor pokazuje ten fakt na przykładzie Tadeusza Konwickiego), co uniemożliwiło zaprezentowanie jej w sposób bardziej wielostronny: usilna rewindykacja heroicznej polskości stała się w ten sposób swoistą ideologią/ instytucją. W wyniku rozważań dotyczących miejsca Tadeusza Konwickiego w Literaturze Europy oraz innych zagranicznych podręczników odnoszących się do literatury polskiej (takich jak m.in. Literatura europejska i łacińskie średniowiecze Curtiusa, The Western Canon Blooma, Historia literatury polskiej Marinellego) autor proponuje ich lekturę jako zapisu instytucjonalnego przedsięwzięcia o wymiarze immanentnie ideologicznym, a w związku z tym niewartościujące uznanie tak rozumianych przedsięwzięć instytucjonalnych jako tekstu o statusie równym przedsięwzięciom literackim.Item Imperialista skolonizowany. O rosyjskim paradoksie kolonialnym na przykładzie “Generation P” W. Pielewina i „Rosja w zapaści” A. Sołżenicyna(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2008) Nakoneczny, TomaszArtykuł podejmuje próbę wykazania podstawowych ograniczeń teorii postkolonialnej, jakie wynikają z jej dwóch ważnych aspektów: moralnego i politycznego. Istnienie pierwszego powoduje, że postkolonializm wpisuje się w nurt myśli lewicowej, drugi natomiast czyni zeń narzędzie swoistej walki politycznej - o prestiż i uznanie. Przypadkiem rozważanym w szczególności jest imperializm rosyjski, którego wpływ na literaturę daje się odczuć nie tylko w przeszłości (np. w klasyce dziewiętnastowiecznej), ale i współcześnie. Dla potwierdzenia swoich spostrzeżeń natury ogólnej autor skupił uwagę na dwóch dziełach – „Rosji w zapaści” Aleksandra Sołżenicyna i „Generation P” Wiktora Pielewina. Oba ujawniają, jakkolwiek na zupełnie różne sposoby (tradycyjny i „ponowoczesny”), istnienie tego, co autor określa jako rosyjski paradoks imperialny, polegający na tym, iż podjęcie na gruncie literatury rosyjskiej dyskursu tożsamościowego skutkuje mniej czy bardziej uświadomionym powrotem do myślenia w kategoriach imperialnych.Item Jak pisać historię Europy Środkowej i Wschodniej? Odpowiedź na pytanie ankietowe(Wydawnictwo-Drukarnia Bonami/Pracownia Komparatystyki Literackiej IFP UAM, 2010) Janoušek, PavelAutor zwraca uwagę, iż zadane w tytule pytanie należy poprzedzić wyjaśnieniem, jak rozumie się pojęcie Europy Środkowej i Wschodniej. Mając świadomość, iż każde pisanie o historii obecnie dane jest a priori poprzez charakter dyskursów, w które badacz włącza się swoimi narratywami i które jednocześnie za ich pośrednictwem współtworzy, przekonany jest, że prawdę historyczną odnajduje się w nieustannym dialogu pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. W sporze o (nie)możliwość pisania historii opowiada się po stronie tych, którzy przekonani są o możliwości, a nawet konieczności prób opisania historii. Z własnego (czeskiego) punktu widzenia nie traktuje Europy Środkowej i Wschodniej jako części jednego narratywu, ponieważ oba pojęcia odbiera jako konstrukty innego rodzaju. Pojęcie Europy Środkowej można, zdaniem autora, wykorzystywać jako sposób zwrócenia uwagi na narody tego obszaru, które same siebie postrzegają jako organiczną część Zachodu oraz nie mogą (i nie mogły) pogodzić się z wpisywaniem ich w kontekst wschodni. Aczkolwiek literacka konstrukcja Europy Środkowej wydaje się być prostsza od politycznej, pozostaje pytanie, czy nadejdzie kiedyś generacja, która to, co „my” i „nasze” (kultura, literatura) odniesie do obszaru środkowoeuropejskiego. Drogę do skonstruowania historii Europy Środkowej upatruje autor w próbie ujęcia historii jako wypowiedzi problemowej na temat przemian zbioru pojęć wytwarzanego przez zderzenia, korespondencje i przenikanie się różnych podzbiorów: poszczególnych podmiotów i subiektywności; zakładając jako najwłaściwsze, z metodologicznego punktu widzenia, podejście komparatystyczne.