Teologia i Moralność
Permanent URI for this community
Teologia i Moralność to pismo naukowe wydawane przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pod patronatem Stowarzyszenia Teologów Moralistów Polskich, oferujące szeroki materiał badań naukowych z dziedziny teologii moralnej.
Redakcja czasopisma pragnie, by każda publikacja stawała się forum wymiany doświadczeń i myśli środowisk naukowych, wokół najbardziej aktualnych problemów teologiczno moralnych.
(ang.) Theology and Morality is a scientific periodical published by the Faculty of Theology of Adam Mickiewicz University in Poznan under the Polish Theologians-Moralists Association's auspices. It offers extensive material for scientific research on moral theology.
The editorial staff desires each publication to become a forum for exchange of experience and thought in scientific circles concentrated on the up-to-date theological and moral issues.
Redaktor naczelny: Ks. dr Andrzej Pryba MSF
Kontakt: Wydział Teologiczny
ul. Wieżowa 2/4
61-111 Poznań
tel.:48,602.387.916;
e-mail: pryba@amu.edu.pl
strona www: http://www.teologiaimoralnosc.amu.edu.pl/
Nazwa wydawcy: Wydział Teologiczny
ISSN 1898-2964
Browse
Browsing Teologia i Moralność by Title
Results Per Page
Sort Options
Item Argumentacja antropologiczna w bioetyce(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Kieniewicz, PiotrBioetyka jest młodą, dynamicznie rozwijającą się nauką. Jej zadaniem jest – według niektórych – wyznaczenie granic etycznych dla interwencji medycznych; inni są zdania, że ma ona wskazać kierunek rozwoju medycyny. Niezależnie od przyjętego celu, praktyczny charakter przedstawianych rozstrzygnięć wyznaczany jest w oparciu o przyjęte założenia antropologiczne. Niniejsze studium ukazuje podstawowe kierunki dyskusji antropologicznej w bioetyce i ich konsekwencje dla medycyny.Item Argumentacja bioetyczna w rozumowaniu prawniczym(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Królikowski, MichałEthical argumentation pertaining to the protection of human life and dignity is certainly present in legal reasoning. The latter, seeking credibility, adopts constructions which are intuitively or culturally accepted as capable of justifying answers to arising dilemmas. Law makes use of bioethical argumentation in various ways and rather eclectically. The author presents three basic forms assumed by relations between law and ethics - interpretation of notions, figures of responsibility, reconstruction of protected goods. Detailed grounds of legal decisions are discussed as a background for the ethical issues involved.Item Biblijny obraz ludzkiej społeczności jako wzorczy normatyw ładu społecznego(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Zabielski, JózefWspółcześnie bardzo często obserwujemy różne formy zakłócania społecznego ładu i porządku. Ludzie szukają jednak sposobu przezwyciężenia tego problemu. Dla chrześcijan Objawienie Boże stanowi wyraz Bożej woli w tym względzie. W Biblii zostało ukazane, że Bóg człowieka uczynił panem wszechświata. Ludzie powinni okazywać posłuszeństwo Bogu i tylko na tym budować społeczny porządek. W Starym Testamencie podstawą ładu społecznego było zjednoczenie Izraela z Bogiem i Dekalog. W Nowym Testamencie Jezus Chrystus stanowi osobowe centrum ludzkiej społeczności, zaś przykazanie miłości jest normatywnym fundamentem społecznego porządku. Na tych podstawach winna być budowana jedność międzyludzka oraz zjednoczenie ludzi z Bogiem. To także stanowi gwarancję trwałego pokoju oraz zapewnia ład społeczny.Item Dobro rodziny kryterium zasady pomocniczości(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Bortkiewicz, PawełArtykuł podejmuje zagadnienie zasady pomocniczości w odniesieniu do rodziny. Zasada pomocniczości sformułowana została w encyklice Quadragesimo anno w 1931 r., znana jest też jako zasada subsydiarności, uznaje się ją także w kręgach pozakościelnych w przestrzeni regulacji życia społecznego. Określa ona właściwe relacje społecznych struktur mniejszych (rodziny) wobec większych (państwa). Rodzina ze względu na swoją specyfikę – strukturę oraz role społeczne (zwłaszcza wychowawcze) stanowi ze swej istoty społeczność apelującą o realizację solidarności i pomocniczości ze strony państwa. Szczególnym obszarem realizacji tej zasady wydają się działania wspierające rodzinę w jej dzietności, w polityce zatrudnienia i mieszkaniowej oraz w zakresie wychowania. Nie podejmując szczegółowej analizy tych płaszczyzn w warunkach polskich, można bez trudu zauważyć rozbieżność postulowanych zasad z aktualną polityką społeczną.Item Dokąd zmierzamy? Socjologiczna analiza działań podejmowanych wobec rodzin wieloproblemowych przez pomoc społeczną(Wydział Teologiczny, UAM, 2010) Trawkowska, DobroniegaDifficulties in providing help to families on social welfare stem from various reasons. One of the more important reasons is that the families are stigmatized by the local environment, but other reasons include a negative stereotype of the family on social welfare among social workers, difficulties in defining adequate determinants of the range of problems of these families, as well as difficulties in creating a local system of support and its coordination. It is not easy to clearly and precisely define families that avail themselves of social welfare. Some of the terms (pathological family) are stigmatizing. Hence the author suggests applying the term "a family with a wide range of problems" or "problematic family", and indicates a number of problems that social workers come across while helping families in their local environments. Three main tasks carried out by the Centers of social aid for families were subjected to detailed analysis: preparation of families to accept help, execution of social work, building/organization of an integrated system of support for families in their local environment. The main difficulties with their execution are shown, many of which are beyond the system of social aid.Item Duchowość komunii człowieka z Bogiem(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Wejman, HenrykTreść artykułu zorientowana jest na ukazanie istoty i wartości duchowości komunijnej w ujęciu ks. kard. S. Wyszyńskiego. W świetle jego nauczania istota owej duchowości polega na bezgranicznym zaufaniu człowieka Bogu. Jej zaś wartość ujawnia się w skutecznym jego oddziaływaniu na otoczenie, tj. miłosiernej wrażliwości na potrzeby bliźnich i poszanowaniu środowiska ich egzystowania.Item Etyczny profil "Familiaris consortio"(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Bajda, JerzyArtykuł koncentruje się na etycznym aspekcie „Familiaris Consortio”, zakładając równocześnie bogatą problematykę pastoralną. Pytanie etyczne, które pojawiało się wraz z ukazaniem się tego dokumentu wiązało się z nastrojami wahania i oczekiwania w wyniku ujawnienia się silnej opozycji wobec nauki zawartej w encyklice „Humanae Vitae” Pawła VI. Adhortacja nie podejmuje bezpośredniej polemiki z przeciwnikami nauki Kościoła, lecz przedstawia pozytywny wykład całościowej nauki na temat powołania małżeństwa i rodziny. Powołanie stanowi w tym dokumencie podstawową kategorię teologiczno-moralną, wyjaśniającą i uzasadniającą istotne wymogi moralne małżeństwa i rodziny i przenoszącą życie ludzkie na poziom świętości. Powołanie ma swe źródło w Boskim planie zbawienia i objawia się wraz z dokonaniem dzieła zbawienia w Jezusie Chrystusie. Tajemnica powołania uobecnia się w dziejach ludzkości jako ukryta a zarazem objawiona w misterium Chrystusa i Kościoła. Powołanie rzuca istotne światło na stworzenie mężczyzny i kobiety czyli stworzenie rodziny opartej na fundamencie małżeństwa. Odtąd prawda antropologiczna posiada wymiar sakramentalny. Powołanie przenikając wewnętrznie rzeczywistość stworzoną, umieszcza w samej głębi bytu „nie dające się stłumić wezwanie: rodzino, stań się tym, czym jesteś” (FC 17). Bóg Stwórca i Odkupiciel powierzył człowiekowi – mężczyźnie i kobiecie- zadanie budowania rodziny mocą tej samej Miłości, przez którą istnieje świat i człowiek, oraz tej samej Miłości, którą Objawił Syn Boży na Krzyżu, ustanawiając nowy porządek stworzenia. Odtąd prawda życia ludzkiego i prawda miłości musi być odczytywana wyłącznie w świetle tajemnicy Paschalnej. To wezwanie płynące z głębi sakramentu odzywa się mocą łaski w sercu małżeństwa, w sercu męża i żony, którzy są wezwani do miłowania się tą samą Miłością, która płynie z Misterium Krzyża. Ta koncepcja powołania, wypływająca z sakramentalnego charakteru chrześcijańskiego istnienia stanowi klucz do rozstrzygania szczegółowych pytań mogących się pojawić w kontekście życia małżeńskiego. Wizja przedstawiona przez „Familiaris Consortio” jest jednorodna i charyzmatyczna, jest teologiczna i antropologiczna zarazem, dotyczy bowiem człowieka jako człowieka, a nie tylko „pewnych jednostek” ludzkich uwikłanych w sidła małżeńskie. W „Familiaris Consortio” jest jedna norma małżeńska i jedna norma rodzicielska: to jest zawsze ta sama Miłość, która z Serca Boga poprzez sakrament przenika do serca małżonków. Dlatego miłość małżeńska jest miłością rodzicielską, czyli odpowiedzialną za świętość tajemnicy zrodzenia, to jest równocześnie za świętość Boga – Stwórcy i za godność człowieka powoływanego na świat. Zarówno miłość małżeńska jak miłość rodzicielska, nie mogą istnieć bez czystości małżeńskiej. Tu leży prawdopodobnie główna przyczyna powodująca opór wobec nauki „Humanae Vitae”. „Familiaris Consortio” odrzuca wszelką manipulację antykoncepcyjna, podkreślając sprzeczność postawy antykoncepcyjnej nie tylko z prawem Bożym, ale i z istotą człowieczeństwa. Zawiera się to w twierdzeniu, które głosi, że pomiędzy prawidłowym życiem małżeńskim a antykoncepcją zachodzi nie tylko różnica moralna, lecz także antropologiczna (FC 32). Jest to surowy osąd tej praktyki, ale prawdziwy: ci, którzy stosują antykoncepcję, staczają się na poziom poniżej-ludzki.Item Ewolucja pieczy zastępczej przez pryzmat nowych regulacji prawnych(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Andrzejewski, MarekArtykuł dotyczy ewolucji pieczy zastępczej, w tym zwłaszcza prawnego jej aspektu. Autor wskazuje na ideę ochrony praw człowieka i zasadę pomocniczości jako filozoficzny fundament jej funkcjonowania. Piecza zastępcza może mieć formę rodzinną (rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka) oraz instytucjonalną (różnego typu placówki instytucjonalne). Prawo preferuje formy rodzinne, jednak autor podkreśla, że najlepszą formą jest ta, która w konkretnej sytuacji daje największe szanse powrotu dziecka do rodziny. Uchwalona 9 czerwca 2011 r. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest dowodem na kontynuację funkcjonowania pieczy zastępczej jako przede wszystkim formy wspierania rodziny.Item Facylitacja zmian w obszarze psychicznym i duchowym (weryfikacja empiryczna za pomocą warsztatów żywego uczenia)(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Szopiński, Józef; Drobot, PawełThe method of work is the TCI- Living Learning, a useful pedagogical model that enables introduction of realistic changes in the process of group teaching. Teaching is focused on participants' needs and interactions between them within a real situational context. In order to briefly characterize the specificity of this method of work we need to respect and take into consideration the strength, experience, talents, and capabilities of all the participants. The aim of the workshop is help in overcoming individual crises and barriers which stand in the way of harmonious functioning in the family and professional environment. The final change is not limited to the elimination of symptoms but is connected with giving the cured person a feeling of fulfillment and peace.Item Formacyjny wymiar sakramentu pokuty(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Mizak, JacekIstotnym elementem sakramentu pokuty jest podjęcie przez penitenta na nowo odpowiedzialności za siebie i za innych. Dlatego można powiedzieć, że sakrament ten jest najbardziej osobistym sakramentem, ponieważ w nim grzesznik staje przed Bogiem w postawie żalu i ufności, ale również z programem realizacji swego powołania do świętości. U kratek konfesjonału z pomocą łaski Bożej oraz kompetentnego spowiednika dokonuje się dzieło formacji sumienia penitenta. A z kolei dobrze uformowane sumienie stanowi wydatną pomoc na drodze do świętości penitenta. Aby jednak ten cel formacyjny został osiągnięty, penitent musi się właściwie do sakramentu pokuty przygotować. Nie ulega wątpliwości, że w tym przygotowaniu każdy z warunków sakramentu pokuty odgrywa istotną rolę, z żalem za grzechy na czele. Autor jednak w niniejszym opracowaniu ukazuje przede wszystkim rolę rachunku sumienia oraz sam moment spowiedzi – a w nim także zaangażowanie spowiednika – dla formacyjnej wartości sakramentu pokuty. Bowiem, by sakrament ten mógł spełniać w życiu penitenta swą ważną formacyjną rolę w sposób właściwy, potrzebny jest do tego wysiłek zarówno penitenta, jak i spowiednika.Item Ideologia gender realnym zagrożeniem dla małżeństwa i rodziny(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Pawłowicz, Jacek JanGender jest jedną z tych niebezpiecznych i szeroko dziś lansowanych ideologii, która walczy z tradycyjną rodziną i macierzyństwem. Macierzyństwo i wychowywanie dzieci są według niej formą ucisku kobiety. Dlatego antykoncepcja, aborcja na żądanie, rozpasanie seksualne są warunkami niezbędnymi do „wyzwolenia” kobiet. Ideologia ta zakłada, że człowiek nie rodzi się ani kobietą, ani mężczyzną w sensie kulturowym. To dana kultura konstruuje określenia „kobieta” i „mężczyzna” i w ten sposób determinuje człowieka. Wiele cech „kobiecych” i „męskich” pochodzących z różnic biologicznych teoria gender uważa za mity społeczne. Polaryzacja społeczności na kobiety i mężczyzn prowadzi według niej do szowinizmu i mizoginii. Gender, która przejęła idee i założenia ruchu feministycznego, oddzieliła seksualność od prokreacji, a to w konsekwencji doprowadziło do oddzielenia prokreacji od małżeństwa. Jeżeli zostają odseparowane te dwie sfery, to staje otworem prosta droga do uznania „praw” osób homoseksualnych do małżeństwa i posiadania dzieci (np. przez adopcję lub sztuczne zapłodnienie) oraz do tworzenia tzw. „wolnych związków” bez żadnych zobowiązań i odpowiedzialności. To wszystko stanowi realne zagrożenie dla tradycyjnie pojmowanego małżeństwa i rodziny.Item Istota argumentacji teologicznej w bioetyce(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Muszala, AndrzejArtykuł „Istota argumentacji teologicznej w bioetyce” porusza kwestię związku bioetyki z teologią. Ukazuje, w jakim zakresie prawdy teologiczne i dogmatyczne stanową bazę refleksji i rozstrzygnięć kazusów bioetycznych. Na wstępie porusza kwestię problemów bioetycznych zawartych w Biblii, przedstawiając niektóre fragmenty, w których księgi Starego i Nowego Testamentu omawiają problematykę związana z życiem i śmiercią człowieka (np. Wj 21,12-32; Hi 10, 8-12, Psalmy, Listy św. Pawła). Autor stawia istotny postulat właściwej egzegezy tekstów biblijnych oraz dokładnej ich analizy od strony lingwistycznej. Z kolei prezentuje wkład starożytnych ojców Kościoła w myśl bioetyczną, uwypuklając wybitne przemyślenia Tertuliana w tej kwestii, zawarte w traktatach „Apologetyk” i „O duszy”. Z kolei odwołuje się do prawd dogmatycznych, podkreślając szczególnie takie prawdy, jak: odwieczny akt rodzenia Syna przez Ojca oraz Wcielenie drugiej osoby boskiej. Następnie przechodzi do dość marginalizowanej w ostatnich czasach intuicji wiary, ukazując na przykładzie kazusu sztucznej macicy, jak wartościowa może się okazać owa intuicja w rozstrzyganiu najnowszych problemów etycznych w biomedycynie. W końcu odwołuje się do niektórych autorytetów, zwłaszcza do nauczania zwyczajnego Kościoła.Item Komplementarność działań rodziny i społeczeństwa w wychowaniu(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Urbaniak, AndrzejWychowanie nie jest prostą sumą działań rodziny i instytucji społecznych. Zarówno szkoła, jak i różne organizacje społeczne (w szczególności młodzieżowe) oraz instytucje kościelne podejmujące działania wychowawcze zobowiązane są do respektowania zapisów Karty Praw Rodziny uznającej rodzinę za pierwszą i w pewnym sensie nadrzędną wspólnotę wychowującą. Właściwe efekty wychowawcze można uzyskać tylko w sytuacji spełnienia określonych reguł współpracy wszystkich podmiotów wychowujących. Warto się pochylić nad tymi regułami i poszukiwać nowych sposobów realizacji ich treści.Item Kryzys jako kategoria filozoficzna(Wydział Teologiczny, UAM, 2010) Stachewicz, KrzysztofThe word "crisis" is one of the most popular words in public and political discourse, but also in private conversations. We talk about economical crisis, moral crisis, civilization crisis, crisis of science, of philosophy, crisis of man, of society, of democracy etc. We simply haye to ask whether in the human worid there exist things, processes, relations that are crisis-proof, which this notion cannot be referred to. It results in a strong semantic blur of this category. Negative senses of the word "crisis" connected with some deconstructions are mixed with positive ones which indicate possibilities of understanding and interpretation. Crisis can be a dramatically positive or tragically negatiye phenomenon. Crisis seems to be immanently inherent in the human condition and eo ipso in cultural structures built by man. Crisis has two components: a negative component - destruction of some structure or form, and a positive one - construction, building something new that takes into consideration and avoids the weaknesses of the old. All these distinctions and findings seem to play an important role in solving the crisis of marriage and family in the contemporary and (post)modem world.Item Masturbacja w świetle katolickiego spojrzenia na ludzką płciowość(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Bohdanowicz, AndrzejMasturbacja jako zagadnienie naukowe nadal budzi kontrowersje. Autor niniejszego artykułu prezentuje ten temat w szerokim kontekście współczesnej psychologii, pedagogiki i innych dyscyplin wiedzy zajmujących się ludzką egzystencją. Moralny wymiar masturbacji musi być rozpatrywany świetle problematyki ludzkiego bycia, ponieważ tylko w takiej perspektywie można stworzyć uzasadnioną opinię o tej delikatnej kwestii.Item Małżeństwo drogą do komunii z Bogiem w świetle "Familiaris consortio" Jana Pawła II(Wydział Teologiczny, UAM, 2011) Hadryś, JacekCelem artykułu jest przedstawienie małżeństwa jako drogi prowadzącej do komunii z Bogiem. W związku z powyższym poddano analizie treść adhortacji Jana Pawła II "Familiaris consortio". Całość refleksji została podzielna na kilka części, wzorowanych na poszczególnych częściach adhortacji. Ukazano w nich wpierw Boży zamysł względem małżeństwa, a następnie poszczególne zadania małżeństwa oraz ich realizację. Wnioski z przeprowadzonych badań zamieszczono w zakończeniu. Wykazano między innymi, iż Boży zamysł względem małżeństwa można uważać za podstawę uznania małżeństwa i rodziny za konkretną drogę prowadzącą małżonków do komunii z Bogiem. Stwierdzono również, że Jan Paweł II ukazując Boży zamysł wobec małżeństwa oraz zadania stające przed małżeństwem i ich realizację jednoznacznie wskazał na miłość, bez której wypełnienie Bożych planów względem małżeństwa i rodziny byłoby niemożliwe. Tym samym można uważać, iż podjęcie małżeńskiego powołania jest jednoznaczne z wkroczeniem na konkretną i zarazem specyficzną drogę prowadzącą do pełni komunii z Bogiem.Item Naturalne i nadprzyrodzone argumenty za zawarciem małżeństwa kościelnego(Wydział Teologiczny UAM, 2012) Ozorowski, MieczysławW niniejszym artykule zostały przedstawione dwa rodzaje argumentów za zawarciem związku małżeńskiego: naturalne i nadprzyrodzone. W porządku naturalnym najważniejsze jest: przekazywanie życia; pewnego rodzaju wzajemne życiowe wsparcie małżonków oraz porządek społeczny. Argumenty dotyczące sfery nadprzyrodzonej mogą być kierowane zasadniczo tylko do ludzi wierzących. Mają one charakter obietnic Bożych i zachęty duchowej związanej z rozwojem miłości jako daru Bożego, dojrzewaniem seksualności oraz radością posiadania dzieci, trwałością, wiernością i zaufaniem w związku małżeńskim, nauką przebaczania i rozkwitem wolności małżeńskiej. Treść argumentów pozostaje od wieków taka sama, być może trzeba szukać nowych form przekazu, zgodnie zasadami nowej ewangelizacji.Item O (nad)używaniu przedrostka „post” w czasach (po)nowoczesnych(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Stachewicz, KrzysztofArtykuł podejmuje problem współczesnego nadużywania przedrostka „post” w dyskursie z zakresu nauk społecznych i humanistycznych oraz w języku publicznym i potocznym. Zdaje się, że sytuacja człowieka epoki (po)nowoczesnej jest sytuacją postczłowieka, żyjącego w postrzeczywistości. Opisywane w artykule klimaty nie mogą nie wpływać na rozumienie, ale i przeżywanie rzeczywistości małżeństwa i rodziny. W każdym razie warto przyglądać się implikacjom płynącym z nadreprezentacji prefiksu „post” we współczesnych narracjach.Item Obraz sporu o wizję małżeństwa i rodziny oraz o kształt wychowania prorodzinnego w głównych prądach myślowych przełomu XIX i XX wieku(Wydział Teologiczny UAM, 2012) Babik, MarekPodstawowym celem niniejszego opracowania jest próba scharakteryzowania głównych nurtów światopoglądowego sporu dotyczącego wizji małżeństwa i rodziny oraz wychowania prorodzinnego przełomu XIX i XX wieku. Autor ogranicza się do zaprezentowania pięciu zasadniczych nurtów: „naturalizmu” Spencera, eugeniki, maltuzjanizmu, socjalizmu oraz chrześcijaństwa. Jako materiał źródłowy wykorzystano polskojęzyczne publikacje z tego okresu dotyczące wychowania seksualnego oraz encykliki Leona XIII i Piusa XI. Teksty te wyznaczają jednocześnie ramy czasowe badanego okresu na lata 1880-1930.Item Po rewolucji seksualnej – czas na małżeństwo. Rozważania w świetle "Familiaris consortio"(Wydział Teologiczny, UAM, 2012) Waluś, MonikaCelem niniejszego artykułu jest ukazanie przejawów kryzysu dotykającego współczesne małżeństwa, będącego skutkiem rewolucji seksualnej, emancypacji kobiet i zanegowania obowiązujących dotychczas wartości. Refleksje inspirowane obserwacjami zachodzących obecnie zmian w postrzeganiu duchowości małżeńskiej zaprezentowano w świetle "Familiaris consortio".