Doktoraty (WH)
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Doktoraty (WH) by Title
Now showing 1 - 20 of 264
Results Per Page
Sort Options
Item Administracja diecezji Pontu w późnym Cesarstwie Rzymskim(2018) Smorczewski, Łukasz; Prostko-Prostyński, Jan. PromotorZasadniczym celem dysertacji jest rozpatrzenie dziejów późnorzymskiej administracji cywilnej w diecezji Pontu (od Dioklecjana do czasów dynastii Heraklidów). Do tej pory ta jednostka terenowa Cesarstwa Rzymskiego nie stała się przedmiotem kompleksowych studiów. Analiza obecnego stanu badań w sposób jasny dowodzi, że mamy do czynienia jedynie z przyczynkami w marginalny sposób odnoszącymi się do powyższego zagadnienia. Niewykorzystana została zwłaszcza bogata baza źródłowa obejmująca akta normatywne, narracje literackie, prowincjonalne katalogi, dokumenty kościelne i epigrafikę. Konieczne jest zatem wypełnienie luki istniejącej w literaturze przedmiotu, poprzez zaprezentowanej pierwszej monografii poświęconej funkcjonowaniu diecezjalnego aparatu w Poncie. Dysertacja składa się z trzech rozdziałów, które podzielone są na mniejsze jednostki. Rozdział pierwszy odnosi się do chronologii utworzenia diecezji, jako ogniwa terenowej administracji w państwie. W tym celu autor przeanalizuje kwestie związane ze zmianami znaczenia terminu διοίκησις = dioecesis przed reformami Dioklecjana i Konstantyna I. Ponadto omówiona zostanie koncepcja Th. Mommsena, który zaproponował datację powstania diecezji na rok 297. Weryfikacja danych prozopograficznych z okresu tetrarchii umożliwi korektę zaproponowanej przez Mommsena chronologii. Następnym krokiem będzie zdefiniowanie różnicy występującej pomiędzy agentes vices praefectorum praetorio i wikariuszami diecezji. Zgodnie z przedstawioną interpretacją agentes z czasów Dioklecjana nie działali jeszcze w diecezjalnych strukturach, lecz pełnili funkcję ekstraordynaryjnych zastępców prefekta pretorio w danym regionie. Dopiero Konstantyn Wielki wprowadził podział terytorialny państwa na diecezje w latach 312-324. Terminus ante quem powołania diecezji Pontu jest z całą pewnością 19 lipca 325 roku. Kolejni cesarze określili rolę diecezjalnego zwierzchnictwa, jako elementu pośredniego w imperialnej administracji Rzymu. Proces ten zakończył się około 372 roku nadaniem wikariuszowi tytułu spectabilis. Ostatnim z badanych w tym rozdziale zagadnień będzie datacja katalogu Incipit eiusdem nomina provinciarum omnium (zwanej też Laterculus Veronensis) i jego znaczenia dla opisu wewnętrznej struktury diecezji Pontu. Autor przychyla się do wcześniejszych postulatów historyków, aby za termin powstania dokumentu uznać okres panowania Konstantyna I. Co więcej, dwie glosy widniejące we fragmencie rękopisu, opisującym układ prowincji diecezji Pontu, nie są późniejszymi interpolacjami. Wnikliwe analiza inskrypcji namiestników prowincji wskazuje, że pierwsza z nich odnosi się nie do podziału Paflagonii na dwie części, ale do rozpadu prowincji Pontus-Paflagonia. W jego wyniku powstały dwie odrębne prowincje pontyjskie: Diospontus i Pontus Polemoniacus. Natomiast druga glosa informująca o aneksji Armenii Minor też została błędnie zinterpretowana. Raczej odnosiła się ona do stanu zwasalizowania sąsiedniego państwa, krótko po zawarciu przez Rzym traktatu pokojowego z Persją sasanidzką w 299. Stan podległości Królestwa Armenii utrwalił Maksymin Daja w 312 roku. W rozdziale drugim poruszona zostanie hierarchia prowincji wchodzących w skład diecezji Pontu od IV do VII wieku. Początkowo autor omówi wcześniejszy etap kształtowania się rzymskiej administracji terenowej w północnej Anatolii. Następnie scharakteryzowana zostanie specyfika prowincjonalnych namiestnictw przed reformami Justyniana I. Przedstawiony układ dowodzi, że ta diecezja nie była w pełni zuniformizowaną i jednolitą strukturą. Dalszym etapem ewaluacji będzie rozpatrzenie sprawy integralności wewnętrznej diecezji Pontu. W literaturze pojawiają się sugestie o dwóch potencjalnych cesjach w czasach Konstantyna Wielkiego i Konstancjusza II. Autor neguje zasadność powyższych hipotez. Pierwsze istotne zmiany w funkcjonowaniu diecezji przynoszą reformy justyniańskie z lat 535 i 536. Cesarz Justynian pragnąc ukrócić nadużycia związane z praktyką suffragium, zdecydował się na rozwiązanie urzędu wikariusza oraz powołanie nowych namiestników w randze vir spectabilis. Posiadali oni komendę wojskową, ale tylko w granicach zarządzanej prowincji. Ośrodek władzy administracyjnej przesunął się z prowincji zachodnich i centralnych na rzecz wschodnich jednostek terenowych. W 548 roku władze zrewidowały dotychczasową politykę, przywracając wikariusza Pontu. Główną przyczyną dokonanej zmiany była plaga rozbójnictwa w regionie. Dlatego odnowiony urząd miał do dyspozycji oddział wojskowy. Ostatni odnotowany przez historyków wikariusz sprawował swój urząd w 610 roku. Przyczyną rozwiązania diecezji w VII wieku była zapewne militaryzacja państwa, spowodowana przez długoletni konflikt z Persją sasanidzką, a później inwazję muzułmanów. Istnienie wydzielonej administracji cywilnej w tych warunkach stało się niemożliwe. Trzeci rozdział przedstawia kompetencje wikariusza i jego biura. Zachowana baza źródłowa ukazuje aktywność tego urzędnika w czterech sferach działalności publicznej: • sądownictwa; • kontroli fiskalnej; • nadzoru instytucjonalnego; • ochrony porządku publicznego. Wikariusz pełnił nie tylko funkcję instancji apelacyjnej, ale interweniował w spory sądowe, które w jego opinii przekraczały uprawnienia zwykłego namiestnika. Obszar jego jurysdykcji został ograniczony w ustawie Konstancjusza II z 3 maja 361 roku. Odtąd obywatele Bitynii oraz Paflagonii składali apelacje przed trybunałem prefekta Konstantynopola. Akty normatywne prezentują urząd diecezjalnego naczelnika, jako gwaranta poprawności wdrażanych procedur skarbowych. Przedmiotem jego oceny były zwłaszcza oszacowania podatkowe miejskich kurii. W aspekcie nadzoru instytucjonalnego jego zadania koncentrowały się głównie na inspekcjach prowincji, kontroli lokalnej sieci - cursus publicus i współpracy z Kościołem. Ważnym zadaniem wikariuszy Pontu było zapewnienie porządku publicznego. W pierwszych dekadach V wieku władze zdecydowały nawet o tymczasowym zastąpieniu wikariusza komesem, którego naczelną troską była deeskalacja buntowniczych nastrojów w regionie. W momencie ustania zagrożenia cesarz Teodozjusz II powrócił do praktyki nominacji wikariuszy (połowa lat trzydziestych V wieku). Kwestia ochrony porządku publicznego nie doczekała się satysfakcjonującego rozwiązania aż do czasów reform justyniańskich. Druga część rozdziału poświęcona została strukturze diecezjalnego officium i prozopografii wikariuszy. Spośród dwudziestu przykładów karier urzędniczych jedynie trzynaście należy uznać za w pełni wiarygodne. Na ich podstawie można stwierdzić istnienie trwałych tendencji w aspekcie pochodzenia danego urzędnika oraz preferowanej religii. W czasach tetrarchii pojawiający się viceprefekci pochodzili głównie z Zachodu. Za rządów Konstancjusza II i Walensa wikariusze rekrutowali się spośród kręgów urzędniczych wywodzących się z diecezji Pontu. Po akcesji Teodozjusza I ponownie zarządcami diecezji zostają przedstawiciele zachodniej elity. W przypadku preferencji religijnych, to aż do końca pierwszej połowy IV wieku dominują wyznawcy tradycyjnych kultów grecko-rzymskich. Ostatnie dekady przynoszą zmianę omawianej tendencji na korzyść chrześcijaństwa, które utrzymuje status religii państwowej w kolejnych wiekach. Podsumowując, zaprezentowana dysertacja będzie pierwszą monografią przedstawiającą niezwykle złożony problem funkcjonowania diecezjalnej jednostki, wprowadzającą przy tym kolejny punkt do dyskusji uczonych nad historią regionalną późnego Cesarstwa Rzymskiego.Item Aktualizacja legendy. Życie, posag i problem Halszki z Ostroga(2011-06-09T07:49:11Z) Zagórska, Sylwia; Lapis, Bohdan. PromotorAktualizacja legendy Halszki z Ostroga, czyli Elżbiety Ostrogskiej to zjawisko niezwykle ciekawe, gdyż dotyczy postaci należącej do niewielkiego grona kobiet staropolskich, o których wiemy więcej, niż tylko czyimi były córkami, żonami i matkami. Ostrogska stała się jedną z pierwszych, polskich emancypantek, sławną bohaterką obyczajowego skandalu, tajemniczą Czarną Księżniczką o wielkiej sile artystycznej inspiracji. Genezą legendy o Halszce był konflikt o jej rękę i posag wywołany przez pierwszych panów w Polsce i na Litwie, ale również – i to niezwykłe – pragnienie wyjścia dziedziczki ogromnej fortuny poza role przeznaczone dla renesansowej kobiety, związane wyłącznie z płcią. Burzliwe życie księżniczki w centrum ważnych wydarzeń politycznych i przemian społecznych, jej niezrozumiałe decyzje otwierające pole dla wyobraźni doprowadziły do rozgłosu problemu Elżbiety Ostrogskiej na terenie jagiellońskiej monarchii jeszcze za jej życia i niedługo po śmierci, co znalazło odzwierciedlenie w sprzecznych ze sobą przekazach historycznych. Owa niejednoznaczność dała Halszce drugie, legendarne życie, które nie stanowi konstrukcji niezmiennej. Ulega aktualizacji zgodnie z potrzebami swego czasu i pragnieniami ludzi. Kolejne wersje i modulacje legendy Czarnej Księżniczki stanowią cenne źródło wiedzy dla historyka próbującego poznać wyobrażenia i poszukiwane wartości przez ludzi żyjących w różnych epokach. Zjawisko adaptacji tejże legendy w nowych warunkach i do nowych celów pozwala włączyć się w dyskurs na temat związku między tradycją a historią, co od wieków stanowi interesujący przedmiot badawczy.Item Animizm, perspektywizm i sprawczość u ludu Arabela z Amazonii peruwiańskiej(2016) Rogalski, Filip; Posern-Zieliński, Aleksander. PromotorPrzedmiotem rozprawy jest interpretacja światopoglądu ludu Arabela z Amazonii peruwiańskiej w terminach koncepcji animizmu i schematów relacji Philippe’a Descoli, perspektywizmu Eduardo Viveirosa de Castro oraz antropologicznej refleksji nad sprawczością. Praca stanowi pierwsze studium etnograficzne na temat ludu Arabela. Materiały do pracy zostały zebrane podczas długoterminowych badań terenowych. Pierwsza z czterech części zawiera etnohistoryczną rekonstrukcję organizacji społecznej i kosmologii Arabela w kontekście etnologii zachodniej Amazonii. Część druga zawiera rekonstrukcję właściwego dla Arabela wariantu animistyczno-perspektywistycznej ontologii i kosmologii, oraz związanych z nią schematów relacji. Na podstawie analizy narracji o międzyosobowych relacjach ludzi z nie-ludźmi pokazuje się, że interakcje Arabela z nie-ludźmi opierają się na połączeniu schematów daru i drapieżności oraz schematu pośrednika. Trzecia część zawiera interpretację sposobu, w jaki Arabela pojmują zwierzęta na które polują, na podstawie analizy zespołu praktyk i narracji związanych z łowiectwem. Pokazuje się, że różnorodne sposoby pojmowania zwierząt łownych podzielają wspólne rozumienie sprawczości człowieka, jako zasadniczo biernego uczestnika interakcji z otoczeniem. Czwarta część omawia przejawy ontologii animistycznej i związanej z nią koncepcji sprawczości w codziennych interakcjach Arabela między sobą, w ramach charakterystycznych interakcji żartobliwych oraz szczególnych komentarzy, którymi Arabela opatrują swoje codzienne działania.Item Antoni Prochaska i jego wkład w rozwój historiografii polskiej(2016) Gmerek, Sławomir; Nikodem, Jarosław. PromotorCelem pracy jest ukazanie postaci wybitnego historyka, wydawcy źródeł i archiwisty, Antoniego Prochaski (1852-1930) oraz jego wkładu w rozwój historiografii polskiej. Praca składa się z dwóch części. W pierwszej z nich przedstawiono polskie środowisko historyczne na przełomie XIX i XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem wybitnych ośrodków naukowych tego czasu jakimi były Lwów, Kraków i Warszawa. Przedstawiono główne nurty naukowe oraz przedstawicieli tych środowisk. Szczególny nacisk położono na dominujący w ówczesnym czasie ośrodek lwowski, którego przedstawicielem był Antoni Prochaska. W drugim, rozdziale pierwszej części przedstawiono elementy biograficzne uczonego oraz jego zasługi na polu wydawniczym. Do tych drugich zaliczyć należy przede wszystkim wydawnictwo Codex epistolaris Vitoldi Magni Ducis Lithuanie 1376-1430 wydane w 1882 roku, które stanowiło moment przełomowy w badaniach nad czasami Jagiełły i wielkiego księcia Witolda. Druga część pracy obejmuje analizę prac historycznych Prochaski na tle historyków jemu współczesnych i tworzących do 1939 roku. Analizę tą zebrano w czterech głównych blokach tematycznych, którymi zajmował się uczony: czasami husyckimi, unią polsko-litewską, zakonem krzyżackim oraz problematyką Kościoła i chrześcijaństwa. Analiza ta ma na celu ukazanie wkładu Antoniego Prochaski w rozwój polskiej historiografii.Item Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce(2017) Konczal, Agata Agnieszka; Marciniak, Katarzyna. PromotorPoniższa praca jest wkładem do antropologii środowiska, w szczególności do antropologii lasu. Skupia się na wpływie grupy zawodowej leśników na tworzenie i przeobrażanie wizerunków przyrody. Opisuje to, iż w ramach polskiego leśnictwa, las nie jest kategorią daną, ustaloną, niezmienną, ale negocjowaną. Powstaje w wyniku zderzenia działań i dyskursów, rozlicznych temporalności, a także czynników poza-ludzkich. Jest to próba zaprezentowania złożoności kwestii związanych ze współczesnym myśleniem o środowisku i definiowaniem przyrody. Taki wybór tematu pozwolił pokazać to, jak środowisko naturalne bierze udział oraz jak jest wykorzystywane w ciągłym procesie kształtowania wizji rzeczywistość, jak zostaje ono włączone do światów społecznych. Opisanie dynamicznie zmieniających się działań, za pomocą których las, przyroda, środowisko stają się integralnymi oraz niezbędnymi kategoriami dla zrozumienia społeczeństw, miało na celu przyjrzenie się ewolucji w relacjach na linii człowiek-natura, oraz współczesnych przeobrażeń w teoretycznym ich ujmowaniu. Tym samym, praca jest analitycznym rozważaniem nad fundamentalną dla antropologii opozycją natura vs kultura oraz jej przyszłości i przydatności w dyscyplinie. Praca składa się z sześciu rozdziałów tematycznych, podzielonych na trzy części. Do pracy załączono aneksy, ilustracje oraz wykaz literatury.Item Antropologia rodziny: praktykowanie pokrewieństwa w wybranych środowiskach we współczesnej Polsce(2010-10-21T15:45:11Z) Stanisz, Agata; Buchowski, Michał. PromotorDysertacja opiera się na pięcioletnich badaniach etnograficznych zrealizowanych w Poznaniu, Jeleniej Górze oraz Dziekanowicach. Jej celem jest deskrypcja oraz interpretacja życia rodzinnego ze szczególnym uwzględnieniem działań podejmowanych w kontekście codzienności. Rozważam w niej zaganienie pokrewieństwa w odniesieniu do zarówno klasycznych jak i najbardziej współczesnych ustaleń teoretycznych. Dokonuję ich korekcji oraz uzupełnienia. W tym kontekście interpretacji poddaję pokrewieństwo, małżeństwo, konflikty wewnątrzrodzinne, ekonomię, zjawisko wytwarzania bezpieczeństwa społecznego oraz działania mechanizmu wzajemnej pomocy. To co proponuję w swojej dysertacji, to spojrzenie na zagadnienie rodziny oraz pokrewieństwa, które odrzuca konieczność odwoływania się do wcześniej ustalonych modeli i typologizacji, które opierają się na selektywnym i niepełnym postrzeganiu życia rodzinnego. Poddaję wobec tego pod wątpliwość oczywistość dyskursywnych i naukowych modeli czy wzorów rodziny. Podejmuję próbę zmierzenia się z takimi elementami teorii rodziny jak: tworzenie kategorii i klasyfikacji, opieranie się na wypowiedziach o charakterze deklaratywnym, czy zastosowanie dychotomii analitycznej prywatne-publiczne. Cechą dysertacji jest brak jednej pozycji teoretycznej, wieloperspektywiczna ‘miękka interpretacja’ odwołująca się do długoterminowych, stacjonarnych badań etnograficznych.Item Antykomunistyczna działalność harcerzy w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956(2012-05-08T06:56:02Z) Kuświk, Bartosz; Pilarczyk, Zbigniew. PromotorDysertacja przedstawia postawy harcerzy wobec władzy komunistycznej w Polsce, na terenie Wielkopolski i na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956. Doktorat dzieli się na cztery rozdziały. Rozdział I opowiada o odtworzeniu Związku Harcerstwa Polskiego po II wojnie światowej i próbach legalnego oporu przeciwko przekształcaniu ZHP w organizację pionierską. Pokazuje represje wobec prawdziwych i wymyślonych wrogów systemu. W rozdziale II przedstawione zostały organizacje, jakie działały w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1950, czyli w okresie, kiedy istniejący legalnie Związek Harcerstwa Polskiego, dawał możliwość maskowania działań, a także pozwalał wywierać wpływ konspiratorom na młodzież, bez wciągania jej w konspirację. Podobnie w rozdziale III przedstawiono organizacje działające na wspomnianym już terenie w okresie od 1950 do 1956 roku, czyli wtedy gdy zlikwidowano odrębność organizacyjną ZHP, a władze uczyniły z harcerstwa najmłodszą część Związku Młodzieży Polskiej (ZMP). Rozdział IV opowiada o działaniach komunistów przeciwko harcerstwu. O tym, jak działania antykomunistyczne były tępione w szkole. A na końcu, jak harcerze byli ścigani przez Milicję Obywatelską (MO) i Urzędy Bezpieczeństwa (UB). Dotyczy także kar i konsekwencji, jakie ponosili harcerze za swoją działalność. Pokazane są w nim procedury sądowe, a także jak wyglądało stalinowskie więzienie. Praca koncentruje się na zagadnieniu oporu antykomunistycznego wśród harcerzy i tworzenia organizacji konspiracyjnych.Item Antysemityzm w Królestwie Polskim. Geneza i kształtowanie się nowoczesnej ideologii antyżydowskiej (1864-1914)(2014-11-12) Moszyński, Maciej; Makowski, Krzysztof. PromotorW niniejszej pracy analizuję genezę oraz rozwój ideologii antysemickiej w Królestwie Polskim w okresie między upadkiem powstania styczniowego a wybuchem I wojny światowej. Moim celem jest zbadanie charakteru tego procesu, a także roli, jaką w jego kształtowaniu się odegrali przedstawiciele części ugrupowań społeczno-politycznych Kongresówki. Wygłaszali oni poglądy na temat Żydów, „kwestii żydowskiej” oraz antysemityzmu przede wszystkim na łamach prasy. Prześledzenie przebiegu tych dyskusji daje odpowiedź na pytanie o istotę ideologicznego antysemityzmu w polskim wydaniu, a tym samym pozwala zweryfikować zacytowaną na wstępie pracy tezę o nikłej w tej części Europy liczbie oraz znaczeniu antyżydowskich „teoretyków”. W mniejszym stopniu uwagę poświęcam rekonstrukcji konkretnych form działania o charakterze antyżydowskim. Ograniczam się do przybliżenia przykładów realizacji teoretycznych postulatów, w postaci inicjatyw o charakterze społeczno-politycznym oraz ekonomicznym. W ramach „praktyki” przedstawiam formy konkretnych działań o charakterze organizacyjno-mobilizacyjnym, ukierunkowane na odbiorców wspomnianych wypowiedzi. W ramach „teorii” w centrum zainteresowania znajdują się antysemickie wyobrażenia i stereotypy, stanowiące podstawę wypowiedzi i manifestów programowych przedstawicieli wybranych środowisko społeczno-politycznych. Nacisk kładę również na problem recepcji, ewolucji oraz upowszechniania antysemickich wątków obecnych w owych wystąpieniach.Item Apokaliptyczna wizja dziejów w historiozofii Mikołaja A. Bierdiajewa(2014-10-02) Repczyński, Piotr Paweł; Kijas, Artur. PromotorDysertacja Apokaliptyczna wizja dziejów w historiozofii Mikołaja A. Bierdiajewa prezentuje filozofię historii przedstawiciela rosyjskiego renesansu filozoficzno-religijnego. Ogranicza się do apokaliptycznego aspektu teorii, która zawiera obok własności poznawczych komponent profetyczny. Przepowiednia dotycząca rozwoju ludzkości ma charakter eschatologii. Wg Bierdiajewa koniec dziejów nadaje ostateczny sens historii, a eschatologiczny wymiar ludzkich zmagań o przezwyciężenie kryzysu kultury i cywilizacji wyniósł do rangi najwznioślejszego aktu przekraczania granic czasu oraz zapobiegania obiektywizacji rzeczywistości. Rozważania dotyczą oryginalnej interpretacji końca dziejów ludzkości, ze szczególnym uwzględnieniem rewolucyjnej dialektyki podmiotu i procesu obiektywizacji. Mowa o roli jednostki jako osoby w dziejach w kontekście przyznania człowiekowi aktywnej funkcji w epoce apokalipsy. Dramat historii wynika z czynnego udziału człowieka w nadawaniu jej kierunku i sensu, poprzez akty kreacji możliwej dzięki niestworzonej wolności. Twórczość służy jako podstawowe narzędzie formowania procesu historycznego. Teza dysertacji doktorskiej głosi, że oryginalny wymiar historiozofii Bierdiajewa głęboko zasadza się na jego specyficznym rozumieniu końca historii jako apokalipsy oraz wyrasta z nietuzinkowej koncepcji człowieka, którego najważniejszym dokonaniem osiąganym dzięki wolności osobistej jest kreacja ducha przezwyciężającego, transcendującego zobiektywizowaną rzeczywistość, poprzez rozerwanie pierścienia czasu w celu ocalenia i przemienienia cywilizacji.Item Archeolog – dane archeologiczne – wiedza. Proces poznawczy w archeologii w perspektywie zwrotu wizualnego(2015-12-29) Michalik, Tomasz; Rączkowski, Włodzimierz. Promotor; Fabiszak, Małgorzata. PromotorW niniejszej pracy podjęta została problematyka wpływu obrazów oraz myślenia wizualnego na proces wytwarzania wiedzy o przeszłości. W odniesieniu do idei zwrotu wizualnego przedstawiono w niej omówienie różnych modeli poznania wypracowanych w ramach rozwoju archeologii oraz zaprezentowano wyniki autorskich badań psychologicznych dotyczących roli wizualności w konstruowaniu pojęć archeologicznych jak i wpływu mechanizmów percepcyjnych na detekcję obiektów archeologicznych. Uzyskane w ramach badań wyniki pozwoliły wskazać na oddziaływanie graficznych przedstawień obiektów archeologicznych na sposób organizacji sieci semantycznych w grupie studentów oraz absolwentów archeologii oraz na wpływ schematów percepcyjnych nabywanych podczas edukacji archeologicznej na sposób analizowania zdjęć lotniczych. Zebrane dane pozwoliły wskazać również na znaczenie wizualnych reprezentacji pozostałości z przeszłości na dobór kategorii językowych służących ich opisowi. W oparciu o przeprowadzone badania zaproponowano model procesu poznawczego określany mianem modelu zagnieżdżonych pytań wzrokowych, w którym wskazano na znaczenie myślenia wizualnego w wytwarzaniu wiedzy o przeszłości.Item Archeologia amerykańska w świetle zarządzania dziedzictwem kulturowym: geneza, prawo, praktyka(2011-07-04T12:54:37Z) Paris, Antoni; Marciniak, Arkadiusz. PromotorOd wielu lat trwa w Polsce i na świecie dyskusja nad wymogami i standardami, które stworzyłyby efektywny i odpowiedni system ochrony i konserwacji zabytków. Niniejsza praca stawia sobie za cel zaprezentowanie rozwiązań problemów, z jakimi boryka się współczesna archeologia i konserwatorstwo, przyjętych w Stanach Zjednoczonych i jest próbą ich podsumowania. Jest to zagadnienie o tyle ważkie, iż we współczesnym świecie konserwacja dziedzictwa kulturowego czy naturalnego jest nieodzownym elementem regionalnych bądź lokalnych strategii ekorozwoju. Dobrym przykładem takiego planowania w Stanach Zjednoczonych są działania konserwatorskie podejmowane na mocy Państwowej ustawy o zachowaniu dóbr historycznych. Ustawa ta przyczyniła się w dużej mierze do przekształcenia archeologii z dyscypliny czysto badawczej w zarządzającą dziedzictwem archeologicznym. Poprzez ukazanie aktualnego stanu organizacji ochrony zabytków w USA, a także przedstawienie rozwoju instytucji konserwacji i ochrony zasobów archeologicznych i historycznych oraz przesłanek ich tworzenia w kontekście przemian polityczno-społecznych, praca niniejsza może być pomocna w zrozumieniu rzeczywistego stanu zarządzania dziedzictwem kulturowym w USA oraz – co za tym idzie – uświadomić przyczynę braku zaangażowania tego kraju w propozycjach unifikacji legislacyjnych w dziedzinie ochrony dóbr kultury na świecie. W pracy wykorzystano większość dostępnej literatury tematu, łącznie z najnowszymi pozycjami, aby rzetelnie zobrazować aktualnie toczące się w USA istotne dyskusje na tematy związane z zarządzaniem zasobami kulturowymi. Opierałem się nie tylko na publikacjach książkowych i archeologicznych periodykach, ale też i na specjalistycznych biuletynach Służby Parków Narodowych, agend rządowych oraz – przy omawianiu prawnej problematyki ochrony dziedzictwa kulturowego – archiwach spraw sądowych. Przedstawione przykłady obrazujące omawianą w pracy problematykę zaczerpnąłem w dużej mierze z Florydy, stanowiącej obszar mojej zawodowej działalności, niemniej jednak starałem się także o ilustracje z terenów innych stanów, by możliwie wyczerpująco przedstawić dane zagadnienia.Item Archeologia Józefa Kostrzewskiego z perspektywy współczesnej refleksji metodologicznej(2014-01-23) Kobiałka, Dawid; Rączkowski, Włodzimierz. PromotorPraca doktorska dotyczy Józefa Kostrzewskiego (1885-1969), jednego z najbardziej wpływowych polskich archeologów. Jednak dzisiaj zwykle się go postrzega jako jedynie element historii polskiej myśli archeologicznej. W pracy dowodzę, że czasem nie ma nic bardziej innowacyjnego i nowego niż właśnie powrót do przeszłości. Metodologia jest zwykle rozumiana jako zbiór zasad umożliwiający zdobywanie pewnej wiedzy. Zgodnie z tym, metodologia jest sposobem widzenia i stawiania problemów naukowych. W takim rozumieniu metodologii mieści się również paradygmat poszlakowy Carlo Ginzburga. Upraszając, paradygmat poszlakowy bazuje na idei, że detale, nieistotne jakoby poszlaki, itd. mówią więcej niż oczywiste fakty. Jednym z najlepiej znanych przykładów paradygmatu poszlakowego jest Sherlock Holmes. Był on zawsze gotowy do odkrycia prawdy bazując na nieważnych jakoby detalach (faktach). W pracy staram się poszerzyć rozumienie paradygmatu poszlakowego by móc badać archeologię Józefa Kostrzewskiego. Sherlock Holmes jest częścią kultury popularnej. Stąd też zakładam, iż jeśli archeologia jest o relacjach między przeszłością a teraźniejszością, to również powinno być możliwe badanie archeologii poprzez kulturę popularną.Item Archiwa uniwersytetów w Hiszpanii: organizacja, zasób i działalność(2015-10-09) Jaśkowska, Zuzanna Maria; Mamczak-Gadkowska, Irena. PromotorPraca składa się z 4 rozdziałów. Pierwszy z nich omawia prawne podstawy funkcjonowania hiszpańskich archiwów, w tym w szczególności archiwów uniwersyteckich. W rozprawie omówiono także proces adaptowania się placówek archiwalnych do państwowego ustawodawstwa. Kolejna część pracy skupia się na historii wybranych uniwersytetów i ich archiwów. Mowa o uczelniach w Salamance (powołana w roku 1218), Valladolid (powstała w końcu XIII wieku), Alcala de Henares, obecnie Complutense w Madrycie (1293) oraz w Saragossie (1542). W rozdziale trzecim przedstawiono najstarsze, najważniejsze i najciekawsze zasoby placówek wybranych uniwersytetów oraz dawne i współczesne pomoce ewidencyjno-informacyjne. Ostatnia część rozprawy dotyczy współczesnej organizacji archiwów: systemów zarządzania dokumentacją, zwanych w Hiszpanii systemami archiwalnymi, warunków lokalowych placówek oraz ich głównych zadań i funkcji. Ważny element rozdziału stanowi omówienie współpracy między pracownikami archiwów, jaka ma miejsce w ramach tzw. Dni Archiwów Uniwersyteckich.Item Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z problematyki zarządzania dokumentacją szkoły wyższej(2015-05-13) Sak, Monika; Stryjkowski, Krzysztof. PromotorPraca składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów, zakończenia i aneksów. Pierwszy rozdział, Zarys dziejów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, przedstawia jego historię, organizację i rozwój od 1919 roku do 2014. W dalszej części opisane zostały trudne lata 1939-1945 (okres działalności tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich i Reichsuniversität Posen) oraz wznowienie działalności i rozwój Uniwersytetu po 1945 roku. Kancelaria Uniwersytetu. Organizacja i funkcjonowanie to drugi rozdział. Omówiono tutaj rolę dziennika podawczego i jego zmiany, obieg dokumentacji i jej rodzaje, znaczenie instrukcji kancelaryjnej i wykazu akt. Trzeci rozdział opisuje Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (dalej Archiwum UAM) – jego historię, organizację, rozwój. W końcowej części rozdziału przedstawione zostały sylwetki kierowników Archiwum oraz opisane zostały kwestie związane z pozostałym personelem. Czwarta cześć pracy Zarządzanie dokumentacją szkoły wyższej. Funkcje i nowe zadania Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu traktuje o funkcjach i zadaniach Archiwum UAM. Są to: gromadzenie, przechowywanie, zabezpieczanie, opracowywanie, udostępnianie i brakowanie dokumentacji. Opisane zostały także nowe funkcje archiwów: edukacyjna, informacyjna i popularyzacja. Ostatni rozdział stanowi charakterystykę zasobu przechowywanego w Archiwum UAM. Całość zgromadzonej dokumentacji jest podzielona na: akta Uniwersytetu Poznańskiego (1919–1939), materiały Reichsuniwersität Posen i dokumetacja wytworzona po 1945 roku.Item Artyleria konna Wojska Polskiego w latach 1935-1939: organizacja, taktyka i wyposażenie czasu wojny i pokoju(2019) Korbal, Jędrzej; Pilarczyk, Zbigniew. PromotorArtyleria konna była jedną z najmniej licznych formacji w ramach struktur artylerii WP. Ze względu na swoją specyfikę, łączącą kawaleryjski charakter z rzemiosłem artyleryjskim, przez cały okres dwudziestolecia pozostawała rozdarta pomiędzy ww. dwoma wojskowymi stronnictwami. Powstające od roku 1936 plany modernizacji poszczególnych rodzajów wojsk w zasadzie nie dotknęły artylerii konnej, przez co tylko z niewielkimi zmianami strukturalnymi funkcjonowała ona nadal w formie jeszcze z początku lat trzydziestych. Przykładem zapóźnień jest zbiorczy dyon artylerii konnej wysłany na Śląsk Cieszyński z zadaniem współuczestniczenia w akcji przejęcia tego spornego obszaru w październiku 1938 roku. Dla kilku baterii udział w tej quasi-wojennej operacji okazał się niezwykle ważną próbą sprawności działania wobec zmieniających się metod prowadzenia walki i trudnych warunków terenowych. Operacja Zaolziańska wykazała szereg niedostatków, z których część można było relatywnie szybko zaspokoić. Rozprawa jest próbą kompleksowego przedstawienia artylerii konnej jako oddzielnego i zapomnianego typu formacji wojskowej. Autor omówił szeroko kwestie związane ze strukturą społeczna, wyposażeniem, szkoleniem, zmianami organizacyjnymi i przestrzennymi, kwatermistrzostwem, uzbrojeniem oraz zagadnieniami ściśle taktycznymi. W końcowej części pracy znajduje się próba odpowiedzi pytania dotyczące rzeczywistego stanu przygotowania artylerii konnej do podjęcia skutecznych działań w walce z nieprzyjacielem oraz możliwości jej usprawnienia w miarę skromnych możliwości armii.Item Badania grobów okresu post-meroickiego na przykładzie cmentarzyska Haraz(2012-01-13T12:39:58Z) Mohamed Ahmed, Ali Elmirghani; Kobusiewicz, Michał. PromotorPraca zawiera opis i analizę materiałów z post-meroickiego cmentarzyska El Haraz z Nubii Środkowej w Sudanie zdobytych dzięki własnym badaniom autora. Analiza ta jest oparta na znajomości starszych cmentarzysk jak też i na innych stanowiskach z terenów Nubii Środkowej. Dyskutowane są także różne podejścia i hipotezy dotyczące tych zagadnień. Badania cmentarzyska El Haraz rzuca nowe światło na znajomość wczesnej historii Sudanu.Item Bezpowrotne straty osobowe Armii Czerwonej w walkach o Poznań w styczniu i lutym 1945 roku(2016-01-15) Pleskaczyński, Adam; Olszewski, Wiesław. PromotorCelem pracy jest oszacowanie bezpowrotnych strat osobowych poniesionych przez Armię Czerwoną podczas walk o Poznań w styczniu i lutym 1945 roku. Praca ma charakter pionierski, gdyż oparta jest w podstawowej mierze na odtajnionych niedawno materiałach archiwalnych zgromadzonych w rosyjskich archiwach wojskowych. Analiza dokumentów rejestrujących straty ludzkie umożliwiła zrekonstruowanie przebiegu walk o Poznań, określenie ich zaciętości, jakości sztuki dowodzenia i prowadzenia działań bojowych, umożliwiła również zidentyfikowanie wszystkich jednostek biorących udział w bojach o miasto. Całkowicie pionierskim zadaniem było również opisanie zasad funkcjonowania w Poznaniu radzieckich służb sanitarno-medycznych, zabezpieczających działania bojowe w mieście oraz ich aktywności podczas walk i po ich zakończeniu. Analiza pochówków żołnierskich Armii Czerwonej w Poznaniu, zwłaszcza w kontekście pierwotnej lokalizacji mogił i okoliczności śmierci żołnierzy, pozwoliła zweryfikować wyniki uzyskane na podstawie kwerendy w rosyjskich archiwach.Item Białoruska emigracja polityczna w latach 1990-2004(2012-04-23T10:03:24Z) Smólczyńska, Agnieszka; Kraszewski, Piotr. PromotorPraca poświęcona została problemowi emigracji politycznej z Białorusi w okresie 1990-2004. Główne pytania badawcze pracy brzmią: Czy rodowód emigracji politycznej ma wpływ na obecną kondycję białoruskiej emigracji politycznej i stan myśli politycznej na emigracji? Czy działalność polityczna na emigracji inspiruje współczesną białoruską myśl polityczną? Jakie miejsce we współczesnym świecie w przyszłości wytycza dla siebie i Białorusi grupa emigracji politycznej? Analizowane pola badawcze podzielone zostały na dwa obszary problemowe: Pierwszy zawiera się w określeniu „procesy migracyjne”, drugi w określeniu „myśl emigracyjna” (myśl białoruska na emigracji). W pracy wyjaśniono podstawowe problemy definicyjne dotyczące zagadnienia migracji, pokazano jej społeczny aspekt oraz formy, kierunki i liczebność wychodźstwa z RB w latach 1990–2004. Zobrazowano w nim także, w ujęciu statystycznym, białoruską emigrację polityczną w tym okresie czasowym. Dalej pokazano rodowód białoruskiej emigracji politycznej oraz polityczne podłoża najnowszej fali emigracji politycznej z RB w omawianym okresie. W rozdziale III pracy zaprezentowano koncepcje białoruskiej emigracji politycznej odnośnie systemu politycznego Białorusi. Pokazano stosunek emigracji do problemu społeczeństwa obywatelskiego i podstawowych praw i wolności człowieka i obywatela. Omówiono stanowisko białoruskiej emigracji politycznej odnośnie roli i znaczenia Białorusi na arenie międzynarodowej. Pokazano także ocenę stosunków Białorusi z: FR, UE, WNP oraz scharakteryzowano życie diaspory białoruskiej w wybranych krajach.Item Biblioteka kanonika gnieźnieńskiego Tomasza Josickiego(2022) Muraszko, Michał; Pokora, Piotr. PromotorTomasz Josicki był doktorem obojga praw, kanonikiem, a następnie scholastykiem łuckim, kanonikiem i kantorem wiślickim oraz plebanem w Świeciechowie. Pełnił funkcję oficjała lubelskiego. W 1607 r. został kanonikiem gnieźnieńskim. Od 1609 r. sprawował funkcję oficjała i wikariusza generalnego gnieźnieńskiego. Zmarł 22 lipca 1616 r. Pochowano go w katedrze gnieźnieńskiej. Całą swą bogatą bibliotekę przekazał testamentem gnieźnieńskiemu kościołowi metropolitalnemu. Duchowny zaopatrywał swój księgozbiór głównie w literaturę teologiczną. Biorąc pod uwagę liczbę druków składających się na wyszczególnione na potrzebę niniejszego studium działy tematyczne zdecydowanie dominują wśród nich te wpisujące się w zakres kaznodziejstwa. Na kolejnych miejscach plasują się natomiast komentarze biblijne, teologia dogmatyczna i moralna, prawo kanoniczne i cywilne, apologetyka i polemika, varia oraz ascetyka i mistyka. Tomasz nabywał przede szystkim druki mu współczesne, stanowiące nierzadko wydawnicze nowości. Zdobienia zdecydowanej większości opraw z omawianego księgozbioru nie wykraczają pod względem typów kompozycji poza wzorzec rozwiązań charakterystycznych dla rodzimego introligatorstwa ostatnich dekad XVI i początku XVII w.Item Biografie przeszłych krajobrazów wobec danych teledetekcyjnych(2018) Kostyrko, Mikołaj; Rączkowski, Włodzimierz. PromotorCelem niniejsze pracy jest odpowiedzenie na fundamentalne pytania jakie stawia archeologia krajobrazu: w jaki sposób człowiek wpływa na kształt otoczenia, w którym się znajduje oraz w jaki sposób poddaje się jego formie? Za studium przypadku do omówienia wspomnianych kwestii wybrany został poobozowy krajobraz z okolic Czerska, woj. pomorskie. W tym miejscu w trakcie I wojny światowej istniał i funkcjonował Kriegsgefangenenlager Czersk. Próba odpowiedzi na wyżej postawione pytania została podjęta poprzez pryzmat biografii krajobrazu oraz danych teledetekcyjnych, wspartych źródłami historycznymi. Wydzielone zostały trzy etapy życia tego miejsca – powstanie oraz funkcjonowanie drugiego życia oraz długiego życia. Wspomniane etapy stały się przyczynkiem do poszukiwań kluczowych kategorii badawczych, pozwalających na zrozumieniu funkcjonowania (bycia) tego miejsca, w przeszłości jak i współczesności, jak i odniesienie biografii badanej przestrzeni do szerszego kontekstu. Pierwszą z tych kategorii stała się władza; która miał być narzucona jeńcom (pojmanym żołnierzom) przez służby obozowe (agentów systemu). Kolejną kategorią jest ironia i odnosi do tak zwanego drugiego życia obozu – okresu, w którym został on zlikwidowany, a przestrzeń po nim (oraz jego relikty) zmieniła swoje znaczenia. Ostatnia kategoria to nie–miejsce pamięci odwołuje się do dziedzictwa jenieckich obozów Wielkiej Wojny znajdujących się na terenie współczesnej Polski. Przedstawione studium przypadku stało się również przykładem omówienia tzw. drugiego wymiaru palimpsestu oraz efektu szczęśliwego trafu.