Geologos, 2008, 14, 1

Permanent URI for this collection

https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/132

Browse

Browsing Geologos, 2008, 14, 1 by Title

Now showing 1 - 6 of 6
  • Item
    Early Carboniferous Chinese and Australian „Siphonodendron” (Anthozoa, Rugosa): ecological and geographical influence on taxonomy
    (Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Fedorowski, Jerzy
    Normal marine salinity is the main limiting factor for the Subclass Rugosa. Water depth and temperature are less critical. Individual characteristics of specimens and some characteristics of species are, however, excellent environmental indicators. Being distributed exclusively by larvae, Rugosa required free distribution by means of marine currents, as well as midway areas suitable for settlement and metamorphosis of the larvae. Not distance but rather geography and midway environments are therefore the limiting factors for their distribution, relationships and stratigraphic value. Siphonodendron and Siphonodendron-like (“Siphonodendron”) corals are discussed as examples of morphological similarity, but not necessarily representing a phylogenetic relationship. The known homeomorphy of European and western North American Siphonodendron taxa (Fedorowski & Bamber 2007) may be extended on the European, some southern Chinese and all south-eastern Australian Siphonodendron-like corals, but only the Chinese and SE Australian forms may be truly related. The latter relationship would extend the boundaries of the Early Carboniferous Australian rugose coral province. The Late Tournaisian age of the earliest Australian “siphonodendrons” indicates an ancestry of the coral fauna within the province (SE Australia and S China). A mechanism for north-westward migration of this fauna, from SE Australia to S China, is not clear.
  • Item
    Ewolucja tektonometamorficzna marmurów i otaczających łupków łyszczykowych formacji strońskiej (Sudety)
    (Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Jastrzębski, Mirosław
    Połączone badania strukturalne, petrograficzne oraz geochronologiczne nad relacjami P-T-d (ciśnienie–temperatura–deformacja) w marmurach i otaczających łupkach łyszczykowych kopuły orlicko-śnieżnickiej (KOŚ) przyczyniły się do rekonstrukcji ewolucji tektonicznej wschodniej krawędzi Sudetów Zachodnich. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, iż na wskutek skrócenia tektonicznego w kierunku E–W (etap D1), związanego z waryscyjską kolizją domen kontynentalnych Sudetów Zachodnich oraz Brunowistulii, doszło do powstania stromej foliacji S1, pogrubienia skorupy i pogrążenia skał formacji strońskiej na głębokości odpowiadające ciśnieniom 0.9-1.0 GPa. Początkowe fazy wynoszenia skał, stowarzyszone ze pionowym skracaniem tektonicznym (etap D2), były powiązane z progresją metamorfizmu regionalnego od warunków facji zieleńcowej do facji amfibolitowej. Pod koniec etapu D2, podczas ustalenia się piku temperaturowego metamorfizmu, ukształtowała się strefowość metamorfizmu zapisana w skałach formacji strońskiej. Etap D2 doprowadził do wykształcenia leżących wąskopromiennych fałdów F2, deformujących foliację S1, oraz do spłaszczania więźby wewnętrznej zakonserwowanej w granatach. Progresywna deformacja etapu D2 ostatecznie doprowadziła do ukształtowania się subhoryzontalnej foliacji osiowej S2, którą w łupkach łyszczykowych stanowi powszechnie obserwowane złupkowanie. Podczas dalszego wynoszenia skał doszło do lokalnej reaktywacji foliacji S2 w reżimie góra-ku-N, odpowiedzialnej za wytworzenie się stref ścinania. Późniejsze skracanie tektoniczne w kierunku NE–SW (etap D4) mogło wiązać się z regionalnym fałdowaniem i reorientacją powierzchni strukturalnych S2
  • Item
    Karst processes and time
    (Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Bosák, Pavel
    Karst evolution depends particularly on the time available for process evolution and on the geographical and geological conditions of the exposure of the rock. The longer the time, the higher the hydraulic gradient and the larger the amount of solvent water entering the karst system, the more evolved is the karst. In general, stratigraphic discontinuities directly influence the intensity and extent of karstification. Unconformities influence the stratigraphy of the karst through the time-span that is available for subaerial processes. The end of karstification can also be viewed from various perspectives. The definite end occurs at the moment when the host rock, together with its karst phenomena, has completely been eroded/denuded. Karst forms of individual evolution stages (cycles) can also be destroyed by erosion, denudation and abrasion without the necessity of the destruction of the whole succession of karst rocks. Temporary and/or final interruption of the karstification process can be caused by the “fossilisation” of the existing karst phenomena due to loss of hydrological activity. The shorter the time available for karstification, the greater is the likelihood that karst phenomena are preserved in the stratigraphic record. While products of short-lived karstification on shallow carbonate platforms can be preserved by deposition during a immediately succeeding sea-level rise, products of more pronounced karstification can be destroyed by various geomorphological processes. The longer the duration of subaerial exposure, the more complex these geomorphological agents are.
  • Item
    O możliwościach rekonstrukcji paleotemperatur vistulianu na podstawie kopalnych zespołów ptaków
    (Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Lorenc, Michał
    Pochodzące z vistulianu szczątki ptaków znane są w Polsce niemal wyłącznie z osadów jaskiń i schronisk skalnych, w sumie z 18 stanowisk. Relatywnie liczne są wyłącznie szczątki pochodzące ze środokowego i późnego vistulianu. W artykule podsumowano zamieszczone w literaturze dane dotyczące występowania i zróżnicowania gatunkowego kości ptaków w vistuliańskich osadach powyższych 18 stanowisk. Zespoły ptaków z vistuliańskich osadów poszczególnych jaskiń i schronisk skalnych stanowiły często podstawę rekonstrukcji paleośrodowiska, rzadziej paleoklimatu. W artykule podsumowano średnie temperatury lipca, które na podstawie tych zespołów oszacowano do tej pory dla niektórych faz klimatycznych vistulianu. Większość temperatur określono używając metody obliczania wskaźników termicznych, według Demarcq & Mourer-Chauvire (1976) i przeliczania wartości tych wskaźników na °C, według Lorenca (2007). Metody te zostały ogólnie scharakteryzowane. Prezentowane temperatury odnoszą się do następujących faz klimatycznych vistulianu: późny vistulian (bölling, starszy dryas, alleröd, młodszy dryas), późny plenivistulian, środkowy plenivistulian (denekamp, hengelo), wczesny plenivistulian (schalkholz) i wczesny vistulian (odderade). Wskazano mocne i słabe strony rekonstrukcji paleotemperatur na podstawie powyższych zespołów ptaków.
  • Item
    Possible pitfalls in the procedure for paleobiodiversity-dynamics analysis
    (Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Ruban, Dimitry A.; van Loon, A.J. (Tom)
    The changes in the diversity of specific taxa during certain parts of the geological past (paleobiodiversity dynamics) can, in principle, be established by counting the number of the fossil taxa present (worldwide or in a specific study area) in rocks dated for the time interval under study. Numerous obstacles are present, however, for instance in the form of lacking field data, disappeared collections, ambiguous identifications, temporary ‘disappearence’ of taxa, and dating problems. One major problem is the fact that, particularly in regional studies in some countries, a local, regional or national chronostratigraphic terminology is used rather than the chronostratigraphy recommended by the International Stratigraphic Commision of the International Union of Geological Sciences. This hampers international correlation and makes precise global paleodiversity-dynamics analyses extremely difficult. A reliable insight into the true paleodiversity dynamics requires not only that the various problems are recognized, but also that their consequences are eliminated or, if this is impossible, minimized. This is particularly important if the effects of mass extinctions on fauna and flora are investigated. Each analysis of paleobiodiversity-dynamics analysis of phenomena related to mass extinctions should therefore try to quantify the impact that missing data or inaccuracies of any kind may have on the final results; such an analysis should, in addition, try to find a solution for the major problems, so as to avoid significant inaccuracies of the calculated values. Large electronic databases can help, since about a decade, to diminish possible errors in diversity estimates. Paleobiodiversity should preferably be expressed in the form of values with a certain band with, indicating the inaccuracy, rather than in the form of exact values.
  • Item
    Wzorcowe profile bromowe cechsztyńskich soli kamiennych w Polsce i w Niemczech na przykładzie kopalni soli w Kłodawie i w Görleben
    (Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008) Bornemann, Otto; Schramm, Michael; Tomassi-Morawiec, Hanna; Czapowski, Grzegorz; Misiek, Grzegorz; Kolonko, Piotr; Janiów, Sylwester; Tadych, Joanna
    Skonstruowano wzorcowy profil bromowy dla ogniwa solnego cyklotemu PZ2 (odpowiednik standardowego profilu bromowego utworów cyklu Z2 w Niemczech) oraz przedstawiono wstępne wyniki prac nad wzorcowym profilem bromowym dla ogniwa solnego cyklotemu PZ3. Porównanie profilu bromowego danego odcinka serii solnej z profilem wzorcowym całej serii solnej umożliwia określenie jego pozycji stratygraficznej w obrębie tego ogniwa wiekowego, a także pozwala na identyfikację struktur fałdowych w utworach solnych, co jest niezwykle przydatne w górnictwie, szczególnie podczas ługowania kawern. Przeprowadzono szczegółowe opróbowanie pięciu profili starszych soli kamiennych w kopalni soli Kłodawa (trzech na poziomie 600 m i dwóch na poziomie 750 m) oraz jednego profilu młodszych soli kamiennych (poziom 600 m). Opróbowanie utworów cyklu PZ2 objęło także tzw. „warstwy przejściowe” (Na2+K2) oraz starszą sól potasową. Badania były prowadzone równolegle przez dwa zespoły: zespół z Federalnego Instytutu Nauk o Ziemi i Surowców Naturalnych (BGR) z Hanoweru oraz zespół z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. W pobranych próbkach oznaczono zawartość bromu oraz Na, Cl, K, Mg, Ca, SO4 i części nierozpuszczalnych w wodzie. Zawartość składników głównych została przeliczona na skład mineralny. Szczegółowe profile bromowe ogniwa starszej soli kamiennej, wykreślone w oparciu o dane z dwóch najdłuższych profili, wykazują duże podobieństwo. Trzy charakterystyczne odcinki odznaczające się określoną tendencją zmian zawartości bromu tworzą profil wzorcowy ogniwa soli starszych Na2. Skonstruowany profil wzorcowy dla soli cyklu PZ2 jest w części dolnej i środkowej bardzo podobny do standardowego profilu bromowego utworów Z2 opracowanego dla obszaru NW Niemiec. Profil bromowy opracowany dla soli cyklu PZ3 w Kłodawie znacznie różni się od profilu bromowego utworów cyklu Z3 w NW Niemczech.