Wydział Historii (WHis)
Permanent URI for this community
Browse
Browsing Wydział Historii (WHis) by Title
Now showing 1 - 20 of 54
Results Per Page
Sort Options
Item Archiwum Państwowe w Poznaniu w latach 1945–1989(2024) Pera, Justyna; Mamczak-Gadkowska, Irena. PromotorTematem rozprawy są dzieje Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1945–1989. Instytucja jak dotąd nie doczekała się monografii. Celem pracy jest ukazanie sposobu funkcjonowania placówki od zakończenia II wojny światowej do zmian społeczno-politycznych z końca lat 80. XX w. W tym celu przeanalizowano podstawowe funkcje pełnione przez archiwum w omawianym okresie: gromadzenie, zabezpieczanie, ewidencjonowanie, opracowywanie i udostępnianie materiałów archiwalnych oraz działalność naukową. Praca składa się ze wstępu, sześciu rozdziałów, zakończenia oraz bibliografii, wykazu skrótów, tabel i schematów. Podstawę źródłową pracy stanowiły materiały archiwalne zgromadzone w Archiwum Państwowym w Poznaniu, zwłaszcza akta własne jednostki. Największe znacznie miały sprawozdania i plany. Przeanalizowano również materiały archiwalne zgromadzone w Archiwum Zakładowym Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Archiwum Akt Nowych, Oddziałowym Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu oraz w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Szczególną uwagę zwrócono na protokoły pokontrolne, korespondencję służbową i półprywatną oraz akta osobowe pracowników archiwum. Uzupełnieniem kwerendy w materiałach źródłowych i obowiązujących wówczas aktach prawnych była literatura przedmiotu. The subject of the dissertation is the history of the State Archives in Poznań in the years 1945–1989. The institution has not yet had a monograph. The aim of the work is to show how the institution operated from the end of World War II to the socio-political changes of the late 1980s. For this purpose, the basic functions performed by the archive in the discussed period were analyzed: collecting, securing, recording, processing and making available archival materials and scientific activity. The work consists of an introduction, six chapters, a conclusion, a bibliography, a list of abbreviations, tables and diagrams. The source basis for the work were archival materials collected in the State Archives in Poznań, especially the unit's own files. Annual reports and plans were of the greatest importance. Archival materials collected in the Archive of the General Director of the State Archives, the Archive of Modern Records, the Branch Archive of the Institute of National Remembrance in Poznań and the Archives of the Polish Academy of Sciences in Poznań were also analyzed. Particular attention was paid to post-inspection reports, official and semi-private correspondence, and personal files of archive employees. The search in source materials and legal acts in force at that time was complemented by literature on the subject.Item Armia Czerwona i czerwonoarmiści w Wielkopolsce w latach 1945-1946(2019) Kościuszko, Maciej; Wojtkowiak, Jakub. PromotorTematem niniejszej pracy doktorskiej jest obecność sowieckich sił zbrojnych na terytorium województwa poznańskiego w latach 1945-1946. W ujęciu obszaru badań, tytułowa „Wielkopolska” stanowi jedynie skrót myślowy. Termin nie został bowiem w literaturze dotychczas sprecyzowany. Arbitralne wyznaczenie obszaru badań było więc podyktowane koniecznością dokonania spójnej syntezy. Podobnymi względami uzasadniam dobór cezur czasowych. Początkową stanowi rozpoczęcie zimowej ofensywy Armii Czerwonej 12 stycznia 1945 roku znad Wisły. Cezurę końcową stanowi ukonstytuowanie 12 grudnia 1946 roku przy Północnej Grupie Wojsk Armii Sowieckiej w Polsce stanowiska Delegata Komitetu Rady Ministrów. W przedziale czasowym dzielącym te dwa ważne wydarzenia, można wskazać kluczowe zjawiska, ważne dla poznania tematyki zawartej w tytule pracy.Item Bolesław Pobożny – książę Wielkopolski(2023) Teklik, Krzysztof; Dobosz, Józef. PromotorPrzedmiotem rozprawy doktorskiej jest biografia XIII – wiecznego księcia Wielkopolski – Bolesława Pobożnego. Część pierwsza wprowadza nas w klimat XIII – wiecznej Polski podzielonej na dzielnice. Przedstawione w niej zostały narodziny wielkopolskiej linii Piastów, zmagania Władysława Odonica o ojcowiznę, jak również dzieciństwo i młodość księcia Bolesława Pobożnego. Po tym, jak w 1245 roku został pasowany na rycerza i tym samym uznany za pełnoletniego, rozpoczęła się jego polityczna aktywność. Kolejne podziały Wielkopolski w 1247, 1249 i 1253 sankcjonowały współrządy obu braci (Przemysła I i Bolesława Pobożnego) w Wielkopolsce. Druga część pracy poświęcona jest samodzielnym rządom Bolesława Pobożnego, z uwzględnieniem polityki międzydzielnicowej i zewnętrznej księcia, jego związków z możnymi, rycerstwem i kościołem. Analizie poddano również politykę gospodarczą księcia oraz kulturę i religię na jego dworze. Choć podstawa źródłowa ogranicza możliwości przedstawienia wielu aspektów z życia Bolesława Pobożnego, to wszechstronna analiza materiału dyplomatycznego oraz źródeł narracyjnych i archeologicznych pozwala zobaczyć w księciu władcę wykraczającego poza granice wyznaczone przez wielu jemu współczesnych. Żyjąc w czasach wielkich przemian, doskonale rozumiał znaczenie zakładania miast i wsi na prawie niemieckim, rozwoju immunitetu czy gospodarczej roli klasztorów. Budując ekonomiczne podstawy Wielkopolski i wzmacniając jej potencjał polityczny, miał wielki udział w przezwyciężeniu rozbicia dzielnicowego i królewskiej koronacji swego bratanka – Przemysła II.Item Dokumentacja Uniwersytetu Poznańskiego. Z problematyki poszanowania zespołu archiwalnego(2023) Józefiak, Piotr Michał; Stryjkowski, Krzysztof. Promotor; Jaśkowska-Józefiak, Zuzanna. Promotor pomocniczyRozprawa została poświęcona dokumentacji wytworzonej przez Uniwersytet Poznański w latach 1919-1955. W sposób szczególny przedstawia proces jej podziału w obliczu zmian organizacyjnych w latach 50-tych XX w. Rozdział pierwszy ukazuje tradycje akademickie Poznania oraz dzieje i historię Uniwersytetu w latach 1919-1955. W kolejnej części omówieniu poddano zasady postępowania z dokumentacją oraz pojęcie zespołu archiwalnego, które stanowi jedno z najważniejszych pojęć całej dziedziny archiwalnej. Rozdział trzeci porusza kwestie pozostałości aktowej Uniwersytetu Poznańskiego. Ukazano proces tworzenia na bazie likwidowanych wydziałów nowych szkół – Akademii Medycznej, Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Wyższej Szkoły Rolniczej. Przedstawiono go w sposób szczególny w odniesieniu do dokumentacji. Obecnie wszystkie materiały archiwalne, choć wytworzone przez jednego odrębnego twórcę są przechowywane w czterech archiwach uczelnianych. Ostatnia część przedstawia zmiany organizacyjne na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednocześnie pokazuje postępowanie z dokumentacją w momencie tworzenia się nowych szkół w innych ośrodkach naukowych. Pracę należy uznać za opracowanie dotyczące dziejów dokumentacji wytworzonej przez jeden z najstarszych uniwersytetów w Polsce – Uniwersytet Poznański działający dziś jako Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. The dissertation is devoted to the documentation produced by the University of Poznań in the years 1919-1955. It presents the process of its division in the face of organisational changes in the 1950s in particular. The first chapter discusses the academic traditions of the University of Poznań and history of the University in the period of 1919-1955. The next chapter presents the principles of dealing with records and the notion of an archival ensemble, which is one of the most important concepts in the entire field of archival science. The third chapter deals with the issues of the legacy of the University of Poznań's records. The dissertation presents the process of creating new schools on the basis of the liquidated faculties. The established schools include the Medical Academy, the Higher School of Physical Education and the Higher School of Agriculture. It is demonstrated with particular reference to documentation. At present, all archival material, although produced by one separate author, is stored in the four university archives. The last part presents the organisational changes at Warsaw University and Jagiellonian University. At the same time, it shows the handling of documentation when new schools were established in other research centres. This dissertation should be regarded as a study on the history of the documentation produced by one of the oldest universities in Poland - the University of Poznań operating today as Adam Mickiewicz University in Poznań.Item Donos obywatelski na Ziemi Kaliskiej w latach 1945-1989 w świetle materiałów archiwalnych władz terenowych(2020) Bestian-Zając, Anna; Konieczka-Śliwińska, Danuta. PromotorPraca charakteryzuje donosy obywatelskie z lat 1945-1989 zarchiwizowane w aktach władz terenowych Ziemi Kaliskiej. Rozprawa ma układ problemowy i składa się z 5 rozdziałów. Pierwszy, omawia specyficzne warunki polityczne, w których dążono do usankcjonowania donosu obywatelskiego, z uwzględnieniem wpływu ówczesnej ideologii i propagandy. Drugi rozdział zawiera rozważania na temat nadawców donosów obywatelskich, jako inicjatorów i kreatorów denuncjacji. W trzecim rozdziale omówiono szczegółowo wszystkie rodzaje zarzutów stawianych w doniesieniach, stanowiących zarówno przestępstwo, jak i występek przeciwko etyce partyjnej. Czwarty rozdział poświęcono ofiarom donosów i ewolucji ich reakcji na fakt, że ktoś na nich doniósł. Zbadano także na kogo donoszono najczęściej i jaki był stopień relacji pomiędzy donosicielem a zadenuncjowanym. W piątym rozdziale określono do jakich instytucji kierowano donosy najczęściej i w jaki sposób prowadzono sprawę celem ostatecznego wyjaśnienia. Donosicielstwo obywatelskie na Ziemi Kaliskiej w latach 1945-1989 było zjawiskiem złożonym i dynamicznym, zależnym od ogólnej sytuacji polityczno-gospodarczo-społecznej kraju, prezentującym także lokalny punkt widzenia na otaczającą rzeczywistość.Item Dozory kościelne i reprezentacje parafialne w archidiecezji poznańskiej w latach 1875-1935(2023) Rogoziński, Tomasz; Matusik, Przemysław. PromotorW dotychczasowej historiografii podejmującej tematykę dziejów Kościoła całkowitą niemal „białą plamę” stanowią badania dotyczące udziału świeckich w życiu wspólnoty kościelnej. Centralnym zagadnieniem są nadal dzieje instytucji oraz badania dotyczące duchowieństwa. W odniesieniu do historii archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej niemal nieznany jest fakt istnienia od 1875 roku narzuconych przez władze pruskie struktur Dozorów kościelnych (niem. Kirchenvorstände) i Reprezentacji parafialnych (niem. Gemeindevertretungen), zajmujących się zarządem majątku kościelnego. Co ciekawe, swoje zadania spełniały w ramach ustawy - z pewnymi zmianami, także po wojnie aż do roku 1935. W skład Dozorów wchodził rządca parafii czyli proboszcz oraz – co istotne - wierni świeccy, wybierani w tajnych wyborach przez pełnoletnich mężczyzn należących do parafii i spełniających określone warunki wyborcze. Wybierano natomiast niezależnych finansowo mężczyzn, którzy ukończyli 30 rok życia w liczbie proporcjonalnej do wielkości parafii. Reprezentacja stanowiąca „ciało nadrzędne” całkowicie składała się z osób świeckich, wybieranych na tych samych zasadach jak w przypadku pierwszej z wymienionych korporacji, jednak w stosunku liczbowym 3 do 1. Wprowadzenie takiego sytemu zarządu majątkiem kościelnym było zmianą bez mała rewolucyjną. Dozory kościelne i Reprezentacje parafialne narzucone Kościołowi przez władze pruskie, budzą szereg istotnych pytań badawczych. Przede wszystkim chodzi tu o sposób ich powołania i wdrożenie wspólnot parafialnych do funkcjonowania w nowym systemie. Po drugie niezwykle ciekawe pytanie dotyczy członków korporacji, czyli środowisk społecznych, z których się rekrutowali, aktywności na innych płaszczyznach rozbudowanego przecież w Poznańskiem życia organizacyjnego. Wreszcie ostatnia kwestia dotyczy funkcjonowania dozorów i reprezentacji jako organów zarządu majątku kościelnego, ich relacji z rządcami parafii i organami zarządu archidiecezji, a także z władzami państwowymi. Wydaje się, że podjęte badania mają istotne znaczenie nie tylko dla rozpoznania nieznanego aspektu życia kościelnego w Poznańskiem drugiej połowy XIX i pierwszych dziesięcioleci XX wieku. Mają także znaczenie dla badań nad elitami lokalnymi społeczeństwa poznańskiego oraz kształtowaniem się kultury organizacyjnej i obywatelskiej w tej dzielnicy. Ciekawym zjawiskiem jest też funkcjonowanie pruskiej ustawy, w zmodyfikowanej formie, po odrodzeniu się państwa polskiego. Dozory Kościelne i Reprezentacje parafialne są ważną częścią historii kościoła, oraz poszczególnych parafii archidiecezji poznańskiej w XIX i na początku XX wieku. Zrozumienie ich działalności na polu odpowiedzialności za zarząd majątkiem kościelnym, pomaga uświadomić sobie jak szeroki był zakres zaangażowania świeckich w kościele. Zdaję sobie sprawę, że podjęty temat został jedynie zarysowany i domaga się dalszych badań, autor ma nadzieję kontynuować w przyszłości podjęte problemy i zagadnienia.Item Dziedzictwo rzeki (rozpoznanie wstępne)(2022) Michał KępskiW obliczu zmian klimatu oraz możliwych konfliktów wywołanych brakiem wody, ważnym wyzwaniem jest budowa świadomości społecznej dotyczący znaczenia miejskich rzek. Artykuł proponuje teoretyczną refleksję nad szybko rozwijającym się polem badań określanym jako dziedzictwo wody. Traktując rzekę, jako wspólnotowość różnych form istnienia związanych z daną przestrzenią, celem projektu jest poszukiwanie podejść podkreślających pozytywne formy adaptacji, współpracy i wzajemności. W założeniu uwypuklenie takich działań człowieka w przeszłych praktykach społecznych mogłyby stanowić punkt odniesienia dla współcześnie podejmowanych inicjatyw ratowniczych i prewencyjnych. Założenia prezentowanej perspektywy badawczej ilustruje krytyczna analiza projektu zagospodarowania dawnego koryta Warty w Poznaniu autorstwa Oskara Hansena.Item Dzieje muzeów regionalnych na Pomorzu Zachodnim do 1945 roku(2023) Skrzypek, Ignacy; Sikorski, Dariusz. PromotorIstotną częścią opracowania jest przedstawienie rozwoju i działalności pomorskich muzeów regionalnych od schyłku XIX w. aż do 1945 r. na terenie Pomorza Zachodniego, a następnie losy tych muzeów w wyniku działań wojennych i bezpośrednio po II wojnie światowej. W każdej siedzibie powiatu a nieraz w większych miastach nie będących siedzibami urzędów powiatowych, znajdowały się regionalne „Heimatmusea” podlegające Starostom, Magistratowi lub społecznie działającym towarzystwom regionalnym. Były też muzea szkolne i wiejskie. W pierwszej części pracy zostały przedstawione początki zbieractwa i kolekcjonerstwa prywatnego do XIX w., omówione źródła archiwalne i drukowane, a także stan badań nad muzealnictwem pomorskim oraz sytuacja muzealnictwa na tle niemieckiej polityki kulturalnej w prowincji pomorskiej. Ważnym zagadnieniem jest zjawisko powstawania towarzystw historycznych i ich rola w niemieckiej kulturze i nauce w XIX i początkach XX w. Generalnie muzea regionalne na Pomorzu Zachodnim zaczęły powstawać po I wojnie światowej, chociaż wiele z nich swoją organizacją sięga początków XX w. Nieliczne, jak Lębork, Pyrzyce czy Koszalin, organizowały się w końcu XIX w. Na obszarze rejencji Szczecińskiej i Koszalińskiej istniało za czasów niemieckich 30 muzeów regionalnych, z tym że w tej liczbie ujmuje się 3 muzea w Kołobrzegu, 2 w Pyrzycach, czy też małe muzeum w Goleniowie, miejskie w Policach i Dąbiu oraz muzealną izbę szkolną w Wolinie.Item Fragmenty Kota ze Lwem Mikołaja Reja i innych druków z XVI w. odnalezione(Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2016) Łukaszewski, Jakub; Wydra, WiesławItem Fragmenty księgozbioru Abrahama Zbąskiego (Sbąskiego) herbu Nałęcz (1531-1578)(Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 2020) Łukaszewski, Jakub; Sidorowicz-Mulak, Dorota; Franczyk-Cegła, AgnieszkaAbstract: The article focuses on two issues. In the beginning, the figure of Abraham Zbąski (Sbąski) of the coat of arm of Nałęcz (1531-1578), a Renaissance erudite and traveler, is presented. The following part of the text focuses on the presentation of a fragment of his book collection. On the basis of old prints found in the collections of the University Library in Poznań and the Library of the Higher Theological Seminary in Włocławek (6 volumes, containing eight works), its content, traces of reading, ownership marks and external appearance of the volumes were described. The circumstances of the dispersal of this book collection were also discussed. The text is accompanied by an Annex with a detailed bibliographic description of each of the found works.Item Historia dźwiękowa jako subdyscyplina badań historycznych(2024) Jaworek, Jarosław; Domańska, Ewa. PromotorDysertacja podejmuje problem badawczy, którym jest wyłanianie się historii dźwiękowej jako nowej subdyscypliny współczesnych badań historycznych. Autor krytycznie omawia zagadnienia, pojęcia, źródła i metody stosowane w tej dziedzinie, koncentrując się na historiografii anglosaskiej i francuskiej, gdzie historia dźwiękowa jest najbardziej zakorzeniona. Przedstawia także i ocenia badania prowadzone nad dźwiękosferami przeszłości w Polsce. Autor bada, jakie aspekty historii dźwiękowej wskazują na jej odrębny status w ramach badań historycznych. W celu zidentyfikowania i zdefiniowania historii dźwiękowej, w pracy pogłębionym analizom poddane zostały trzy monografie: Les cloches de la terre Alaina Corbina (1994), The Soundscape of Modernity (2002) Emily Thompson oraz Nazi Soundscapes (2012) Carolyn Birdsall. Inspirując się pytaniem Alaina Corbina o możliwość badania percepcji zmysłowej w przeszłości, autor stawia pytania badawcze dotyczące zastosowania perspektywy dźwiękocentrycznej w naukach historycznych. Autor rozważa wpływ historii dźwiękowej na poznanie historyczne i promując interdyscyplinarne podejście, podkreśla konieczność stosowania innowacyjnych metod badań i sposobów przedstawiania dźwiękowej przeszłości. Nawiązując do postulatów Marka M. Smitha, autor dąży do zbudowania pomostu pomiędzy zmysłowym podejściem w naukach humanistycznych a naukami historycznymi, postulując, aby historia dźwiękowa stała się integralną częścią warsztatu badawczego historyków. Praca przyczynia się do poszerzenia wiedzy na temat roli dźwięku w badaniach historycznych oraz ukazuje ważny wpływ perspektywy dźwiękowej na postrzeganie i interpretację przeszłości. This dissertation addresses the research problem of the emergence of sound history as a new sub-discipline within contemporary historical research. The author critically discusses the issues, concepts, sources, and methods used in this field, focusing on Anglo-Saxon and French historiography, where sound history is most firmly rooted. The author also presents and evaluates research conducted on the soundscapes of the past in Poland. The author examines the aspects of sound history that indicate its distinct status within historical research. To identify and define sound history, three monographs are subjected to in-depth analysis: Alain Corbin's Les cloches de la terre (1994), Emily Thompson's The Soundscape of Modernity (2002) and Carolyn Birdsall's Nazi Soundscapes (2012). Inspired by Alain Corbin's question about the possibility of studying sensory perception in the past, the author raises research questions concerning the application of a sound-centered perspective in historical studies. The author considers the impact of sound history on historical knowledge and, promoting an interdisciplinary approach, emphasizes the need to apply innovative research methods and ways of presenting the auditory past. Referring to Mark M. Smith's proposals, the author seeks to build a bridge between the sensory approach in the humanities and historical studies, advocating for sound history to become an integral part of historians' research practice. The dissertation contributes to expanding knowledge about the role of sound in historical research and highlights the significant influence of the sound perspective on the perception and interpretation of the past.Item Historia postsekularna. Wiedza o przeszłości między nauką, polityką a religią(2023) Wiśniewski, Tomasz; Domańska, Ewa. PromotorNiniejsza praca, wychodząca z perspektywy teoretycznej refleksji nad historią, stanowi próbę podjęcia wyzwań badawczych oraz adaptacji osiągnięć, jakie pojawiły się w naukach humanistycznych i społecznych w efekcie dyskusji na temat obserwowanego współcześnie powrotu religii lub/i jej nowej widzialności w sferze publicznej. Autor rozpatruje historię jako dyscyplinę znajdującą się pod silnym oddziaływaniem często rozbieżnych celów i interesów nauki, polityki i religii. Celem pracy jest zidentyfikowanie, ukazanie i przeanalizowanie zmian, jakie zachodzą we współczesnym myśleniu historycznym na skutek „zwrotu postsekularnego”, który manifestuje reakcję globalnej akademii na te zjawisko. Autor bada możliwe do uchwycenia w teorii historii „momenty postsekularne”, a także próbuje sformułować kategorie badawcze dla perspektywy, którą roboczo określa jako „historię postsekularną”. Autor udowadnia, że historia potrafi samodzielnie formułować stanowiska wobec zachodzących obecnie przemian społecznych, politycznych i kulturowych oraz wynikających z nich wyzwań. Praca sytuuje się w obrębie teorii historii, historii historiografii, historii intelektualnej i metodologii historii. Ważnym jej aspektem są tropiące kryptoteologiczne wątki analizy pisarstwa Haydena White’a, Dominicka LaCapry i Dipesha Chakrabarty’ego, a także zbudowane przez Autora kategorie badawcze: wydarzenia postsekularnego oraz postsekularnego reżimu historyczności.Item Incunabula Monasterii Lubinensis. Studium historyczno-źródłoznawcze(2021) Franczak, Radosław; Pokora, Piotr. PromotorPoczątki klasztoru benedyktynów w Lubiniu, jednego z najstarszych w Polsce, sięgają XI wieku. Na przestrzeni wieków jego biblioteka wielokrotnie się powiększała, osiągając w pierwszej połowie XIX stulecia liczbę ponad 5 tys. woluminów, w tym przynajmniej sto inkunabułów. Niestety w wyniku decyzji władz Pruskich, dokonano kasacji majątku opactwa w 1834 r., a w efekcie tych działań cała biblioteka uległa rozproszeniu. Przeprowadzone przez autora dysertacji kwerendy pozwoliły poddać analizie 96 woluminów zawierających w sumie 129 inkunabułów, znajdujących się obecnie w zbiorach: Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Biblioteki Kórnickiej oraz Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie. Celem niniejszej pracy jest charakterystyka wspomnianego zbioru inkunabułów. W dysertacji podjęto się analizy paleotypów pod względem not i znaków własnościowych, sposobów nabycia woluminów przez klasztor czy ich cen zakupu. W dalszej, najobszerniejszej części pracy, zwrócono uwagę na wewnętrzną charakterystykę inkunabułów, w tym na tematykę druków, język, stan zachowania, typografię, czy cechy wydawnicze. Badaniom poddano także rękopiśmienne aspekty, dokonując analizę glos, not, rubryk oraz inicjałów. W ostatniej części pracy skupiono się na oprawach inkunabułów, poddając badaniom ich stan zachowania, charakterystykę i dekorację.Item Jeszcze o inkunabułach szczecińskiego Gimnazjum Mariackiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu („nowe” egzemplarze i fragmenty)(Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2020) Łukaszewski, JakubThe article supplements our earlier knowledge of the incunables from the Szczecin Marian Gymnasium in the University Library in Poznań (BUP). The article describes three unknown so far exemplars from this collection (GW 1754, GW 8478, GW M35433), bound together with 11 other 16th century prints. The initial results are also presented of the study on the printed bookbinding waste paper used in the bindings of the old prints of Szczecin provenience in the BUP collection. Fragments of five incunables were identified, among which particularly remarkable are the editions unrecorded in the IBP – fragments of a work by Piotr Berchorius Liber Bibliae Moralis (Deventer: R. Paffraet, 1477 = GW 3864) and the remnants of Missale Sverinense(?) (Rostock: Fratres Domus Viridis Horti, post 1500(?) = GW M23994). The discovered incunables and the 16th century prints are presented in the form of the catalogue records consisting of the bibliographic description completed with the individual features of each of the exemplars.Item Korpus oficerski armii Księstwa Warszawskiego(2024) Gralik, Dawid; Franz, Maciej. PromotorPrzedkładana rozprawa doktorska jest portretem zbiorowym oficerów tworzących kadrę dowódczą armii Księstwa Warszawskiego. W pracy przedstawiono różnego rodzaju aspekty związane z funkcjonowaniem oficerów zarówno jako części składowej armii (edukacja, polityka kadrowa itp.) jak i związane z ich pochodzeniem społecznym czy sytuacją materialną. Istotną rolę odgrywają również zagadnienia związane z działaniami podejmowanymi przez oficerów w sferze czysto wojskowej (szkolenie, rola w trakcie kampanii i na polu bitwy) oraz cywilnej (tj. udział w życiu politycznym). Na potrzeby rozprawy przygotowano bazę danych zawierającą informacje na temat ponad tysiąca oficerów, które poddano opracowaniu statystycznemu oraz interpretacji jakościowej. Pozwoliło to na szerokie omówienie poruszanych zagadnień. The submitted dissertation is a collective portrait of the officers forming the command staff of the Duchy of Warsaw army. The thesis presents various aspects of the officers' functioning both as a component of the army (education, personnel policy etc.) and related to their social background or economic situation. An important role is also played by issues related to the activities undertaken by officers in the purely military sphere (training, role during the campaign and on the battlefield) and civilian sphere (such as participation in political life). For the purpose of the thesis, a database was prepared containing information on over a thousand officers, which was subjected to statistical processing and qualitative interpretation. This allowed for a broad discussion of the issues raised.Item Kościół katolicki archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej wobec Wielkiej Wojny (1914-1918)(2022) Hurysz, Mateusz; Kołacki, Jerzy. PromotorRozprawa doktorska jest próbą analizy postawy i odtworzenia obrazu działalności Kościoła katolickiego archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej wobec Wielkiej Wojny w latach 1914-1918. Autor pracy przystępując do badań zadał sobie kluczowe pytanie, jakie było jego stanowisko i program przeciwdziałania skutkom konfliktu oraz konkretna aktywność. Temu zagadnieniu podporządkowano pytania pomocnicze, które wyznaczyły zakres praktycznych poszukiwań naukowych. Praca składa się z czterech rozdziałów. Tytuły rozdziałów odzwierciedlają badaną problematykę. Są to warunki działania i sytuacja Kościoła katolickiego w Poznańskiem w latach 1914-1918, jego duszpasterska posługa oraz działalność społeczna i charytatywna. Ostatni rozdział traktuje o stosunku duchowieństwa wobec sprawy polskiej. W polu zainteresowania znalazło się także szereg problemów, wpływających na życie codzienne. Większość działań na poziomie archidiecezji w obszarze działalności duszpasterskiej i charytatywnej ma swoje źródło w decyzjach papieskich i zjazdach biskupów niemieckich. Stąd wynika przywiązywanie ogromnej roli do duszpasterstwa jeńców wojennych. Wielka Wojna przyczyniła się do wzrostu pobożności wiernych i jeszcze mocniejszego związania się ich z Kościołem. Jak wykazały badania na wielki podziw zasługują również wierni katolicy i całe społeczeństwo polskie, które w obliczu dramatycznej sytuacji we wszystkich obszarach życia nie zachowali się biernie.Item Kreowanie materialnych i nazewniczych upamiętnień jako element polonizacji przestrzeni miejskiej Poznania w latach 1919 - 1930(2023) Kempiński, Maksym; Rzepa, Krzysztof. Promotor; Praczyk, Małgorzata. Promotor pomocniczyRozprawa poświęcona jest powstawaniu w Poznaniu w latach 1919 - 1930 materialnych i nazewniczych upamiętnień postaci, wydarzeń, i innych fenomenów historycznych, a także analiza dyskursu i kontekstu społecznego jaki wiązał się z tą działalnością. Polem dla tej aktywności była przestrzeń miejska postrzegana jako terytorium podlegające symbolicznemu zawłaszczeniu przez szeroko rozumianych dysponentów władzy. Działalność w dziedzinie trwałej komemoracji w przestrzeni miejskiej Poznania prowadzona była nie tylko przez władze miasta, ale także inne instytucje i organizacje społeczne dążące do upamiętniania danych fenomenów. Tym samym generowało to konflikty i spory związane z podziałami politycznymi oraz sprzecznymi interesami decydentów, odmiennym światopoglądem i postrzeganiem roli upamiętniania. Omawiane tu praktyki stanowiły element działań polonizacyjnych miasta i to właśnie ujęcie z tej perspektywy pozwoliło właściwie podjąć się ich analizy. Badania objęły proces dekonstrukcji niemieckich upamiętnień oraz kreowania po 1919 roku nowych, polskich komemoracji, uwzględniający genezę poszczególnych realizacji, proces ich tworzenia, towarzyszący temu dyskurs i okoliczności ich odsłonięcia. The dissertation is devoted to creation in Poznań in the years 1919 - 1930 material and naming commemorations of characters, events and other historical phenomena, as well as an analysis of the discourse and social context that was involved with this activity. The field for this activity was the urban space perceived as a territory subject to symbolic appropriation by broadly understood holders of power. Activities in the field of permanent commemoration in the urban space of Poznań were carried out not only by the city authorities, but also by other institutions and social organizations striving to commemorate given phenomena. Thus, it generated conflicts and disputes related to political divisions and conflicting interests of decision-makers. The practices discussed here constituted an element of the city's Polonization activities and it was the approach from this perspective that made it possible to properly analyze them. The research covered the process of deconstructing German commemorations and creating new Polish commemorations after 1919, taking into account the genesis of individual realizations, the process of their creation, the accompanying discourse and the circumstances of their unveiling.Item Między Rzeczpospolitą a Rosją. Konfederacje dysydenckie 1767-1768(2023) Lepalczyk, Anna; Małecki, Aleksander. Promotor; Kraszewski, Igor. PromotorKonfederacje słucka i toruńska nie posiadają osobnego opracowania. W historiografii były traktowane wyłącznie jako środek nacisku caratu na państwo polsko-litewskie. Dlatego też celem niniejszej pracy jest przedstawienie związków różnowierczych oraz tworzącego je stronnictwa jako podmiotu politycznego w relacjach z Rosją przejawiającej się w świadomości politycznej członków, środkach podejmowanych do realizacji celów oraz w próbach oddziaływania na cesarstwo przez dyplomacje. Praca składa się z dwóch części. Pierwsza z nich obejmuje lata 1764-1766 i została poświęcona szerokiemu kontekstowi sprawy dysydenckiej oraz genezie konfederacji. Wyjaśniono w niej pojęcie „dysydenta” i „tolerancji”. Przedstawiono sytuacje prawą i społeczną różnowierców. Zaprezentowano cele rosyjskiej polityki wobec dysydentów i próby jej realizacji. Opisano stronnictwo dysydenckie i czynione przez nie zabiegi polityczne, w tym działania dyplomatycznej podejmowane w Petersburgu. Druga część natomiast została poświęcona konfederacjom w latach 1767-1768. Otwiera ją rozdział o negocjacjach na dysydencko-rosyjskich na temat utworzenia związków. Następnie opisano okoliczności ich zawiązania, cele, strukturę, liczebność, podejmowane przez nią działania oraz relacje z konfederacją generalną. Przedstawiono misje dyplomatyczną delegatów konfederackich na rosyjskim dworze. Omówiono udział różnowierców w komisji sejmowej do spraw religii oraz ich działania po zakończeniu jej prac. Podsumowanie pracy pokazuję, że mimo znaczącej dominacji Rosji w relacjach z dysydentami zachowali swoją podmiotowość polityczną. The Slutsk and Torun confederations have been treated in historiography only as a means of Russian pressure on the Polish-Lithuanian state, for which reason they need new research. The aim of this dissertation is to show both the dissident associations and the associated party as a political entity in their relations with Russia, manifested in their political consciousness, measures taken to achieve their goals and diplomatic actions. The dissertation consists of two parts. First one covers the period 1764-1766 and reveals context of the dissident cause and the origins of the confederation. It explains the notion of 'dissident', 'tolerance'. Describes the legal position and social of dissenters. Next recounts the aims of Russian polictics towards dissidents. Repesend actions dissidents party and their political efforts both in Petersburg. The second part covers the confederations’ groundwork and their activities in period 1767-1768. It opens with a chapter devoted to the negotiations between dissidents and Russia. Next description of the circumstances of their foundation, their goals, structure, numbers, actions undertaken and the unification with the general confederation. The diplomatic activities of the confederated delegates at the Russian court were presented. The participation of the dissenters in the Sejm's committee for religious affairs was discussed. The dissertation shows that despite significant Russian domination in relations with dissenting nobility, they retained their political independence.Item Narracje historyczne w Web 2.0 - problemy badawcze, metody historii cyfrowej i specyfika źródeł born digital(2023) Trzoss, Adrian; Werner, Wiktor. Promotor; Moskalewicz, Marcin. PromotorNiniejsza dysertacja poświęcona jest powstawaniu, funkcjonowaniu i recepcji narracji historycznych w Web 2.0. Praca składa się z dwóch części. Pierwsza, zasadnicza, to synteza oraz krytyczna refleksja nad przeprowadzonymi do tej pory badaniami. Na drugą część, przygotowaną w formie aneksu, składa się siedemnaście artykułów i rozdziałów w monografiach autorskich oraz współautorskich, które omawiane i analizowane są w części zasadniczej pracy. Główny problem badawczy rozpatrywany był z trzech perspektyw: teorii i praktyki związanych z analizą narracji historycznych, przydatności metod historii cyfrowej, metodologicznej refleksji nad specyfiką źródeł born digital. Jako obszar empirii wybrane zostały następujące platformy Web 2.0: YouTube, Twitter oraz Facebook. Wynikiem pracy jest zaproponowanie nowej definicji narracji historycznej uwzględniającej treści powstałe oddolnie w oparciu o paradygmat Web 2.0. Definicja ta opiera się na rozumieniu narracji jako przejawu świadomości historycznej ufundowanej na elementach myślenia historycznego i ahistorycznego. W końcowej części pracy przedstawiono metodologiczny namysł nad źródłem cyfrowym. Może być ono traktowane jako efektywne źródło historyczne przy jednoczesnym zastrzeżeniu, iż w wielu aspektach wymyka się tradycyjnemu rozumieniu źródła i jego krytyce, przez co wymusza sięgnięcia po nowe metody badawcze związane z historią cyfrową. The following thesis is focused on creation, functioning and reception of historical narratives in Web 2.0. It is divided into two parts. The first, core one, is a synthesis and a critical reflection on the research conducted so far. The second part, in a form of an annex, contains seventeen articles and book chapters, written by myself and co-authored, which are discussed and analysed in the first part. The main research problem was investigated from three perspectives: theory and practise of the analysis of historical narratives, usefulness of digital history methods, and finally methodological reflection on the specificity of born digital sources. The empirical base of the research was gathered from the following social media platforms: YouTube, Twitter and Facebook. As a result I propose a new definition of the historical narrative, which takes under consideration grassroots narratives created on the basis of Web 2.0 paradigm. The definition perceives narrative as an expression of historical consciousness, founded on the elements of historical and ahistorical thinking. In the last part, methodological reflection on digital source is presented. It can be treated as an effective historical source with the reservation that in many aspects it eludes traditional understanding of the historical source and source criticism, thus it is necessary to implement new methods of digital history.
- «
- 1 (current)
- 2
- 3
- »