Doktoraty 2010-2024 /dostęp ograniczony, możliwy z komputerów w Bibliotece Uniwersyteckiej/
Permanent URI for this collection
Prace doktorskie są archiwizowane obligatoryjnie zgodnie z Zarządzeniem nr 110/2009/2010 Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 20 listopada 2009 roku w sprawie gromadzenia i udostępniania przez Bibliotekę Uniwersytecką w repozytorium AMUR rozpraw doktorskich bronionych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Dostęp do pełnego tekstu niektórych prac doktorskich, zgodnie z podpisaną przez autora pracy licencją może zostać ograniczony. Oznacza to, że pełen tekst pracy będzie dostępny dla uprawnionych użytkowników tylko z komputerów na terenie Biblioteki Uniwersyteckiej.
Browse
Recent Submissions
Item Transformacja lokalnych systemów kolei w Polsce w XXI w. w kontekście historycznych przemian transportu kolejowego(2024) Bebenow, Filip; Stryjakiewicz, Tadeusz. Promotor; Kołsut, Bartłomiej. Promotor pomocniczyLokalne systemy kolei w Polsce stanowią samodzielne zespoły organizacyjno-techniczne, posiadają własny tabor, zapewniają wykwalifikowany personel do jego obsługi, a przy tym są odrębne funkcjonalnie i organizacyjnie od głównego systemu kolejowego. Podstawowym celem pracy jest analiza i ocena procesu przekształceń lokalnych systemów kolei w Polsce w XXI wieku wraz z identyfikacją uwarunkowań, które na ten proces wpływały. Uwzględniono przy tym kontekst historyczny procesu transformacji. Badanie objęło 42 lokalne systemy kolei (czynnych na obszarze Polski w latach 2001-2021) obsługiwane przez 51 różnych operatorów. Większość z nich stanowiły systemy kolei wąskotorowych przejmowane przez samorządy lokalne. Uwzględniając doświadczenia historycznych przekształceń kolei lokalnych w Polsce, jakościowe wyniki badań terenowych i wywiadów pogłębionych zaproponowano model funkcjonowania lokalnego systemu kolei. W kolejnych krokach postępowania badawczego dokonano oceny procesu transformacji lokalnych systemów kolei oraz określenie perspektyw rozwoju lokalnych systemów kolei w Polsce w trzeciej dekadzie XXI wieku, a następnie wydanie (w świetle doświadczeń historycznych) rekomendacji zarządzania lokalnymi systemami kolei. Biorąc pod uwagę stopień wyeksploatowania infrastruktury, liczne uwarunkowania determinujące kierunki przekształceń, różnorodność form organizacyjnych operatorów, w tym wielu zmagających się z problemami wewnętrznymi i zewnętrznymi, bieżąca dekada XXI wieku okaże się decydująca dla większości lokalnych systemów kolei w Polsce. Od podejmowanych obecnie decyzji zależeć będzie dalszy los większości lokalnych systemów kolei w Polsce. Local railway systems in Poland are independent organizational and technical complexes, have their own rolling stock, provide qualified personnel to operate it, and at the same time they are functionally and organizationally separate from the main railway system. The finding of a significant cognitive gap in this area justifies undertaking a research topic related to the transformation of 42 local railway systems (active on the territory of Poland in the years 2001-2021) operated by 51 different operators. Most of them were narrow gauge railway systems taken over by local governments. Taking into account the experience of historical transformations of local railways in Poland, qualitative results of field research and in-depth interviews, a model of the functioning of the local railway system was proposed model of the local transport system. The next step of the research procedure was to identify the prospects for the development of local railway systems in Poland in the third decade of the 21st century and to issue (in the light of historical experience) recommendations for the management of local railway systems. Taking into account the degree of infrastructure exploitation, the numerous conditions determining the directions of transformations, the diversity of organizational forms of operators, including many struggling with internal and external problems, the current decade of the 21st century will prove decisive for the majority of local rail systems in Poland. The future fate of most local rail systems in Poland will depend on the decisions taken now.Item Rola Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w społeczno-ekonomicznym przekształceniu polskich regionów(2024) Kwiatkowska, Aleksandra; Ratajczak, Waldemar. PromotorZintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) był jedynym programem, finansowanym z funduszy unijnych w perspektywie 2004-2006 ukierunkowanym dokładnie na rozwój regionalny. Na jego realizację przeznaczono 2,9 mld euro, a tak ogromne dofinansowanie nie mogło pozostawać bez wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy polskich regionów. Aktualnie można mówić o jego efektach, bowiem jest programem w pełni zrealizowanym i rozliczonym z Komisją Europejską. Rozprawa obejmuje zagadnienia związane z ogólnie rozumianym rozwojem regionalnym. Główny jej akcent położony był na ustalenie roli ZPORR w tym procesie. W prezentowanej pracy w sposób autorski podjęto próbę zidentyfikowania przestrzennych efektów ZPORR. Autorka wykorzystała nowatorską metodę Przestrzenno-Czasowych Składowych Głównych (STPCA). Przeprowadzono także badanie ankietowe skierowane do pracowników wszystkich urzędów obsługujących ZPORR. Co istotne, badanie zostało zweryfikowane za pomocą współczynnika konkordacji Kendalla i Smitha (W), a na potrzeby niniejszej pracy został utworzony kod C++, pozwalający wyznaczyć rangi wiązane oraz współczynnik W. Ustalono, że ZPORR, jako program ogólnopolski, doprowadził z jednej strony do przestrzenno-społeczno-ekonomicznej integracji polskich regionów, a z drugiej do przestrzennych kontrastów w tym względzie. W efekcie potwierdzono, że fundusze ZPORR oddziaływały na regiony zgodnie z modelem autokorelacji czaso-przestrzennej. Potwierdzono także, że fundusze ZPORR poprawiły jakość funkcjonowania polskiej administracji. The Integrated Regional Operational Programme (IROP) was the unique program funded by EU funds in the 2004-2006 perspective, specifically aimed at regional development. It was allocated €2.9 billion, and such substantial funding inevitably had an impact on the socio-economic development of Polish regions. Currently, its effects can be examined, as the program has been fully implemented and settled with the European Commission. The dissertation covers issues related to broadly understood regional development. The main emphasis was to determine the role of the IROP in this process. An original attempt was made to identify the spatial effects of the IROP. The author used the innovative method of Spatial-Temporal Principal Component Analysis (STPCA). A survey was conducted among employees of all offices servicing the IROP. Importantly, the study was verified using the Kendall and Smith's concordance coefficient (W), and for the purposes of this work, a C++ code was created to determine tied ranks and the W coefficient. It was established that the IROP, as a nationwide program, on the one hand led to the spatial-socio-economic integration of Polish regions, and on the other hand, to spatial contrasts in this respect. As a result, it was confirmed that the IROP funds influenced the regions according to the model of spatial-temporal autocorrelation. It was also confirmed that the IROP funds improved the quality of functioning of the Polish administration.Item Zastosowanie nanotechnologii w inżynierii tkanki chrzęstnej(2024) Szymański, Tomasz; Rybka, Jakub. PromotorUszkodzenia tkanki chrzęstnej są często występującymi schorzeniami, charakteryzującymi się słabą zdolnością do samodzielnej regeneracji. Dostępne metody leczenia zapewniają niedostateczną rekonwalescencję, poprzez częściową rekonstrukcję, złagodzenie dolegliwości lub interwencję operacyjną polegającą na wprowadzeniu endoprotezy. Jedną z najbardziej obiecujących metod inżynierii biomedycznej jest biodruk 3D, którego celem jest odtworzenie całej struktury narządu wraz z komórkami zapewniającymi prawidłowy metabolizm i funkcjonowanie takiego konstruktu. Głównym wyzwaniem tej technologii w zakresie tkanki chrzęstnej jest uzyskanie odpowiedniej wytrzymałości, która będzie w stanie wytrzymać siły działające w stawach. Nanorurki węglowe należą do nanomateriałów posiadających doskonałe właściwości mechaniczne i mogących służyć jako wzmocnienie struktury biodruku. W niniejszej rozprawie dokonano szerokiej analizy dotyczącej zastosowania w tym kontekście wielościennych nanorurek węglowych. Zbadano wpływ na żywotność komórek w hodowlach komórkowych, oraz konstruktach 3D, przeprowadzono analizę apoptozy, stresu oksydacyjnego, oraz panelu ekspresji genów. Dodatkowo, wykonano testy porównawcze wytrzymałości mechanicznej. Zaprezentowane wyniki przedstawiają nanorurki węglowe jako wartościowy dodatek do rusztowań 3D w kontekście inżynierii tkankowej. Cartilage tissue injuries are prevalent disorders that are characterized by poor regeneration. The available treatment methods offer insufficientrecovery by means of partial reconstruction, easing the pain or drastic intervention with prosthesis replacement that affects the patients’ quality of life. One of the most promising methods in biomedical engineering is 3D bioprinting which aims at recreation of the whole structure of the organ along with the cells that provide proper metabolic function. The main struggle of this technique in the field of cartilage tissue is obtaining the proper robustness that could bear the forces in the joints. Carbon nanotubes are one of the nanomaterials which have excellent mechanical properties and can serve as a reinforcement of the bioprinted structure. In this dissertation, the broad analysis regarding the use of multi-walled carbon nanotubes in this context is presented. The impact on cell viability in cell cultures and 3D constructs was examined, apoptosis, oxidative stress, and a gene expression panel were analyzed. Additionally, comparative tests of mechanical strength were performed. The presented results demonstrate carbon nanotubes as a valuable addition to 3D scaffolds in the context of tissue engineering.Item Otrzymywanie i funkcjonalizacja (3-tiopropylo) silseskwioksanów – synteza, charakterystyka oraz zastosowanie jako modyfikatory tworzyw sztucznych(2024) Pakuła, Daria; Marciniec, Bogdan. PromotorW rozprawie doktorskiej opisano syntezę (3-tiopropylo) silseskwioksanów na drodze kondensacji hydrolitycznej, a następnie dokonano charakterystyki tych związków za pomocą różnych technik analitycznych tj. spektroskopia NMR oraz FT-IR, spektrometria mas (MALDI-TOF-MS), chromatografia żelowa (GPC) i termograwimetria (TGA). Opisano kompleksowe badania dotyczące funkcjonalizacji silseskwioksanów w reakcji hydrotiolowania, mające na celu uzyskanie zarówno pochodnych monofunkcyjnych, jak i dwufunkcyjnych. Związki te zostały poddane analizie za pomocą technik spektroskopowych i spektrometrycznych. Szczegółowo skupiono się na określeniu potencjału aplikacyjnego poprzez wykonanie dodatkowych badań, takich jak analiza termograwimetryczna, badania kąta zwilżania i pomiary gęstości. Najważniejszym aspektem pracy było zastosowanie amorficznej formy (3-tiopropylo) silseskwioksanu oraz wyselekcjonowanych pochodnych jako modyfikatorów tworzyw sztucznych. Zbadano wpływ tych związków na właściwości użytkowe żywic uretanowo-akrylowych. Przeprowadzono modyfikację tworzyw termoplastycznych (PLA, PE) (3-tiopropylo) polisilseskwioksanem, a uzyskane materiały poddano kompleksowej charakterystyce materiałowej, obejmującej analizę termograwimetryczną, różnicową kalorymetrię skaningową, wytrzymałość na rozciąganie, udarność, mikroskopię skaningową i optyczną. Rozprawa doktorska prezentuje interdyscyplinarny charakter badań, stanowiąc istotny wkład w rozwój naukowy w dziedzinie chemii silseskwioksanów oraz identyfikując potencjalne kierunki ich aplikacji. In the doctoral dissertation, the synthesis of (3-thiopropyl) silsesquioxanes via hydrolytic condensation was described, followed by the characterization of these compounds using various analytical techniques, such as NMR, FT-IR, MALDI-TOF-MS, GPC, TGA. Comprehensive studies on the functionalization of silsesquioxanes through hydrotiolation reaction were described to obtain both mono-functional and di-functional derivatives. Compounds were analyzed using spectroscopic and spectrometric techniques. A detailed focus was directed towards determining the potential applications through additional investigations, such as thermogravimetric analysis, water contact angle, and density measurements. The primary aspect of the work was the utilization of the amorphous form of (3-thiopropyl) polysilsesquioxane and selected derivatives as modifiers for plastics. The influence of these compounds on the performance properties of urethane-acrylic resins was examined. Modification of thermoplastic materials (PLA, PE) with (3-thiopropyl) polysilsesquioxane was conducted, and the resulting materials underwent comprehensive material characterization, including thermogravimetric analysis, differential scanning calorimetry, tensile strength, impact resistance, scanning electron microscopy, and optical microscopy. The doctoral dissertation presents an interdisciplinary nature of research, making a significant contribution to the scientific advancement in the field of silsesquioxane chemistry and identifying potential directions for their application.Item Formy wsparcia edukacyjnego dzieci polskich imigrantów w norweskiej szkole(2024) Domagalska-Nowak, Karolina; Boroń, Aleksandra. Promotor; Hejwosz-Gromkowska, Daria. Promotor pomocniczyRozprawa doktorska podejmuje temat wsparcia dzieci polskich imigrantów w norweskiej szkole. Z uwagi na zróżnicowanie kulturowe norweskiego społeczeństwa, spowodowane zarówno wewnętrzną różnorodnością etniczną, jak i na skutek zewnętrznych migracji – wśród których od 2004 roku dużą grupę stanowią Polacy - prowadzona polityka społeczna tego wielokulturowego państwa zmierza w kierunku zagwarantowania wszystkim dzieciom równości w dostępie do edukacji. Polityka oświatowa w Norwegii, realizująca inkluzyjny model edukacji, kształtuje klimat szkoły wspierającej uczniów ze wszystkich środowisk. Wsparcie edukacyjne dla dzieci migrantów w Norwegii to spectrum działań obejmujących zarówno działania instytucjonalne, jak i indywidualne, w tym autorskie projekty nauczycieli, mające na celu tworzenie klimatu szkoły sprzyjającej realizacji założenia o równości szans uczniów w procesie edukacji i integracji społecznej. Badania własne Autorki, zaprojektowane i zrealizowane w strategii jakościowej, skoncentrowane zostały na poznaniu opinii rodziców dzieci polskich imigrantów na temat form wsparcia edukacyjnego oferowanego ich dzieciom w norweskich szkołach. Zastosowano celowy dobór grupy osób badanych. Na podstawie analizy uzyskanego materiału badawczego Autorka dokonała interpretacji uzyskanych wypowiedzi pokazując jak uczestniczący w badaniach rodzice percypują dostępne dla ich dzieci formy wsparcia edukacyjnego w norweskim systemie edukacyjnym na poziomie edukacji obowiązkowej. The doctoral thesis investigates the educational support for children of Polish immigrants in the Norwegian school system. Given the cultural diversity of Norwegian society, fueled by both its internal ethnic diversity and external migrations – with Poles constituting a significant group since 2004 - the social policy of this multicultural state aims towards ensuring equal access to education for all children. Norway's educational policy, which adopts an inclusive model of education, fosters a school environment supportive of students from diverse backgrounds. Educational support for migrant children in Norway encompasses a range of actions, including both institutional and individual activities, such as teacher-led projects designed to create a school atmosphere that promotes equality of opportunity in education and social integration. The Author's own research, designed and conducted in a qualitative strategy, focused on understanding the opinions of parents of Polish immigrant children regarding the forms of educational support their children receive in Norwegian schools. A purposive sampling of informants was employed. Based on the analysis of the collected research material, the Author interpreted the statements to show how the parents participating in the study perceive the forms of educational support available to their children in the Norwegian educational system at the level of compulsory education.Item Nowe metody i zbiory danych do inteligentnego przetwarzania dokumentów(2024) Jurkiewicz, Dawid; Graliński, Filip. PromotorRozprawa podejmuje dwa kluczowe obszary w ramach dziedziny inteligentnego przetwarzania dokumentów (ang. Intelligent Document Processing): identyfikację relewantnych fragmentów tekstu (ang. Span Identification) i problematykę rozumienia dokumentów (ang. Document Understanding). Duży nacisk położony jest na zmierzenie się z wyzwaniami związanymi z małą ilością dostępnych danych. Aby rozwiązać ten problem, zaproponowano zbiór danych dla identyfikacji relewantnych fragmentów tekstu na podstawie kilku przykładów oraz unikatową metodę do wyszukiwania podsekwencji na podstawie kilku przykładów. Oprócz rozwiązań bazujących na kilku przykładach, przedstawiono metody do identyfikacji i klasyfikacji fragmentów tekstu zawierających propagandę. Ponadto wprowadzono multimodalny model oparty na architekturze Transformer dla problematyki rozumienia dokumentów. Model rozumie semantykę tekstu, cechy wizualne i strukturę dokumentu oraz potrafi odpowiadać na różne sformułowania w języku naturalnym dotyczące dokumentu. Dodatkowo zaproponowano pierwszy zestaw zbiorów danych pozwalający społeczności na dokładną obserwację postępów w dziedzinie rozumienia dokumentów. Na koniec zaprezentowano wymagający konkurs dla problematyki rozumienia dokumentów zawierający nowatorskie pary typów pytań i odpowiedzi dla wielodomenowych, wielobranżowych i wielostronicowych dokumentów. This thesis aims to contribute innovative solutions and datasets to the Intelligent Document Processing (IDP) domain. The focus is set on two key areas within IDP: Span Identification (SI) and Document Understanding (DU). Significant emphasis is placed on addressing the challenges posed by low-data scenarios, which are prevalent in various business use cases. A few-shot SI dataset and a unique approach for sub-sequence matching with few examples are proposed to address this. Besides the few-shot setting, methods for identifying and classifying propaganda spans are presented. Furthermore, a multi-modal end-to-end Transformer-based model for Document Understanding is introduced. The model efficiently comprehends layout information, textual semantics, and visual cues present in the document and can answer various document-related questions posed in the natural language. Additionally, the first DU benchmark is proposed, allowing the community to measure the DU field's state accurately. Lastly, a challenging DU competition is showcased. The task features novel question and answer type pairs over multi-domain, multi-industry, and multi-page documents, encouraging the development of solutions with strong generalization capabilities in low-data regimes.Item Młodzi dorośli w dobie cyfryzacji. Wyzwania współczesności(2024) Pawlaczyk, Jonasz; Dylak, Stanisław. PromotorMłodzi dorośli (18-35) to osoby, które urodziły się i dorastały w wyjątkowym czasie, gdy nowe technologie wkraczały w życie każdego człowieka i powoli umacniały swoją dominującą pozycję w codziennej rutynie. Świat, w którym żyją, cechuje się dużą zmiennością i niepewnością. W wielu wypadkach, gdy dorastali, byli wypuszczeni w świat bez odpowiedniego przygotowania, gdyż nie istniały wzorce postępowania. Nie było również przygotowanych zabezpieczeń chroniących ich przed negatywnymi skutkami technologii. Zostali oni zatem wychowani w nowym środowisku przy zastosowaniu starych metod i wzorców. Praca ta zwraca uwagę na problemy, z jakimi młodzi dorośli muszą się mierzyć. Podjęte rozważania dotyczą między innymi różnych przekonań i stereotypów na temat młodych dorosłych, kwestii realności idei cyfrowych tubylców, nowych nawyków i pragnień społecznych. Poruszana jest kwestia dorosłości i jej markerów, waga mediów społecznościowych i ich roli w kształtowaniu opinii ich użytkowników, rozpowszechniania się fake newsów oraz powszechnego zalewu informacyjnego. W pracy został nakreślony obraz współczesnego świata, jego ogólnej charakterystyki – globalności, niepewności, zmienności – oraz problemów, jakie wiążą się z nimi. Dużą wagę poświęcono samej technologii i cyfryzacji codzienności. To, co jest dla młodych dorosłych najważniejsze oraz jakie mają poglądy na współczesny świat, zostało wykazane przy pomocy dwóch badań. Pierwsze z nich polegało na analizie memów internetowych, drugie natomiast oparte było na wypowiedziach autorów esejów nieformalnych. Young adults (18-35) are people who were born and grew up in a unique time when new technologies entered everyone's life and slowly strengthened their dominant position in everyday routine. The world they live in is characterized by great variability and uncertainty. In many cases, as they grew up, they were released into the world without adequate preparation because there were no role models. There were also no safeguards prepared to protect them against the negative effects of technology. They were therefore brought up in a new environment using old methods and patterns. This work draws attention to the problems that young adults have to face. The considerations include various beliefs and stereotypes about young adults, the reality of the idea of digital natives, new habits, and social desires. The issue of adulthood and its markers, the importance of social media and their role in shaping the opinions of their users, the spread of fake news, and the general information flood are discussed. The work outlines the image of the modern world, its general characteristics - globality, uncertainty, variability - and the problems associated with them. Much attention was paid to technology itself and the digitization of everyday life. What is most important to young adults and what views they have on the modern world have been demonstrated by two studies. The first one involved the analysis of Internet memes, while the second one was based on the statements of the authors of informal essays.Item Układy dendrytyczne na bazie funkcjonalizowanych silseskwioksanów – synteza i charakterystyka(2024) Mrzygłód, Aleksandra; Dudziec, Beata. PromotorW ramach rozprawy doktorskiej zaprojektowano i opracowano protokoły syntez dendrymerów o różnych rdzeniach silseskwioksanowych: monofunkcyjnym typu T8 (kubicznym) z izobutylowymi i fenylowymi grupami inertnymi oraz di- i tetrafunkcyjnym silseskwioksanem typu double-decker (DDSQ). Przedstawiona rozprawa doktorska obejmuje cykl czterech publikacji (P1 - P4), które opisują syntezę i charakterystykę dendrymerów silseskwioksanowych różniących się dendronami: winylo- i chlorometyleno-podstawionymi (P1), karbosilanowymi (P2), ferrocenowymi (P3) oraz poliolowymi (P4). W ramach pracy P1, P2, P4 jako rdzenie silseskwioksanowe wykorzystano zarówno monofunkcyjny T8 oraz di- i tetrafunkcyjny DDSQ. Natomiast w pracy P3 rdzeniem dendrymerów ferrocenowych był jedynie układ tetrafunkcyjny. Przedstawione w publikacjach P1 - P4 zoptymalizowane procedury syntetyczne pozwoliły na otrzymanie 39 układów dendrytycznych, z czego 36 jest nieznanych w literaturze, których struktury zostały potwierdzone technikami spektroskopowymi, a w wybranych przypadkach badano ich stabilność termiczną czy potencjał redox. Wykazano, że rozbudowane układy molekularne o zdefiniowanej strukturze charakteryzują się indywidualnymi cechami fizykochemicznymi ze względu na obecne w ich strukturze różnorodne funkcjonały, jak i różne typy rdzeni silseskwioksanowych, co determinowało konkretny sposób podejścia do ich otrzymania. The doctoral dissertation focused on designing and developing synthesis protocols for dendrimers with different silsesquioxane cores: monofunctional T8 (cubic) and di- and tetrafunctional double-decker silsesquioxane (DDSQ). The presented doctoral dissertation includes a series of four publications (P1 - P4) that describe the synthesis and characterization of silsesquioxane dendrimers with different dendrons: vinyl- and chloromethyl-substituted (P1), carbosilane (P2), ferrocene (P3) and polyol (P4). In the work P1, P2, P4, monofunctional T8 and di- and tetrafunctional DDSQ were used as silsesquioxane cores. Paper P3, conveys the use ferrocene dendrimers only with tetrafunctional DDSQ. The optimized synthetic procedures presented in publications P1 - P4 made it possible to obtain 39 dendritic systems, of which 36 are unknown in the literature, the structures of which were confirmed with spectroscopic techniques and for selected examples thermal stability and redox potential was studied. It was proved that extensive molecular systems with a defined structure are characterized by individual physicochemical features due to the various functionals present in their structure, as well as different types of silsesquioxane cores, which determined the specific approach to their preparation.Item Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego UAM w czasie ,,odwilży” (1953-1962)(2024) Martinek, Ewa; Skotarczak, Dorota. PromotorZasadniczym celem badawczym pracy jest uzyskanie obrazu demograficzno-społecznego studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1953-1962 w kontekście ,,odwilży’’ oraz ustalenie rzeczywistych ram czasowych owego zjawiska w ramach Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy zatytułowany został „Historia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1953-1962”. Ukazano w nim historię Uniwersytetu w latach 1918-1962. Drugi z rozdziałów zatytułowany „Rzeczywistość historyczno-społeczna w latach 1953-1962” poświęcony został przedstawieniu tła społeczno-politycznego ukazującego szereg procesów kształtujących ówczesne społeczeństwo. W trzecim rozdziale „Wydział Filozoficzno-Historyczny w latach 1953-1962” omówiono strukturę i władze Wydziału. Kolejną część pracy zatytułowaną ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w świetle obowiązującego prawodawstwa” poświęcono na szczegółowy opis przepisów prawnych dotyczących studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego. Rozdział piąty ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w latach 1953-1962 w świetle zachowanych źródeł” dotyczył przedstawienia obrazu studentów Wydziału Filozoficzno-Historycznego, jaki wyłonił się z analizowanego materiału źródłowego. W ostatnim z rozdziałów pt. ,,Studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego w ujęciu statystycznym” posłużono się licznymi autorskimi tabelami, a otrzymane wyniki badań wzbogacono opisem i komentarzem. The main research goal of the work is to obtain a demographic and social picture of students of the Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962 in the context of the “thaw” and to establish the actual time frame of this phenomenon within the Faculty of Philosophy and History. The work consists of six chapters. The first one was titled “History of the University of Adam Mickiewicz in Poznań in the years 1953-1962”, it presents the history of the University in the years 1918-1962. The second chapter entitled “Historical and social reality in the years 1953-1962” is devoted to presenting the socio-political background showing a number of processes shaping society at that time. The third chapter, “The Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962”, discusses the structure and authorities of the Faculty. The next part of the work entitled “Students of the Faculty of Philosophy and History in the light of applicable legislation” was devoted to a detailed description of legal provisions relating to students of the Faculty of Philosophy and History. Chapter five, “Students of the Faculty of Philosophy and History in the years 1953-1962 in the light of preserved sources” is a presentation of the image of students of the Faculty of Philosophy and History that emerged from the analyzed source material. In the last chapter entitled “Students of the Faculty of Philosophy and History from a statistical perspective” numerous author’s tables were used, and the obtained research results are enriched with descriptions and comments.Item Powrót do domu? Granica symboliczna w procesie integracji Ormian z diaspory w Armenii(2024) Pawłowska, Karolina; Penkala-Gawęcka, Danuta. PromotorWyjątkowość repatriacji Ormian wynika z faktu, że terytorium dzisiejsze Armenii nie pokrywa się tym, które członkowie diaspory ormiańskiej postrzegają za swoją ojczyznę. Przez ostatni wiek relacje pomiędzy diasporą a Republiką Armenii bywały trudne, a procesy narodowotwórcze w diasporze i w Armenii zachodziły niezależnie od siebie. Dlatego też repatrianci znajdują w Armenii kraj obcy kulturowo, a wiele z kodów kulturowych lokalnych Ormian jest dla nich niezrozumiałych, a nawet nieakceptowalnych. Różnice w używanym języku, wyglądzie, preferencjach kulturalnych czy rozumieniu patriotyzmu są przez repatriantów interpretowane jako różnice w kapitale kulturowym. Mamy więc do czynienia nie neutralnym postrzeganiem różnicy, lecz różnicowaniem, a procesom integracji repatriantów towarzyszy intensywne budowanie granic symbolicznych pomiędzy tymi dwoma kategoriami Ormian. Repatrianci postrzegają Armenię jako „popsuty”, zsowietyzowany wariant ormiańskości, a swój pobyt w Armenii jako „remedium” na sowietyzm. Choć nie zawsze identyfikują się z dzisiejszą Armenią, pragną jej ulepszania i budowania. Jednocześnie, repatriacji towarzyszy zazwyczaj mobilność społeczna, a Ormianie z diaspory cieszą się w Armenii wysokim poziomem życia oraz wysokim kapitałem ekonomicznym, kulturowym, społecznym i symbolicznym. Mają też dostęp do praktyk transnarodowych często niedostępnych lokalnym Ormianom. Wykazując znikomy poziom integracji, stanowią oni w Armenii „diasporę” z diaspory. The uniqueness of the repatriation of Armenians to the territory of present-day Armenia comes from the fact that this country does not coincide with what members of diaspora perceive as their homeland. Over the last century, relations between the diaspora and the Republic of Armenia have been difficult, and independent nation-building processes have been taking place both in the diaspora and in Armenia. Therefore, many repatriates find the cultural codes of local Armenians incomprehensible or even unacceptable. Differences in the language used, appearance, culinary preferences and understanding of patriotism, among others, are interpreted as differences in cultural capital. Thus, we are dealing not with mere perception of difference, but with differentiation, and the repatriate integration processes are accompanied by intensive building of symbolic boundaries between these two categories of Armenians. Repatriates see local Armenian culture as a “broken” sovietized variant of Armenianess, and their residence in Armenia as a “remedy” to sovietism. Although they do not fully identify themselves with today’s Armenia, they are committed to improving and building the ethnic homeland. At the same time, repatriation is usually accompanied by social mobility, and diaspora Armenians enjoy a high standard of living in Armenia high economic, social, cultural, and symbolic capital. Moreover, they have access to transnational practices often unavailable to local Armenians. Showing a negligible level of integration, they constitute a “diaspora” of the diaspora in Armenia.Item Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt w postępowaniu cywilnym(2023) Marciniak, Sławomir; Knoppek, Krzysztof. PromotorPostępowanie odtworzeniowe ma specyficzne cechy, cele, funkcje. Ma charakter samodzielny i pomocniczy. Jego przedmiotem jest ustalenie czy odtworzenie akt umożliwi dalsze prowadzenie postępowania albo odtworzenie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie albo wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Przesłanki wszczęcia postępowania odtworzeniowego to istnienie akt sprawy, zniszczenie lub zaginięcie tych akt w stopniu, który uniemożliwia odpowiednio: dalsze prowadzenie sprawy; w przypadku spraw prawomocnie zakończonych odtworzenie orzeczenia lub wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia; celowość odtworzenia. Odtworzone akta zastępują utracone. Jedynie przeprowadzenie tego postępowania pozwala stwierdzić niemożliwość odtworzenia akt. Sąd ma specyficzną rolę w tym postępowaniu, jego rolą jest ustalenie, czy akta da się odtworzyć oraz ich odtworzenie w najszerszym możliwym zakresie. Postępowanie odtworzeniowe wpływa na sytuację prawną podmiotów poszukujących sądowej ochrony praw oraz samego sądu, wywołaną utraty akt. Odtworzenie akt pozwala na podjęcie postępowania lub utrzymanie skutków prawnych wywołanych przez dane postępowanie. Postępowanie to wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń. Istnienie i prawidłowe ukształtowanie postępowania odtworzeniowego warunkuje prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości i sądowej ochrony praw podmiotowych. Reconstruction procedure have specific features, goals and functions; independent and auxiliary nature. Its purpose is to determine whether the reconstruction will enable further proceedings or the reconstruction of a final judgment ending the proceedings in the case or the filing of extraordinary appeal measures. The conditions for initiating reconstruction are the existence of case files, destruction or loss of these files to an extent that makes it impossible to further pursue the case; in the case of legally concluded cases, reconstruction of the judgment or filing extraordinary appeals; the need of reconstruction. Restored records replace lost ones. Only through this procedure can it be concluded that it is impossible to reconstruct the files. The court has a specific role in these proceedings, its role is to determine whether the files can be reproduced and to reproduce them to the fullest extent possible. Reconstruction affects the legal situation resulting from the loss of files of entities seeking judicial protection of their rights and the court itself. Reconstructing files allows to initiate proceedings or uphold the legal effects caused by a given proceeding while also affecting the limitation period for claims. The existence and proper structure of these proceedings determine the proper functioning of the justice system and judicial protection of individual rights.Item Historia dźwiękowa jako subdyscyplina badań historycznych(2024) Jaworek, Jarosław; Domańska, Ewa. PromotorDysertacja podejmuje problem badawczy, którym jest wyłanianie się historii dźwiękowej jako nowej subdyscypliny współczesnych badań historycznych. Autor krytycznie omawia zagadnienia, pojęcia, źródła i metody stosowane w tej dziedzinie, koncentrując się na historiografii anglosaskiej i francuskiej, gdzie historia dźwiękowa jest najbardziej zakorzeniona. Przedstawia także i ocenia badania prowadzone nad dźwiękosferami przeszłości w Polsce. Autor bada, jakie aspekty historii dźwiękowej wskazują na jej odrębny status w ramach badań historycznych. W celu zidentyfikowania i zdefiniowania historii dźwiękowej, w pracy pogłębionym analizom poddane zostały trzy monografie: Les cloches de la terre Alaina Corbina (1994), The Soundscape of Modernity (2002) Emily Thompson oraz Nazi Soundscapes (2012) Carolyn Birdsall. Inspirując się pytaniem Alaina Corbina o możliwość badania percepcji zmysłowej w przeszłości, autor stawia pytania badawcze dotyczące zastosowania perspektywy dźwiękocentrycznej w naukach historycznych. Autor rozważa wpływ historii dźwiękowej na poznanie historyczne i promując interdyscyplinarne podejście, podkreśla konieczność stosowania innowacyjnych metod badań i sposobów przedstawiania dźwiękowej przeszłości. Nawiązując do postulatów Marka M. Smitha, autor dąży do zbudowania pomostu pomiędzy zmysłowym podejściem w naukach humanistycznych a naukami historycznymi, postulując, aby historia dźwiękowa stała się integralną częścią warsztatu badawczego historyków. Praca przyczynia się do poszerzenia wiedzy na temat roli dźwięku w badaniach historycznych oraz ukazuje ważny wpływ perspektywy dźwiękowej na postrzeganie i interpretację przeszłości. This dissertation addresses the research problem of the emergence of sound history as a new sub-discipline within contemporary historical research. The author critically discusses the issues, concepts, sources, and methods used in this field, focusing on Anglo-Saxon and French historiography, where sound history is most firmly rooted. The author also presents and evaluates research conducted on the soundscapes of the past in Poland. The author examines the aspects of sound history that indicate its distinct status within historical research. To identify and define sound history, three monographs are subjected to in-depth analysis: Alain Corbin's Les cloches de la terre (1994), Emily Thompson's The Soundscape of Modernity (2002) and Carolyn Birdsall's Nazi Soundscapes (2012). Inspired by Alain Corbin's question about the possibility of studying sensory perception in the past, the author raises research questions concerning the application of a sound-centered perspective in historical studies. The author considers the impact of sound history on historical knowledge and, promoting an interdisciplinary approach, emphasizes the need to apply innovative research methods and ways of presenting the auditory past. Referring to Mark M. Smith's proposals, the author seeks to build a bridge between the sensory approach in the humanities and historical studies, advocating for sound history to become an integral part of historians' research practice. The dissertation contributes to expanding knowledge about the role of sound in historical research and highlights the significant influence of the sound perspective on the perception and interpretation of the past.Item Różnice międzyosobnicze a pasożyty: wpływ zachowania, użytkowania przestrzeni i cech fizycznych żywiciela na liczebność ektopasożytów myszy leśnej (Apodemus flavicollis)(2024) Zduniak, Milena; Zwolak, Rafał. PromotorDysertacja porusza temat różnic międzyosobniczych w dzikiej populacji myszy leśnych i ich wpływu na liczebność pasożytów zewnętrznych. Badania wykazały, że samce miały więcej kleszczy niż samice, lecz było to spowodowane różnicami w masie ciała, nie płci żywicieli. Ponadto, związek między eksploracją w otwartym polu, a wskaźnikami użytkowania przestrzeni uzyskanymi z danych z odłowów był bardziej złożony niż zakładały pierwotne przewidywania. Kuracja przeciwpasożytnicza skutecznie zmniejszyła liczebność ektopasożytów, lecz nie wpłynęła na eksplorację zwierząt w otwartym polu. Spośród wskaźników użytkowania przestrzeni tylko prawdopodobieństwo złowienia wzrosło w odpowiedzi na zastosowaną kurację sugerując działanie negatywnego sprzężenia zwrotnego. The dissertation explores the inter-individual traits of a wild population of yellow-necked mice and how they affect ectoparasite infestation. It found that male mice had more ticks than females, but this disparity was due to differences in host body mass rather than sex itself. Moreover, the relationship between exploration in the open field and trapping-derived indices of space use was more complex than initially predicted. The antiparasitic treatment effectively reduced ectoparasite abundance, but it did not affect open field exploration. Among space use indices, only trappability increased in response to the antiparasitic treatment, suggesting the existence of negative feedback.Item Symulacje procesów wiązania ligandów w białkach(2024) Sarkar, Dheeraj Kumar; Brezovsky, Jan. PromotorProcesy biologiczne są wewnętrznie regulowane przez małe cząsteczki i ich interakcje, szczególnie w postaci kompleksów białko-ligand. Transport ligandów w białkach odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych, w tym w transdukcji sygnału, katalizie enzymów oraz transporcie składników odżywczych i metabolitów. Dlatego zrozumienie procesów wiązania ligandu ma ogromne znaczenie dla opartego na strukturze projektowania leków i inżynierii ulepszonych katalizatorów enzymatycznych. W szczególności znaczna część enzymów ma swoje aktywne miejsce zakopane w głębokich zagłębieniach, a wyzwania polegają na udanym uchwyceniu procesów wiązania i niewiążenia ligandu, ponieważ dostęp do tych wnęk przez małe cząsteczki jest ogólnie ograniczony przez tunele białkowe i bramy. Zmiany w tunelach białkowych często mogą prowadzić do zmiany aktywności, selektywności, rozwiązłości i stabilności. Aby zaradzić tym niedociągnięciom, w moim doktoracie. w badaniach przyczyniłem się do zbadania właściwości termicznych i kinetycznych poprzez ocenę wykorzystania małych cząsteczek przez tunele transportowe w białkach z zakopanymi aktywnymi miejscami. Zastosowano metody zwiększonej dynamiki molekularnej (MD), aby skutecznie ocenić termodynamikę i kinetykę procesów wiązania ligandu, jednocześnie rozumiejąc leżące u podstaw mechanizmy molekularne. Teza składa się z trzech rękopisów. Pierwsza część pracy koncentruje się na opracowaniu metody poprzez zaprojektowanie opartych na wiedzy schematów siewu w celu skutecznego badania procesów interakcji ligandu w dehalogenazie haloalkanu. Metoda wykorzystuje adaptacyjne symulacje próbkowania do wysokoprzepustowego próbkowania zjawisk wiążących, kierowany przez modele stanu Markowa (MSM) w celu generowania znaczących modeli kinetycznych opisujących stany związane z białkami-ligandem i niezwiązane stany długowieczne oraz ich procesy konwersji. W drugiej części rozprawy masowe wykorzystanie tuneli molekularnych w celu ułatwienia transportu ligandu zostało ocenione i określone ilościowo, aby uzyskać bardziej szczegółowy wgląd w procesy transportu ligandu, pokazując zastosowanie opracowanego przez siebie narzędzia programowego. Wreszcie trzecia część pracy dotyczy dostępności aktywnego miejsca cytochromu c dla zatłoczonych hydrotropów oraz roli ich wiązania ze stabilnością termiczną tego enzymu. Proces badano w dwóch temperaturach obejmujących trzy różne kompozycje hydrotropów, stosując adaptacyjne symulacje próbkowania prowadzone przez modele Markowa. Ujawniono kilka spostrzeżeń na temat roli rozpuszczalników hydrotropowych w zapewnianiu stabilności funkcjonalnym częściom cytochromu c i regulacji dynamiki stanów otwartych i zamkniętych. Ogólnie rzecz biorąc, teza reprezentuje zastosowanie, ocenę, oraz opracowanie wysokoprzepustowego protokołu symulacje wykorzystującego kompleksy białko-ligand do badania procesów wiązania ligandu i jego roli w lepszym zrozumieniu sprzężenia między dynamiką a funkcją enzymów. Biological processes are intrinsically regulated by small molecules and their interactions, particularly in the form of protein-ligand complexes. The transport of ligands in proteins plays a crucial role in many biological processes, including signal transduction, enzyme catalysis and the transport of nutrients and metabolites. Therefore, understanding ligand binding processes is of great importance for the structure-based design of drugs and the engineering of improved enzyme catalysts. Notably, a significant fraction of enzymes have their active site buried in deep cavities, and the challenges lie in successfully capturing the ligand binding and unbinding processes, as access to those cavities by small molecules is generally restricted by protein tunnels and gates. Changes in protein tunnels can often lead to altered activity, selectivity, promiscuity, and stability. To address these shortcomings, in my Ph.D. research, I contributed to investigating thermal and kinetic properties by assessing the utilization of small molecules via transport tunnels in proteins with buried active sites. Enhanced molecular dynamics (MD) methods were applied to effectively assess the thermodynamics and kinetics of ligand binding processes while understanding the underlying molecular mechanisms. The thesis consists of three manuscripts. The first part of the thesis focuses on developing a method by designing knowledge-based seeding schemes to study ligand interaction processes in haloalkane dehalogenase effectively. The method employs adaptive sampling simulations for high-throughput sampling of binding phenomena, guided by Markov State Models (MSMs) to generate meaningful kinetic models describing protein-ligand bound and unbound long-lived states and their interconversion processes. In the second part of the thesis, the massive use of molecular tunnels to facilitate ligand transport was evaluated and quantified to gain more detailed insights into ligand transport processes, showcasing the applicability of the in-house developed software tool. Finally, the third part of the thesis deals with the accessibility of the Cytochrome c active site for crowded hydrotropes and the role of their binding on the thermal stability of this enzyme. The process was studied at two temperatures involving three different compositions of the hydrotropes using adaptive sampling simulations guided by Markov models. Several insights were revealed into the role of hydrotropic solvents in providing stability to functional parts of Cytochrome c and regulating the dynamics of the open and closed states. Overall, this thesis represents the application, evaluation, and development of a high-throughput simulations protocol using protein-ligand complexes to study ligand binding processes and its role in improving the understanding of the coupling between the dynamics and function of enzymes.Item Instrumenty prawne eliminowania barier współpracy terytorialnej na rzecz rozwoju. Perspektywa unijna i krajowa(2023) Jacolik, Magdalena; Kokocińska, Katarzyna. PromotorRozprawa doktorska dotyczy podejmowania współpracy terytorialnej na rzecz rozwoju, której głównymi aktorami są struktury regionalne i lokalne. Z perspektywy unijnej poprzez dążenie do rozwoju w ramach podejmowania współpracy należy rozumieć osiąganie celów zawartych w art. 174 TFUE. Natomiast z perspektywy krajowej, należy rozumieć realizacje celów rozwojowych zawartych w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Ważną rolę w podejmowaniu współpracy terytorialnej odgrywają unijne oraz krajowe regulacje, które wyznaczają normatywne jej ramy. Jednak fundament stanowią unijne zasady prawa, formułujące reguły jej nawiązywania. Współpraca terytorialna na rzecz rozwoju jest podejmowana z wykorzystaniem zróżnicowanych unijnych oraz krajowych instrumentów prawnych. W jej ramach występują różnego rodzaju bariery, wynikające z prawa międzynarodowego, unijnego oraz krajowego. Głównym celem rozprawy było wykazanie, że działania na poziomie Unii Europejskiej służą eliminowaniu barier występujących we współpracy terytorialnej na rzecz rozwoju. W tym celu przeanalizowano instrumenty prawne w unijnym i w krajowym porządku prawnym, a także w obszarze prowadzenia polityki rozwoju. The doctoral dissertation concerns territorial cooperation for development, the main actors of which are regional and local structures. From the EU perspective, striving for development within the framework of cooperation should be understood as achieving the goals set out in Art. 174 TFEU. However, from a national perspective, the implementation of development goals contained in the Act of December 6, 2006 on the principles of development policy should be understood. EU and national regulations play an important role in undertaking territorial cooperation and determine its normative framework. However, the foundations are the EU legal principles that formulate the rules for establishing cooperation. Territorial cooperation for development is undertaken using various EU and national legal instruments. There are various types of barriers resulting from international, EU and national law. The main aim of the dissertation was to demonstrate that activities at the European Union level serve to eliminate barriers occurring in territorial cooperation for development. For this purpose, legal instruments in the EU and national legal order were analyzed, including in the area of development policy.Item Normatywne ujęcie części ogólnej prawa administracyjnego. Studium z teorii prawa administracyjnego(2023) Mączyński, Maciej; Sawczyn, Wojciech. PromotorAutor stawia pytania – jak stanowić, stosować oraz interpretować prawo administracyjne, mając na uwadze jego zróżnicowanie? Czy można/trzeba stworzyć wspólne reguły łączące wszystkie różnorodne regulacje prawnoadministracyjne w taki sposób, że niezależnie od materii normatywnej stanowiącej konkretny dział prawa administracyjnego, sposób jego stanowienia oraz stosowania będzie skorelowany z takimi ogólnymi założeniami? Jakie elementy miałyby tworzyć wspomniane reguły? Czy rzeczone reguły mogą przybrać postać ustawy? W pierwszym rozdziale przedstawiono ogólne uwagi na temat części ogólnej prawa administracyjnego, zidentyfikowano jej poszczególne elementy oraz wyjaśniono, że jedynym procesem legislacyjnym zapewniającym operatywność prawa administracyjnego jest pozytywizacja jego części ogólnej. Drugi rozdział został poświęcony wartościom uniwersalnym prawa administracyjnego. W rozdziale III przedstawiono uniwersalne pojęcia prawa administracyjnego, mające podstawowe znaczenie dla tej gałęzi. Czwarty rozdział dotyczy zasad ogólnych prawa administracyjnego, jako wyraz ochrony wartości omówionych w rozdziale II. W rozdziale V i VI przedstawiono odpowiednio elementy stosunku administracyjnoprawnego oraz instytucje zapewniające stabilność tym stosunkom. Rozdział VII dotyczy metody administrowania, z uwagi na którą sformułowano wniosek o potrzebie wprowadzenia do polskiego systemu prawa nowych konsensualnych form prawnych działania administracji. W ostatnim rozdziale zestawiono dotąd omawiane zagadnienia z uregulowaniami hiszpańskimi, francuskimi oraz holenderskimi. The author asks questions - how to establish, apply and interpret administrative law, taking into account its diversity? Is it possible/nessesary to create common rules combining all various legal and administrative regulations in such a way that regardless of the normative matter constituting a specific section of administrative law, the method of its creation and application will be correlated with such general assumptions? What elements would these rules constitute? Can these rules take the form of a law? The first chapter presents general comments on the general part of administrative law, identifies its individual elements and explains that the only legislative process ensuring the operability of administrative law is the positivization of its general part. The second chapter was devoted to the universal values of administrative law. Chapter III presents universal concepts of administrative law that are of fundamental importance for this branch. The fourth chapter concerns the general principles of administrative law, as an expression of the protection of the values discussed in Chapter II. Chapters V and VI present, respectively, the elements of the administrative and legal relationship and the institutions ensuring stability of these relationships. Chapter VII concerns the method of administration, which led to the conclusion that there is a need to introduce new consensual legal forms of administration into the Polish legal system. The last chapter compares the issues discussed so far with Spanish, French and Dutch regulations.Item Poszukiwanie markerów starzenia się niesporczaka Paramacrobiotus experimentalis(2024) Nagwani, Amit Kumar; Kmita, Hanna. Promotor; Kaczmarek, Łukasz. PromotorZakłada się, że starzenie się jest nieuniknione, nieodwracalne i postępujące, ale dostępne dane wskazują, że starzenie się niesporczaków może być opóźnione przez kryptobiozę. Możliwość tę uwzględnia hipoteza Śpiącej Królewny. Weryfikacja tej hipotezy wymaga zastosowania wielopoziomowych markerów starzenia się niesporczaków. Dlatego celem tej pracy doktorskiej było wskazanie potencjalnych markerów starzenia się niesporczaków. Aby osiągnąć ten cel, przeanalizowano dostępne publikacje pod względem możliwych markerów i opracowano odpowiedni model do ich eksperymentalnej walidacji, obejmujący samice i samce niesporczaka Paramacrobiotus experimentalis w różnym wieku. Wyniki pozwoliły na wskazanie następujących markerów starzenia się niesporczaków: żywotność, średnia liczba złożonych jaj przez samicę, przeżywalność warunków ekstremalnych (tj. anhydrobioza i pole hipomagnetyczne), poziom potencjału błony wewnętrznej mitochondriów (Δψ ) i poziom wewnątrzkomórkowych reaktywnych form tlenu (ROS). Weryfikacja przydatności wymienionych markerów może przyczynić się do wykorzystania niesporczaków także jako organizm modelowy w biologii starzenia. Wraz z weryfikacją hipotezy Śpiącej Królewny może to przyczynić się do opracowania strategii przeciwstarzeniowych i skutecznych rozwiązań dotyczących konserwacji materiałów biologicznych. Niemniej jednak uzyskane wyniki należy poddać dalszej weryfikacji w odniesieniu do innych dwupłciowych gatunków niesporczaków, co pozwoli na lepsze zrozumienie obserwowanych różnic międzypłciowych. It is assumed that aging is inevitable, irreversible, and progressive but available data indicate that tardigrade aging might be delayed by cryptobiosis. The possibility is addressed by the Sleeping Beauty hypothesis. However, the hypothesis verification requires multilevel markers of tardigrade aging. Therefore, the aim of the thesis was to indicate potential tardigrade aging markers. To implement the aim available relevant papers were searched for the putative markers and suitable tardigrade model comprising Paramacrobiotus experimentalis females and males of different age was developed for the markers validation. The results allowed for indication of the following tardigrade aging markers: the vitality rate, average number of laid eggs per female, survival of the extreme conditions (i.e., anhydrobiosis and hypomagnetic field), the level of the mitochondrial inner membrane potential (Δψ) and the level of intracellular reactive oxygen species (ROS). Verification of usability of the mentioned markers could open the opportunity for tardigrades to be also a model organism for aging biology. Together with verification of the Sleeping Beauty hypothesis, this might contribute to developing of anti-aging strategies and efficient approaches for preservation of biological materials. Nevertheless, the obtained results should be further verified for other dioecious tardigrade species which will allow for a better understanding of the observed differences between the sexes.Item Kolokacje w języku prawa w jednojęzycznych słownikach online dla uczących się języka angielskiego(2024) Halczak, Paulina; Lew, Robert. PromotorRozprawa doktorska skupia się na zagadnieniu kolokacji w języku prawa w jednojęzycznych słownikach online dla uczących się języka angielskiego. Punktem wyjścia jest omówienie istoty kolokacji, jej roli i znaczenia w rozumieniu i produkcji języka. W rozdziale pierwszym dokonano przeglądu badań w zakresie stanu wiedzy na temat łączliwości wyrazów wśród uczących się języka. Następnie, zaprezentowano temat kolokacji z perspektywy specjalistycznej odmiany języka. W szczególności uwagę poświęcono dyskursowi prawa. Nacisk położono zwłaszcza na kwestię tłumaczenia języka prawa. Rozdział pierwszy zakończony jest konkluzją, iż kolokacje odgrywają kluczową rolę, zarówno w angielskim języku prawa, jak i w polskim języku prawa. W rozdziale drugim przedstawiono cele badawcze. Pierwszy z nich stanowi analiza słownikowego podejścia do kolokacji. Drugi cel to dokonanie oceny wpływu elementów mikrostruktury słownika oraz elementów składowych kolokacji na ich użycie i czas wykonywania zadania poprzez test wymagający uzupełnienia kolokacji. W rozdziale drugim wskazano również pytania badawcze oraz szczegółową procedurę wyboru kolokacji i sformatowania testu. W końcowej części tego rozdziału scharakteryzowano uczestników badania. W rozdziale trzecim zaprezentowano wyniki badania. W pierwszej kolejności do-konano analizy słownikowego podejścia do kolokacji. W tym celu najpierw przedstawiono z osobna każdy z wybranych słowników. Następnie, sformułowano ogólne wnioski, ze szczególnym uwzględnieniem niespójności w słownikach. W dalszej części rozdziału przedstawiono wyniki testu wymagającego uzupełnienia kolokacji, zgodnie z którymi poprawność użycia kolokacji w języku prawa jest istotnie zależna od wzajemnego oddziaływania dostępu do kolokacji w haśle słownikowym i elementów składowych kolokacji. Ponadto, czas potrzebny do wypełnienia testu wymagającego uzupełnienia kolokacji jest zależny od dostępu do kolokacji. W konsekwencji osiągnięte wyniki pokazują, że dostęp do kolokacji może mieć decydujący wpływ na ich użycie. Powyższe ustalenia skłaniają do myślenia, w szczególności w kontekście wykorzystania technologii w edukacji. The thesis reports on a study into collocation in legal language in online monolingual English learners’ dictionaries. It begins with a discussion of the concept of collocation, its role and importance in language comprehension and production. An overview of studies into collocational knowledge among language learners is offered, prominence being given to lexicography-oriented research. Subsequently, collocation is presented from the perspective of a specialised variety of a language. Primary focus is directed to legal dis-course. In the discussion the issue of legal translation is given priority. Chapter One ends with a conclusion that collocation plays a major role in both legal English and legal Polish. Chapter Two introduces the aims of the study, which concern dictionary treatment of collocations and assessing the influence of elements of microstructure and composition of collocations on their use and time of the completion of a collocation provision test. Chapter Two introduces research questions as well as detailed procedures of the selection of collocations and test design. As a final part, Chapter Two provides information on study participants. Chapter Three presents the results of the study. First of all, an analysis of diction-ary treatment of collocations is offered. In order to achieve the purpose of the analysis, each of the selected dictionaries is first presented separately. Subsequently, general con-clusions are drawn, which mainly emphasise inconsistencies within dictionaries. Further, the chapter presents the results of the collocation provision test, which shows that the accuracy of use of legal collocations is significantly influenced by the interaction of ac-cess to collocation in a dictionary entry and collocation pattern. Moreover, the time needed to complete the collocation provision test is influenced by access. Hence, the re-sults obtained demonstrate that access to collocations might be decisive in their use. The findings seem particularly thought-provoking in the context of technology use in educa-tion.Item Cywilnoprawne instrumenty zabezpieczenia majątkowej egzystencji osób starszych z wykorzystaniem nieruchomości(2024) Koschel-Sturzbecher, Agata; Szczepaniak, RafałStarzenie się społeczeństw, w szczególności krajów cywilizacji zachodniej jest zjawiskiem szeroko dyskutowanym i następującym w większości tych krajów od momentu eksplozji demograficznej, która miała miejsce w połowie XX wieku. Polega ono na systematycznym wzroście liczby osób starszych w całej populacji. Badania i prognozy demograficzne przewidują, iż do roku 2030 liczba osób starszych w społeczeństwach państw zachodnioeuropejskich podwoi się. Proces starzenia się populacji stanowi we współczesnych państwach jedno z najważniejszych wyzwań gospodarczych, społecznych, a także prawnych. Powoduje on bowiem nie tylko spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, lecz również wzrost liczby tych, którym należy zapewnić źródła utrzymania. W konsekwencji prowadzi do zmian w różnych dziedzinach społecznych, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia, polityki socjalnej – zwłaszcza na płaszczyźnie świadczeń emerytalnych i pomocy społecznej – a także polityki ekonomicznej w zakresie zapewnienia egzystencji finansowej osobom starszym. Również w dziedzinie prawa zwiększenie liczby osób starszych powoduje wzrost zapotrzebowania na regulacje prawne uwzględniające specyficzną sytuację i interesy tej grupy, a zatem wyznacza nowe kierunki rozwoju legislatury. Temat rozprawy doktorskiej jest ściśle powiązany z zauważalnym w naukach prawnych nurtem badawczym, który określą się mianem „ochrony prawnej osób starszych”. Nurt ten jest szczególnie interesujący zważywszy okoliczność, że ta grupa osób stale rośnie, wobec czego jej potrzeby nie mogą być ignorowane. Zachodzące procesy demograficzne w postaci starzenia się społeczeństwa oraz społeczne w postaci rozluźniania więzi i atomizacji jednostek powodują erozję dotychczasowych instytucji i urządzeń społecznych mających zabezpieczyć godny byt osób starszych. Obniżanie się świadczeń emerytalnych oraz zmniejszenie znaczenia alimentacji przez zstępnych powoduje konieczność poszukiwania innych możliwości zapewnienia seniorom dodatkowych środków utrzymania. W świetle tych zjawisk istotnego znaczenia nabierają badania nad istniejącymi regulacjami prawnymi zabezpieczającymi majątkową egzystencję osób starszych. Odchodząc od instytucji prawa rodzinnego i ubezpieczeń społecznych, których znaczenie w świetle zmieniających się stosunków społecznych i demograficznych maleje, autorka niniejszej pracy skupia się na stricte cywilnoprawnych instytucjach które będą w stanie spełnić tą funkcję i zabezpieczyć środki utrzymania dla osób starszych. Badając system prawa cywilnego można wyróżnić instytucje, które służą zabezpieczeniu środków utrzymania. Wśród tych środków wyróżnić można takie, które mogą pozyskać osoby niebędące właścicielem nieruchomości, jak renta i pożyczka, a także środki pozyskiwane na podstawie zgromadzonego przez osobę starszą majątku w postaci nieruchomości, tj. dożywocie, odwrócony kredyt hipoteczny, umowa z następcą, służebność osobista mieszkania czy też użytkowanie. W ramach niniejszej pracy podjęta została próba odpowiedzi na pytanie, czy przedstawione w sposób szczegółowy instrumenty zabezpieczenia majątkowego osób starszych przy wykorzystaniu nieruchomości są względem siebie konkurencyjne, czy też uzupełniają się wzajemnie, stanowiąc całościowe rozwiązanie przedstawionej problematyki ochrony prawno-majątkowej tych osób. Rozważaniu podlega to, czy tradycyjne cywilnoprawne formy zabezpieczenia majątkowego osób starszych w postaci umowy dożywocia, służebności osobistej mieszkania lub użytkowania go w zamian za przeniesienie własności straciły na aktualności wobec wspomnianych procesów demograficznych. Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie, czy w tym kontekście odwrócony kredyt hipoteczny stanowi swoiste signum temporis na zaistniałą sytuację społeczno – ekonomiczną, czy też w celu zabezpieczenia interesów seniorów i prawidłowego funkcjonowania usług equity release konieczne jest całościowe uregulowanie tego rynku i to zarówno w modelu sprzedażowym jak i kredytowym. The ageing of societies, especially of the countries of Western civilization, has been a widely discussed phenomenon occurring in most of these countries since the demographic explosion in the mid-20th century. Ageing of society is based on a systematic increase in the number of elderly people in the entire population. Demographic research and forecasts predict that the number of elderly people in the societies of Western European countries will be doubled by 2030. An ageing population is one of the most important economic, social and legal challenges in modern countries. It causes not only a decline in the working population but also an increase in the number of those who need to be provided with a source of income. As a consequence, the population ageing leads to changes in various social areas such as healthcare and social policy, especially in the area of pensions and social assistance. It impacts the economy in terms of the financial existence of the elderly. Also in the field of law, increased number of older people causes a greater demand for legal regulations which must take into account the specific situation and interests of this group, and therefore it sets new directions for the development of the legislature. The subject of this doctoral thesis is closely related to the research trend noticeable in legal sciences, which is defined as "legal protection of the elderly". This trend is particularly fascinating considering the fact that this group of people is constantly growing, so their needs cannot be ignored. The ongoing demographic process of population ageing and social process of loosening ties and atomization of individuals, cause the erosion of the existing institutions and social units aimed to protect the dignified existence of the elderly. The reduction of retirement benefits and diminishing the importance of alimony by descendants cause the need for the search of additional means of subsistence for the elderly. In light of these phenomena, the research on the existing legal regulations securing the property existence of older people becomes significantly important. By taking into account that the importance of institutions of family law and social insurance in the light of changing social and demographic relations is reducing, the author would like tofocus strictly on the civil-law institutions that will be able to fulfil this function and secure livelihoods for the elderly. When examining the civil law system, it is possible to distinguish institutions that serve to secure the means of subsistence. Some of these means can be obtained without the necessity of being the owner of real estate property, such as annuity and loan. Also, funds can be obtained on the basis of real estate property accumulated by an elderly person, i.e. life imprisonment, reverse mortgage, contract with the successor, personal easement of a flat. As part of this thesis, an attempt will be made to answer the question whether the presented instruments of securing the property of elderly using real estate are competitive and complementary with each other constituting a comprehensive solution to the presented problem of legal and property protection. The thesis will answer the question whether the traditional civil law forms of securing the property of elderly in the form of a life annuity contract, personal easement of a flat in exchange for the transfer of ownership become obsolete in relation to these processes. The discussion of whether the reverse mortgage is signum temporis for the existing socio-economic situation is presented. This thesis, discuss whether it is necessary to regulate equity release to protect the elderly.Item Tekst slamerski w świetle genologii lingwistycznej(2024) Świerkowska-Kobus, Dagmara; Rybka, Małgorzata. PromotorPraca wpisuje się w nurt badań językoznawczych związanych z tekstologią i genologią lingwistyczną. Celem pracy jest rekonstrukcja wzorca gatunkowego tekstu slamerskiego na bazie korpusu wypowiedzi zgromadzonych w formie danych audiowizualnych. Podjęta procedura umożliwiła wskazanie obligatoryjnych i fakultatywnych elementów badanych komunikatów, określenie zależności związanych z ich nasileniem oraz wyjaśnienie relacji poszczególnych czynników wpływających na kształt wypowiedzi slamerskich. We wprowadzeniu scharakteryzowałam sytuację funkcjonowania scen slamerskich w Polsce, określiłam założenia metodologiczne oraz zdefiniowałam kluczowe terminy. Część pierwszą pt. „Perspektywa badawcza i metodologiczna opisu” poświęciłam na przedstawienie uwarunkowań badań nad językiem tekstu slamerskiego jako gatunku. Część druga rozprawy pt. „Slam poetycki – wypowiedź slamerska” przedstawia analizę genologiczną tekstu slamerskiego. Przeglądu reprezentatywnych dla gatunku wypowiedzi dokonałam wykorzystując czteroaspektową procedurę M. Wojtak (m.in. 1999, 2004, 2013, 2014, 2019). W zakończeniu przedstawiłam wnioski z badań oraz zalecenia nawiązujące do postulatów genologii stosowanej. Pokazałam możliwe drogi wykorzystania tekstu slamerskiego oraz podkreśliłam znaczenie perspektywy genologicznej w badaniach nad nowymi, multimodalnymi formami z pogranicza literatury, sztuki współczesnej i nowych mediów. The work is part of the current of linguistic research related to textology and linguistic geneology. The aim of the work is to reconstruct the genre pattern of slam poetry text on the basis of a corpus of poems collected in the form of audiovisual data. The procedure undertaken has made it possible to identify the obligatory and optional elements of the studied messages, to determine the relations related to their intensity and to clarify the relations of the individual factors influencing the shape of slammer utterances. In the introduction I have characterised the situation of slam scenes in Poland, defined methodological assumptions and defined key terms. The first part ‘Research and methodological perspective of description’ I have devoted to present the conditions of research on the language of slammer text as a genre. Part two of the dissertation ‘Slam poetry - a slamer utterance’ presents a genological analysis of the slam poetry text. I have reviewed statements representative of the genre using the four-facet procedure of M. Wojtak (e.g. 1999, 2004, 2013, 2014, 2019). In the conclusion, I presented the conclusions of the research and recommendations referring to the postulates of applied genology. I have demonstrated possible avenues for the use of the slam poetry text and emphasise the importance of the genological perspective in the study of new, multimodal forms at the junction of literature, contemporary art and new media.