Kategoria Diatezy w Języku Suahili. Tranzytywność, Transmitywność, Kauzatywność
Loading...
Date
2015-05-28
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Title alternative
The Category of Diathesis in Swahili. Transitivity, Transmittivity, Causativity
Abstract
Jako jedna z najbardziej złożonych kategorii językowych, diateza obejmuje obszary semantyki, składni i morfo-syntaktyki. Współdziałają w niej kategorie strony oraz przypadka. Rozprawa dotyczy znacznego fragmentu diatezy współczesnego języka suahili, jaki stanowią trzy główne systemy diatetyczne – tranzytywność, transmitywność oraz kauzatywność. W oparciu o koncepcję ogólnej teorii diatezy Jerzego Bańczerowskiego ustalono znaczenia diatetyczne, kategorie diatetyczne oraz kategorialne schematy semantyczne, zwane symptozjami. Tranzytywność opisano w świetle 3 symptozji, transmitywności i kauzatywności przypisano po zbiorze 13 symptozji. Wyodrębniono również typy symptozji. Następnie zbadano empiryczną realizację symptozji w zdaniach i syntagmach odzdaniowych języka suahili oraz wyznaczono dla nich konkazje, tj. kategorialne schematy morfosyntaktyczne, w liczbie 7 dla tranzytywności, 30 dla transmitywności i 15 dla kauzatywności. Wykazano, że w badanym języku operują wszystkie symptozje dla tranzytywności i transmitywności oraz 10 z 13 symptozji dla kauzatywności. W suahili realizowane są wszystkie typy symptozji oraz dodatkowo wyodrębniony, szczególny typ symptozji dla tranzytywności. Relacje pomiędzy symptozjami a konkazjami ustalone w drodze analizy materiału pozyskanego podczas badań terenowych w Tanzanii uznano jako prawa sformułowane w oparciu o proponowaną teorię diatezy języka suahili. W pracy dokonano przeglądu starożytnych i nowożytnych koncepcji lingwistycznych odnoszących się do strony, diatezy i przypadka oraz poświęcono rozdział opisowi języka suahili.
As one of the most complex lingual categories, diathesis embraces areas of semantics, syntax, and morpho-syntax. The categories of voice and case interact within diathesis. The dissertation concerns a substantial fragment of diathesis of modern Swahili, namely the three main diathetic systems – transitivity, transmittivity and causativity. Based on Jerzy Bańczerowski’s concept of the general theory of diathesis, diathetic meanings, diathetic categories and categorial semantic schemata, called symptoses, are established. Transitivity is described in terms of 3 symptoses, 13 symptoses for each transmittivity and causativity are identified. Also, types of symptoses are differentiated. Further, the empirical realization of symptoses in Swahili sentences and desentential syntagms is investigated. The number of concasions, that is categorial morphosyntactic schemata established for Swahili, equals 7 for transitivity, 30 for transmittivity and 15 for causativity. It has been revealed that all symptoses for both transitivity and transmittivity and 10 out of 13 symptoses for causativity operate in Swahili. All types of symptoses are realized together with an additionally differentiated, specific type of symptosis for transitivity. The relations between symptoses and concasions established in the course of analysis of the material collected during fieldwork in Tanzania are regarded as laws being formulated in terms of the proposed theory of diathesis for Swahili. The dissertation provides an overview of both ancient and modern linguistic approaches towards voice, diathesis and case. A separate chapter is devoted to the description of Swahili.
As one of the most complex lingual categories, diathesis embraces areas of semantics, syntax, and morpho-syntax. The categories of voice and case interact within diathesis. The dissertation concerns a substantial fragment of diathesis of modern Swahili, namely the three main diathetic systems – transitivity, transmittivity and causativity. Based on Jerzy Bańczerowski’s concept of the general theory of diathesis, diathetic meanings, diathetic categories and categorial semantic schemata, called symptoses, are established. Transitivity is described in terms of 3 symptoses, 13 symptoses for each transmittivity and causativity are identified. Also, types of symptoses are differentiated. Further, the empirical realization of symptoses in Swahili sentences and desentential syntagms is investigated. The number of concasions, that is categorial morphosyntactic schemata established for Swahili, equals 7 for transitivity, 30 for transmittivity and 15 for causativity. It has been revealed that all symptoses for both transitivity and transmittivity and 10 out of 13 symptoses for causativity operate in Swahili. All types of symptoses are realized together with an additionally differentiated, specific type of symptosis for transitivity. The relations between symptoses and concasions established in the course of analysis of the material collected during fieldwork in Tanzania are regarded as laws being formulated in terms of the proposed theory of diathesis for Swahili. The dissertation provides an overview of both ancient and modern linguistic approaches towards voice, diathesis and case. A separate chapter is devoted to the description of Swahili.
Description
Wydział Neofilologii
Sponsor
Keywords
diateza, diathesis, tranzytywność, transitivity, transmitywność, transmittivity, kauzatywność, causativity