Klauzula zakazu nadużycia praw - obrona demokracji, czy osłabienie skuteczności ochrony praw jednostki - rozważania na tle specyfiki strasburskiego systemu ochrony praw jednostki

Abstract

Celem niniejszej rozprawy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o wpływ klauzuli zakazu nadużycia praw (art. 17 EKPC) na zapewnienie: skuteczności ochrony praw jednostki oraz realizacji zasady praworządności, na gruncie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Rozważany temat stanowi pochodną problematyki relacji między dwiema istotnymi funkcjami EKPC w postaci: z jednej strony, ochrony podstawowych założeń ustroju demokratycznego (w tym także przeciwdziałaniu odrodzeniu reżimów o charakterze totalitarnym), z drugiej zaś, stanowienia europejskiej Karty Praw Człowieka. Podczas, gdy istnienie systemu demokratycznego stanowi niezbędny warunek dla realizacji nakazu skutecznej ochrony praw i wolności jednostki, niekiedy powyższe funkcje Konwencji, pozostają względem siebie w kolizji. Jeden z takich przypadków niewątpliwie stanowią sprawy, w których dochodzi do stosowania art. 17 EKPC. Hipoteza stawiana przez autorkę niniejszej rozprawy, sprowadza się jednak do twierdzenia, że praktyka orzecznicza ETPC w zakresie stosowania art. 17 EKPC przyczynia się nie tylko do osłabienia skuteczności ochrony konwencyjnych praw i wolności, lecz także nierzadko pozostaje w sprzeczności z zasadą praworządności.

The objective of this dissertation is to answer the question regarding the impact of the prohibition of abuse of rights (Article 17 ECHR) on ensuring: the effectiveness of the protection of individual rights and the implementation of the rule of law and its fundamental elements, on the basis of the European Convention on Human Rights and the case law of the European Court of Human Rights. The subject matter originates from the problem of a relationship between two fundamental functions of the Convention: on the one hand, the protection of the basic assumptions of the democratic system (including preventing the revival of totalitarian regimes), and, on the other hand, the establishment of the European Charter of Human Rights. While the existence of a democratic system is a necessary condition for the effective protection of individual rights and freedoms, these functions sometimes happen to collide. One such case is undoubtedly that of the application of Article 17 ECHR. The hypothesis put forward by the author of this dissertation boils down to the claim that the ECtHR's judicial practice in the application of Article 17 ECHR not only contributes to undermining the effectiveness of the protection of rights set forth in the ECHR.