Na krawędzi obrazu. O po-malarskich pracach w polskiej sztuce lat sześćdziesiątych

Abstract

Rozprawa dotyczy dzieł sztuki tworzonych w latach 60., w okresie pomiędzy kulturalną „odwilżą” a konceptualizmem lat 70., które nazwano tutaj „po-malarskimi”, by zwrócić uwagę na zawarty w nich intencjonalnie aspekt artystycznego postępu. Analizowane są dzieła 12 artystów z różnych miast Polski. Pracę podzielono na dwie zasadnicze części. Część I (na którą składają się 3 rozdziały) dotyczy metodologicznych założeń pracy i jej filozoficznych fundamentów oraz obejmuje krytyczną analizę dotychczasowych narracji historyczno-artystycznych, jak i rozważania na temat estetycznego wymiaru sztuki konceptualnej. Część II składa się z 6 rozdziałów. Rozdział 4. pt.: „ Oczopląs” dotyczy „op-artowej” twórczości Jana Ziemskiego, Jana Chwałczyka i Tadeusza Kalinowskiego i są tu analizowane w świetle retoryki postępu i odkryć naukowych. Rozdział 5, oparty na analizie twórczości Władysława Hasiora, Zbigniewa Gostomskiego, a także Zdzisława Jurkiewicza, Mariana Bogusza i Adama Marczyńskiego, dotyczy kwestii funkcjonowania różnego typu pomalarskich obrazów - obiektów w przestrzeni wystawienniczej. Rozdział 6 „Obraz: obiekt / okno / okular” obejmuje analizę wyrosłej na baize spuścizny Władysława Strzemińskiego twórczości Jerzego Rosołowicza i Lecha Kunki, która umożliwia szerszą refleksję na temat idei obrazu jako okna na świat. W rozdziale 7 analizowane są prace Aleksandra Kobzdeja, ujęte tak w perspektywie odwilżowej nowoczesności, jak i wcześniejszego socrealizmu. Z kolei w rozdziale 8 przeanalizowano muzealne funkcjonowanie niegdyś wywrotowych prac Włodzimierza Borowskiego. Katalog, stanowiący osobny tom, zawiera fotografie 244 omawianych tu obiektów z kolekcji polskich muzeów narodowych wraz z opisami technicznymi.

The dissertation concerns artworks that were created in Poland in the 1960’s: in the period between the cultural „thaw” and the later conceptual art. These artworks were called „post-painterly” to emphasize they were created with an intention of being artistically progressive: surpassing the painterly medium. Artworks by 12 artists from various Polish cities are analyzed here. The dissertation consists of two parts. Part I (which includes 3 chapters) comprises of a description of the methodological and philosophical foundations for the argument, as well as a critical analysis of the previous arthistorical narratives on the topic. It also includes a chapter devoted to the reflection about the aesthetic aspect of conceptual art. Part II contains 6 chapters. In chapter 4 the op-art works of Jan Ziemski, Jan Chwałczyk and Tadeusz Kalinowski are analyzed in relation to the rhetoric of progress and scientific discoveries. Chapter 5 investigates into the art of Władysław Hasior, Zbigniew Gostomski, as well as Zdzisław Jurkiewicz, Marian Bogusz and Adam Marczyński in order to comprehend various types of functioning of the postpainterly objects in the exhibition space. Chapter 6 is devoted to art that was created on the base of the legacy of Władysław Strzemiński: close examination of artworks by Jerzy Rosołowicz and Lech Kunka allows reflection on the concept of picture as window to the world. In Chapter 7 works by Aleksander Kobzej are analyzed in relation to both artistic modernity („nowoczesność”) and the former social realism. The last chapter is a case study of a museal life of the once-subversive artworks by Włodzimierz Borowski. A separate volume contains a catalogue with photographs of 244 objects from the collections of Polish national museums, along with their technical specifications.