Milczenie wobec dobra i zła. W stronę etyki sygetycznej i apofatycznej.
Loading...
Date
2012
Authors
Advisor
Editor
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny
Title alternative
Abstract
Przedstawione w książce pt. Milczenie wobec dobra i zła analizy nawiązują do zapomnianej i nigdy szerzej nie rozwijanej tradycji apofatycznej, postrzegającej elementy niepoznawalności i niewyrażalności oraz do tradycji apofatyzmu preferującej milczenie na gruncie moralności i etyki. Tradycja ta przyznaje się do częściowej porażki poznawczej i teoretycznej, wpisanej wszak, niezależnie od świadomości tego faktu, w każdy paradygmat etyczny. Książka odsłania poniekąd wysiłek człowieka dotarcia do granic poznania moralnego i etycznego, a także szturmowania tych granic. Milczenie jest analizowane na poziomie etyki fundamentalnej, której model zaproponowałem we wcześniejszej książce pt. Problem ugruntowania moralności. Praca ma charakter anagnozy, wstępnego rozpoznania, inicjuje i rozpoczyna badania nad milczeniem i niepoznawalnością w moralności i etyce. Książka składa się z trzech części. Pierwsza buduje preliminaria dla etyki sygetycznej, analizując rolę i funkcje milczenia w różnych rejonach ludzkiej kultury, jak filozofia, religia i teologia, literatura, sztuka czy muzyka. Wypracowuje instrumentarium pojęciowe i badawcze oraz wstępnie penetruje tytułowy problem. Część druga obejmuje analizy milczenia pojawiające się w doświadczeniu moralnym i dyskursie etycznym – rozpatrywanym na poziomie fenomenologii moralności. Część trzecia analizuje obecność momentów sygetycznych na poziomie metafizyki moralności, w pytaniach o ostateczne źródło dobra i zła. Takie ujęcie strukturalne umożliwiło zarysowanie problematyki w całokształcie refleksji etycznej na poziomie fundamentalnym. Sygetyka w moralności i etyce ma swe źródła m. in. w pytaniach, które ze swej istoty nie oczekują odpowiedzi, które swój sens czerpią z wytrzymania ich, z charakteru skargi, który mogą przyjmować. Pytania Hioba są tu typicznym przykładem takiej sytuacji. Tradycja apofatyczna i sygetyczna – z ducha platońska, zakorzeniona w słynnym Liście VII i w Państwie z umieszczeniem w nim Dobra ἒπεκεινα της οὔσιας, z epoptyką etc. – rozwijała się przez wieki w filozofii i kulturze europejskiej, rzadko jednak absorbuje umysły współczesnych etyków. Aktualnie panująca tendencja do domykania i dookreślania sfery normatywnej, udzielania jasnych i jednoznacznych odpowiedzi na naglące pytania generowane przez świat hic et nunc, rodzi lęk przed nieokreślonością, probabilizmem, niewyrażalnością jakichkolwiek etycznych kwestii. Tradycja odwołująca się do niepewności, niewyrażalności, milczenia nie ma w takich okolicznościach zbyt dużych szans na przebicie się do świadomości społecznej czy nawet do świadomości teoretycznej badaczy normatywnie rozumianej moralności. Wydaje się jednak, że z wielu powodów warto zajmować się przestrzeniami tego, co niewyrażalne, istotą i funkcjami milczenia w etyce. Moja książka poświęcona temu problemowi jest wstępnym rozpoznaniem i zarysowaniem mapy problemów i zagadnień zaproponowanej autorsko etyki sygetycznej i apofatycznej.
Description
Sponsor
Keywords
etyka, milczenie, dobro, zło, etyka sygetyczna, etyka apofatyczna
Citation
Stachewicz, K., Milczenie wobec dobra i zła. W stronę etyki sygetycznej i apofatycznej. Poznań: Wydział Teologiczny UAM, 2012.
ISBN
978-83-63266-01-1