Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2010, nr 4
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item BADANIA WIZUALNE POGRANICZA POLSKO-NIEMIECKIEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Kaczmarek, JerzyW artykule przedstawiono historię oraz perspektywy dalszych badań wizualnych, których przedmiotem są zjawiska społeczne na polsko-niemieckim pograniczu. Owe badania łączą w sobie przede wszystkim dwie subdyscypliny socjologii – socjologię pogranicza i socjologię wizualną. Trzeba przyznać, że do tej pory wizualne badania socjologiczne były bardzo rzadko wykorzystywane w eksploracji pogranicza Polski i Niemiec. Owe pojedyncze przypadki dotyczą analizy pocztówek, filmów, symboliki kościołów czy tworzenia filmów socjologicznych. Warto tu podkreślić − o czym również traktuje niniejszy artykuł − potencjał socjologiczny, który tkwi w filmie dokumentalnym. Wielu twórców dokumentów filmowych, mimo że nie są socjologami, obdarzonych jest „wyobraźnią socjologiczną”, ich dzieła zaś stać się mogą obiektem analiz socjologicznych czy też być traktowane jako materiały pomocnicze w procesie dydaktycznym. Na polsko-niemieckim pograniczu brak badań socjowizualnych, dlatego autor przedstawia pewne propozycje takich badań, obejmujących na przykład analizę fotografii, wywiad wywołany za pomocą fotografii, refotografię, fotoesej, analizę przewodników turystycznych czy film socjologiczny. Z kolei problemy badawcze mogłyby objąć takie dziedziny, jak przepływ osób i towarów przez granicę, konfrontacja różnych wzorców kulturowych, patologie na pograniczu czy problem miast podzielonych.Item EFEKTYWNOŚĆ STRATEGII INWESTYCYJNYCH FUNDUSZY HEDGINGOWYCH W CZASIE KRYZYSU FINANSOWEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Markiewicz, MarcinArtykuł zawiera opis badania efektywności najpopularniejszych strategii inwestycyjnych stosowanych przez fundusze hedgingowe. Analiza obejmuje dwa horyzonty czasowe: okres długi − od początku 1994 r. do lutego 2009 r., oraz okres krótki − czas bessy uznawanej za odzwierciedlenie kryzysu finansowego na świecie − od czerwca 2007 r. do lutego 2009 r. Wyniki badania nie potwierdzają popularnej tezy, według której fundusze hedgingowe są w stanie wypracować dodatnią stopę zwrotu, wyższą od inwestycji wolnej od ryzyka, niezależnie od koniunktury panującej na rynkach akcji. Było to możliwe jedynie dla dwóch z czternastu analizowanych strategii, tj. Global Macro oraz Managed Futures. Ostateczna ocena funduszy hedgingowych jest jednak pozytywna – każda omawiana strategia uzyskała w czasie kryzysu finansowego wynik lepszy niż rynek akcji, a wartość aktywów charakteryzowała się znacznie mniejszą zmiennością.Item ODWRÓCONA HIPOTEKA – ZASADY FUNKCJONOWANIA I PERSPEKTYWY WPROWADZENIA W POLSCE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Kowalak, TomaszW przypadku wielu osób starszych najbardziej wartościową częścią majątku gromadzonego przez całe ich życie jest nieruchomość, w której zamieszkują. Jest to ta jego część, która, niestety, nie generuje bieżących dochodów. Sposobem wykorzystania majątku „zamrożonego” w nieruchomości jest odwrócona hipoteka, która pozwala uzyskać kredyt wypłacany na przykład w formie renty wieczystej, a którego zabezpieczeniem jest nieruchomość kredytobiorcy. Żeby otrzymać taki kredyt, nie trzeba mieć zdolności kredytowej. Ta forma generowania dodatkowych dochodów z nieruchomości staje się coraz powszechniejsza wśród osób starszych, szczególnie w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, gdzie hipoteka odwrotna jest dostępna od lat 80. XX wieku. W niniejszym opracowaniu przedstawione zostały najważniejsze założenia odwróconej hipoteki, jej główne wady i zalety. Analizę zasad funkcjonowania hipoteki odwróconej posłużył oparto na przykładzie rozwiązań stosowanych w Stanach Zjednoczonych (program Home Equity Conversion Mortgage). W końcowej części opracowania analizie poddano założenia wprowadzenia odwróconej hipoteki w Polsce sformułowane przez Ministerstwo Finansów. Jednocześnie wskazano szanse i ograniczenia we wprowadzeniu tego rozwiązania w Polsce.Item SYSTEMATYKA STRATEGII POLITYKI PIENIĘŻNEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Błaszczyk, PawełPodstawowym celem opracowania jest przegląd różnych sposobów definiowania i systematyki strategii polityki pieniężnej oraz własna propozycja w tym zakresie. Artykuł składa się z trzech zasadniczych części. W pierwszej przedstawione zostały podstawowe i wprowadzające informacje o pojęciu strategii polityki pieniężnej; drugiej − dokonano przeglądu literatury dotyczącej istoty i systematyki polityki pieniężnej. Poddano analizie cztery ujęcia: C. Cottarelliego i C. Gianniniego; F. S. Mishkina; M. Fry’a, D. Juliusa, L. Mahadevy, S. Rogera i G. Sterne’a oraz M. R. Stone’a i A. J. Bhundii. W celu ujednolicenia wyżej wskazywanych zagadnień, w trzeciej części zaproponowano systematykę strategii polityki pieniężnej. Pozwala ona w przejrzysty i kompleksowy sposób poznać jej istotę, wyodrębnić współczesne typy strategii polityki pieniężnej oraz zrozumieć zasadnicze różnice między nimi.Item ZAGADNIENIE NASTĘPSTW ŚMIERCI PRACODAWCY W ZAKRESIE PRZEJŚCIA PRAW I OBOWIĄZKÓW ZE STOSUNKU PRACY W PRAWIE PRACY CZECH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Šouša, Jiří; Štefko, MartinŚmierć człowieka to zdarzenie zachodzące w ramach dies certus an, incertus quando. Regulacja prawna dotycząca śmierci pracodawcy, która jest zawarta w § 342 czeskiego kodeksu pracy, pomimo wsparcia części doktryny oraz orzecznictwa czeskiego Trybunału Konstytucyjnego, nie okazuje się właściwa. Unormowanie to zerwało z obowiązującymi w Czechach de lege derogata oraz nadal stosowanymi w innych krajach Europy Środkowej konstrukcjami normatywnymi regulującymi przechodzenie praw i obowiązków pracodawcy ze stosunku pracy mortis causae. Obecnie obowiązujące czeskie unormowanie zakłada nierówność między pracownikami, dopuszczając sukcesję na wypadek śmierci po stronie pracodawcy wyłącznie dla stosunków pracy pracodawców-przedsiębiorców. Stosunek pracy w przypadku wszystkich pozostałych pracodawców ustaje w chwili śmierci pracodawcy. Autorzy niniejszego opracowania optują za zmianą tego rozwiązania, znajdując inspirację do swoich propozycji w szczególności w szwajcarskim prawie pracy.Item CHARAKTER PRAWNY DOMNIEMANIA DORĘCZENIA W KODEKSIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Gill, ArturArtykuł omawia charakter prawny domniemania z art. 43 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ten mówi o możliwości doręczenia pisma dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu (doręczenie zastępcze). Artykuł przedstawia poglądy występujące w orzecznictwie sądowym i doktrynie na temat tego domniemania. W szczególności zwraca uwagę na wątpliwości, jakie są związane z koncepcją domniemania wzruszalnego.Item W SPRAWIE ZAKRESU I CHARAKTERU WYMOGU UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW PRZY NABYCIU NIERUCHOMOŚCI PRZEZ SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Kuniewicz, Zbigniew; Czepita, StanisławArtykuł dotyczy problemu, czy wymóg uchwały wspólników przy nabyciu nieruchomości przez spółkę kapitałową (art. 228 i 393 k.s.h.) dotyczy jedynie nabycia w drodze czynności prawnej, czy także nabycia w inny sposób, w szczególności nabycia pierwotnego. Autorzy charakteryzują zagadnienia powstałe w przypadku nabycia nieruchomości przez spółkę kapitałową w drodze zdarzeń prawnych, działań prawnych (w tym czynności zmierzających do wywołania skutków prawnych), dokładniej analizując nabycie w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego, czyli sprzedaż licytacyjną (art. 921 i n. k.p.c). Autorzy formułują wniosek, że w tym ostatnim wypadku, chociaż nie mamy do czynienia z czynnością prawną i art. 17 k.s.h. niezastosowania, to uchwała jest wymagana, a jej brak wywołuje skutki w sferze stosunków zewnętrznych.Item PATENT EUROPEJSKI A PRÓBY USTANOWIENIA PATENTU UNII EUROPEJSKIEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Nowicka, AureliaCelem artykułu jest przedstawienie obecnej sytuacji w zakresie uzyskiwania ochrony patentowej w Polsce, a także stanu zaawansowania prac zmierzających do ustanowienia patentu Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem systemu językowego tego patentu. Ze względu na to, że ustanowienie patentu Unii Europejskiej zostało powiązane z utworzeniem jednolitego systemu rozstrzygania sporów patentowych, Autorka przedstawia również projekt umowy o sądzie ds. patentów europejskich i patentów Unii Europejskiej. W szczególności zwraca uwagę na, w którym rzecznicy generalni uznali, że proponowana umowa, in its current state, jest niezgodna z traktatami. Analizując obecną sytuację w zakresie uzyskiwania ochrony patentowej w Polsce, Autorka zwięźle przedstawia najpierw patent krajowy, udzielany na podstawie polskiej ustawy – prawo własności przemysłowej, a następnie charakteryzuje patent europejski, będący wiązką patentów krajowych, udzielany przez Europejski Urząd Patentowy na podstawie Konwencji o udzielaniu patentów europejskich. Następnie przedstawia najważniejsze elementy przyszłego patentu Unii Europejskiej, zawarte w propozycji unijnego rozporządzenia, w wersji z 2009 r. Szczególną uwagę poświęca systemowi językowemu tego patentu. Autorka wyraża krytyczną ocenę propozycji Komisji Europejskiej, COM (2010) 350 z 30 czerwca 2010 r., wskazując, że propozycja ta nie realizuje celu określonego w tym dokumencie, jakim jest achieving the necessary balance between the interests of economic operators and the public interest (pkt 3 preambuły).Item PAŃSTWO PRAWA I KOŚCIÓŁ PRAWA(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Baldus, ManfredSzereg doświadczeń zebranych w okresie panowania narodowosocjalistycznej samowoli oraz we wczesnych latach istnienia Niemieckiej Republiki Demokratycznej spowodowało, ze w dzisiejszych Niemczech poświęca się szczególną uwagę zasadzie państwa prawa. Zarówno demokracja, jak i republikańska forma państwa stanowią w sposób oczywisty podstawę niemieckiej konstytucji. ,,Państwo prawa” w życiu codziennym łączy się przede wszystkim z ochroną państwa. Innymi słowy, jawi się jako ,,państwo drogi prawnej”, jako sędziowska kontrola oparta na zasadach niezależności, sprawiedliwego postępowania, rzetelnego wysłuchiwania uczestników postępowania oraz kontroli instancyjnej. Najpierw zatem przybliżono praktykę państwa prawa, a następnie z tej perspektywy aktualne problemy Kościoła katolickiego.Item ONTOLOGIA SPOŁECZNA CZESŁAWA ZNAMIEROWSKIEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Lorini, GiuseppePrzedmiotem niniejszego artykułu jest ontologia społeczna sformułowana na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku przez Czesława Znamierowskiego (1888-1967). Według Znamierowskiego, ontologia społeczna jest nauką aprioryczną mającą na celu ustalenie prawd ogólnych dotyczących każdej formy (istniejącej lub możliwej) bytu społecznego. W swoim badaniu rzeczywistości społecznej, Znamierowski dokonuje fundamentalnego dla ontologii społecznej odkrycia. Odkrywa szczególny typ czynności („akty tetyczne”), które istnieją dzięki normom, a dokładniej: dzięki szczególnemu rodzajowi norm, które Znamierowski nazywa „normami konstrukcyjnymi”. Znamierowski odróżnia też „akty tetyczne” (jak np. pozdrawianie, sporządzanie testamentu czy gra w szachy) od zwykłych „czynności psychofizycznych” (jak spacerowanie czy wypicie szklanki wody). Niniejszy esej poświęcony jest analizie pojęć „norma konstrukcyjna” i „akt tetyczny”, dwóch podstawowych pojęć ontologii społecznej Znamierowskiego.Item ODRODZENIE DUCHA – BUDOWA WOLNOŚCI: PERSPEKTYWA ROZWOJU GOSPODARKI SOLIDARNEJ(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Buzek, Jerzy; Surdej, AleksanderArtykuł jest próbą pokazania, że zasada solidarności jest nie tylko imperatywem moralnym, lecz zasadą, która może przyświecać lepszemu (lepiej służącemu całościowo rozumianym potrzebom człowieka) kształtowaniu życia społecznego, gospodarczego i politycznego Polski i Europy. Autorzy analizują różne sposoby rozumienia zasady solidarności i mechanizmy jej realizacji i dowodzą, że nie jest ona zasadą antyefektywnościową (gdyż uwzględnia dynamiczny, temporalny wymiar efektywności) ani wyłącznie socjalną (gdyż waloryzuje i mobilizuje kapitał ludzki). Jej adekwatność staje się − co usiłują pokazać autorzy − łatwiej widoczna, gdy dostrzega się, że dobrobyt społeczny i jakość życia zależą od lokalnej zdolności dostarczania usług publicznych, które nie podlegają delokalizacji.Item KANTONALNE ZGROMADZENIA LUDOWE W SZWAJCARII(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Jakubiak, ŁukaszArtykuł dotyczy jednej z najstarszych form demokracji bezpośredniej – odbywanych pod gołym niebem kantonalnych zgromadzeń ludowych w Szwajcarii o nazwie Landsgemeinde. Autor omawia źródła tej oryginalnej instytucji. Jej początki datuje się na okres średniowiecza. Pierwsze Landsgemeinden pojawiły się w XIII w. Były znane w ośmiu kantonach i półkantonach, jednak w sześciu z nich instytucja ta została zniesiona. Obecnie zgromadzenia te występują w kantonach Glarus i Appenzell-Innerhoden. Szczególną uwagę zwrócono na organizację i kompetencje zgromadzeń ludowych. Należy do nich wybór kantonalnej egzekutywy, dokonywanie zmian w konstytucji kantonalnej oraz uchwalanie ustaw, jak również decydowanie o wydatkach kantonu. Kolejna część została poświęcona praktycznym aspektom funkcjonowania Landsgemeinde. Zgromadzenia ludowe odbywają się raz w roku i mają uroczystą formę. Zebranie ogółu uprawnionych trwa zwykle kilka godzin. W uwagach końcowych autor wskazuje na znaczenie Landsgemeinde jako jednej z najbardziej zakorzenionych form politycznej partycypacji na szczeblu kantonalnym.Item GLOBALNY KRYZYS FINANSOWY – ISTOTA, PRZYCZYNY, KONSEKWENCJE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Nieborak, TomaszWydarzenia ostatnich lat – określane mianem największego kryzysu rynków finansowych od lat 30. XX wieku − wywołały dyskusję na temat możliwych przyczyn tego zjawiska, jak i sposobów walki z nim. Prowadzona debata jest niezwykle dynamiczna i wielowątkowa. Pojawiają się w niej głosy przedstawicieli wielu gałęzi nauki: socjologii, psychologii, a także prawa i ekonomii. Należy w tym miejscu podkreślić, że owa różnorodność źródeł prezentowanych poglądów jest niezwykle ważna i stanowi potwierdzenie tezy o zmieniającym się kształcie współczesnych rynków finansowych, dla których zrozumienia nie wystarczy już tylko wiedza ekonomiczna czy prawnicza. Analiza omawianych wydarzeń skłania do zastanowienia się nad przyczynami obecnej sytuacji, a także możliwymi jej rozwiązaniami.Item ROLA WÓJTA W ZAPEWNIENIU PRAWIDŁOWOŚCI FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI FINANSOWEJ GMINY W ŚWIETLE ROZWIĄZAŃ USTAWY Z 27 SIERPNIA 2009 R. O FINANSACH PUBLICZNYCH(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Kołaczkowski, Bartosz; Ratajczak, MałgorzataOd 1 stycznia obowiązuje ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, która w znacznym stopniu zreformowała finanse publiczne, w tym finanse gminne. Autorzy przedstawiają i oceniają rozwiązania przyjęte we wspomnianej ustawie w aspekcie roli wójta w zapewnieniu prawidłowości funkcjonowania gospodarki finansowej gminy (przedmiotem analizy są przyznane wójtowi finansowe kompetencje i instrumenty działania, m.in. budżet gminy, wieloletnia prognoza finansowa gminy, środki stricte kontrolne, kontrola zarządcza oraz audyt wewnętrzny). Autorzy ukazują także zagrożenia dla finansów gminnych, których źródłem mogą być przepisy pozwalające na powierzenie funkcji wójta osobie ukaranej karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, podczas okresu trwania kary.Item PROWADZENIE BADAŃ W INTERNECIE – PODSTAWOWE PROBLEMY ETYCZNE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Siuda, PiotrInternet zyskuje coraz większe znaczenie w życiu ludzi – jest narzędziem komunikacji, źródłem rozrywki i podporą gospodarki. Możliwości, jakie oferuje sieć elektroniczna, zauważyło środowisko akademickie i biznesowe, co przejawia się w coraz częstszym wykorzystywaniu Internetu jako narzędzia badawczego – stosowaniu takich metod, jak: kwestionariusze online, eksperymenty sieciowe, fokusy online oraz wirtualna etnografia. Takie sposoby badań zostały już dość dobrze opisane w literaturze przedmiotu. Cały czas jednak brakuje pogłębionej refleksji na temat etycznej strony ich wykorzystania. Tymczasem tego rodzaju analizy pozostają w cieniu ogólnych rozważań, mimo że są szczególnie potrzebne, aby rozwijać owe internetowe metody badawcze oraz bardziej „zbliżyć” je do ludzi. Wskazówką do wnioskowania o etyce badań stać się powinny zasady związane z etyką badań prowadzonych w świecie rzeczywistym – „realu”. W artykule autor przedstawia podstawowe problemy etyczne, które dotyczą dociekań internetowych, wiążą się one z uzyskaniem zgody na wzięcie udziału w badaniu, wyjaśnieniem jego charakteru, oparciem się pokusie oszukiwania ludzi, brakiem prywatności i poufności, sprawiedliwością nagród za uczestnictwo, udziałem dzieci w badaniach czy zagrożeniami dla badaczy. W posumowaniu autor podkreśla, że nieetyczne postępowanie badaczy może zniechęcać badanych, którzy w przyszłości mogą nie wziąć w nich udziału, a także odradzać innym takowe uczestnictwo. Stworzyć się może zatem niesprzyjający klimat wokół eksploracji podejmowanych w sieci. W związku z tym konieczne jest ustanowienie jaśniejszych regulacji i wskazówek postępowania – dobrym pomysłem byłoby stworzenie uniwersalnego, światowego kodeksu etycznego badań online. Powinien się on opierać na uniwersalnych wartościach moralnych, które autor wymienia. Niestety, wypracowanie kodeksu może być trudne – w tekście wskazano tego powody.Item SPOŁECZNO-KULTUROWE UWARUNKOWANIA PRZĘPSTW PRZECIWKO WOLNOŚCI SEKSUALNEJ MAŁOLETNIEGO(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Beisert, Maria; Szumski, FilipWykorzystanie seksualne dziecka jest związane z przestępstwami z art. 200 i z kilku artykułów pokrewnych polskiego Kodeksu karnego. Czynniki społeczno-kulturowe oddziaływają na to zjawisko poprzez dwa rodzaje socjalizacji. Socjalizacja wtórna zachodzi w populacji polskiej w sposób jednolity dla wszystkich sprawców, natomiast różnicuje ich socjalizacja pierwotna, w związku z czym to ona winna być przedmiotem badań. Najlepsze wyjaśnienia zjawiska oferują ujęcia zintegrowane, akcentujące, między innymi, rolę czynników rodzinnych w jego powstawaniu. W niniejszym artykule, jako teoretyczną podstawę badań, wykorzystano zintegrowaną teorię etiologii przestępstw seksualnych, która uznaje rodzinne doświadczenia sprawcy za główną przyczynę późniejszego seksualnego wykorzystywania dzieci. Zaproponowano cztery ścieżki rozwoju patologii wskazujące, w jaki sposób wczesne uwarunkowania psychologiczne (typ opieki i postawy rodziców) przyczyniają się do zostania sprawcą wykorzystania seksualnego dziecka w przyszłości, oraz zweryfikowano je w badaniach własnych. Wyniki przeprowadzonych badań częściowo potwierdzają zaprezentowany model teoretyczny i pozwalają wyznaczyć kierunki dalszych poszukiwań.Item SPRAWOZDANIA I INFORMACJE(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010) Baliński, Marcin;; Sieniawska, KrystynaSprawozdanie z 52 Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego (Marcin B a l i ń s k i), s. 253-257; Konferencja z okazji 20-lecia samorządowych kolegiów odwoławczych (Krystyna S i e n i a w s k a), s. 257-258.Item PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA(2010) Wentkowska, Aleksandra;; Jaskiernia, Jerzy;; Kobierska, Anna;; Kowalski, Tadeusz;; Bochenek, Jacek;; Piątek, Dawid;Mark C. Murphy, Natural Law in Jurisprudence and Politics, Cambridge 2009 (rec. AleksandraW e n t k o w s k a), s. 237-239; Bartosz Wojciechowski, Interkulturowe prawo karne. Filozoficzne podstawy karania w wielokulturowych społeczeństwach demokratycznych, Toruń 2009 (rec. Jerzy J a s k i e r n i a), s. 239-243; Jalal Alamgir, India’s Open-Economy Policy: Globalism, Rivalry, Continuity, London-New York 2009 (rec. Anna Kobierska), s. 243-245; Michał Rubaszek, Dobromił Serwa, Analiza kursu walutowego, Warszawa 2009 (rec. Tadeusz K o w a l s k i), s. 246-247; Podstawy makroekonomii. Problemy – zadania – rozwiązania, red. Adam Baszyński, Wacław Jarmołowicz, Poznań 2009 (rec. Mirosław B o c h e n e k), s. 247-248; Maciej Bałtowski, Gospodarka socjalistyczna w Polsce. Geneza, rozwój, upadek, Warszawa 2009 (rec. Dawid Piątek), s. 249-251.Item 1. Spis treści 72, 2010, z. 4(Wydział Prawa i Administracji UAM, 2010)