Hauser, Roman. PromotorWróbel, Piotr2019-11-182019-11-182019http://hdl.handle.net/10593/25160Wydział Prawa i AdministracjiPrzedmiotem pracy są prawne zagadnienia ewolucji orzecznictwa TSUE, a pod jego wpływem także orzecznictwa sądów polskich (w szczególności sądów administracyjnych) w kwestii uzasadnienia, treści, przesłanek oraz zasad i trybu realizacji unijnego prawa do (dochodzenia/żądania) zwrotu podatków krajowych pobranych niezgodnie z prawem Unii Europejskiej. Będące przedmiotem prowadzonych rozważań prawo do zwrotu podatku krajowego pobranego niezgodnie z prawem unijnym stanowi rodzaj/typ szerszego prawa do zwrotu kwot pobranych niezgodnie z prawem unijnym. Celem pracy jest ukazanie ewolucji prawa do zwrotu w orzecznictwie Trybunału oraz określenie zasadniczych elementów jego treści i realizacji (wykonywania) w prawie polskim. Analizy dogmatyczne zawarte w rozprawie mają na celu wykazanie prawdziwości twierdzenia, że prawo do zwrotu podatków pobranych niezgodnie z prawem unijnym jest prawem podmiotowym publicznym wynikającym z porządku prawnego Unii Europejskiej. W ramach prowadzonych badań weryfikacji poddana została hipoteza badawcza o szczególnym charakterze unijnego uprawnienia do dochodzenia zwrotu podatków pobranych niezgodnie z prawem unijnym, stanowiącym uprawnienie sui generis o mieszanym (materialno-procesowym) charakterze. Zasadnicze rozważania poprzedza zdefiniowanie podstawowych pojęć takich jak: „prawo do zwrotu podatku pobranego nienależnie", „publiczne prawo podmiotowe”, „prawo (uprawnienie) unijne” czy też „podatek krajowy”. Jest to konieczne ze względu na istotne różnice w definiowaniu oraz uzasadnianiu tych podstawowych konstrukcji pojęciowych. Zaakcentowane zostały również szczególne cechy unijnego systemu ochrony prawnej praw wywodzonych z porządku prawa UE. Następnie przedstawiony został proces ewolucyjnego kształtowania się poglądów Trybunału Sprawiedliwości dotyczących problematyki prawa do zwrotu nienależnie pobranych kwot. Omówienie orzecznictwa koncentruje się na najważniejszych elementach w celu przybliżenie chronologii oraz rozwoju orzecznictwa Trybunału w tej kwestii. W dalszej kolejności omówione zostały elementy konstrukcyjne i analityczne prawa do zwrotu podatku pobranego niezgodnie z prawem unijnym w oparciu o przyjęte przez autora założenia i hipotezy oraz poglądy Trybunału. Przeprowadzona analiza ma na celu określenie celu, charakteru oraz treści prawa do zwrotu podatku krajowego pobranego niezgodnie z prawem unijnym, z uwzględnieniem przyjętego systemu pojęciowego. Autor omawia również zagadnienia dotyczące wykonania (realizacji) prawa do zwrotu podatku krajowego pobranego niezgodnie z prawem unijnym. Rozważania dotyczą możliwości powoływania się przez jednostki na to prawo przed organami administracyjnymi i sądami krajowymi. Omówione zostały także kwestie związane z wyborem właściwego roszczenia procesowego, a także przesłanek realizacji prawa do zwrotu jak również wyjątki od obowiązku przyznania takiego prawa. Poruszony został również problem różnic pomiędzy roszczeniem restytucyjnym a roszczeniem odszkodowawczym. Przeprowadzona analiza koncentruje się na określeniu wymogów dotyczących realizacji prawa do zwrotu przed sądami krajowymi wynikających z prawa unijnego. Autor omawia również orzecznictwo sądów polskich dotyczące zagadnieniu zwrotu podatku pobranego niezgodnie z prawem unijnym. Przedstawione zostały dotychczasowe stanowiska sądów polskich (ze szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa sądów administracyjnych) odnośnie do samego pojęcia „prawa do zwrotu” jak i praktycznych aspektów jego wykonania. Zaprezentowany został przyjęty przez polskie sądy sposób rozumienia unijnego uprawnienia do zwrotu. Wskazano również na istniejące i potencjalne problemy z realizacją prawa do zwrotu poboru podatków z naruszeniem prawa UE na podstawie środków ochrony prawnej przewidzianych w prawie polskim. W końcowej części pracy przedstawione zostały wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy potwierdzające tezę o szczególnym charakterze prawa do zwrotu jako unijnego prawa podmiotowego. Sformułowane zostały także postulaty i wnioski de lege lata oraz de lege ferenda dotyczące zapewnienia właściwej ochrony sądowej tego uprawnienia unijnego w polskich przepisach i praktyce orzeczniczej.The paper focuses on legal aspects of the evolution of the case-law of the ECJ and of Polish courts (especially the administrative justice) on the grounds, scope, and requirements, as well as the rules and procedure of exercising the right for a tax levied in breach of European Union law to be repaid. The right for a national tax to be repaid is considered as a specific type of a UE law based right to claim reimbursement of sums paid but not due. The paper describes the evolution of a right to repayment of a tax levied in breach of European Union law in the case-law of the ECJ and how such right can be exercised in the context of Polish legal system. The analysis is based on a hypothesis that the right to repayment of a tax levied in breach of EU law is a specific public subjective right which is derived from the EU legal system. In author’s view such right should be defined as a sui generis subjective right of a mixed character, which contains both substantive as well as procedural elements. The introductory part is devoted to providing a definition of thefundamental terms such as „right to claim the tax paid in breach of EU law to be repaid”, „public subjective right” and the „national tax.” Author also highlights the specific aspects of a system of individual rights’ protection as required by EU law. Next, the ECJ case-law is presented with a view to show the process of evolution of a right to claim back the amounts of a national tax levied in breach of European Union law. The case-law is further analysed in order to identify and define requirements, scope and the legal character of a right to repayment of a tax levied in breach of EU law which stem from EU law. Author also discusses the various issues concerning the exercise of such right before national courts and administrative authorities. The analysis defines the EU law requirements which are to be observed by national courts and authorities in order to provide required level of protection of an EU law based right. The relationship between the right to claim tax paid in breach of EU law and the claim for damages is also discussed. The requirements set by EU legal system are then confronted with a case-law of Polish courts. The author discusses the main issues connected with an exercise of a right to claim repayment of a tax levied in breach of EU law, that proved to be problematic in the proceedings before Polish courts. The analysis of the national case-law is presented to show how Polish courts interpret and apply the ECJ case-law in cases concerning the exercise of the right for a tax levied in breach of European Union law to be repaid. The final part of the paper sums up the reasons which in author’s view prove the hypothesis that the right to claim national tax paid in breach of EU Law is a public subjective right stemming from the EU legal order. In final conclusions author presents his remarks (de lege lata and de lege ferenda) concerning the necessary requirements to provide the effective protection of the EU individual right, taking into account both existing legal basis as well as proposed amendments to a national procedure in which a right for a national tax levied in breach of European Union law is to be exercised.polinfo:eu-repo/semantics/restrictedAccessprawo UEEU lawpostępowanie administracyjne i sądowoadministracyjneprawo podmiotowe publiczneprawo do zwrotu nienależnie pobranego podatkuadministrative and judicial proceedingspublic subjective rightright to claim repayment of a tax levied in breach of European Union lawDysertacja