Antonowicz, Dominik2014-10-302014-10-302014CPP RPS Vol. 70 (2014), Poznań, 2014, pp. 1-41.http://hdl.handle.net/10593/12039Artykuł przedstawia rozwój idei uniwersytetu i towarzyszącą jej ewolucję form organizacyjnych - od starożytności aż do czasów współczesnych oraz prezentuje główne nurty współczesnej debaty na temat tożsamości i społecznych funkcji uniwersytetu. Pradei uniwersytetu można doszukiwać się już w ośrodkach grecko-rzymskich, starożytne organizacje naukowe cechowała jednak przypadkowość - miały one nieustrukturalizowany charakter. Uniwersytet jest wynalazkiem epoki średniowiecza i tworzył korporacyjny związek ludzi nauki zorganizowany na wzór cechu, którego celem było pogłębiania, gromadzenia i przekazywania wiedzy. Zmierzch korporacji akademickiej nastąpił wraz z nadejściem absolutyzmu oświeceniowego, który upaństwowił szkolnictwo wyższe i włączył je do rozbudowanej kompetencyjnie i personalnie machiny biurokratycznej, ograniczając jego rolę do kształcenia kadr na potrzeby nowego państwa. W odpowiedzi na wywołany tym kryzys najpierw Wilhelm von Humboldt, a potem Henry Newman przedstawili nowe wizje uniwersytetu. Humboldt stworzył formułę nowożytnego uniwersytetu, niezależnego od wszelkich związków wyznaniowych i poddanego zwierzchności państwa, podczas gdy dla Newmana najważniejszym celem uniwersytetu była chęć poznania prawdy, a praktyczność zdobywanej wiedzy była sprawą mniejszej wagi. Swoje propozycje uniwersyteckiego paradygmatu przedstawiali również polscy uczeni, wskazując na doniosłą rolę uniwersytetu w procesie poszukiwania prawdy i przekazywaniu wiedzy młodym pokoleniom. W końcowej części artykułu przedstawiane są główne nurty we współczesnym dyskursie na temat kondycji współczesnych uniwersytetów oraz zagrożeń ich rozwoju związanych z procesem komercjalizacji nauki oraz postępującej fragmentacji dyscyplin akademickich.enUniwersytetszkolnictwo wyższePolskaHumboldtbiurokracjaArtykuł