Pełczyński, Grzegorz. PromotorMarciniak, Maria2018-04-232018-04-232017http://hdl.handle.net/10593/22926Wydział HistorycznyW pracy przedstawiony został problem wykorzystania drzew i krzewów w kulturze ludowej Podkarpacia. W pracy wykorzystane zostały literatura i materiały archiwalne ale przede wszystkim wyniki moich wieloletnich badań, które prowadziłam na terenie południowo-wschodniej Polski. Ramy czasowe pracy stanowi połowa XIX wieku, kiedy to kultura ludowa osiągnęła najpełniejszy rozwój i początek XXI wieku, gdy uległa zanikowi przekształcając się w kulturę typu ludowego. Jako symbol natury przyjęłam drzewo, które najpełniej odcisnęło swoje piętno na całym życiu człowieka zarówno w sferze materialnej jak i duchowej. Drzewa stały się ważnym elementem wierzeń. Znalazły się w kompleksie kosmogonicznym wyjaśniającym powstanie świata. Niektóre z nich stały się symbolami dostatku, co wykorzystywano w obrzędowości rodzinnej i dorocznej. Odkryto także i wykorzystywano lecznicze właściwości. Stały się ważnym elementem folkloru słownego. Ich nazwy wykorzystywano w nazewnictwie miejscowości, rzek i gór. W części materialnej najważniejsze było zdobycie przestrzeni życiowej, co wyraziło się w walce z drzewami i wydzieraniem ziemi przydatnej do uprawy i hodowli. Drzewa były wszechobecne w codziennym życiu człowieka. Wykorzystanie drewna związane było ze znajomością walorów poszczególnych gatunków. Stały się podstawą powstania i rozwoju rzemiosł. Drzewa i krzewy nadal odgrywają ważną rolę w życiu współczesnego mieszkańca Podkarpacia pełniąc ważne funkcje zarówno w życiu codziennym jak i w sferze symbolicznej, a w 2017 roku dodatkowo zaczęły odgrywać ważną rolę w życiu politycznym. Zadaniem pracy było kompleksowe przedstawienie roli drzew i krzewów w życiu mieszkańca południowo-wschodniej Polski od połowy XIX do początków XXI wieku.The problem of the usage of trees and bushes in the popular culture of Sub-Carpathian region has been presented in the dissertation. Not only have the literature and archival materials been used in the dissertation but also the results of years lasting research which I did on the area of South-East Poland. The dissertation describes the second half of the nineteenth century when the popular culture reached top development and also describes the beginning of the twenty-first century when it disappeared and changed into the popular culture which raised on the basis of the traditional culture. The tree has left the mark on the whole life of humans in a material as well as spiritual sphere. Trees also became a very important element of faith. It was believed that they elucidated the creation of the world in a cosmogonic aspect. Because of the specific features of fruit, some of them became symbols of abundance and were used in domestic and annual rituals. People also discovered and used real healing properties of trees but also imagined forces assigned to many of them. Their constant presence in people’s lives made them an important element of verbal folklore. The names of trees were used in locality, rivers and mountains nomenclature. The most important thing in the material sphere was getting life space so people cut down trees in a purpose to grow plants and animals on a territory which primarily belonged to the forest. People started to recognize the advantages of individual trees. They became a basis for the development of a craft. Trees and bushes have been still important to contemporary residents of Sub-Carpathian region. They perform crucial functions in everyday life and in a symbolical sphere. Additionally, they have become significant in a political life. The purpose of the dissertation was a complex presentation the role of trees and bushes in a life of a resident of south-east Poland ranging from the second half of the nineteenth to the twenty-first century and this goal has been achieved.polinfo:eu-repo/semantics/restrictedAccessdrzewokrzewbukdąblipapieczywo obrzędowetreebushbeechelderoakfilbertlime treeritual breadDysertacja