Kołodziejczyk, Dorota2010-01-272010-01-272008PORÓWNANIA. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej oraz studiom interdyscyplinarnym. nr 5, 2008, s. 55-74.1733-165Xhttp://hdl.handle.net/10593/108Artykuł wysuwa tezę, że postkolonialne studia wywodzą się z postkolonialnego impulsu i następnie rozwijają się konsekwentnie jako dyskurs w swej istocie porównawczy. Postkolonializm ujawnia swoją komparatystyczną istotę najbardziej gdy chodzi o rozumienie imperializmu jako dynamicznego pola siłowego, w którym hegemonia, przymus i podporządkowanie ścierają się z formami opozycyjnymi od przewrotnej mimikry poprzez otwarty opór, aż po różnorodność parodystycznych rewindykacji i tekstualnych zawłaszczeń za pomocą strategiowych „prze-pisania”. Autorka pisze, że nowa komparatystyka, która stanowi fundament teorii postkolonialnej, rozbija binaryzm charakterystyczny nie tylko dla imperialnego myślenia o tożsamości, ale też dla nacjonalizmu, który, podobnie jak imperializm, potrzebuje wyraźnych podziałów. Komparatystyka na gruncie studiów postkolonialnych nie tyle będzie poszukiwać dowodów na pełne odrzucenie i przezwyciężenie podporządkowania kolonialnego, ile ukaże ambiwalentne skutki kolonializmu i otworzy nową perspektywę nomadycznej i kontrapunktowej historiografii i historii literatury. Fundamentalni teoretycy postkolonializmu – Edward Said, Gayatri Chakravorty Spivak i Homi Bhabha, by wspomnieć tylko główne imiona – dostrzegają znaczenie literatury porównawczej dla rozszerzania jego zasięgu poza Europę. Podobnie, każdy nich w inny sposób proponuje teorię komparatystyczną, ulepszoną przez postkolonialną wrażliwość. Artykuł kończy się tonem krytycznego ostrzeżenia przeciw wszystkiemu, co zbyt łatwo związuje postkolonialną literaturę z globalnym lub kosmopolityczny wędrownym pisaniem, wprowadzanym na rynek jako nowa światowa literatura, co wyprorokował już Goethe. Zamiast takiego marketingu, potrzebna jest nowa krytyczna uwaga wobec nowego kosmopolityzmu i nowych form translacji.The article propounds a thesis that postcolonial studies derives from a comparative impulse and subsequently develop as a discourse comparative in nature. Postcolonialism reveals its comparative drive the most in understanding imperialism as a dynamic forcefield where hegemony, coercion and subjugation are faced and challenged with oppositional forms from sly mimicry through open resistance up to diversity of parodic reclamations and textual reappropriations in the strategy of ‘rewriting’. The author claims that new comparativism informed by postcolonial studies, remarkably via Edward Said’s work, disrupts binarisms fundamental not only for the imperial thinking about identity, but also for nationalism that also needs clear divisions. Comparativism premised on postcolonial studies does not seek to prove the complete rejection and overcoming of colonialism, but, rather, reveals the ambivalent aftermath of colonialism and opens up a new perspective, in Said’s words, of nomadic and contrapuntal historiography and history of literature. The foundational theoreticians of postoclonialism – Edward Said, Gayatri Chakravorty Spivak and Homi Bhabha, to mention just the chief names – recognized the importance of the tradition of comparative literature and called for expanding its borders beyond Europe. Likewise, each of them differently, offers a theory of comparativism enhanced by postcolonial sensibilities.The article concludes with a tone of criticism to warn against the all too easy association of postcolonial literature with a global or cosmopolitan migrant writing marketed as the new world literature prophesied by Goethe. Instead such marketing, a new critical attention to new cosmopolitanisms, new forms of translation, is needed. The article propounds a thesis that postcolonial studies derives from a comparative impulse and subsequently develop as a discourse comparative in nature. Postcolonialism reveals its comparative drive the most in understanding imperialism as a dynamic forcefield where hegemony, coercion and subjugation are faced and challenged with oppositional forms from sly mimicry through open resistance up to diversity of parodic reclamations and textual reappropriations in the strategy of ‘rewriting’. The author claims that new comparativism informed by postcolonial studies, remarkably via Edward Said’s work, disrupts binarisms fundamental not only for the imperial thinking about identity, but also for nationalism that also needs clear divisions. Comparativism premised on postcolonial studies does not seek to prove the complete rejection and overcoming of colonialism, but, rather, reveals the ambivalent aftermath of colonialism and opens up a new perspective, in Said’s words, of nomadic and contrapuntal historiography and history of literature. The foundational theoreticians of postoclonialism – Edward Said, Gayatri Chakravorty Spivak and Homi Bhabha, to mention just the chief names – recognized the importance of the tradition of comparative literature and called for expanding its borders beyond Europe. Likewise, each of them differently, offers a theory of comparativism enhanced by postcolonial sensibilities.The article concludes with a tone of criticism to warn against the all too easy association of postcolonial literature with a global or cosmopolitan migrant writing marketed as the new world literature prophesied by Goethe. Instead such marketing, a new critical attention to new cosmopolitanisms, new forms of translation, is needed.plLiteratura porównawczaComparative literatureStudia postkolonialnePostcolonial studiesNomadyczna i kontrapunktowa historiografiaNomadic and contrapuntual historiographyNowa perspektywa komparatystycznaNew comparative perspectiveArtykuł