Moraczewski, Krzysztof. PromotorCebula, Łukasz2023-11-022023-11-022023https://hdl.handle.net/10593/27462Wydział Antropologii i KulturoznawstwaW centrum rozważań niniejszej rozprawy znajduje się spór o interpretację malarstwa Adriaena Brouwera. Podstawowym celem badawczym jest tu próba odpowiedzi na to, w jaki sposób ów spór jest skonstruowany i w jaki sposób problematyka ta łączy się z rozumieniem powiązań sztuki i społeczeństwa u progu nowoczesności. Przykład malarstwa Brouwera został tu potraktowany jako studium przypadku, ze względu na istotne miejsce, jakie zajmuje ono w historii reprezentacji kultur nieelitarnych oraz ze względu na charakterystykę sporu o jego interpretację. Spór ten okazuje się bowiem być sporem nowoczesnym i zdaje się być on umocowanym w strukturach socjokulturowych nowoczesności. Treść poszczególnych rozdziałów podyktowana jest względami metodologicznym i posiada strukturę dedukcyjną. Rozdział pierwszy posłużył do omówienia ogólnej problematyki nowoczesności oraz do interpretacji siedemnastowiecznych Niderlandów jako „laboratorium nowoczesności”. W rozdziale kolejnym zanalizowana została kultura artystyczna Niderlandów 17. wieku, zaś w ostatnim podrozdziale problematyka malarstwa rodzajowego „dołów społecznych”. Rozdział trzeci ma charakter ściśle rekonstrukcyjny. Rekonstruowany jest w nim dyskurs historii sztuki obejmujący w porządku historycznym interpretacje dotyczące znaczeń malarstwa Brouwera. Rozdział ostatni jest już próbą odpowiedzi na pytanie dotyczące struktury wspomnianego sporu. Rozpoznana jest w nim specyficzna sytuacja interpretacyjna dotycząca omawianego malarstwa. Okazuje się bowiem, że w swych zrębach zrekonstruowane interpretacje są względem siebie opozycyjne. Dla jednych interpretatorów malarstwo rodzajowe Brouwera ma wymiar solidarnościowy i emancypacyjny. Dla drugich zaś ma ono wymiar satyryczny i jego podstawową funkcją miało być ośmieszenie i poniżenie ludzi z „dołów społecznych” przy jednoczesnym wywyższeniu klasy mieszczańskiej, stanowiącej podstawową grupę odbiorczą tego malarstwa. W rozdziale tym dokonuję więc krytycznej analizy zrekonstruowanych interpretacji, a w ostatnim podrozdziale proponuje pewne rozwiązanie tego sporu, odwołując się do kontekstu nowoczesności. Nowoczesność odnoszona jest zarówno do kontekstu macierzystego omawianego malarstwa jak i do kontekstu interpretatorów. W ostatnich partiach tekstu proponuję wyjaśnienie sporu właśnie poprzez odniesienie konkretnych interpetatorów do przynależnych im kontektów. Głównym wnioskiem jest rozpoznanie zasadniczej sytuacji interpretatora odnoszącego się do reprezentacji kultur nieelitarnych. Każdy z wariantów interpretacyjnych zdaje się wynikać ze struktur ideologicznych nowoczesności, a sam spór zaś z podstawowego dylematu nowoczesności,jakim jest z jednej strony obietnica i projekt emancypacji społecznej, a z drugiej koncepcja ekonomicznie zracjonalizowanej modernizacji. The dispute over the interpretation of Adriaen Brouwer's paintings is at the center of this dissertation's consideration. The primary research aim here is to try to answer how this dispute is constructed and how this issue is connected to the understanding of the relationship between art and society at the dawn of modernity. The example of Brouwer's painting is treated here as a case study because of the important place it occupies in the history of the representation of non-elite cultures and because of the characteristics of the dispute over its interpretation. Indeed, this dispute turns out to be a modern dispute, and it seems to be fixed in the sociocultural structures of modernity. The content of the individual chapters is dictated by methodological considerations and has a deductive structure. The first chapter served to discuss the general issue of modernity and to interpret the seventeenth-century Netherlands as a 'laboratory of modernity'. The next chapter analyses the artistic culture of the Netherlands in the 17th century, while the final subchapter deals with the problem of genre painting of the lower classes. The third chapter is strictly reconstructive. It reconstructs the discourse of art history including, in historical order, interpretations concerning the meanings of Brouwer's paintings. The last chapter is already an attempt to answer the question concerning the structure of the aforementioned dispute. It recognizes the specific interpretative situation concerning the art in question. For it turns out that at their core, the interpretations reviewed are in opposition to each other. For some interpreters, Brouwer's genre painting has a solidarity and emancipation dimension. For others, on the other hand, it has a satirical dimension and its primary function was to ridicule and humiliate people from the lower classes, while simultaneously exalting the bourgeois class, the primary audience for this painting. In this chapter, therefore, I critically analyze the reconstructed interpretations and, in the last section, propose some solution to this dispute by referring to the context of modernity. Modernity is referred both to the original context of the painting in question and to the context of the interpreters. In the final sections of the text, I propose to clarify the dispute precisely by relating specific interpreters to their respective contexts. The main conclusion is to recognize the essential situation of every interpreter referring to representations of non-elite cultures. Each of the interpretative options seems to derive from the ideological structures of modernity, and the dispute itself from the fundamental dilemma of modernity, which is the promise and project of social emancipation on the one hand, and the concept of economically rationalized modernization on the other.plsztukamalarstwospołeczeństwonowoczesnośćartpaintingsocietymodernityinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesis