Piotrowska, Alicja2018-01-252018-01-252017Piotrowska, A., Mannen på gatans åsikt och personen bredvids förvåning – s-genitiv som frasmarkör i modern svenska, Poznań, 2017.978-83-947609-5-3http://hdl.handle.net/10593/21311Konstruktioner med s-genitiv står i fokus i denna uppsats. S-genitivens utveckling gick från en bunden kasusändelse till en friare frasmarkör eller ett klitikon och därför anses den vara ett framstående exempel på degrammatikalisering. Den moderna s-genitiven fungerar på frasnivån och konstruktionen där s-genitiv fogas till det sista elementet i en nominalfras kallas för gruppgenitiv. Gruppgenitivens domän är framför allt ett vardagligt språk. Syftet med uppsatsen är att undersöka och analysera bruket av gruppgenitiv i de moderna svenska nominalfraserna. Man urskiljer tre typer av gruppgenitiv, nämligen samordnade substantiv, substantiv och prepositionsfras samt substantiv och relativsats. Undersökningsmaterialet består av autentiska exempel på språkbruket ur Språkbankens korpusar och av en enkätundersökning som genomfördes bland infödda svenska talare. Vad gäller den första typen, samordnade nominalfraser, har hypotesen att om två substantiv formar en semantisk enhet kommer gruppgenitiv att vara det dominerande valet inte bekräftats. Man använder gruppgenitiv och vanlig s-genitiv utbytbart i samordnade substantiv. Angående den andra typen är gruppgenitiv särskilt produktiv i prepositionsfraser som betecknar en persons härkomst. Infödda talare visar däremot en tendens att använda sig av andra strategier för att undvika gruppgenitiv. Den tredje typen, gruppgenitiv vid relativsatser, är den minst frekventa och samtidigt mest talspråkliga konstruktionen, men den bevisar tydligt s-genitivens flexibilitet vad gäller vilken ordklass som den kan fästas vid. Undersökningen bekräftar att gruppgenitiv är en väldigt produktiv konstruktion i olika typer av nominalfraser. Nominalfrasen behöver inte vara etablerat för att kunna ta gruppgenitiv och infödda talare visar förmågan att betrakta långa och komplicerade fraser som en semantisk enhet. Gruppgenitiven visar sig vara väldigt produktiv, men den är fortfarande begränsad till ett vardagligt språkbruk.Constructions with the s-genitive are in the centre of interest for the thesis. The development of the s-genitive went from a bound case affix to a flexible phrasal marker or a clitic, which is why it is considered to be a prominent example of the process of degrammaticalization. The modern s-genitive operates on a phrase level and the construction where the s-genitive is attached to the last element of the nominal phrase is called the group genitive. Its domain is above all spoken, colloquial language. The aim of the thesis is to examine and analyse the use of group genitive in the Swedish nominal phrases. There are three types of group genitive, i.e. coordinated nominal phrases, nominal phrase and a prepositional phrase and nominal phrase and a relative clause. The analyzed material consists of authentic examples of everyday speech from the Swedish corpus Språkbanken and from the questionnaire conducted among native speakers. When it comes to the first type of group genitive, coordinated nominal phrases, the hypothesis that if two referents make up a semantic unit the group genitive will be the most frequently used construction has not been confirmed. Group genitive and regular s-genitive are used interchangeably with two coordinated nouns. As far as the second type is concerned, group genitive is very productive with prepositional phrases that contain a country name. Native speakers show nonetheless a tendency to avoid group genitives and make use of other constructions. The third type, nominal phrase and a relative clause, is the least frequent type of group genitive. It is highly colloquial and it shows that there are few limits when it comes to what part of speech the s-genitive may be attached to. The study shows that group genitive is very productive with various types of nominal phrases in Swedish, even though it is still limited to colloquial and non-formal use of language.Praca poświęcona jest konstrukcjom z tzw. dopełniaczem -s w języku szwedzkim. Rozwój dopełniacza -s, który początkowo był afiksem fleksyjnym, a obecnie jest klityką, uważa się za główny przykład procesu degramatykalizacji. Współczesny dopełniacz -s funkcjonuje na poziomie grupy rzeczownikowej, a konstrukcja, w której końcówka -s przyłącza się do ostatniego elementu grupy rzeczownikowej nazywana jest dopełniaczem grupowym. Dopełniacz grupowy używany jest przede wszystkim w języku potocznym. Celem pracy jest zbadanie i analiza konstrukcji z dopełniaczem grupowym we współczesnym języku szwedzkim. Wyróżniamy trzy rodzaje dopełniacza grupowego, tj. grupy rzeczownikowe współrzędnie złożone, grupa rzeczownikowa i grupa przyimkowa oraz grupa rzeczownikowa i zdanie względne. Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o materiał z korpusów szwedzkich Språkbanken oraz w oparciu o ankiety przeprowadzone wśród rodzimych użytkowników języka. Jeśli chodzi o pierwszy rodzaj dopełniacza grupowego, współrzędnie złożone grupy rzeczownikowe, przyjęto hipotezę, że jeśli grupy rzeczownikowe tworzą jednostkę semantyczną, wówczas dopełniacz grupowy będzie najczęściej używaną konstrukcją. Hipoteza nie została potwierdzona; dopełniacz grupowy oraz zwyczajny dopełniacz -s używane są naprzemiennie w tym kontekście. W przypadku drugiego typu dopełniacza grupowego, wykorzystującego grupy przyimkowe, konstrukcja ta jest produktywna szczególnie w kontekstach określających pochodzenie referenta. Rodzimi użytkownicy mają jednak tendencję do używania innych konstrukcji w celu uniknięcia dopełniacza grupowego. Trzeci rodzaj konstrukcji, wykorzystujący zdanie względne, jest najrzadziej używanym dopełniaczem grupowym. Konstrukcja ta najlepiej ukazuje jednak brak ograniczeń, jeśli chodzi o przyłączanie dopełniacza -s do różnych części mowy. Wyniki badania wskazują jednoznacznie, że dopełniacz grupowy jest bardzo produktywny w różnych typach rozbudowanych grup rzeczownikowych, nawet jeśli konstrukcja wciąż ograniczona jest do nieformalnego języka potocznego.otherinfo:eu-repo/semantics/openAccessdopełniacz -sdopełniacz grupowydegramatykalizacjawspółczesny język szwedzkibadanie korpusowes-genitivegroup genitivedegrammaticalizationmodern Swedishcorpus studys-genitivgruppgenitivdegrammatikaliseringmodern svenskakorpusundersökningKsiążkahttps://doi.org/10.14746/9788394760953