Kolendowicz, Leszek. PromotorTaszarek, Mateusz2017-01-252017-01-252016http://hdl.handle.net/10593/17401Wydział Nauk Geograficznych i GeologicznychCelem pracy było określenie czasowej oraz przestrzennej charakterystyki występowania trąb powietrznych oraz burz na terenie Polski. Autor analizuje również mechanizmy odpowiedzialne za powstawanie trąb powietrznych i omawia możliwości ich prognozowania. W pracy zostały użyte m.in. raporty trąb powietrznych z ostatnich 200 lat, dane z systemu detekcji wyładowań atmosferycznych PERUN, naziemne pomiary meteorologiczne, sondowania atmosferyczne oraz numeryczne modele pogody. Polska podatna jest na występowanie ekstremalnych zjawisk burzowych, w tym trąb powietrznych dochodzących do siły F4 w skali Fujity. Zjawiska te występowały w Polsce regularnie na przestrzeni ostatnich 200 lat. Statystycznie w każdej dekadzie raportowanych było od 1 do 2 trąb powietrznych powodujących 5 ofiar śmiertelnych. Obecnie każdego roku notuje się około 10 trąb powietrznych oraz 150 dni z burzami. Występują one najliczniej od maja do sierpnia ze szczytem swojej aktywności przypadającej na lipiec, najczęściej w późnych godzinach popołudniowych. Pas ciągnący się od Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, aż do Niziny Mazowieckiej jest najbardziej podatny na występowanie silnych burz oraz trąb powietrznych. Przy użyciu numerycznych modeli pogody możliwe jest prognozowanie warunków atmosferycznych sprzyjających powstawaniu trąb powietrznych oraz informowanie społeczeństwa o możliwości ich wystąpienia z kilkunastogodzinnym wyprzedzeniem.Main aim of this work was to analyze the climatology of thunderstorms and tornadoes in Poland. Mechanisms responsible for the tornado formation as well as their forecasting possibilities are also discussed. Tornado reports from the last 200 years, PERUN lightning detection data, surface meteorological observations, atmospheric soundings and numerical weather prediction data are being used in this analysis. Poland is vulnerable to the occurrence of severe thunderstorms including tornadoes up to F4 in Fujita scale. These phenomena occurred in Poland regularly over the course of the last 200 years. Currently, each year around 10 tornadoes and 150 days with thunderstorms are observed in Poland. They are the most frequent from May to August and peaks in July, most often in the late afternoon hours. Severe thunderstorms and tornadoes are the most prone to occur in south-central and central-eastern Poland (a belt from Kraków-Częstochowa Upland to Mazovian Lowland). Within the use of numerical weather prediction data it is possible to predict environmental conditions conducive to the tornado occurrence, and provide this information to the public several hours before the event.enginfo:eu-repo/semantics/openAccesstrąby powietrznetornadoesburzethunderstormswyładowania atmosferycznelightningprognozowanieforecastingPolskaPolandDysertacja