Czajkowski, Waldemar2013-12-292013-12-292013K. Brzechczyn, M. Ciesielski, E. Karczyńska (red.), Jednostka w układzie społecznym. Próba teoretycznej konceptualizacji (Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki, 22). Poznań, 2013, s. 187-205.978-83-62243-45-7http://hdl.handle.net/10593/9154Tradycja marksistowska (jednakże nie marksizm jako ideologia) jest nadal użyteczna: wyzwania stawiane przez globalizację stwarzają potrzebę historiozofii. Ażeby móc pracować efektywnie nad jej konstrukcją, potrzebujemy „surowego materiału” z różnych tradycji, także z marksistowskiej. Systematyczne pokazanie jej ówczesnej doniosłości nie jest tutaj możliwe. Stąd zmuszony byłem wybrać jedynie niektóre z jej nurtów. Zdecydowałem się na analityczny Marksizm L. Nowaka oraz koncepcję systemu światowego w ujęciu I. Wallersteina oraz A. G. Franka. Można je postrzegać jako komplementarne, gdyż przezwyciężają one pewne słabości „tradycyjnego” materializmu historycznego. Nowak odrzuca ekonomizm marksistowski proponując jednocześnie nowe ujęcie państwa i kultury w ramach materializmu historycznego, jednakże zachowuje ideę społeczeństwa jako podstawowej kategorii teoretycznej. Wallerstein i Frank podtrzymują ekonomizm marksistowski, lecz odrzucają ideę społeczeństwa. Zarówno ekonomizm Wallersteina i Franka jak i anty-ekonomizm Nowaka zakładają „trynitarną” ontologię społeczną. I to właśnie ten „trynitaryzm” powinien zostać przezwyciężony. Nie chodzi o to, aby znaleźć kolejną uniwersalną ontologię społeczną, ale aby rozwinąć ontologię, która traktowałaby „anatomię” bytu społecznego jako problem: podlegający bezustannej transformacji, z którą należy się mierzyć. Łącząc taką ontologię z ideami zaczerpniętymi z koncepcji systemu światowego otrzymalibyśmy układ różnych (finansowych, naukowych, religijnych itp.) systemów światowych.plmaterializm historycznytradycja marksistowskaklasy społecznesystem światowysieci działańhistorical materialismMarxist traditionsocial classesworld-systemnetworks of actionArtykuł