Muszyński, Andrzej. PromotorNowak, Monika2012-09-102012-09-102012-09-10http://hdl.handle.net/10593/3310Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych: Instytut Geologii / Zakład Mineralogii i PetrologiiKenozoiczne skały wulkaniczne rozpoznane w SW Polsce należą do środkowoeuropejskiej prowincji wulkanicznej (CEVP). Na podstawie poprzednich badań miejsce wytopu magm odpowiedzialnych za aktywność wulkaniczną było wiązane z trzema regionami górnego płaszcza: płaszczem litosferycznym, astenosferycznym i granicą pomiędzy tymi dwoma obszarami. Głównym celem pracy była weryfikacja tych rejonów w oparciu o badania przeprowadzone na ksenolitach płaszczowych. Badania obejmowały analizy petrologiczne, geochemiczne oraz izotopowe skał wulkanicznych i ksenolitów pochodzących z siedmiu odsłonięć z Dolnego Śląska. Rozpoznano występowanie pięciu typów ksenolitów: ksenolity perydotytowe, ksenolity piroksenitowe, ultramaficzne kumulaty, ksenolity skorupowe oraz megakryształy. Główne badania były skoncentrowane na ksenolitach perydotytowych. Skład chemiczny i mineralogicznych badanych skał wulkanicznych nie różni się mocno od innych skał występujących w CEVP, jednocześnie młodsze skały (ok. 20 Ma) nieznacznie różnią się od skał starszych (ok. 30 Ma). Badane ksenolity reprezentują zubożony płaszcz, z którego nie byłyby w stanie wytopić się kenozoiczne magmy. W czasie wędrówki na powierzchnię magmy te zmieniły skład płaszcza litosferycznego. Lokalnie wzbogacony płaszcz mógł topić się podczas późnych stadiów aktywności wulkanicznej i powodować zmiany w składzie młodszych skał wulkanicznych.Cenozoic volcanic rocks in SW Poland (Lower Silesia) are a part of volcanic province called the Central European Volcanic Province (CEVP). Based on previous studies genesis of those rocks was linked to three regions in the upper mantle: lithospheric mantle, asthenospheric mantle and a boundary between those two layers. The aim of the present study was to examine all these possible regions based on studies focused on xenoliths incorporated in volcanic rocks. The research included petrological, geochemical and isotopic analysis of volcanic rocks and xenoliths from seven outcrops from Lower Silesia. Five types of xenoliths were found: peridotite xenoliths, pyroxenite xenoliths, ultramafic cumulates, crustal xenoliths and megacrystals, although the main study was focused on peridotite ones. Chemical and mineralogical compositions of the studied volcanic rocks does not differ much from other rocks which belong to the CEVP, simultaneously younger rocks (ca. 20 Ma) slightly differ from older ones (ca. 30 Ma). The studied lithospheric xenoliths represent depleted mantle which could not have produced Cenozoic magmas. However magmas during their ascent changed the composition of lithospheric mantle. Locally fertile mantle could also melt during late stages of volcanic activity and could contribute to changes in composition of the youngest volcanic rocks.plKenozoiczne skały wulkaniczneCenozoic volcanic rocksKsenolity skał płaszczaMantle xenolithsDysertacja