Mastalski, Ryszard2012-01-302012-01-302011Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 73, 2011, z. 2, s. 113-1280035-9629http://hdl.handle.net/10593/1944Stosowanie prawa wymaga ustalenia odpowiedniego pola interpretacji. Należy w nim uwzględniać nie tylko przepisy prawa (krajowego, unijnego i międzynarodowego), lecz również orzecznictwo. Ważne jest także, aby ogólne poglądy dotyczące stosowania prawa, zwłaszcza wyrażone na gruncie teorii prawa, były odnoszone do poszczególnych gałęzi prawa, w tym wypadku do prawa podatkowego. W procesie stosowania prawa podatkowego obok organów publicznych – administracji i sądów − uczestniczą także podmioty niebędące tym organami. Jest to sytuacja niespotykana w innych gałęziach prawa zaliczanych, tak jak prawo podatkowe, do prawa publicznego. W efekcie powstaje tu dwuetapowy model stosowania prawa (dominujący obecnie w Polsce), w którego pierwszym etapie biorą udział podatnicy i płatnicy (dokonujący samoobliczenia i obliczenia podatku), a w drugim etapie − podmioty publiczne (administracja i sąd administracyjny). Rolę orzecznictwa w procesie stosowania prawa podatkowego należy ujmować jako jego wpływ na interpretację prawa dokonywaną przez poszczególne kategorie podmiotów uczestniczących w procesie jego stosowania. Wpływ ten jest stosunkowo niewielki. Przyczyn tego stanu rzeczy należy szukać głównie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Sądy administracyjne w niedostatecznym stopniu wykorzystują w swym orzecznictwie zasady prawa, zwłaszcza zaś kształtowane przez Trybunału Konstytucyjny oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Pomimo widocznych w ostatnim czasie pozytywnych zmian, w dalszym ciągu w orzecznictwie sądów administracyjnych dostrzega się zbyt daleko idący pasywizm sędziowski. Rozstrzygając sprawy podatkowe, zbyt często bowiem ograniczają się one jedynie do reguł prawa, a wykorzystują w stosunkowo małym stopniu zasady prawa. Wpływa to ujemnie na ujednolicenie wykładni i stosowania prawa podatkowego oraz ogranicza kształtowanie się odpowiedniej jego ideologii, możliwej do przyjęcia przez wszystkie podmioty uczestniczące w procesie stosowania prawa. To zaś z kolei prowadzi do ograniczenia efektywności funkcjonowania dwuetapowego modelu stosowania prawa podatkowego.The application of law requires determination of a proper ground of its interpretation. This ground should account for legal regulations of domestic, European and international laws as well as the judicial decisions of those laws. It is also vital that the general views on the application of law, especially those expressed in the theory of law, were referred to individual branches of law, including tax law. The participants in the process of tax law application are not only public organs of judicial courts and administration but other subjects as well. Such a situation is unknown in other areas of public law of which tax law is also a part, The consequence of this phenomenon is development of a two-tier model of law application (which is currently dominating in Poland) where the players in the first stage (tier 1) are tax bearers and tax payers, and in the second stage (tier 2) are public bodies (courts and administration). The role of judicial decisions in the tax law application process should be seen as its influence on the interpretation of law by individual subjects participating in that process. That influence is rather minor due to the decisions of the administrative courts. When making judicial decisions, administrative courts do not sufficiently apply the principles of law, in particular those shaped by the decisions of the Polish Constitutional Tribunal or the European Court of Justice. Despite some recent positive changes in that respect, judges of administrative courts continue to take a passive attitude and resort in their judgment strictly to the legal rule rather that a principle of law. This has a negative impact on the process of unification of legal interpretation and application of tax law, and restricts the possibility of creating an ideology that would be acceptable to all participants of the law application process. This, in turn, results in a lesser efficiency of the two-tier model of tax law application.plprawo publicznepublic lawdwuetapowy model stosowania prawatwo-tier model of law applicationsądy administracyjneadministrative courtsArtykuł