Skoczylas, Janusz. PromotorKrystek, Marcin2010-10-182010-10-182010-10-18http://hdl.handle.net/10593/615Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych: Instytut GeologiiW pracy zostały przedstawione wyniki badań piaskowców zastosowanych jako surowce skalne w sześciu romańskich budowlach sakralnych regionu łódzkiego. Na podstawie przeprowadzonych klasycznych analiz mikroskopowych, dyfrakcji rentgenowskiej oraz za pomocą elektronowego mikroskopu skaningowego, wśród skał nazywanych piaskowcami wyróżniono dwanaście odmian piaskowców oraz pięć typów skał węglanowych. W tym asortymencie dominują drobnoziarniste arenity kwarcowe o spoiwach: kwarcowym, ilastym i żelazistym. W obiektach widoczne jest wykorzystanie w detalach architektonicznych znacznie lepszych odmian piaskowców (jaśniejsza barwa, równoziarnistość, drobnoziarnistość) niż zastosowane w ciosach murów. Porównanie skał wykorzystanych w budowlach ze skałami występującymi na obszarze centralnej Polski, w tym mezozoicznego obrzeża Gór Świętokrzyskich, pozwoliło na wskazanie źródeł surowca. W trzech budowlach mamy do czynienia z zastosowaniem surowców lokalnych. Dodatkowo w świątyniach w Rudzie, Strońsku i Tumie jako źródło arenitów kwarcowych należy upatrywać okolice Konina. W obiektach w Inowłodzu, Sulejowie i Żarnowie wykorzystano piaskowce świętokrzyskiego zaplecza surowcowego. Na uwagę zasługuje fakt wykorzystania w sulejowskim kościele piaskowców pozyskiwanych w okolicach Wąchocka. Interesująca jest także odmienność typów piaskowców aktualnie eksploatowanych w licznych kamieniołomach okolic Żarnowa w stosunku do surowców zastosowanych w konstrukcji XII i XVI-wiecznej żarnowskiej świątyni.Results of sandstone investigations as rock materials in six Romanesque sacral buildings in the Łódź Region have been presented. Twelve varieties of sandstones and five calcareous rocks have been distinguished basing on classical microscope analyses, X-ray diffraction and by electron scanning microscopy. Fine-grained quartz arenites with quartz, clay and ferrous bindings were dominating. Seen in architectonic details are higher quality sandstone varieties of bright hue, grain homogeneity and fine-grain structure than used in hewn wall blocks. Comparing rocks in the buildings investigated with those to be found in Central Poland, including the Mesosoic Holy Cross Mountains perimeter, allowed to indicate the source of the raw material. In three objects we have to do with the use of local materials. In addition in the Ruda, Strońsk and Tum temples, the vicinity of Konin is to be seen as a provenience of quartz arenites. In the Inowłódź, Sulejów and Żarnów objects the Holy Cross Mountains hinterland sandstones have been used. In the Sulejów church significant is the use of sandstones deriving from the Wąchock neighbourhood. Sandstone type individuality is also to be noted in actually exploited numerous quarries near Żarnów comparing to materials used in the construction of the XIth and XVIth century Żarnów temple.plpiaskowcesandstonebudowle romańskieRomanesque buildingsregion łódzkiregion of LodzDysertacja