Dąbrowski, Mieczysław2010-01-182010-01-182008PORÓWNANIA. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej oraz studiom interdyscyplinarnym. nr 5, 2008, s. 91-111.1733-165Xhttp://hdl.handle.net/10593/98Artykuł proponuje lekturę literatury kresowej w perspektywie postkolonialnej krytyki. Polska jest często określana jako: kolonizator, który został skolonizowany. Powinno się dodać, że są dwa znaczenia tej sytuacji: pierwsze, Polska odgrywała rolę kolonizatora na terytoriach wschodnich (w okresie tzw. I Rzeczypospolitej, co można określić jako "normalne" zachowanie) i po drugie Polska odgrywała tę rolę podczas rozbiorów, kiedy była kolonizowana przez sąsiednie mocarstwa. Te powoduje szczególny rodzaj komplikacji i doświadczeń, które są zapisane w literaturze, w osobistych i historycznych dokumentach. Stosowanie krytyki postkolonialnej do czytania literatury kresowej oznacza: 1. wzięcie pod rozwagę granicy lokalnych (nie tylko miejskich) dyskursów, inaczej, wzięcie pod uwagę elementów historycznych i politycznych; 2. Rozumienie stereotypów Innego/Obcego; 3. Wyeksponowanie retorycznych zasad i celów "jednojęzyczności". 4. Wzięcie pod uwagę (i szczególne rozumienie) fenomenu przestrzeni oraz 5. Fantazmatyczny typ postaci i sytuacji w tekstach, a także 6. Literacką eskalację doświadczenia kresowego. Powyższe tezy zostały przedstawione w krótkich analizach.The article proposes reading borderland literature with use of postcolonial criticism. Poland is often called: colonist who has been colonized. I should add, that there are two meanings of this statement: firstly, Poland acted like a colonist in Eastern Territory (the time of so-called the I Republic of Poland and that can be classified as a “normal” behavior), and secondly Poland acted this way in the time of Partition, when it was colonized by neighbouring superpowers. This causes a special kind of complications and experiences which are written in literature, personal and historical documents. Using postcolonial criticism to read borderline literature means: 1. To take into consideration borderline, local (not only metropolitan) discourses, in other words, to take into consideration historical and political threads 2. To understand stereotypes of the Other/the Stranger in a different way. 3. To expose rhetorical rules and the aims of “unilanguage”. 4. To take into consideration (and to understand in a special way) the phenomenon of space and: 5. Fantasmatic type of characters and situation in texts, and also: 6. Literary escalation of borderland experience. These thesis are shown on short analysis.plKresyBorderlandsUkrainaUkraineLitwaLietuvaBiałoruśBielorussiamitmythpostkolonializmpostcolonialisminterpretacjainterpretationArtykuł