Żeromska, Estera. PromotorLeśniczak, Marcelina2013-03-042013-03-042013-03-04http://hdl.handle.net/10593/4864Wydział Neofilologii: Katedra OrientalistykiW niniejszej pracy, zatytułowanej „Teatr i dramat w twórczości Tanizakiego Jun’ichirō (1886-1965)" skoncentrowano się przede wszystkim na wykazaniu ewidentnego i znaczącego wpływu dwóch gatunków klasycznego teatru japońskiego - kabuki oraz bunraku na utwory pisarza, nie tylko dramatyczne, ale także prozatorskie. Jako nadrzędny cel postawiono sobie scharakteryzowanie jego twórczości dramaturgicznej. Dlatego ze szczególną uwagą potraktowano genezę powstania poszczególnych sztuk, ich inscenizacje, a także inspirowane japońskim teatrem klasycznym wątki w utworach epickich. Pod względem struktury niniejsza praca jest wielopoziomowa. Składa się z pięciu podzielonych na rozdziały i podrozdziały części: Dziecięce i młodzieńcze fascynacje Tanizakiego Jun’ichirō światem japońskich widowisk (kagura, chaban, kabuki) – część pierwsza; Tanizaki Jun’ichirō jako świadek oraz współtwórca przemian w teatrze japońskim na początku XX wieku – część druga; Tanizaki Jun’ichirō a teatr lalkowy (bunraku) – część trzecia; Tanizaki Jun’ichirō i jego ulubione motywy teatralne: lalka, lis, kwiaty wiśni (sakura) – część czwarta; Tanizaki Jun’ichirō i jego twórczość dramaturgiczna – część piąta. Tanizaki Jun’ichirō, słynący na całym świecie głównie jako powieściopisarz, nie został jeszcze w pełni odkryty jako dramaturg. Ani w Japonii, ani poza jej granicami nie powstała dotychczas monografia na temat dwudziestu czterech sztuk tego pisarza czy wątków teatralnych obecnych w jego utworach epickich. Autorka niniejszej pracy podjęła próbę wypełnienia tej luki i przedstawienia Tanizakiego jako widza teatralnego o wielkiej wrażliwości i niepospolitej erudycji oraz jako dramaturga. Dokonała tego w oparciu o jego liczne eseje i szkice literackie. Dzięki temu możliwe okazało się prześledzenie rozwoju duchowego, estetycznego i intelektualnego pisarza (poczynając od lat najmłodszych poprzez niemal całe jego życie), a także określenie źródeł inspiracji konwencją (formą, urodą, tematyką dramatów) japońskiego teatru klasycznego (kabuki, bunraku), pod wpływem których tworzył on poszczególne sztuki – również uwzględnione w niniejszej pracy –utwory epickie. Autorka żywiła też nadzieję, że zwracając uwagę na nieznany fragment dorobku literackiego jednego z najwybitniejszych japońskich pisarzy, zdoła przekonać do nieocenionych walorów poznawczych jego esejów i utworów scenicznych, a także zachęcić innych badaczy do dalszych poszukiwań.The main aim of my doctoral dissertation “Theater and Drama in Tanizaki Jun’ichirō’s literature”, was to focus on Tanizaki Jun’ichirō’s literary activity as a playwright, emphasizing the main roots of his fascination with traditional Japanese theater, the factors which made him determined to write plays. In addition, my intention was also to briefly introduce his plays, their main themes, as well as trace the theater motif as a whole in his literature. This dissertation consists of five parts divided into chapters (27 chapters). In the first part I focused on introducing the writer’s earliest fascinations with traditional Japanese theater such as kabuki and other theatrical performances he witnessed in temples and shrines of Tokyo in late years of 19th century. This part is based on Tanizaki’s essays, memoirs where he describes his interest and passion for theater in great detail. These essays and memoirs are an indispensable and significant source of knowledge. In the second part of my dissertation, I introduced the spirit of the times – the beginning of the Meiji era (1868-1912) and the Taishō era (1912-1926) in Japan. These two historic periods historians rightly call “the Golden Age of Japanese dramatists”. Indeed, it was essential to depict the reforms of the traditional theater in Japan that began in 1870’s, which resulted in commercialization of the theater and led to establishing new trends which influenced Tanizaki, who as a result of this influence wrote 24 plays. In the third part of my dissertation Tanizaki is revealed as an expert in traditional Japanese theater such as kabuki (already mentioned) and ningyō-jōruri (the puppet theatre), which he had a chance to encounter when he moved to Kansai (Osaka-Kyoto-Kobe) after the Great Kanto Earthquake in 1923. In the fourth part of my dissertation I introduced in great detail the presence of the cherry blossom and the fox in Tanizaki’s literature. Both motifs are the recollection of kabuki plays which he saw along with his mother in Tokyo kabuki venues when he was five years old. The fifth part of my dissertation summarizes writer’s all passions and interests for Japanese traditional theater and modern Japanese theater called shingeki (‘new theater’; ‘new style theater’). Undoubtedly shingeki had also a lasting influence on his dramatic writing. 24 plays which are by no means homogenous, vary considerably in size, subject, form (some of them are written in kabuki-style and some in ningyō-jōruri style). Based on my thorough research on the presence of theater and drama in Tanizaki’s literature, I aimed to present in a brief and compact way the most significant aspects of the subject in question. The fact that Tanizaki was a playwright is not commonly known and, as a result, his plays are often overlooked within his literary output, hence my opinion that rereading them and trying to look at his output as a whole again from a different angle might become one of the challenges for researchers on modern Japanese literature in the 21st century.plTanizakiDramat japońskiJapanese dramaShingekiTeatr japońskiJapanese theaterDysertacja