Łukaszewski, Marcin2022-01-132022-01-132021Przegląd Politologiczny, 2021, 4, s. 95-107.1426-8876https://hdl.handle.net/10593/26644The subject of the article is the issue of using the institutions of direct democracy in the process of shaping the directions of a very specific element of foreign policy – relations with the European Union, of which San Marino is not a member. While most of the referenda related to the European Union concern the accession of countries to this organization, the vote in 2013 was of a slightly different nature. Therefore, the author attempts to indicate how the use of the instruments of direct democracy by citizens, in a way in opposition to the institution of indirect democracy (parliament and its dependent government), can contribute to the decision-makers making political decisions desired by citizens, even in seemingly rather unusual (apart from the aforementioned accession referenda) for direct democracy, spheres as the directions of foreign policy.Przedmiotem artykułu jest kwestia wykorzystania instytucji demokracji bezpośredniej w procesie kształtowania kierunków bardzo konkretnego elementu polityki zagranicznej – relacji z Unią Europejską, którego San Marino nie jest członkiem. O ile większość referendów związanych z Unią Europejską dotyczy akcesji państw do tej organizacji, to głosowanie z 2013 roku miało nieco inny charakter. Dlatego autor podejmuje się próby wskazania w jaki sposób wykorzystanie przez obywateli instrumentów demokracji bezpośredniej stojących niejako w kontrze do instytucji demokracji pośredniej (parlamentu i zależnego od niego rządu) może przyczynić się do podejmowania przez decydentów pożądanych przez obywateli decyzji politycznych nawet w tak z pozoru raczej nietypowych (poza wspomnianymi referendami akcesyjnymi) dla demokracji bezpośredniej sferach jak kierunki polityki zagranicznej.enginfo:eu-repo/semantics/openAccessreferendumSan MarinoEuropean integrationreferendumSan Marinointegracja europejskaArtykułhttps://doi.org/10.14746/pp.2021.26.4.6