Maciejewski, Witold. PromotorMelerska, Dorota2011-06-032011-06-032011-06-03http://hdl.handle.net/10593/1054Wydział Neofilologii: Katedra SkandynawistykiDoktorsavhandling „Älvdalskan – mellan språkdöd och revitalisering” är en språksociologisk analys av älvdalskans aktuella ställning. Älvdalskan, som talas av ca 2 5000 människor i Dalarna, i Älvdalens kommun, har idag status av en svensk dialekt. Det råder dock oenighet bland språkforskare och talarna själva om den bör betraktas som en dialekt eller ett språk. Under de senaste åren har det pågått ett aktivt arbete kring älvdalskans erkännande som minoritetsspråk enligt Europarådets stadga om landsdels- eller minoritetsspråk. Förutom språkpolitiska ämnen berör Melerska problem med det minskande antalet talare och älvdalskans användingsdomäner. Hon diskuterar revitaliseringsförsök som hittills har genomförts samt ger förslag på möjliga framtida lösningar.Analysen baseras på en enkätundersökning och intervjuer som Melerska genomförde i Älvdalens kommun. Hon jämför sina resultat med Hultgrens undersökning från mitten av 1970-talet. Graden till vilken älvdalskan anses vara hotad analyseras med hjälp av Fishmans skala GIDS, vilken modiferas med ett verktyg, nämligen nya teknologier Internet och media. Ett annat ämne som tas upp i avhandlingen är älvdalingarnas identitet och älvdalskans roll i identitetsskapande processer.Rozprawa doktorska pt. „Język/dialekt elwdalski: między śmiercią a rewitalizacją” jest socjolingwistyczną analizą obecnej sytuacji elwdalskiego, którym posługuje się dziś ok. 2 500 osób w środkowej Szwecji, w gminie Älvdalen. Elwdalski jest obecnie uważany za dialekt języka szwedzkiego, jednak wśród naukowców i samych użytkowników panują odmienne zdania, co do jego statusu. Stąd od kilku lat prowadzone są działania w celu uznania go za język mniejszościowy, zgodnie z zaleceniami Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych. Oprócz kwestii polityki językowej w pracy poruszany jest także problem zmniejszającej się liczby użytkowników i dziedzin użycia elwdalskiego, omawiane są dotychczasowe próby jego rewitalizacji, jak i pomysły na przyszłe działania mające na celu jego zachowanie. Analiza oparta jest na badaniach ankietowych i wywiadach przeprowadzonych przez autorkę w gminie Älvdalen. Wyniki badań zostały porównane z wynikami Hultgrena, który przeprowadził swoje ankiety w połowie lat 70-tych ubiegłego wieku. Stopień zagrożenia elwdalskiego analizowany jest przy pomocy skali Fishmana GIDS, która została zmodyfikowana o dodatkowy składnik związany z nowymi technologiami w procesach rewitalizacyjnych tj. Internet i media. Odrębną kwestią omawianą w pracy jest tożsamość mieszkańców Älvdalen i rola elwdalskiego w jej kształtowaniu.Doctoral thesis „Övdalian – between language death and revitalization” is a sociolinguistic analysis of the current situation of Övdalian, which is spoken by around 2 500 people in Dalarna county. It has a status of a dialect but by some linguists and by the speakers is regarded as a separate language. Thus some attempts to raise its status have been made recently so that Övdalian could be acknowledged as a minority language according to The European Charter for Regional or Minority Languages. Apart from issues concerned with language policy Melerska discusses the problem of the diminishing number of language speakers and domains of usage, previous revitalization attempts as well as gives ideas about future measurements in order to preserve this threatened variety.The analysis is based mainly on data from questionnaire research that Melerska conducted in Älvdalen municipality and on interviews with the speakers. The results are compared to Hultgren’s results, who conducted his research in 1970-ties. The analysis of how threatened Övdalian actually is, is made with help of Fishman’s GIDS scale, which is modified with an additional factor – new technologies in revitalization attempts. A separate issue that is discussed in the thesis is the identity of people in Älvdalen and the role of Övdalian in the process of establishing it.otherälvdalskaElwdalskiÖvdalianRevitaliseringRewitalizacjaRevitalizationSpråkdödŚmierć językowaLanguage deathSpråkpolitikPolityka językowaLanguage policyFishmans skala GIDSSkala Fishmana GIDSFishman’s GIDS scaleDysertacja