Kaniewski, Jerzy. PromotorSłoma, Paulina2023-06-202023-06-202023https://hdl.handle.net/10593/27293Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAMW rozprawie poruszona została problematyka zaznajamiania uczniów szkół ponadpodstawowych z szeroką panoramą kulturową epok dawnych. Dysertacja składa się z pięciu części. Rozdział pierwszy dotyczy metodologicznych aspektów interpretowania świata i historii. Rozpoczynając od rytualnej roli szkoły i tożsamościowego aspektu kontaktu z tekstem literackim w edukacji polonistycznej autorka wskazuje, w jaki sposób antropologiczne i kulturowe sposoby interpretacji przeplatają się z praktyką szkolną. Rozdział drugi składa się ze szczegółowego oglądu fragmentów programów nauczania i podstaw programowych poświęconych epokom przedromantycznym. Rozdział trzeci dotyczy podręczników opracowanych w odniesieniu do podstaw programowych z lat 2008 i 2018, a więc tych, które towarzyszyły i towarzyszą uczniom na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia. Rozdział czwarty skupia się na diagnozie uczniowskich kompetencji w zakresie rozumienia i interpretacji utworów staropolskich. Autorka dysertacji poddała analizie dwa, obszerne, materiały źródłowe. Pierwszym zbiorem są archiwalne prace uczestników II etapu Olimpiady Literatury i Języka Polskiego z lat 2013 i 2014. Tematy staropolskie, którymi we wspomnianych edycjach zajmowali się olimpijczycy, brzmiały: Jana Kochanowskiego Pieśń 11 – poetycka lekcja mądrości. Analizując utwór określ, w jaki sposób przekonuje poeta do ideału powściągliwości oraz Zinterpretuj wiersz Wacława Potockiego „Grobowi” ze zbioru „Nagrobki” zwracając uwagę na wykorzystanie środków językowych. Drugi zbiór prac jest wynikiem przeprowadzonego przez doktorantkę w czerwcu 2019 roku badania, którym objęła kończących pierwszą klasę szkoły średniej uczniów z kilku poznańskich szkół. Zaprojektowane ćwiczenie polegało na stworzeniu wypowiedzi interpretacyjnej na podstawie utworu Jana Kochanowskiego. W trakcie prowadzonych w rozdziale czwartym analiz autorka korzystała z obszernej bibliografii bezpośrednio odnoszącej się do utworów literackich będących przedmiotem pracy uczniów. Rozdział piąty stanowi praktyczne podsumowanie wniosków wypływających z prowadzonych w rozprawie analiz. Materiałem egzemplifikacyjnym stało się Średniowiecze – epoka niejednorodna, przez lata nadmiernie dyskredytowana lub dowartościowywana w przestrzeni dydaktycznej. Rozważania bliskie kulturowej historii literatury i poetyki kulturowej, w przekonaniu doktorantki, mogą okazać się pomocne w usuwaniu barier odbioru tekstów i nieprzystawalności ich treści do doświadczeń współczesnych uczniów. W rozdziale ostatnim autorka proponuje wyznaczenie trzech głównych osi omawiania Średniowiecza w szkole, w taki sposób, by zachęcić uczniów do rozpoznań zanurzonych w szeroką perspektywę antropologicznej refleksji o człowieku jako uczestniku i kreatorze kultury (Geertz, Goodenough, Greenblatt).The dissertation discusses the issue of familiarizing secondary school students with a wide cultural panorama of old times. The dissertation consists of five parts. The first chapter deals with the methodological aspects of interpreting the world and history. Starting with the ritual role of the school and the identity aspect of contact with the literary text in Polish education, the author points out how anthropological and cultural ways of interpretation are intertwined with school practice. The second chapter consists of a detailed overview of fragments of curricula and core curriculum devoted to pre-Romantic eras. The third chapter concerns textbooks developed in relation to the core curriculum of 2008 and 2018, i.e. those that have accompanied and are accompanying students over the last decade. The fourth chapter focuses on the diagnosis of students' competences in the field of understanding and interpretation of Old Polish works.The author of the dissertation analyzed two extensive source materials. The first collection are archival works of the participants of the second stage of the Polish Literature and Language Olympiad in 2013 and 2014. Old Polish topics, which in the aforementioned editions dealt with the Olympians, were: Jan Kochanowski Song 11 – poetic lesson of wisdom. When analysing the work, determine how the poet convinces to the ideal of restraint and Interpret Wacław Potocki's poem "Grob" from the collection "Tombstones", paying attention to the use of linguistic means. The second set of papers is the result of a study conducted by a doctoral student in June 2019, which covered students from several Poznań schools finishing the first year of secondary school. The designed exercise consisted in creating an interpretative statement based on Jan Kochanowski's work. During the analyses carried out in the fourth chapter, the author used an extensive bibliography directly referring to the literary works that are the subject of the students' work. The fifth chapter is a practical summary of the conclusions of the analyses carried out in the hearing. The Middle Ages became an exemplifying material – a heterogeneous epoch, for years excessively discredited or valued in the didactic space. Reflections close to the cultural history of literature and cultural poetics, in the opinion of the doctoral student, may prove helpful in removing barriers to the reception of texts and the incompatibility of their content with the experiences of contemporary students.In the last chapter, the author proposes to identify three main axes of discussion of the Middle Ages at school, in such a way as to encourage students to recognize them immersed in a broad perspective of anthropological reflection on man as a participant and creator of culture (Geertz, Goodenough, Greenblatt).polinfo:eu-repo/semantics/openAccessdydaktyka literaturypodręczniki szkolnepoetyka kulturowanowy historycyzmkulturowa teoria literaturydidactics of literatureschool textbookscultural poeticsnew historicismCultural theory of literatureDysertacja