Rączkowski, Włodzimierz. PromotorFabiszak, Małgorzata. PromotorMichalik, Tomasz2015-12-292015-12-292015-12-29http://hdl.handle.net/10593/14103Wydział HistorycznyW niniejszej pracy podjęta została problematyka wpływu obrazów oraz myślenia wizualnego na proces wytwarzania wiedzy o przeszłości. W odniesieniu do idei zwrotu wizualnego przedstawiono w niej omówienie różnych modeli poznania wypracowanych w ramach rozwoju archeologii oraz zaprezentowano wyniki autorskich badań psychologicznych dotyczących roli wizualności w konstruowaniu pojęć archeologicznych jak i wpływu mechanizmów percepcyjnych na detekcję obiektów archeologicznych. Uzyskane w ramach badań wyniki pozwoliły wskazać na oddziaływanie graficznych przedstawień obiektów archeologicznych na sposób organizacji sieci semantycznych w grupie studentów oraz absolwentów archeologii oraz na wpływ schematów percepcyjnych nabywanych podczas edukacji archeologicznej na sposób analizowania zdjęć lotniczych. Zebrane dane pozwoliły wskazać również na znaczenie wizualnych reprezentacji pozostałości z przeszłości na dobór kategorii językowych służących ich opisowi. W oparciu o przeprowadzone badania zaproponowano model procesu poznawczego określany mianem modelu zagnieżdżonych pytań wzrokowych, w którym wskazano na znaczenie myślenia wizualnego w wytwarzaniu wiedzy o przeszłości.This thesis investigates the influence of pictures and visual thinking on the process of constructing knowledge about the past. The thesis contains a presentation of different models of cognition developed in archeology and a report on the results of an original psychological study on the role of visuality in the construction of archeological concepts and the influence of the perception mechanisms on the detection of archeological objects in relation to the idea of the visual turn. The results of the study indicate that the way archeological objects are conceptualized influences the semantic networks of archeology students and graduates and that the perceptual schemata obtained in the course of archeological education influence the way pictures in aerial archeology are analyzed. The results also revealed the significance of visual representation of the remnants of the past for the lexical category selection in the description of said remnants. Based on the conducted research a new cognitive model for archeology is proposed; the model is called the model of nested visual questions, which underscores the significance of the visual thinking in the construction of the knowledge about the past.plinfo:eu-repo/semantics/restrictedAccessproces poznawczycognitive processzwrot wizualnyvisual turnmetodologia archeologiimethodology of archaeologyokulografiaeye-trackingsieci semantycznesemantic networksDysertacja