Kwiek, Marek2021-06-072021-06-072021Kwiek, M. (2021). Globalizacja nauki: rosnąca siła indywidualnych naukowców. Nauka 2021, nr 31231-8515https://hdl.handle.net/10593/26311Nauka na poziomie państw składa się z dwóch odrębnych i heterogenicznych systemów: globalnego systemu nauki i krajowych systemów nauki (Marginson i Xu 2021). Krajowe systemy nauki są głęboko osadzone w nauce globalnej, a państwa starają się wykorzystywać globalną wiedzę do krajowych potrzeb ekonomicznych. Jednak wykorzystywanie bogactwa globalnej wiedzy może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem naukowców. W związku z tym siła naukowa państw w praktyce zależy od siły naukowej poszczególnych naukowców. Ich zdolność do współpracy międzynarodowej i do korzystania z globalnej sieci naukowej jest kluczowa. Pozostając poza nią i pracując w ramach lokalnych programów badawczych, społeczność akademicka ryzykuje marginalizację, utratę zainteresowania krajowych patronów finansujących badania i utratę możliwości wpływania na rozwój nauki. Innymi słowy, globalna nauka zapewnia więcej sprawczości, autonomii, kolegialności i samoregulacji naukowcom osadzonym w krajowych strukturach naukowych i zarazem zaangażowanym w globalne sieci nauki – nierówne i silnie rozwarstwione, ale jednak szeroko dostępne. Przyszłość globalnej nauki jest w rękach milionów naukowców na całym świecie, podejmujących indywidualne i autonomiczne decyzje, czy współpracować w ramach aktualnie prowadzonych badań, a jeśli współpracować – to z kim i na jakich zasadach. Globalną naukę kształtują dzisiaj indywidualne motywacje, które skłaniają naukowców do współpracy lub do jej zaniechania. Rola indywidualnych naukowców w globalizacji nauki jest niedoceniana i zasługuje na znacznie więcej uwagi w ramach ilościowych badań nauki (podobnie jak wartość badań prowadzonych na poziomie mikro, na którym jednostką analizy są naukowcy, a nie ich instytucje czy kraje ich afiliacji). Globalna nauka daje naukowcom szeroką autonomię. Jednak nie wszędzie i nie wszystkim: głównie w sektorze uniwersytetów badawczych zlokalizowanych w bogatych krajach należących do OECD. Skala tej nowo uzyskanej autonomii jest nieporównywalnie większa niż w czasach zimnowojennego, podzielonego świata nauki Wschodu i Zachodu i w czasach sprzed rewolucji cyfrowej, która skróciła do minimum odległości geograficzne ograniczające naukę. Jednocześnie rosnąca siła indywidualnych naukowców w epoce globalnej nauki – czyli więcej autonomii, sprawczości, kolegialności i samoregulacji – pozwala na bardziej optymistyczne spojrzenie na przyszłość profesji akademickiej.polinfo:eu-repo/semantics/openAccessnauka globalnasocjologia naukiilościowe badania naukiglobalizacjawzorce publikacyjnewzorce współpracywspółpraca naukowanaukowcyduże danekadra akademickaprofesja akademickaPreprint