WIENDL, Jan2012-08-122012-08-122012Bohemistyka XII, 2012, nr 2, s. 107–118.1642–9893http://hdl.handle.net/10593/3040Teza artykułu opiera się na problemie realizacji związków funkcjonalnych między szerszymi ramami poetyckiego widzenia świata a węższym, normatywnym punktem widzenia, który jest ograniczony wyraźnie zdefiniowanym, ideologicznie określonym modelem świata. Autor opiera swoją refleksję na analizie przestrzeni, czasu i tematu człowieka w poetyckich tomikach Jana Zahradníčka Žíznivé léto (1935) a Pozdravení slunci (1937). Z analizy wynika, że zamiast mówić o wzajemnie uwarunkowanym oddziaływaniu tych dwu poziomów rzeczywistości, lepiej byłoby powiedzieć o dialektycznym zderzeniu fragmentów, z których każdy reprezentuje w tekście literackim część swojej wewnętrznej rzeczywistości; chodzi o zderzenie prawdy poezji z prawdą ideologii. Tekst literacki w tym sensie staje się zupełnie nową formą rzeczywistości. Poeta, motywowany doświadczeniem swobody twórczej z jednej strony oraz dobrowolnym przyjęciem pewnych zewnętrznych, ideologicznych punktów widzenia ze strony drugiej, wkłada, z większym lub mniejszym powodzeniem, fragmenty poszczególnych, różnorodnych warstw rzeczywistości we wzajemne relacje i umacnia w ten sposób dominujący wpływ estetycznego oddziaływania wyrażonego w ten sposób spojrzenia na świat. Tak tworzy się artystyczny obraz, który otwiera człowieka na świat rozumiany jako jedność w różnorodności.The thesis of the aeticle is based on the question of the realization of the functional relation between the broad framework of poetic vision of the world and the narrower, regulating point of view determined by the writer´s proclaimed endorsement of a system of firmly defined, ideological models. The author bases his reflections on an analysis of space, time and the topic of man in collections of verse by Jan Zahradníček Žíznivé léto (A thirsty summer, 1935) and Pozdravení slunci (Greeting the sun, 1937). It follows from the analysis that, rather than talking about the mutually conditioned effect of these two levels of reality, it would be better to talk about a dialectic clash of fragments, each of which in a work of art represents part of its own reality, as if it were a special mix of fragments of a double kind – poetic truth and the truth of ideology. A literary text then means an entirely new formo of reality. The poet, motivated by the experience of creative freedom, on the one hand, and by the voluntary acceptance of certain external ideological regulating points of view, on the other, introduces with greater or lesser success individual fragments of diverse layers of reality into a correlation that is intensified by the dominant effect of the aesthetic function. As the uniting individual he thus creates an imaginary whole that opens man up to the world, suggesting to the reader the idea of unity in diversity.plLiteratura czeskaCzech literaturePoezjaPoetryWizja porządku świataVision of world orderJan ZahradníčekJan ZahradnicekArtykuł