Juchacz, Piotr W.2014-09-152014-09-152004Piotr W. Juchacz, Sokrates. Filozofia w działaniu, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 200483-7092-079-9http://hdl.handle.net/10593/11491W pierwszym rozdziale książki autor zdaje sprawę z obecnego stanu debaty wokół głównych źródeł wiedzy o filozofii Sokratesa. Na tej bazie przyjmuje założenie, zgodnie z którym dokonywana w pracy rekonstrukcja filozofii politycznej Sokratesa oparta jest na wczesnych dialogach Platona (tym samym rozprawa sytuuje się w nurcie badawczym wyznaczonym pracami G. Vlastosa, R. Krauta, G. Santasa). W dalszej części autor rekonstruuje podstawowe założenia teoretyczne najdonioślejszej w drugiej połowie XX wieku całościowej interpretacji poglądów Sokratesa dokonanej przez Gregory Vlastosa i poddaje je krytycznej analizie w obszarze dotyczącym filozofii politycznej. Następnie autor prezentuje dwie główne tezy rozprawy. Teza pierwsza pozwala uniknąć nieuchronnych sprzeczności związanych z dychotomicznym postrzeganiem stanowiska Sokratesa (demokrata czy oligarcha), dzięki wprowadzeniu rozróżnienia dwóch form demokracji, dominującej w drugiej połowie V w. p.n.e. w Atenach demokracji woluntarystycznej (rządzenie za pomocą uchwał, tj. psephismata) oraz demokracji nomokratycznej, w której podstawę ładu politycznego konstytuuje ustanowione prawo (nomos), którego nie można dowolnie zmieniać. Z jednej strony poprzez analizę zarówno poglądów teoretycznych Sokratesa, jak i jego działań praktycznych autor książki dowodzi, że wszelkie krytyczne wypowiedzi Sokratesa na temat demokracji dotyczą jej pierwszej - wg Sokratesa zwyrodniałej – formy. Z drugiej strony przytacza, w oparciu o wczesne dialogi Platona, liczne argumenty wspierające pogląd o demokratycznym (pronomokratycznym) charakterze filozofii Sokratesa. Zgodnie z drugą prezentowaną w rozprawie tezą Sokrates uważał, że warunkiem urzeczywistnienia demokracji nomokratycznej jest wytworzenie nowej przestrzeni społecznego dialogu, pośredniej między sferą prywatną (oikos), a sferą działalności politycznej. Autor wspiera tę tezę szczegółową analizą cech charakterystycznych dialogu sokratejskiego i opisem przestrzeni publicznego dyskursu, w której miał on miejsce i którą zarazem kreował. Identyfikuje i analizuje osiem społecznych warunków dialogu sokratejskiego, takich jak: inkluzja społeczna rozmówców, równouprawnienie uczestników dialogu, dobrowolność udziału, jawność, pragnienie dyskutowania tego samego zagadnienia, czas wolny rozmówców, odpowiedzialność za wypowiadane słowa, filozoficzny a nie retoryczny cel dialogu. Na końcu książki znajduje się Appendix, w którym dokonany zostaje przegląd anglosaskiej literatury sokratejskiej z lat 1971-1998.plSokratesdemokracja ateńskademokracja woluntarystycznademokracja nomokratycznafilozofia politycznasfera publicznasfera prywatnadialogdialogi sokratejskiepodział dialogów Platonaźródła wiedzy o SokratesieGregory VlastosSocratesnomocratic democracypolitical philosophypublic sphereKsiążka