Korek, Janusz2010-02-022010-02-022008PORÓWNANIA. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej oraz studiom interdyscyplinarnym. nr 5, 2008, s. 43-54.1733-165Xhttp://hdl.handle.net/10593/111Autor artykułu uważa, że w badaniu historii oraz współczesnych problemów Europy Środkowo-Wschodniej niezbędna jest perspektywa postkolonialna. Do niedawna tradycyjne studia postkolonialne, z reguły opanowane przez przedstawicieli lewicowych orientacji, lekceważyły bądź odrzucały taka możliwość. Nie można jednak ukryć, że wiele dzisiejszych problemów nurtujących kraje tego regionu, to pozostałości polityczne, gospodarcze, społeczne bądź mentalne okresu kolonizacji, tak sowieckiej, jak też niemieckiej, zwłaszcza z okresu II wojny światowej. Kieruje to uwagę autora na mechanizmy aneksji, na rodzaje hegemonii i sposoby uzyskiwania dominacji, na formowanie się dyskursów kolonialnych i antykolonialnych, na strategie rządzenia i produkowania wiedzy w podbitej przez imperializmy sowiecki i niemiecki Europie Środkowo-Wschodniej. Badania zachodnie utwierdzały skolonizowaną zależność Europy Środkowo-Wschodniej, sugerując niższość polityczną i cywilizacyjną regionu względem Zachodu. Niemieckie, czy w ogóle „zachodnie“, dyskursy kolonialne, obierające sobie za przedmiot ten region Europy, to nie tylko sprawa przeszłości. Autor twierdzi, że możliwe jest wypracowania języka, który pozwoliłby na wyrażenie, opisanie i porównanie fenomenów kulturowych i doświadczeń kolonialnych z fenomenami czasów sowietyzacji i doświadczeniami postsowieckimi, przy zachowaniu wszystkich różnic, jakie między nimi zachodzą. W tej perspektywie nieprzydatna jest już opozycja „Wschód“ i „Zachód“ jako kategoria abstrakcyjna i ekstremalnie zideologizowana.The author of the article claims that in research on history and contemporary problems of Central and Eastern Europe a postcolonial perspective is requisite. Traditional postcolonial studies, usually controlled by representatives of a leftist orientation, have until recently neglected or rejected such a possibility. One ought not conceal the fact that a multitude of contemporary problems that pervade the countries of this region are political, economic, social or mental remnants of the colonial period, be it Soviet or German, especially from the Second World War. This directs the author’s attention to the mechanisms of annexation, the types of hegemony and methods of obtaining domination, formation of colonial and anticolonial discourses, the strategies of ruling and knowledge production in Central and Eastern Europe subjugated by Soviet and German imperialisms. Western research assured the colonised dependency of Central and Eastern Europe suggesting political and civilisational inferiority of the region in relation to the West. The German, or Western in general, colonial discourses targeted at this region of Europe is not only an issue of the past. The author claims that it is possible to develop a language that allows to express, describe and compare cultural phenomena and colonial experience with the phenomena of the Soviet era and post –Soviet experience retaining all their differences. The opposition between the East and the West as an extremely ideologised abstract category is useless.plGeografia postkolonialnaPostcolonial geographyEuropa Środkowo-WschodniaCentral-East EuropeSowietyzacjaSovietisationRosyjski i niemiecki dyskurs postkolonialnyRussian and German postcolonial discourseArtykuł