Gałganek, Andrzej2025-07-242025-07-242025Przegląd Politologiczny, 2025, 1, s. 7-321426-8876https://hdl.handle.net/10593/28258Postęp naukowy w naukach społecznych jest nadal trudny do oceny. Naukowe cele, takie jak odkrycia, przejrzystość, powtarzalność wyników i kumulacja wiedzy znajdują się frustrująco poza zasięgiem badaczy. A zatem, w jakim stopniu nasze dyscyplinarne zainteresowania teoretyczne pozwalają na generowanie spostrzeżeń, które mogą przetrwać dłużej niż kontekst ich genezy? Kiedy, jeśli w ogóle, osiągnięcia wskazywane przez znane nam programy teoretyczne zawierają spostrzeżenia, które potencjalnie możemy uważać za stanowiące merytoryczny postęp? Czy dzisiaj w jakimkolwiek znaczącym sensie wiemy więcej o polityce międzynarodowej niż wiedział Tukidydes? W artykule autor szuka odpowiedzi na pytanie: czy w Stosunkach Międzynarodowych dokonuje się postęp? W jego pierwszej części omawia rozumienie nauki i naukowego postępu w Stosunkach Międzynarodowych. W drugiej części analizuje rozumienie w dyscyplinie roli teorii w wytwarzaniu wiedzy. W trzeciej części artykułu przedstawia kryteria oceny teoretycznych wyjaśnień i postępu naukowego. Czwartą część artykułu poświęca próbie zrozumienia „zwrotów” w dyscyplinie i wiązanych z nimi oczekiwaniami naukowymi. W wyniku analizy autor uznaje, że z punktu widzenia technicznych aspektów prowadzonych w dyscyplinie badań (podobnie jak w malarstwie, muzyce, literaturze, filmie) postęp jest niewątpliwy. Jednak technika nie jest teorią. Nawet jeśli przez teorię rozumiemy jedynie idee wykraczające poza jakikolwiek pojedynczy przypadek. Może zatem wymyślamy po prostu bajki, na wzór Rudyarda Kiplinga w zbiorze opowiadań Takie sobie bajeczki (1902), w którym znalazła się fantastyczna opowieść o tym, skąd lampart ma cętki. Opowiadanie to być może pozwala nam tylko zapamiętać, że lamparty mają cętki, i być może podobnie jest w przypadku teorii międzynarodowych, które na różne sposoby dopasowano do obserwacji. Autor zajmuje także krytyczne stanowisko wobec nadziei na postęp naukowy wiązanych z big data i nową rewolucją behawioralną. Scientific progress in the social sciences remains difficult to assess. Scientific goals such as discovery, transparency, reproducibility, and accumulation of knowledge are frustratingly beyond the reach of researchers. To what extent, then, do our disciplinary theoretical interests allow us to generate insights that can outlive the context of their genesis? When, if ever, do the achievements indicated by our fa miliar theoretical programs contain insights that we can potentially consider to constitute substantive progress? Do we know more about international politics today in any meaningful sense than Thucydides did? This article seeks to answer the question: is progress being made in International Relations? In the first part, he discusses the understanding of science and scientific progress in International Relations. In the second part, he discusses the discipline’s understanding of the role of theory in the production of knowledge. In the third part, he presents criteria for assessing theoretical explanations and scientific progress. The fourth part of the article attempts to understand the “turns” in the discipline and the scientific expectations associated with them. As a result of the analysis, the author recognizes that from the point of view of the technical aspects conducted in the discipline of research (as in painting, music, literature, film) progress is unquestionable. However, technology is not theory. Even if by theory we mean only ideas that go beyond any single case. Maybe we are simply inventing fairy tales, following the example of Rudyard Kipling in the collection of short stories Just So Stories (1902), which includes a fantastic story about how a leopard got its spots. This story perhaps only allows us to remember that leopards have spots, and perhaps the same is true of international theories that have been adapted in various ways to observations. The author also takes a critical stance towards the hopes for scientific progress associated with big data and the new behavioral revolution.plpostęp naukowyrola teoriiocena postępu naukowegozwroty naukowescientific progressrole theoryevaluation of scientific progressscientific turnsinfo:eu-repo/semantics/articlehttps://doi.org/10.14746/pp.2025.30.1.1