Ewertowski, Tomasz2017-03-222017-03-222016w: „Romantyzm środkowoeuropejski w kontekście postkolonialnym” cz. II, red. M. Kuziak, B. Maciejewski, Kraków 2016, s 249-266.9788324230082http://hdl.handle.net/10593/17545Tematem artykułu jest analiza postaci poturczeńców oraz zrusyfikowanych Polaków w wybranych tekstach literackich odpowiednio serbskiego i polskiego romantyzmu. Zjawiska poturczenia i rusyfikacji traktowane są jako odejście od wartości, wyznaczających tożsamość zbiorowości i przejście na stronę „kolonizatora”, a interpretowane będą przy pomocy kategorii hybrydyczności. Interesuje mnie, w jaki sposób w literaturze romantycznej, będącej elementem procesu konstruowania wspólnoty wyobrażonej narodu, przedstawiano takie sytuacje. Wskazać różne typy realizacji motywy poturczenia i rusyfikacji. Postacie mogą być ofiarami dominacji, którym przemocą jest narzucana tożsamość wroga (np. Anhelli Słowackiego, niektóre postacie z dramatu Jelisaveta, knjeginja crnogorska Đ. Jakšicia). Czasami ukazywane są jak zdrajcy, arywiści przechodzący na stronę nieprzyjaciela (np. poplecznicy Senatora w Dziadach, Vuk Branković w tekstach serbskich odwołujących się do mitu kosowskiego). Inny wariant to postawa bohaterska – mimo opresji postacie opierają się naciskom i demonstrują niezłomny opór, czasami jednak ulegając wrogiej dominacji w inny sposób (np. rewanżyzm oraz przejmowanie wzorców zachowania pochodzących od nieprzyjaciół jako forma zniewolenia w III części Dziadów). Kwestia odstępstwa od monolitycznej tożsamości narodowej może być również powiązana z kwestiami płci i erotyki (opowiadanie Neverna Tijana Đ. Jakšicia, powiązanie wątku miłosnego i problematyki syberyjskiej w Fantazym Słowackiego) czy pytaniami metafizycznymi (Górski wieniec P.P. Njegoša, relacje polityczne i „migracje” duchów polskich, ruskich i mongolskich w filozofii genezyjskiej Słowackiego). Szczególnie interesujące są przypadki, w których opozycja zostaje zamieniona przez układ trójstronny (zbiorowość narodowa – nieprzyjaciel – kultura zachodnia): np. w dramatach Górski wieniec P.P. Njegoša, Maksim Crnojević L. Kosticia i Jelisaveta, knjeginja crnogorska Đ. Jakšicia obok przeciwstawienie Czarnogóry i Turcji pojawia się również kontekst Wenecji jako przestrzeni obcej kulturowo, będącej potencjalnym sprzymierzeńcem, ale jednocześnie zagrożeniem.polinfo:eu-repo/semantics/openAccesshybrydycznośćhybridityromantyzmromanticismliteratura polskaPolish literatureliteratura serbskaSerbian literaturerusyfikacjarusificationtożsamośćidentitypostkolonializmpostcolonialismkomparatystykacomparative literatureslawistykaSlavic studieshibridičnostromantizamslavistikapoturiceArtykuł