Piontek, Janusz. PromotorKrenz-Niedbała, Marta. PromotorŁukasik, Sylwia2015-06-192015-06-192015-06-19http://hdl.handle.net/10593/13311Wydział BiologiiScytowie byli koczownikami, którzy zamieszkiwali rejon Morza Czarnego we wczesnej epoce żelaza. Źródła historyczne przedstawiają ich jako budzących strach, nomadycznych wojowników, którzy w wyniku licznych wojen zajęli rozległe obszary Eurazji. Celem pracy było określenie roli czynników biologicznych w osiągnięciu wiodącej pozycji społeczno-ekonomicznej Scytów wśród ówczesnych populacji zamieszkujących Eurazję, z uwzględnieniem danych kulturowych i ekologicznych, będących w interakcji z biologią grupy. Badaniom poddano populację Scytów z cmentarzyska w Glinoe, Mołdawia (IV-II w. p.n.e.). Reakcje morfologiczne na warunki życia oceniono za pomocą markerów stresu, a stan i dynamikę populacyjną oceniono w oparciu o tablice wymieralności i mierniki stanu biologicznego. Środowisko życia sprzyjało zachodzeniu prawidłowych procesów rozwojowych w badanej grupie, a negatywne czynniki działały na nią w umiarkowanym stopniu. Scytowie odróżniali się od innych grup nie tylko czynnikami kulturowymi, ale także cechami biologicznymi, które miały odzwierciedlenie m.in. w stanie ich zdrowia. Scytowie pod względem struktury demograficznej nie odbiegali w znaczący sposób od ówczesnych populacji. Niemniej jednak, cechowało ich stosunkowo duże prawdopodobieństwo śmierci we wczesnym okresie dorosłości.The Scythians were nomads who lived in the Black Sea region in the early Iron Age. Historical sources show them as fearsome nomadic warriors who, in result of numerous wars, occupied vast areas of Eurasia. The aim of this study was to determine the role of biological factors in achieving a leading socio-economic position of the Scythians among populations in Eurasia of that time, taking into account the cultural and ecological data, which interact with biology of the group. Morphological responses to living conditions were assessed using stress markers whereas the population state and dynamics of the analyzed group were estimated basing on life tables and indicators of the biological state. The surrounding environment favored normal developmental processes in the studied population, while negative factors operated on individuals in a moderate degree. Scythians differed from other neighboring populations not only in cultural factors, but also the biological characteristics which were reflected, among others, in their health status. Considering the demography structure Scythians did not differ significantly from other past populations. However, they were characterized by a relatively high probability of death in early adulthood.plinfo:eu-repo/semantics/openAccessScytowieScythiansNomadziNomadsszkieletowe wyznaczniki stanu zdrowiaskeletal health indicatorsbiodemografiabiodemographywczesna epoka żelazaEarly Iron AgeDysertacja