Browsing by Author "Piontek, Janusz. Promotor"
Now showing 1 - 4 of 4
Results Per Page
Sort Options
Item Biologia europejskich Scytów: dynamika populacyjna i morfologiczne reakcje na warunki życia(2015-06-19) Łukasik, Sylwia; Piontek, Janusz. Promotor; Krenz-Niedbała, Marta. PromotorScytowie byli koczownikami, którzy zamieszkiwali rejon Morza Czarnego we wczesnej epoce żelaza. Źródła historyczne przedstawiają ich jako budzących strach, nomadycznych wojowników, którzy w wyniku licznych wojen zajęli rozległe obszary Eurazji. Celem pracy było określenie roli czynników biologicznych w osiągnięciu wiodącej pozycji społeczno-ekonomicznej Scytów wśród ówczesnych populacji zamieszkujących Eurazję, z uwzględnieniem danych kulturowych i ekologicznych, będących w interakcji z biologią grupy. Badaniom poddano populację Scytów z cmentarzyska w Glinoe, Mołdawia (IV-II w. p.n.e.). Reakcje morfologiczne na warunki życia oceniono za pomocą markerów stresu, a stan i dynamikę populacyjną oceniono w oparciu o tablice wymieralności i mierniki stanu biologicznego. Środowisko życia sprzyjało zachodzeniu prawidłowych procesów rozwojowych w badanej grupie, a negatywne czynniki działały na nią w umiarkowanym stopniu. Scytowie odróżniali się od innych grup nie tylko czynnikami kulturowymi, ale także cechami biologicznymi, które miały odzwierciedlenie m.in. w stanie ich zdrowia. Scytowie pod względem struktury demograficznej nie odbiegali w znaczący sposób od ówczesnych populacji. Niemniej jednak, cechowało ich stosunkowo duże prawdopodobieństwo śmierci we wczesnym okresie dorosłości.Item Budowa, asymetria i dymorfizm płciowy stawu ramiennego w populacji średniowiecznej i współczesnej(2016) Kubicka, Anna Maria; Piontek, Janusz. PromotorGłównymi celami pracy była: 1) analiza rzetelności pomiarów wykonanych za pomocą metody dwuwymiarowej (2D) i trójwymiarowej (3D) służących do oceny ubytku panewki łopatki, 2) analiza dymorfizmu płciowego i asymetrii kierunkowej kształtu i wielkości stawu ramiennego, 3) zbadanie korelacji między wyznacznikami stresu mięśniowo-szkieletowego (MSM) a kształtem panewki łopatki. Materiał składał się z łopatek 3D otrzymanych z Tomogramów Komputerowych (TK) stawów ramiennych należących do dorosłych osobników. Rzetelność pomiarów panewki wyliczono dla 2 obserwatorów i 2 metod w oparciu o grupę współczesną. Do wykonania celu 2 i 3 wykorzystano stawy ramienne populacji współczesnej i średniowiecznej. Metoda pomiaru 3D charakteryzowała się większą rzetelnością niż metoda 2D. Dla obu populacji stwierdzono istotnie statystyczny dymorfizm płciowy i asymetrię kierunkową w wielkości stawu ramiennego. Z kolei asymetrię kierunkową kształtu panewki łopatki wykazano dla grupy współczesnej i średniowiecznych kobiet. Stwierdzono także różnice między płciami w kształcie panewki dla grupy współczesnej i prawej strony ciała w grupie średniowiecznej. Korelacja między MSM, a kształtem powierzchni stawowej łopatki była nieistotna statystycznie. Słaba rzetelność metody 2D jest wynikiem trudności w ustawieniu łopatki w odpowiednich płaszczyznach. Asymetria kierunkowa i dymorfizm płciowy w kształcie i wielkości ramienia jest rezultatem różnych typów i poziomów aktywności fizycznej. Brak korelacji między MSM, a kształtem panewki powinien być potwierdzony badaniami wykorzystującymi np. przekroje poprzeczne kości.Item Etnogeneza Słowian w świetle badań kopalnego DNA(2012-06-11T11:18:29Z) Juras, Anna; Piontek, Janusz. PromotorOd wielu lat pochodzenie Słowian jest przedmiotem badań przedstawicieli nauk humanistycznych i biologicznych. Do chwili obecnej nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie gdzie, kiedy i w jaki sposób doszło do wyodrębnienia się etnosu Słowian. Na potrzeby niniejszej pracy zastosowano badania ludzkiego kopalnego mitochondrialnego DNA. Spośród 72 badanych osobników, przynależność haplogrupową mtDNA wyznaczono dla 20 osobników ze średniowiecza oraz 23 osobników z okresu rzymskiego. Na podstawie uzyskanych wyników przeprowadzono analizę wspólnych haplotypów oraz międzypopulacyjnych dystansów genetycznych. Z jednej strony różnice na poziomie genetycznym, a także stosunkowo duże odległości genetyczne (FST) pomiędzy badanymi populacjami oraz istotna liczba informatywnych haplotypów wspólnych dla średniowiecza oraz Białorusi, Ukrainy i Bułgarii, mogą przemawiać za brakiem ciągłości genetycznej na przełomie okresu rzymskiego i średniowiecza. Z drugiej jednak strony największa liczba informatywnych haplotypów mtDNA wspólnie dzielonych między populacją z okresu rzymskiego i populacją współczesną z Polski, a także obecność podhaplogrupy N1a1a2, mogą potwierdzać, że pewne linie wykazywały ciągłość genetyczną przynajmniej od okresu rzymskiego lub nawet neolitu, na terenach obecnej Polski. Uzyskane wyniki są pierwszym kopalnym wkładem w budowanie historii genetycznej Słowian.Item Mieszkańcy średniowiecznego Gdańska w świetle badań antropologicznych(2013-06-13) Pudło, Aleksandra; Piontek, Janusz. PromotorLiczne badania dawnych i współczesnych populacji dowodzą, że środowisko miejskie, ze względu na swoje specyficzne warunki znacząco wpływa na biologiczną strukturę ludności. Szczególnym pod tym względem jest okres średniowiecza. Celem pracy była analiza antropologiczna średniowiecznych mieszkańców miasta Gdańska, reprezentujących dwie fazy rozwoju miasta: wczesną i późną. Otrzymane wyniki pozwalają stwierdzić, że wartości syntetycznych mierników wskazują, że stan i dynamika biologiczna ludności średniowiecznego Gdańska była podobna do innych populacji średniowiecznych. Na podstawie stopnia zróżnicowania morfologicznego cech metrycznych czaszki stwierdzono, że średniowieczni gdańszczanie wykazywali wysokie podobieństwo biologiczne do populacji głównie z terenu Polski, a także ze Skandynawii. Przyżyciowa wysokość ciała gdańszczan zawierała się w górnej granicy zmienności tej cechy, charakterystycznej dla średniowiecznych populacji miejskich. W późnym średniowieczu kości długie stawały się dłuższe i smuklejsze, a przyżyciowa długość ciała wzrastała, podobnie dymorfizm płciowy badanych cech. Natomiast mierniki stresu fizjologicznego wykazują, że u średniowiecznych gdańszczan występowała względnie niska częstość cribra orbitalia, hipoplazji szkliwa oraz zmian aparatu żucia. Powyższe wyniki dowodzą, że warunki życia i stan zdrowia gdańszczan były na dobrym poziomie.