Communities in AMUR
Now showing 1 - 31 of 31
Biblioteki/Libraries Centrum Zaawansowanych Technologii (CZT) Collegium Polonicum w Słubicach Czasopisma naukowe/Journals Doktoraty/PhD Theses Instytut Kultury Europejskiej Miscellanea Universitatis Wydawnictwo Naukowe UAM Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Wydział Anglistyki (WA)/ Faculty of English Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa (WAiK) Wydział Archeologii (WAr) Wydział Biologii (WB)/Faculty of Biology Wydział Chemii (WCh)/Faculty of Chemistry Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej (WFPiK)/Faculty of Polish and Classical Philology Wydział Filozoficzny (WFil) Wydział Fizyki (WF)/Faculty of Physics Wydział Historii (WHis) Wydział Historyczny (WH)/Faculty of History Wydział Matematyki i Informatyki (WMiI)/Faculty of Mathematics and Computer Science Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych (WNGiG)/Faculty of Geographical and Geological Science Wydział Nauk o Sztuce (WNoS) Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa (WNPiDz)/Faculty of Political Science and Journalism Wydział Nauk Społecznych (WNS)/Faculty of Social Sciences Wydział Neofilologii (WN)/Faculty of Modern Languages and Literatures Wydział Pedagogiczno-Artystyczny w Kaliszu (WPA)/Faculty of Pedagogy and Fine Arts in Kalisz Wydział Prawa i Administracji (WPiA)/Faculty of Law and Administration Wydział Psychologii i Kognitywistyki (WPiK) Wydział Socjologii (WS) Wydział Studiów Edukacyjnych (WSE)/Faculty of Educational Studies Wydział Teologiczny (WT)/Faculty of Theology
Recent Submissions
Item
Przekład niemieckich przymiotników złożonych na język polski na podstawie powieści Elfriede Jelinek
(2023) Kurzaj, Anna; Kubaszczyk, Joanna
W niniejszej rozprawie podjęto temat przekładu niemieckich przymiotników złożonych na język polski w literaturze. Przymiotniki złożone stanowią niezwykle produktywną formację słowotwórczą w języku niemieckim, w języku polskim natomiast forma ta nie pojawia się równie często. Takie różnice językowe mogą prowadzić do trudności w przekładzie, zwłaszcza w utworach literackich, w których forma pełni ważne funkcje estetyczne. Główne pytanie badawcze postawione w pracy dotyczy związku zmiany form morfologicznych użytymi w przekładzie z przesunięciami tłumaczeniowymi. Materiał badawczy obejmuje 6 powieści Elfriede Jelinek: „Die Liebhaberinnen”, „wir sind lockvögel baby!”, „Die Ausgesperrten”, „Lust”, „Die Kinder der Toten” oraz „Gier”. W opisie i analizie materiału wykorzystano założenia morfologii i gramatyki konstrukcyjnej, aby określić przesunięcia między oryginałem a przekładem. Przedstawiono regularności w przekładzie i wskazano na struktury, które stanowią dobre ekwiwalenty niemieckich złożeń. We wnioskach określono, do jakich przesunięć może prowadzić użycie poszczególnych form w tekście docelowym. Stwierdzono także, że w procesie tłumaczenia obrano dominantę leksykalną. Istnieją jednak formy kompensacyjne, które adekwatnie mogą oddawać informacje stylistyczne i estetyczne oryginału.
This thesis deals with the translation of German compound adjectives into Polish in literature. Compound adjectives are an extremely productive word formation in German, while in Polish this form does not appear as often. Such linguistic differences can lead to difficulties in translation, especially in literary works in which the formal level has important aesthetic functions. The main research question posed in the study concerns the relationship between the change of morphological forms used in translation and translation shifts. The research material includes 6 novels by Elfriede Jelinek: "Die Liebhaberinnen", "wir sind lockvögel baby!", "Die Ausgesperrten", "Lust", "Die Kinder der Toten" and "Gier". In describing and analyzing the material, the principals of Construction Morphology and Grammar were used to identify shifts between the original and the translation. Regularities in the translation were depicted and the structures that are good equivalents of German compounds were pointed out. In the conclusion, it was determined what shifts the use of particular forms in the target text can lead to. It was also found that lexical dominant was chosen in the translation process. However, there are compensatory forms that can adequately reflect the stylistic and aesthetic information of the original.
Diese Arbeit widmet sich der Übersetzung von deutschen Adjektivkomposita in der polnischen Literatur. Adjektivkomposita sind im Deutschen eine sehr produktive Wortbildungsform, während im Polnischen diese Form nicht so oft auftritt. Solche Sprachunterschiede können zu Schwierigkeiten beim Übersetzen führen, vor allem in literarischen Werken, in denen die formale Ebene wichtige ästhetische Funktionen hat. Die Hauptforschungsfrage der Arbeit betrifft den Zusammenhang zwischen der Formveränderung im Zieltext und Übersetzungsverschiebungen. Das Untersuchungsmaterial umfasst 6 Romane von Elfriede Jelinek: "Die Liebhaberinnen", "Wir sind lockvögel baby!", "Die Ausgesperrten", "Lust", "Die Kinder der Toten" und "Gier". Bei der Beschreibung und Analyse des Materials wurden die Ansätze der Konstruktionsmorphologie und -grammatik verwendet, um Verschiebungen zwischen dem Original und der Übersetzung zu bestimmen. Es wurden Regelmäßigkeiten beim Übersetzen dargestellt sowie es wurde auf die Strukturen verwiesen, die gute Äquivalente zu deutschen Komposita bilden. In den Schlussfolgerungen wurden die Verschiebungen genannt, zu denen die Verwendung bestimmter Formen im Zieltext führen kann. Es wurde festgestellt, dass im Übersetzungsprozess lexikalische Dominanz gewählt wurde. Es gibt aber Kompensationsmaßnahmen, die stilistische und ästhetische Informationen des Originals gut wiedergeben.
Item
Symbol-status-użytkowość? Rola ostróg w świecie środkowoeuropejskiego Barbaricum w okresie wpływów rzymskich
(2023) Smółka-Antkowiak, Emilia; Michałowski, Andrzej
Rozprawa doktorska podejmuje problematykę interpretacji ostróg odkrywanych na stanowiskach archeologicznych z terenu tzw. środkowoeuropejskiego Barbaricum datowanych na pierwsze pięć wieków naszej ery. Celem pracy jest pełniejsze zrozumienie fenomenu obecności tejże kategorii zabytków, występujących przede wszystkim w kontekście funeralnym, gdzie stanowią element wyposażenia grobowego wojowników, jak również zmarłych nie wyposażonych w uzbrojenie oraz kobiet i dzieci. Autorka stara się wskazać na prawidłowości dotyczące kontekstu występowania ostróg w grobie, jak i przestrzeni cmentarzyska oraz możliwości interpretacyjne z nich wynikające. I tom, stanowiący właściwą treść rozprawy, został podzielony na trzy rozdziały. I rozdział dotyczy zagadnień związanych z pojawieniem się, rozprzestrzenieniem i użytkowaniem poszczególnych form ostróg. II rozdział pracy dotyczy kontekstu ich występowania w grobach kultury przeworskiej, oksywskiej oraz wielbarskiej, a podejmowane rozważania prowadzono stosując podział na okresy chronologiczne oraz przy uwzględnieniu wyników analiz antropologicznych oraz całości materiału zabytkowego z omawianych zespołów. W III rozdziale tomu zawarto analizę przestrzenną ośmiu wybranych cmentarzysk, gdzie starano się wychwycić wszelkie prawidłowości czy układy przestrzenne, w których wystąpiły groby z ostrogami. W II tomie umieszczono zestawienia tabelaryczne, wykresy oraz plany cmentarzysk stanowiące postawę prowadzonych w II i III rozdziale analiz. III tom stanowi katalog znalezisk ostróg z obszaru kultury przeworskiej, oksywskiej i wielbarskiej.
The doctoral thesis addresses the issue of interpreting spurs discovered at archaeological sites in the so-called Central European Barbaricum, dating back to the first five centuries AD. The study aims to gain a deeper understanding of this category of artefacts, primarily found in funerary contexts, where they are part of the burial equipment for warriors and the deceased without weapons, women, and children. The author seeks to identify patterns regarding the context of spurs found in graves, as well as within the cemetery space, and to present the resulting interpretive possibilities. Volume I, which constitutes the actual content of the dissertation, is divided into three chapters. Chapter I deals with issues relating to the emergence, spread and use of particular forms of spurs. Chapter II focuses on the context of their presence in the graves of the Przeworsk, Oksywie and Wielbark cultures. The study was carried out based on a division into chronological periods and taking into account the results of anthropological analyses and the overall material from the discussed assemblages. Chapter III of this volume includes a spatial analysis of eight selected cemeteries in order to identify potential regularities or spatial arrangements of graves with spurs. Volume II contains tables, charts and plans of the cemeteries, which are the basis for the analyses carried out in Chapters II and III. Volume III is a catalogue of spur finds from the area of the Przeworsk, Oksywie and Wielbark cultures.
Item
Wapiennik/Kalkwerk Thomasa Bernhard – repozytorium myślenia przeciwtotalitarnego
(2023) Szymańska, Katarzyna Ewa; Kuczyńska-Koschany, Katarzyna
Dzieło Thomasa Bernharda stanowi „repozytorium myślenia przeciwtotalitarnego”. Wewnątrz tekstów – w tym budynku, który traktuję jako synekdochę utworów oraz literackiej refleksji pisarza i który jest jednym z najbardziej znamiennych domów z jego prozy (jako Kalkwerk, będące też tytułem powieści), a także szczególnym miejscem w kontekście historii XX wieku (jako wapiennik/wapniarnia) – umiejscawiam owo repozytorium, składnicę myślenia przeciwtotalitarnego. Tę tytułową formułę postrzegam jako określającą istotę (podstawę i zasadę) twórczości Bernharda. Omawiam i analizuję utwory prozatorskie, dramatyczne i poetyckie – zarówno istniejące w polskim przekładzie, jak i te, które dotychczas nie zostały przetłumaczone – z perspektywy literaturoznawczej i transaustriackiej, jednocześnie uwzględniając (po)wojenną historię Austrii. Przedstawione przez mnie repozytorium podzieliłam na dwie główne części, z których pierwsza skonstruowana jest wokół miejsc (zakłady przemysłowe i fabryki, domy oraz „instytucje totalne”, które funkcjonują jako domy tymczasowe, miejsca rzezi zwierząt, przestrzenie leśne oraz miejskie), a druga wokół wybranych postaci (Żydzi, kobiety, dzieci). Pozwalają one objąć dorobek literacki Bernharda, a jednocześnie pokazać układ wzajemnych zależności i powiązań pomiędzy tekstami, również w kontekście europejskiego doświadczenia totalitaryzmu.
Dzieło Thomasa Bernharda stanowi „repozytorium myślenia przeciwtotalitarnego”. Wewnątrz tekstów – w tym budynku, który traktuję jako synekdochę utworów oraz literackiej refleksji pisarza i który jest jednym z najbardziej znamiennych domów z jego prozy (jako Kalkwerk, będące też tytułem powieści), a także szczególnym miejscem w kontekście historii XX wieku (jako wapiennik/wapniarnia) – umiejscawiam owo repozytorium, składnicę myślenia przeciwtotalitarnego. Tę tytułową formułę postrzegam jako określającą istotę (podstawę i zasadę) twórczości Bernharda. Omawiam i analizuję utwory prozatorskie, dramatyczne i poetyckie – zarówno istniejące w polskim przekładzie, jak i te, które dotychczas nie zostały przetłumaczone – z perspektywy literaturoznawczej i transaustriackiej, jednocześnie uwzględniając (po)wojenną historię Austrii. Przedstawione przez mnie repozytorium podzieliłam na dwie główne części, z których pierwsza skonstruowana jest wokół miejsc (zakłady przemysłowe i fabryki, domy oraz „instytucje totalne”, które funkcjonują jako domy tymczasowe, miejsca rzezi zwierząt, przestrzenie leśne oraz miejskie), a druga wokół wybranych postaci (Żydzi, kobiety, dzieci). Pozwalają one objąć dorobek literacki Bernharda, a jednocześnie pokazać układ wzajemnych zależności i powiązań pomiędzy tekstami, również w kontekście europejskiego doświadczenia totalitaryzmu.
Item
Identyfikacja nowego i regulowanego przez ABA miRNA oraz charakterystyka jego genu docelowego - AtBRO1 w procesach wzrostu i w odpowiedzi na stres abiotyczny u Arabidopsis thaliana
(2023) Syed, Muhammad Muntazir Mehdi; Ludwików, Agnieszka
Wiele czynników środowiskowych, takich jak podwyższona temperatura, zasolenie i susza, mają wpływ na wzrost i produktywność upraw. Kluczowym szlakiem sygnałowym uczestniczącym w regulacji odpowiedzi roślin na stres jest rdzeniowa sygnalizacja kwasu absysynowego (ABA). ABA kontroluje reakcje roślin poprzez regulację ekspresji genów, także z udziałem ścieżek zależnych od miRNA. miRNA biorą udział w różnych procesach biologicznych, w tym w reakcjach adaptacyjnych na stres abiotyczny. Celem mojej pracy doktorskiej była identyfikacja nowych miRNA zaangażowanych w regulację ekspresji genów w odpowiedzi na ABA. Aby zrealizować postawiony cel badania prowadzono z zastosowaniem rośliny modelowej Arabidopsis thalina formy dzikiej (WT) oraz mutantów szlaku sygnałowego ABA: abi1td, mkkk17 i mkkk18. Analizy z wykorzystaniem RNAseq umożliwiły identyfikację 10 nowych miRNA w odpowiedzi na ABA (ath-miRn-1, ath-miRn-2, ath-miRn-3, ath-miRn-4, ath-miRn-5, ath-miRn-6, ath-miRn-7, ath-miRn-8, ath-miRn-9 and ath-miRn-10) u formy dzikiej A.thaliana oraz 1 nowy miRNA u mutanta mkkk17. Ponadto, analiza wyników ujawniła, że trzy, siedem i dziewięć znanych miRNA ulegało różnej ekspresji w odpowiedzi na ABA u mutantów abi1td, mkkk17 i mkkk18. Wyniki sekwencjonowania zostały potwierdzone za pomocą ilościowego RT-PCR we wszystkich badanych genotypach. By zidentyfikować geny docelowe i potencjalne miejsca cięcia dla nowozidentyfikowanych miRNA wykorzystano psRNA Target oraz 5′ RLM-RACE. Analiza ontologii wykazała, że potencjalne geny docelowe znanych i nowych miRNA reagujących na ABA są zaangażowane w różne procesy komórkowe w roślinach, w tym rozwój i ruchy aparatów szparkowych. Wyniki te sugerują, że wiele zidentyfikowanych miRNA odgrywa ważną rolę w odpowiedziach roślin na stres środowiskowy i może pełnić wspólne funkcje regulacyjne w szlaku sygnałowym ABA. W kolejnym etapie badania koncentrowały się na charakterystyce nieznanego białka BRO1, zawierającego domenę podobną do BRO (AT1G73390), które jest celem jednego z nowo zidentyfikowanych miRNA, ath-miRn-1. W toku analiz wykazano, że w odpowiedzi na zasolenie, ABA i mannitol transkrypt BRO1 ulegał indukcji. Transgeniczne linie A.thaliana z nadekspresją BRO1 wykazywały silną tolerancję na suszę i stres solny wskazując, że BRO1 reguluje reakcje odpornościowe u roślin. Promotor AtBRO1 w fuzji z GUS wykazywał ekspresję głównie w liściach rozety i kwiatach, zwłaszcza w pylnikach. Analiza lokalizacji subkomórkowej BRO1::GFP wykazała, że białko to lokalizuje się przy błonie cytoplazmatycznej protoplastu. Wyniki analizy transkyptomicznej mutanta typu nokaut w genie BRO1, bro1-1, w odniesieniu do linii dzikiej Arabidopsis, wykazały zmiany w ekspresji wielu genów, o których wiadomo, że są zaangażowane w odpowiedź roślin na stres. Podsumowując, stwierdzono, że BRO1 może odgrywać ważną rolę w regulacji odpowiedzi transkrypcyjnej na ABA i indukcji odpowiedzi roślin na stres abiotyczny. Podsumowując, wyniki badań przedstawione w prezentowanej rozprawie, umożliwiły poznanie nowych mechanizmów regulujących odpowiedź roślin na stres abiotyczny i powiązanych z sygnalizacją ABA. Najważniejszym wynikiem pracy jest identyfikacja aż 11 nieznanych miRNA i głębsza charakterystyka funkcjonowania jednego ze z nich - ath-miRn-1 – w powiązaniu z identyfikacją nowego efektora w reakcji roślin na stres i nieznanego dotąd BRO1. Wyniki uzyskane w ramach pracy rzucają światło na mechanizmy leżące u podstaw tolerancji na stres.
Many environmental factors, such as increased temperature, salinity and drought, affect the growth and productivity of crops. A key signaling pathway involved in regulating plant responses to stress is the absisic acid (ABA) signaling pathway. ABA controls plant responses through the regulation of gene expression, also through miRNA dependent pathways. miRNAs are involved in various biological processes, including adaptive responses to abiotic stress. The aim of my PhD thesis was the identification of novel miRNAs which are involved in the regulation of gene expression in response to ABA. In order to achieve this goal, the study was carried out using the model plant Arabidopsis thaliana wild type (WT) and mutants of the ABA signalling pathway: abi1td, mkkk17 and mkkk18. The RNAseq analyses identified 10 new miRNAs in response to ABA in the wild type A. thaliana (ath-miRn-1, ath-miRn-2, ath-miRn-3, ath-miRn-4, ath-miRn-5, ath-miRn-6, ath-miRn-7, ath-miRn-8, ath-miRn-9 and ath-miRn-10) and 1 new miRNA in the mkkk17 mutant. In addition, analysis of the results showed that three, seven and nine known miRNAs were differentially expressed in response to ABA in the abi1td, mkkk17 and mkkk18 mutants, respectively. In all genotypes tested, the sequencing results were confirmed by quantitative RT-PCR. To identify target genes and potential cleavage sites for newly identified miRNAs, psRNA-Target and 5′ RLM RACE were used. Ontology analysis revealed that the potential target genes of known and novel ABA-responsive miRNAs are involved in various cellular processes in plants, including stomatal development and movement. These results suggest that many of the identified miRNAs play important roles in plant responses to environmental stress. They may have common regulatory functions in the ABA signalling pathway. In the next step, they focused on characterising of the unknown BRO-like domain-containing protein AtBRO1 (AT1G73390) which is targeted by one of the newly identified miRNAs, ath-miRn-1. Analyses showed that BRO1 is induced in response to salinity, ABA and mannitol. Transgenic Arabidopsis lines overexpressing BRO1 showed strong tolerance to drought and salt stress, suggesting that BRO1 regulates stress responses in plants. The BRO1 promoter fused to GUS was expressed mainly in rosette leaves and flowers, especially in anthers. Analysis of the subcellular localisation of BRO1::GFP showed that this protein was localised to the cytoplasmic membrane of the protoplast. The results of the transcriptomic analysis of the knockout mutant in the BRO1 gene, bro1-1, compared to the wild Arabidopsis line showed changes in the expression of many genes known to be involved in plant stress responses. It was concluded that BRO1 may play an important role in regulating the transcriptional response to ABA and in inducing plant responses to abiotic stress. In conclusion, the results presented have allowed the identification of new mechanisms regulating the response of plants to abiotic stress and related to ABA signalling. The most important result is the identification of 11 unknown miRNAs and a deeper characterisation of the function of one of them - ath-miRn-1 - in connection with the identification of a new effector in the plant response to stress - the previously unknown BRO1. The results of this work will shed light on the mechanisms underlying stress tolerance in plants.
Item
Ścieżki transportu ligandów w białkach
(2023) Borja, Carlos Eduardo Sequeiros; Brezovsky, Jan
Analiza tuneli białkowych ewoluowała od wizualnej identyfikacji w strukturach statycznych do wykorzystania symulacji dynamiki molekularnej, co prowadzi do obfitości danych. Stanowi to jednak wyzwanie ze względu na ograniczenia zasobów i czasu. W ramach moich badań doktoranckich opracowałem narzędzia i metodologie, aby rozwiązać te problemy. Pierwsza publikacja oferuje zintegrowane podejście do analizy geometrii tunelu i transportu ligandów, zapewniając powtarzalność i niesubiektywne wyniki. Druga publikacja umożliwia szybką i opłacalną analizę tuneli w dużych zbiorach danych, eliminując potrzebę stosowania specjalistycznego sprzętu. Ponadto odkrywa wcześniej przeoczone wąskie tunele przy użyciu mniejszej sondy. W sekcji praktycznych zastosowań, trzecia publikacja bada selektywny transport transportera ABCG46, demonstrując, w jaki sposób modyfikacje tuneli wpływają na translokację ligandów. Czwarty artykuł bada transport wody w enzymach hydrolazowych, ujawniając znaczenie wąskich tuneli, które mogą pomieścić cząsteczki wody mniejsze niż ich promień wąskiego gardła.
Protein tunnel analysis has evolved from visual identification in static structures to using molecular dynamics simulations, leading to an abundance of data. However, this poses challenges due to resource and time constraints. In my doctoral research, I developed tools and methodologies to address these issues. The first publication offers an integrative approach for tunnel geometry and ligand transport analysis, ensuring reproducibility and non-subjective results. The second publication enables fast and cost-effective analysis of tunnels in large datasets, eliminating the need for specialized hardware. Additionally, it uncovers previously overlooked narrow tunnels using a smaller probe. In the practical applications section, the third publication investigates the selective transport of the ABCG46 transporter, demonstrating how tunnel modifications impact ligand translocation. The fourth paper explores water transport in hydrolase enzymes, revealing the significance of narrow tunnels that can accommodate water molecules smaller than their bottleneck radii.
Item
Modelowanie molekularne zależności struktura-dynamika-funkcja w białkach
(2023) Surpeta, Bartłomiej; Brezovsky, Jan
Ciągły postęp w nauce, metodach obliczeniowych i technologii umożliwia coraz lepsze badanie białek. Na przestrzeni dziesięcioleci stało się jasne, że białka są dynamicznymi jednostkami i aby dokładnie zbadać ich funkcję, nie wystarczy spojrzeć tylko na strukturę, ale także na nieodłączny składnik dynamiczny. W moich badaniach doktoranckich skupiłem się na wygaszaniu kworum, które pozwala na zakłócenie komunikacji bakteryjnej, zmniejszając w ten sposób czynniki wirulencji. Można to osiągnąć enzymatycznie, a zatem takie enzymy były głównym przedmiotem mojej rozprawy doktorskiej. Praca składa się z czterech artykułów. W pierwszym zbadałem szczegóły dynamicznych składników, które determinują i ograniczają aktywność wygaszania kworum w N-końcowych hydrolazach serynowych. Drugi to przegląd literatury podsumowujący podejścia w inżynierii białek, które uwzględniają dynamikę jako kluczową podczas procesu projektowania. Trzecia część przedstawia bibliotekę TransportTools, oprogramowanie opracowane w naszym laboratorium w celu sprostania wyzwaniu spójnej analizy przestrzeni wewnętrznych w danych zespołu białek pochodzących z masowych symulacji dynamiki molekularnej. Ostatnia część rozprawy obejmuje racjonalne projektowanie wariantów acylazy penicyliny G E. coli o ulepszonej aktywności i modulowanej specyficzności wobec cząsteczek sygnałowych różnych patogennych gatunków bakterii.
Ongoing advances in science, computational methods, and technology make it possible to study proteins better and better. Over the decades, it has become clear that proteins are dynamic entities, and to accurately study their function, it is not enough to look only at the structure, but also at the inherent dynamic component. In my Ph.D. research, I focused on quorum quenching, which allows the disruption of bacterial communication, thereby reducing virulence factors. It can be achieved enzymatically, and thus such enzymes were the main interest of my dissertation. The thesis consists of four articles. In the first, I investigated details of the dynamic components that determine and limit the quorum quenching activity in N-terminal serine hydrolases. The second is a literature review summarizing approaches in protein engineering that consider dynamics as crucial during the design process. The third part presents the TransportTools library, software developed in our laboratory to address the challenge of consistent analysis of internal spaces in protein ensemble data resulting from massive molecular dynamics simulations. The last part of the thesis covers the rational design of E. coli penicillin G acylase variants with improved activities and modulated specificities towards signaling molecules of different pathogenic bacterial species.
Item
Kontrola crossing-over poprzez białko MSH2 wykrywające nieprawidłowo dopasowane pary zasad DNA w odpowiedzi na wzór chromosomowej heterozygotyczności u Arabidopsis thaliana
(2023) Dłużewska, Julia; Ziółkowski, Piotr
Podczas mejozy chromosomy homologiczne łączą się w pary i wzajemnie wymieniają materiałem genetycznym w procesie zwanym crossing-over lub rekombinacją mejotyczną. Crossing-over jest ważne dla generowania nowych kombinacji alleli, a co najmniej jedno crossing-over na biwalent jest niezbędne do zapewnienia właściwej segregacji chromosomów w mejozie. Co więcej, rozmieszczenie zdarzeń crossing-over nie jest przypadkowe, a ich liczba jest limitowana – na jedną parę chromosomów podczas mejozy przypada tylko około 2-3 crossing-over, niezależnie od fizycznej wielkości genomu. Jednym z czynników wpływających na rozmieszczenie rekombinacji jest polimorfizm pomiędzy chromosomami homologicznymi. Obecność regionu heterozygotycznego obok regionu homozygotycznego na tym samym chromosomie powoduje redystrybucję crossing-over do regionu polimorficznego. Pokazałam, że ów efekt zestawienia heterozygotyczności in cis (ang. heterozygosity juxtaposition effect), zależy od aktywności białka MSH2, kluczowego elementu systemu naprawy nieprawidłowo sparowanych zasad DNA. Moje wyniki wykazują stymulującą rolę MSH2 w tworzeniu crossing-over klasy I. Dzięki całogenomowej analizie crossing-over w mieszańcach z mutacją msh2 wykazałam, że rekombinacja jest redystrybuowana z wysoce polimorficznych regionów okołocentromerowych do mniej polimorficznych regionów przytelomerowych. Interferencja genetyczna nie uległa zmianie w mutancie msh2 w liniach wsobnych i mieszańcowych. Korzystając z panelu linii Arabidopsis thaliana znakowanych fluorescencyjnie (ang. fluorescent-tagged line, FTL) wykazałam, że wzór rekombinacji jest w znacznej mierze podobny między liniami wsobnymi i mieszańcami, jednak obecność regionu heterozygotycznego na w innym wypadku homozygotycznym chromosomie przekierowuje zdarzenia crossing-over do regionu heterozygotycznego. Wzrost rekombinacji obserwuje się głównie w pobliżu granicy pomiędzy regionem heterozygotycznym i homozygotycznym, podczas gdy spadek zdarzeń crossing-over w części homozygotycznej obejmuje cały ten region. Protokół opisujący wykorzystanie FTL w pomiarach częstotliwości rekombinacji również stanowi część mojej rozprawy doktorskiej. Zdarzenia crossing-over klasy II są wrażliwe na obecność polimorfizmu i z tego powodu nie są wydajnie formowane w regionach heterozygotycznych. W mieszańcach, w których aktywna jest wyłącznie klasa II (podwójny mutant fancm zip4) przyczyną obniżonej płodności jest niedobór crossing-over. Poprzez dodatkową inaktywację MSH2 zwiększyłam płodność roślin. Co więcej, moje całogenomowe analizy crossing-over w tle różnych mutantów, w tym w msh2 fancm i msh2 recq4, w połączeniu z pomiarami częstości rekombinacji przy użyciu FTL ujawniły, że MSH2 ogranicza zachodzenie crossing-over klasy II. MSH2 wykazuje więc przeciwstawne działanie w dwóch szlakach crossing-over. W regionach około-centromerowych, które są znacznie bardziej polimorficzne niż reszta chromosomu, inaktywacja MSH2 nie spowodowała zwiększenia częstości crossing-over klasy II w regionach heterozygotycznych. To pokazuje, że polimorfizm może mieć również niezależny od MSH2 wpływ na rekombinację. Ponadto, nadekspresja pro-rekombinacyjnego czynnika HEI10 spowodowała znaczny wzrost rekombinacji we wszystkich testowanych wariantach heterozygotyczności, z wciąż obecną tendencją regionów heterozygotycznych do stymulowania zdarzeń crossing-over. Wykazałam, że w msh2 HEI10-OE rekombinacja jest zwiększona globalnie z powodu promowania klasy I przez HEI10, jednak nie obserwuje się efektu zestawienia heterozygotyczności in cis. Co więcej, w wariancie msh2 fancm zip4 HEI10-OE nie wykryto stymulowania crossing-over przez HEI10, co dowodzi, że HEI10 nie odgrywa żadnej roli w klasie II. Podsumowując, wykazałam pro-rekombinacyjną rolę MSH2 dla crossing-over klasy I oraz antagonistyczną, anty-rekombinacyjną rolę dla crossing-over klasy II. Moja praca pokazuje, że MSH2 jest głównym regulatorem dla obu szlaków crossing-over, co pozwala na dynamiczną regulację rekombinacji mejotycznej, w zależności od poziomu i rozkładu heterozygotyczności pomiędzy chromosomami homologicznymi.
During meiosis, homologous chromosomes pair and reciprocally exchange genetic material in a process called crossover or meiotic recombination. Crossover is important for generating new allele combinations and at least one crossover per bivalent is necessary to ensure proper chromosome segregation in meiosis. Moreover, crossover placement is not random and its numbers are limited – there are only about 2-3 crossovers per chromosome pair per meiosis, regardless of the physical size of the genome. One of the factors influencing recombination pattern is interhomolog polymorphism. The presence of heterozygous region juxtaposed to homozygous region on the same chromosome, causes a redistribution of crossovers into the polymorphic region. I showed that this heterozygosity juxtaposition effect depends on the activity of MSH2 protein, key element of mismatch repair system. My results demonstrate MSH2 stimulating role in the formation of Class I crossovers. With genome-wide crossover mapping in msh2 hybrids, I was able to show that recombination is redistributed from highly polymorphic pericentromeres into less polymorphic subtelomeric regions. Genetic interference was not changed in msh2 inbred and hybrid lines. By using a panel of Arabidopsis thaliana fluorescence-tagged lines (FTLs), I showed that recombination landscape is mostly similar between inbred and hybrid lines, however the presence of heterozygous region on an otherwise homozygous chromosome, redirects crossover events into the former. The increase in heterozygous region is mostly observed close to the heterozygous-homozygous regions boarder, whilst decrease in homozygous part spans the entire region. The protocol for FTL use in crossover rate measurements is also included in this dissertation. Class II crossovers are polymorphism-sensitive and cannot be efficiently formed in heterozygous regions. In hybrids exhibiting only Class II (fancm zip4 double mutant), crossover scarcity is the reason for reduced fertility. By additionally inactivating MSH2, I was able to increase plant fertility. Moreover, my genome-wide crossover analysis in different mutant contexts, including msh2 fancm and msh2 recq4, combined with FTL crossover frequency measurements, revealed that MSH2 limits Class II crossovers. Hence, MSH2 has opposite roles in two crossover pathways. In pericentromeric regions, which are much more polymorphic than the rest of the chromosome, MSH2 inactivation was not able to increase Class II crossovers frequency in heterozygous regions. This shows MSH2-independent polymorphism impact on recombination. Finally, the overexpression of pro-crossover HEI10 caused significant increase in recombination in all tested heterozygosity variants, with a trend of heterozygous regions attracting crossovers still present. I showed, that in msh2 HEI10-OE total recombination is increased because of HEI10 promoting Class I, however no juxtaposition effect is observed. What is more, no HEI10 stimulation is detected in msh2 fancm zip4 HEI10-OE variant, proving that HEI10 has no role in Class II. To sum up, I showed pro-recombination role of MSH2 for Class I crossovers and an antagonistic, anti-recombination role for Class II crossovers. Therefore, this work demonstrates that MSH2 is a master regulator of both crossover pathways, which allows for dynamic regulation of meiotic recombination outcomes, depending on the level and distribution of sequence divergence between homologs.
Item
Niemieccy badacze epoki brązu na środkowym Nadodrzu na przełomie XIX i XX wieku
(2023) Staniewicz, Tomasz; Rączkowski, Włodzimierz
Celem niniejszej dysertacji jest analiza praktyk badawczych niemieckich archeologów zajmujących się epoką brązu związanych z obszarem środkowego Nadodrza na przełomie XIX i XX wieku. Teoretyczną podstawę pracy stanowią założenia egzystencjalizmu według Jean-Paula Sartre’a, a analiza egzystencjalna Viktora Frankla i Alfrieda Längle narzędzie badawcze. W egzystencjalizmie kwestia kontekstu kulturowego jest różnie ujmowana. Wydaje się jednak, że odgrywa on rolę w procesie kształtowania postaw ludzkich. Z tego powodu elementy kontekstu zostały omówione z uwzględnieniem kwestii szerzących się idei (np. volkizm, nazizm), a także sytuacji społeczno-politycznej (np. miejsce kobiet w społeczeństwie) czy organizacji archeologii niemieckiej.
W dysertacji zastosowano kilkustopniowy poziom porządkowania danych. Do realizacji celu pracy ostatecznie wybrano dwudziestu jeden archeologów i dla każdego z osobna nakreślono biogram wraz ze spisem publikacji. Dla kilkudziesięciu publikacji spełniających wybrane kryteria sporządzono analizę treści opartą na kategoriach egzystencjalizmu. Na podstawie inspiracji analizą egzystencjalną powstał model moderowanego wywiadu biograficznego (MWB). Posłużył on przedstawieniu i przeanalizowaniu praktyk badawczych wybranych archeologów niemieckich – ich życiorysów, wybranych publikacji oraz informacji kontekstualnych. Zastosowanie MWB pokazało duże podobieństwo publikacji oraz sposób uprawiania archeologii, ukazało emocje danej osoby i obecność ideologii w ich życiu.
Całość pracy uzupełniają liczne aneksy, które stanowią bazę, jak i uzupełnienie informacji zawartych w pracy.
Existentialism by Jean-Paul Sartre is the theoretical foundation of the thesis, and existential analysis by Viktor Frankl and Alfried Längle was chosen as research tool. The matter of cultural context is approached in a variety of ways in existentialism. It would seem, however, that it plays an important role in the process of the shaping of human attitudes and decision-making processes. For this very reason, certain parts of the context are discussed having in mind ideologies (e.g. volkism, nazism), as well as the socio-political situation, and organization of the German archaeology of that time.
Within the dissertation I have applied multi-levels of data ordering. 21 archaeologists were selected to realize the thesis purpose, and for each of them a biographical note was prepared, along with their publication list. The analysis based on the categories of existentialism was compiled for several of those publications. Based on the inspiration of the existential analysis, a model of ‘moderated biographical interview’ (MBI) was proposed. It was used to analyze research practices of some German archaeologists: their biographies, chosen publications and additional contextual information. The MBI allowed different understanding their publications and ways they conducted archaeological research; it showed the emotions of a given person and the presence of ideology in their life.
Item
Kompetencje menedżerskie dyrektorów szkół. Socjopedagogiczne studium zarządzania polską szkołą
(2023) Wieczorek, Emilia; Banaszak, Sławomir
Problematyka zawarta w pracy dotyczy kompetencji menedżerskich dyrektorów współczesnych szkół w świetle literatury przedmiotu oraz własnych badań empirycznych. Celem pracy jest pogłębienie wiedzy na temat określonych predyspozycji dyrektorów, jako kompetentnych i profesjonalnych liderów, będących jednocześnie kierownikami, menedżerami oraz przywódcami szkoły. Badania w tym zakresie mają za zadanie poznanie opinii dyrektorów na temat tej problematyki, dokonanie analizy pozyskanego materiału oraz opracowanie wniosków poszerzonych dodatkowo o implikacje praktyczne, mające na celu próbę konstrukcji kategorii kompetencji menadżerskich. Komponenty tej kategorii to kompleksowość oraz interdyscyplinarna wiedza i umiejętności, aktywne słuchanie, otwartość na zmianę i planowanie wizji rozwoju placówki, elastyczność czasowa, inteligencja emocjonalna, odpowiedzialność. Przeprowadzone badania mają charakter jakościowy oraz plasują się w obszarze badań eksplanacyjnych. W postępowaniu badawczym zastosowano technikę indywidualnych wywiadów pogłębionych. Analiza zebranego materiału jest kontekstowa, czyli bazuje na wiedzy zaprezentowanej w teoretycznych częściach rozprawy. Badania dotyczyły wyselekcjonowanej grupy dyrektorów poznańskich szkół publicznych i zbiegły się czasem czasie z lockdownem spowodowanym pandemią covid-19, zostały więc wzbogacone o szczególną i nietypową perspektywę w zarządzaniu szkołami. Wnioski wynikające z badań wykazują, że dyrektorzy dzisiejszych szkół jako jej menedżerowie, kierownicy i przywódcy, mają wiele różnorodnych obowiązków, stawiane są przed nimi zróżnicowane wymagania, a pełniona przez nich funkcja stale ewoluuje. Wzmożonej uwagi wymaga obszar kształcenia oraz zawodowego doskonalenia dyrektorów w zakresie menedżerskim. Podejmowanie praktycznych działań, wspierających dyrektorów szkół powinno stanowić istotne zadanie dla władz oświatowych zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym.
The issues in the thesis concern the managerial competencies of modern school principals in light of the scholarly literature and my empirical research. The work aims to deepen the knowledge about the specific predispositions of headteachers as competent and professional leaders who are simultaneously managers and leaders of the school. Research in this area is aimed at getting to know the opinions of head teachers on this issue, analysing the obtained material and developing conclusions additionally extended by practical implications aimed at attempting to construct a category of managerial competencies. The components of this category are comprehensiveness and interdisciplinary knowledge and skills, active listening, openness to change and planning a vision for the institution’s development, time flexibility, emotional intelligence, and responsibility. The conducted research is qualitative and falls within the field of explanatory study. The research procedure used the technique of individual in-depth interviews. The analysis of the collected material is contextual, i.e., based on the knowledge presented in the theoretical parts of the dissertation. The research concerned a selected group of head teachers of Poznan public schools. It coincided with the lockdown caused by the covid-19 pandemic, so it was enriched with a unique and unusual perspective on school management. The research conclusions show that the head teachers of contemporary schools, as their managers and leaders, experience a multitude of different duties and requirements, and their role is constantly evolving. The education and professional development of principals in the management field require increased attention. Taking practical action to support head teachers should be an essential task for education authorities at both local and national level
Item
Przetrwałe zaburzenia wymowy a integracja szkolna i osiągnięcia szkolne uczniów kończących etap edukacji wczesnoszkolnej
(2023) Trębacz-Ritter, Agata; Chrzanowska, Iwona
Dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość modyfikuje warunki dla szeroko rozumianego rozwoju mowy, w tym dla rozwoju artykulacji, prowadząc w konsekwencji do wzrostu liczby dzieci wymagających wsparcia logopedy na różnych etapach życia, już od okresu niemowlęcego. Chociaż przyjmuje się, że rozwój systemu fonetyczno-fonologicznego języka polskiego powinien zakończyć się u progu przejścia na etap edukacji wczesnoszkolnej, czyli ok. 7. roku życia, to jednoczesne próby szacowania skali występowania zaburzeń wymowy sugerują, że mogą one dotyczyć nawet 47% uczniów w wieku 7-9 lat. W niniejszej pracy zasugerowano, aby na kształt dwóch pojęć ang. persistent speech sound disorder i ang. residual speech errors, utrzymujące się powyżej granicy rozwoju systemu fonetyczno-fonologicznego zaburzenia realizacji dźwięków mowy nazywać przetrwałymi. Badania pokazują, że uczniowie z przetrwałymi zaburzeniami wymowy w większym stopniu niż rówieśnicy o normatywnym przebiegu rozwoju inwentarza fonemów narażeni są na obniżenie osiągnięć, szczególnie w obszarze umiejętności czytania i pisania czy relacji rówieśniczych. Z drugiej jednak strony podkreśla się, że charakter i skala ewentualnego ryzyka niepowodzeń szkolnych mogą różnić się u poszczególnych uczniów, w zależności od uwarunkowań indywidualnych, obejmujących m.in. podłoże zaburzenia wymowy czy uwarunkowań środowiskowych, związanych m.in. ze statusem socjoekonomicznym rodziny. Z tego powodu nadrzędnym celem zrealizowanych badań było rozpoznanie poziomu osiągnięć szkolnych i integracji szkolnej 18 uczniów kończących etap edukacji wczesnoszkolnej w trzech dopełniających się perspektywach: uczniów, ich rodziców i nauczycieli. W badaniu zjawiska wykorzystano metody badań charakterystyczne dla dwóch odmiennych paradygmatów: pomiar osiągnięć szkolnych (Testy Osiągnięć Szkolnych TOS3) i integracji szkolnej (Kwestionariusz Integracji Uczniów KIU), rozpoznanie samooceny uczuć ucznia w sytuacji mówienia w różnych kontekstach (kwestionariusz obrazkowy SPAA-C) i wywiad swobodny ukierunkowany. Zastosowanie modelu badań mieszanych ze strategią zbiorowego (równoległego) studium przypadku, utworzonego w oparciu o kryterium maksymalnego zróżnicowania przypadków, umożliwiło podjęcie próby lepszego rozumienia heterogeniczności grupy badanych dzieci. Chociaż każdy z badanych przypadków był rozpatrywany indywidualnie w ramach opisu profilu funkcjonowania ucznia, to podjęta próba analizy przekrojowej zgromadzonego materiału empirycznego umożliwiła rozpoznanie pewnych ogólnych tendencji, które mogą stanowić punkt wyjścia do dalszej eksploracji pola problemowego i projektowania innych badań naukowych np. w paradygmacie nomotetycznym. Implementacja modelu edukacji wysokiej jakości dla wszystkich kształtuje przestrzeń dla wsparcia wszystkich uczniów, w tym uczniów z zaburzeniami wymowy, a szkolna ocena funkcjonalna, którą cechuje przede wszystkim wielokontekstowość, prognostyczność i ciągłość umożliwia projektowanie rozwiązań dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb i możliwości. W oparciu o zebrane dane można sądzić, że oprócz dobrze zaplanowanej terapii logopedycznej niezbędne jest więc rozpoznanie funkcji, jaką w życiu uczniów mogą pełnić utrzymujące się problemy w produkcji dźwięków mowy, aby zapewniać odpowiedni poziom ukierunkowanego wsparcia w warunkach szkolnych.
A large number of children who need school-based speech-language pathologists' support is a growing problem in a school environment. Polish researchers estimate the prevalence of speech sound disorder up to 47% among primary school students aged 7-9 yr. Those children may be at greater risk of educational failures, namely literacy, mathematics, or peer relationships relative to their peers with typical speech. However, nature and the extent of this possible risk can vary significantly from one child to another, depending on the individual and environmental conditions. The present thesis aimed to explore the school integration and academic achievement of 18 third-grade primary school students with speech sound disorders from three complementary perspectives: 1. children, 2. parents, 3. teachers. Applying a mixed methods design with a collective case study strategy helped better understand the children's heterogeneity at different levels. Although each case was primarily considered individually, the cross-case analysis identified some overall tendencies applicable to children who participated in the study. Those subjects with higher academic achievements were more likely to have an articulation disorder without a significant deficit in phonological processing. In turn, those with a distinct phonological deficit were characterized with lower educational achievements. However, most of children felt well-integrated with their peers, which might be partially explained by the teachers’ supportive attitude or by the observed general diversity among children in the classroom. The overall research results may support the need for a continuous functional assessment of all children with speech sound disorders according to their individual, diverse needs and abilities. It seems that apart from well-planned speech therapy, it is essential to recognize the role that persistent problems in speech production may play in children's school life, to ensure appropriate support on time.