Zbiory w repozytorium AMUR
Wybierz zbiór, żeby przeglądać kolekcje
Ostatnio zamieszczone
Kontrola systemów automatycznego decydowania stosowanych w postępowaniu administracyjnym
(2025) Gontarz, Igor; Piątek, Wojciech. Promotor
Rozprawa dotyczy postępowań administracyjnych z wykorzystaniem zautomatyzowanych systemów podejmowania decyzji. Podjęto w niej próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób można kontrolować takie systemy, aby zapewnić gwarancje przysługujące jednostce. W oparciu o prawo krajowe i unijne, autor proponuje modele kontroli sprawowanej przez różne podmioty, takie jak sądy, organy odwoławcze, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz organ nadzoru rynkowego w rozumieniu Aktu o sztucznej inteligencji. Każdy z tych modeli oceniany jest pod kątem zdolności do ochrony wartości leżących u podstaw procedury administracyjnej. W rozprawie poddano analizie przykłady z krajowego i zagranicznego porządku prawnego, wskazując na zagrożenia związane z ograniczeniem czynnika ludzkiego oraz na przepisy, które mogą wymagać modyfikacji. Główną tezą pracy jest konieczność wprowadzenia kontroli jeszcze przed zastosowaniem systemu w działaniach administracyjnych. Rozważania prowadzą do wniosku, że kontrola sądowa i instancyjna powinna być uzupełniona o mechanizmy prawne oceniające cały system, a nie tylko pojedyncze sprawy. Ponadto, gwarancje indywidualne w postępowaniu administracyjnym powinny zostać wzmocnione przez gwarancje zbiorowe, chroniące społeczeństwo jako całość.
The dissertation explores administrative proceedings involving automated decision-making systems. It examines how such automation can be controlled to uphold individual guarantees. Based on national and EU law, the author proposes control models exercised by courts, appeal bodies, the President of the Personal Data Protection Office, and a market surveillance authority under the AI Act. Each model is assessed for its ability to safeguard values central to administrative procedures. The analysis draws on domestic and foreign cases to identify risks of limiting human involvement and suggests procedural rules that may require adaptation. The central thesis emphasizes the need for prior control before implementing automated systems. The considerations lead to the conclusion that judicial and instance review should be supplemented by legal mechanisms assessing entire systems, not just individual cases. Furthermore, individual rights in administrative proceedings should be supported by collective guarantees to protect society as a whole.
The Importance of Place in Contemporary Terrorist Attacks – Conclusions for Designing an Institutional Response
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Stelmach, Jarosław
The purpose of the research, the results of which are included in this publication, was to develop general conclusions regarding the conduct of counterterrorism operations in the context of the place of a terrorist attack. Thus, the identified subject and purpose of the research determined its categorization as applied and embedded in the discipline of security sciences. Corresponding with the purpose of the research process is the research question – what recommendations and conclusions related to the place of a terrorist attacks can be crucial for designing an institutional response? The author assumed in the research hypothesis the possibility of deriving such valuable conclusions that can contribute to strengthening the qualitative response to contemporary terrorist attacks. The research described in the text was based on scientific methods in the form of literature analysis and criticism, document analysis, comparative analysis, cross-sectional synthesis and multiple immersion case studies. The research results obtained became the basis for the development of key conclusions that should be taken into account in the preparation of solutions for institutional response to contemporary terrorist attacks.
Celem badań, których wyniki zawarto w niniejszym artykule, było wypracowanie ogólnych wniosków dotyczących prowadzenia działań antyterrorystycznych w kontekście miejsca ataku terrorystycznego. Tym samym identyfikowany przedmiot i cel badań przesądził o ich kategoryzacji jako stosowanych i osadzonych w dyscyplinie nauk o bezpieczeństwie. Z celem procesu badawczego koresponduje pytanie badawcze – jakie rekomendacje i wnioski związane z miejscem ataku terrorystycznego mogą być kluczowe dla projektowania reakcji instytucjonalnej? Autor założył w hipotezie badawczej możliwość wyprowadzenia takich wniosków, które mogą przyczynić się do wzmocnienia jakościowej reakcji na współczesne ataki terrorystyczne. Opisane w tekście badania zostały oparte na metodach naukowych w postaci krytycznej analizy literatury, analizy dokumentów, analizy porównawczej, syntezy przekrojowej oraz wielokrotnych immersyjnych studiów przypadku. Uzyskane wyniki badań stały się podstawą do opracowania kluczowych wniosków, które powinny zostać uwzględnione w przygotowywaniu rozwiązań w zakresie instytucjonalnego reagowania na współczesne ataki terrorystyczne.
Reception of the Declarations of the Third Basket of the Helsinki Final Act in the Context of International Cooperation between Poland and Kazakhstan (1992–2022)
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Jach, Anna; Kaznowski, Mieszko
In the third decade of the 21st century, the policy orientations of many countries are increas ingly shaped by human and civil rights issues. Regardless of geographical location, the reception of civil rights poses significant challenges, including security implications arising from each country’s internal sovereignty. This premise applies to two countries under analysis – Poland and Kazakhstan – which have shared a special bond despite their geographical and cultural
differences since the 20th century. This bond is evidenced by their deepening economic, politi cal and especially human rights cooperation. This study focuses on the third basket of the CSCE Final Act as a starting point, exploring Polish-Kazakh cooperation in people-to-people contacts, information exchange, cultural cooperation, and education from 1991 to 2022. By analyzing the Helsinki provisions on human rights protection, the narrative illustrates the practical dimensions of interstate cooperation between Poland and Kazakhstan. The authors constructed a matrix of examples of this cooperation, demonstrating both countries’ commitment to fostering close relations and trust, which are crucial in confronting the challenges of the modern world.
W trzeciej dekadzie XXI wieku wektory polityki wielu państw wyznaczają kwestie praw człowieka i obywatela. Bez względu na szerokość geograficzną danych państw, problem recepcji praw obywatelskich stanowi nie lada wyzwanie, także pod względem bezpieczeństwa, wynikającego z suwerenności wewnętrznej każdego z nich. Przesłanka ta odnosi się również do dwu, poddanych analizie recepcji przykładów państw – Polski i Kazachstanu, które, choć odległe od siebie nie tylko pod względem geograficznym, lecz także kulturowym, łączy właśnie od XX wieku więź szczególna. Znajduje to potwierdzenie w rozwijanych i ulegających intensyfikacji wzajemnych stosunkach zarówno na polu współpracy ekonomicznej czy politycznej, ale nade wszystko w obszarze ochrony praw człowieka. Temu zagadnieniu poświęcone jest niniejsze studium, przy czym punktem wyjścia są dezyderaty III Koszyka Aktu Końcowego KBWE. Na bazie analizy postanowień helsińskich w obszarze ochrony praw człowieka zbudowana została narracja dotycząca współpracy polsko-kazachskiej na poziomach kontaktów międzyludzkich, informacji, współdziałania w zakresie kultury oraz kształcenia w okresie od 1991 roku do 2022 roku. Ukazanie praktycznego wymiaru międzypaństwowej współpracy na linii Polska–Kazachstan stało się po uprzednim zbudowaniu przez autorów matrycy badanej kooperacji zawierającej liczne jej przykłady. Współpraca ta stanowi przykład zaangażowania obu partnerów w rozwój bliskich relacji i zaufania, tak niezbędnych w dobie wyzwań współczesnego świata.
Structural Networking of Contemporary Terrorist Organizations – Analysis of the Super-network of the Islamic State in Europe
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Wejkszner, Artur
This article attempts to address the issue of the evolution of the network organizational structure of the Islamic State in Europe. Its key components are indicated in the form of: micronetworks and macro-networks, as well as regional sub-networks composed of both types of structures. The super-network in Europe presented in the article is, on the other hand, part of the global terrorist hyper-network. The article also attempts to highlight the differences between
the central and peripheral nodes of the above structure; to identify key variables influencing the construction of various types of terrorist cells; and finally, to indicate the hierarchy of importance of individual European countries based on the criterion of the size and degree of operational activity of the jihadist sub-network (strategically important countries, tactically important countries, countries of no strategic and tactical significance).
W niniejszym artykule próbowano zająć się problematyką ewolucji sieciowej struktury organizacyjnej Państwa Islamskiego w Europie. Wskazano na jej kluczowe elementy składowe w postaci: mikrosieci i makrosieci oraz złożonych z obu typów struktur: regionalnych subsieci. Przedstawiona w artykule supersieć w Europie jest natomiast częścią globalnej hipersieci terro rystycznej. W artykule starano się też uwypuklić różnice pomiędzy centralnymi a peryferyjnymi węzłami powyższej struktury; zidentyfikować kluczowe zmienne mające wpływ na budowę różnych typów komórek terrorystycznych; wreszcie wskazać hierarchię ważności poszczególnych państw europejskich w oparciu o kryterium wielkości i stopnia operacyjnej aktywności subsieci dżihadystycznej (państwa strategicznie ważne, państwa taktycznie ważne, państwa bez znaczenia strategiczno-taktycznego).
Budget Security: Public Administration Mechanisms in Ukraine
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Svirko, Svitlana; Ksendzuk, Valentyna; Dzyubenko, Oleg
The article solves the problem of developing the mechanisms of public administration of budgetary security in Ukraine. The aim of this research is to develop a scientific, theoretical, and methodological foundation for managing budget security in public administration, helping to advance Ukraine’s public administration system in this area. The allocation of mechanisms of state management of budgetary security in Ukraine for specific blocks is substantiated: “Framesupporting mechanisms;” “Functional-nodal mechanisms;” “Social support mechanisms.” A model of the integral mechanism of public administration of budgetary security has been formed as a formalised representation of an inseparably united set of various mechanisms of public administration of the latter in a common outline of components. A model of normative provision of state management of budgetary security has been worked out, and the latter has been institutionalised in the context of subjects of direct and indirect guiding action. A hierar chical-coordination mechanism of state management of budgetary security has been built in the context of three types of managerial relations: subordination, coordination, re-ordination. A complex functional-nodal mechanism of public administration of budgetary security with an appropriate outline of components has been formed. A socio-psychological mechanism of state management of budgetary security has been developed in the context of such target instrumental segments: training, retraining, and self-training.
Artykuł porusza problem rozwoju mechanizmów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa budżetowego na Ukrainie. Celem badania jest opracowanie naukowych, teoretycznych i metodologicznych podstaw zarządzania bezpieczeństwem budżetowym w adminstracji publicznej, co ma na celu usprawnienie systemu administracji publicznej Ukrainy w tym obszarze. Uzasadniono podział mechanizmów zarządzania państwowego bezpieczeństwem budżetowym na Ukrainie na konkretne bloki: “mechanizmy ramowo-wspierające”, “mechanizmy funkcjonalno-węzłowe”, “mechanizmy wsparcia społecznego.” Opracowano model integralnego mechanizmu administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa budżetowego jako sformalizowaną reprezentację nierozłącznie zjednoczonego zestawu różnych mechanizmów administracji publicznej we wspólnej strukturze komponentów. Stworzono model normatywnego zapewnienia zarządzania państwowego bezpieczeństwem budżetowym, który został zinstytucjonalizowany w kontekście podmiotów działania bezpośredniego i pośredniego. Zbudowano hierarchiczno-koordynacyjny mechanizm zarządzania państwowego bezpieczeństwem budżetowym w kontekście trzech typów relacji zarządczych: podporządkowania, koordynacji i re-koordynacji. Opracowano kompleksowy mechanizm funkcjonalno-węzłowy administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa budżetowego z odpowiednim zarysem komponentów. Rozwinięto mechanizm społeczno-psychologiczny zarządzania państwowego bezpieczeństwem budżetowym w kontekście takich segmentów instrumentalnych, jak: szkolenie, przekwalifikowanie, samokształcenie.
Między Warszawą a Watykanem. Analiza prawno-historyczna z okazji 30-lecia zawarcia konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską
(Wydawnictwo Naukowe ArchaeGraph Diana Łukomiak, 2023-09) Klozak, Kacper
Dnia 28 lipca 2023 r. minie 30 lat od zawarcia konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. Choć do zawarcia tej umowy doszło w 1993 r., to faktycznie weszła ona w życie w 1998 r. Między tymi wydarzeniami miało miejsce przyjęcie nowej, dostosowanej do demokratycznego państwa prawnego Konstytucji RP z 1997 r., której art. 25 ust. 4. wprost wskazuje, że „stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy”. Celem niniejszego artykułu jest analiza prawna obowiązujących rozwiązań wynikających z konkordatu w oparciu o polską ustawę zasadniczą, dorobek doktryny i orzecznictwo. Choć artykuł ma charakter prawniczy, to nie sposób nie odnieść się do aspektów historycznych i politycznych zawarcia tej umowy międzynarodowej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że konkordat z 1993 r. miał istotne znaczenie w dziejach III RP, a jedną z bohaterek i twarzą niniejszej umowy jest premier Hanna Suchocka.
Educational Centres of the Ukrainian National Minority in the Warmian-Masurian Province as Subjects of the Formation of Personal Security and Identity
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Astramowicz-Leyk, Teresa; Turchyn, Yaryna; Ivasechko, Olha
The article analyses the peculiarities of the functioning of educational centres of the Ukrain ian national minority in the Warmian-Masurian Province – the complex of schools in Gorowo Ilawieckie and the school named after Lesya Ukrainka in Bartoszyce. The historical aspects of the establishment and development of such schools, their problems and perspectives of functioning have been considered. The purpose of the article is to study the peculiarities of the functioning of educational centres of the Ukrainian national minority in Gorowo Ilawieckie and Bartoszyce, the legal basis, possibilities and prospects of their activity. The thesis that the new educational initiatives introduced in the legislative acts of Poland and the activation of migration have an impact on the functioning of educational centres for studying in the language of national minorities and learning the language of national minorities is the research hypothesis of the article. The research problem includes the following questions: 1. What changes in the educational processes of studying in the native language and learning the native language have new legislative initiatives in Poland led to?; 2. Are these centres able to face the new challenges associated with the migration of Ukrainians? The methodological basis of the research is the institutional and legal method, the method of focused interviewing, the method of specific situations, the systemic and historical method.
W artykule przeanalizowano specyfikę funkcjonowania placówek oświatowych ukraińskiej mniejszości narodowej w województwie warmińsko-mazurskim – Zespole Szkół w Górowie Iławeckim oraz Szkole im. Łesi Ukrainki w Bartoszycach. Rozważono historyczne aspekty powstania i rozwoju takich szkół, ich problemy i perspektywy funkcjonowania. Celem artykułu jest zbadanie specyfiki funkcjonowania ośrodków edukacyjnych ukraińskiej mniejszości narodowej w Górowie Iławeckim i Bartoszycach, ram prawnych, możliwości i perspektyw ich działalności. Hipotezą badawczą artykułu jest twierdzenie, że nowe inicjatywy edukacyjne wprowadzone do polskiego ustawodawstwa oraz nasilenie migracji mają wpływ na funkcjonowanie ośrodków edukacyjnych nauczania w językach mniejszości narodowych i nauki języków mniejszości narodowych. Problem badawczy obejmuje następujące pytania: 1) Jakie zmiany w procesach edukacyjno-wychowawczych nauczania języka ojczystego i uczenia się języka ojczystego spowodowały nowe inicjatywy legislacyjne w Polsce?; 2) Czy ośrodki te są w stanie wytrzymać nowe wyzwania związane z migracją Ukraińców? Podstawą metodologiczną badania jest metoda instytucjonalno-prawna, metoda wywiadów zogniskowanych, metoda konkretnych sytuacji, metoda systemowa i historyczna.
Personality Factor Influence in Foreign Policy Decision Making (the Five-Factor Model of Personality Prism)
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Pyk, Svitlana
This article studies the personality factor influence in foreign policy decision making. The role of personality in power has for a long time been a matter of research interest of many psychologists, political scientists, and experts in Foreign Policy Analysis. Still, there is no universal model of personality, though elaborating it has been ongoing since 1930s. Among multiple versions of tools, the Five-Factor Model (FFM) promoted by American psychologists R. McCrae and P. Costa, Jr. currently seems to be the most promising. According to the FFM, personality can be described within the framework of five broad dimensions, such as Extraversion, Conscientiousness, Agreeableness, Openness to Experience, and Neuroticism. Each dimension is quite abstract and embraces a number of certain personality traits in hierarchical subordination – from basic biological traits to more complicated behavioral facets, so that the complex comprehension of personality structure is possible. Interpretation of the prevailing personality dimensions and their intercorrelations helps to explain the behavior of personality in power during foreign policy decision making and understand why a certain decision has been made. The personality dimensions under the FFM directly or indirectly correspond with personality characteristics and variables basic in other current personality taxonomies. So, the key suggestion of this article is that the Five-Factor Model as a reliable tool can be used in further research of personality factor influence in foreign policy decision making.
Niniejszy artykuł opisuje badania nad wpływem czynnika osobowości na podejmowanie decyzji w zakresie polityki zagranicznej. Rola osobowości osoby będącej u władzy jest od dawna przedmiotem zainteresowań wielu psychologów, politologów oraz ekspertów z zakresu analiz polityki zagranicznej. Do dnia dzisiejszego nie określono uniwersalnego modelu osobowości, choć prace nad nim trwają od lat trzydziestych XX wieku. Spośród wielu narzędzi najbardziej obiecujący obecnie wydaje się Model Pięcioczynnikowy (FFM) promowany przez amerykańskich psychologów: R. McCrae i P. Costa Jr. Według FFM osobowość można opisać za pomocą pięciu szerokich dziedzin, takich jak: ekstrawersja, sumienność, ugodowość, otwartość na doświadczanie i neurotyczność. Każda z tych dziedzin jest dość abstrakcyjna i obejmuje szereg pewnych cech osobowości w hierarchicznym podporządkowaniu tj. od podstawowych cech biologicznych po bardziej skomplikowane aspekty behawioralne, dzięki czemu możliwe jest kompleksowe zrozumienie struktury danej osobowości. Interpretacja dominujących wymiarów osobowości i ich wzajemnych korelacji pomagawyjaśnić zachowanie osoby sprawującej władzę podczas podejmowania decyzji w polityce zagranicznej oraz zrozumieć, dlaczego została podjęta właśnie ta a nie inna decyzja. Określone w ramach FFM cechy osobowości w sposób bezpośredni lub pośredni nawiązują do wymiarów osobowości, które zostały zaproponowane oraz opisane w innych aktualnych taksonomiach. Kluczową sugestią tego artykułu jest to, że Model Pięcioczynnikowy może zostać wykorzystany jako wiarygodne narzędzie w dalszych badaniach wpływu czynnika osobowości na podejmowanie decyzji w polityce zagranicznej.
Activities of the National Police of Ukraine under Martial Law: Current Challenges and Prospects – Potential for Applying this Experience in Poland
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Sokurenko, Valerii; Jarczewski, Waldemar
The article analyzes the current functioning of the National Police of Ukraine and its carrying out of selected tasks under martial law. The authors analyze what changes to state security are necessary depending on actual threats. The role of the National Police and the projects aimed at ensuring public safety and the health and lives of citizens, as well as combating crime, are highlighted. Proposals are presented for improving police activities and the potential for these solutions to be adopted in Poland, mainly with respect to police tasks based on the Ukrainian experience under the threat of external aggression, is discussed.
W artykule dokonano analizy aktualnego stanu funkcjonowania i realizacji wybranych zadań jednostek Policji Narodowej Ukrainy w okresie stanu wojennego. Autorzy analizują konieczne zmiany funkcjonowania w odniesieniu do środowiska bezpieczeństwa państwa, w zależności od realnych zagrożeń. Podkreślono rolę Policji Narodowej i podejmowanych przedsięwzięć, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa publicznego, zdrowia i życia obywateli oraz zwalczania przestępczości. Przedstawiono propozycje usprawnienia działań Policji z możliwością adaptacji przyjętych rozwiązań w warunkach polskich w sytuacji ryzyka agresji zewnętrznej, na bazie doświadczeń ukraińskich, odnoszących się głównie do zadań o charakterze policyjnym.
The Role of Soft Power in Shaping Saudi Arabia’s Regional and Global Position
(Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2024) Czornik, Katarzyna
Saudi Arabia, a regional power with hegemonic ambitions, plays a crucial role in shaping the balance of power in the Middle East and is also involved in the rivalry between major extra-regional powers (USA, Russia, China, India) for influence in the region. The research problem is contained in the statement that in the mid-2020s, in order to maintain its prestige and strengthen its great power status while effectively competing for regional dominance against the Shia Islamic Republic of Iran and the Republic of Turkey, Riyadh’s authorities have rationalized their selection of foreign policy tools, shifting the focus from hard power to soft power. This shift is evident in Riyadh’s decisions such as: efforts to end the war in Yemen; attempts to de-escalate the conflict with Iran; resolving the diplomatic dispute with Qatar; restoring Syria’s membership in the Arab League; efforts to improve relations with Turkey; employing sportswashing; and prioritizing blue economy initiatives. The shift resulted from the fact that Crown Prince Mohammed Bin Salman started to perceive soft power as the most effective means to stabilize the regional situation, which is a conditio sine qua non for implementing the giga-pro jects under Saudi Vision 2030, diversifying the Saudi economy, facilitating Riyadh’s leadership among Sunni Arab states and reducing dependence on the USA.
Arabia Saudyjska, mocarstwo regionalne o ambicjach hegemonicznych, odgrywa kluczo wą rolę w kształtowaniu bliskowschodniego układu sił, jak również wpisuje się w rywalizację mocarstw zewnątrz-regionalnych (USA, Rosja, Chiny, Indie) o wpływy na Bliskim Wschodzie. Problem badawczy zawiera się w stwierdzeniu, że w połowie trzeciej dekady XXI wieku, by utrzymać prestiż i umacniać pozycję mocarstwową, a przy tym, by prowadzić skuteczną rywalizację o dominację w regionie z szyicką Islamską Republiką Iranu, czy z Republiką Turcji, władze w Rijadzie dokonały racjonalizacji doboru instrumentów w polityce zagranicznej, co wiązało się z przesunięciem środka ciężkości z hard na soft power. Było to widoczne w takich decyzjach Rijadu jak: działania na rzecz zakończenia wojny w Jemenie; podjęcie prób deeskalacji konfliktu z Iranem; wygaszenie sporu dyplomatycznego z Katarem; przywrócenie członkostwa Syrii w Lidze Państw Arabskich; próby ocieplenia relacji saudyjsko-tureckich; stosowanie sportwashingu; postawienie na blue economy. Taki stan rzeczy wynikał z faktu, że soft power zaczęła być postrzegana przez następcę tronu Mohammada Bin Salmana jako najbardziej skuteczny środek do ustabilizowania sytuacji w regionie, co stanowi conditio sine qua non realizacji giga-projektów w ramach Saudi Vision 2030, dywersyfikacji saudyjskiej gospodarki, ułatwienia Rijadowi liderowania wśród sunnickich państw arabskich, zmniejszanie zależności od USA.